Steenbakkerij. Wat vooraf ging
|
|
- Bert van Dijk
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Steenbakkerij Wat vooraf ging Voordat de mens bestond, miljoenen jaren geleden, vormde zich aan de oever van de Rupel een dikke kleilaag. De baksteennijverheid werd in de dertiende eeuw ingevoerd door de paters van de abdij in Hemiksem. Zij bouwden hun abdij met zelfgemaakte bakstenen. Maar de grote doorbraak van de baksteenindustrie kwam er na de brand van de stad Antwerpen in De mensen wilden vanaf dan onbrandbare stenen voor hun huizen in plaats van houten huizen. Rond 1900 werkten zo'n 6000 mensen in wel 160 steenbakkerijen in onze Rupelstreek. 1 / 9
2 De abdij van Hemiksem bestaat nu nog altijd. In mijn spreekbeurt ga ik het niet teveel hebben over de technische kant van het 'maken van baksteen'. Ik wil het vooral hebben over hoe de mensen toen leefden, werkten, woonden en over de kinderarbeid. Uitbuiting 2 / 9
3 Rond de jaren 1900 waren de steenbakkerijen berucht om hun uitbuiting. De arbeiders verdienden weinig en op de koop toe waren ze verplicht om hun voeding in de winkels van hun bazen te kopen. Men noemde die winkels dan ook de "banwinkels". Zelfs de huisjes van de 3 / 9
4 arbeiders waren eigendom van de grote bazen. Dus het loon van de arbeiders kwam onrechtstreeks terug in het bezit van de fabriekseigenaars. In de winter lagen de steenbakkerijen stil omdat het gewoonweg te koud was. Dan waren de arbeiders werkloos en hadden ze geen loon om eten te kopen. Ze waren dan wel verplicht om bij hun bazen geld te lenen. Tijdens de zomermaanden werd dan getracht die schulden terug te betalen door erg hard te werken en heel lang te werken. Dikwijls werkten ze 15 uren per dag. Van 04u00 's morgens tot 21u00 's avonds. Een werkweek duurde van maandagochtend tot zaterdagavond. En op zondagvoormiddag ging men nog gauw wat "gammen". Dit is de stenen onder droogloodsen stapelen om ze te laten drogen voor ze gebakken worden. Deze droogloodsen waren langwerpige gebouwen. Zie foto. Kleine foto is een gerestaureerde ringoven. Alle leden van het gezin, ook de kinderen die vaak niet eens 7 jaar oud waren, moesten mee aan het werk. Bovendien woonden deze arbeiders in armzalige huisjes die ook van de steenbakkersbazen waren. Ze waren dus echt wel met handen en voeten gebonden aan hun bazen. Ze werkten vaak voor een hongerloon. Wie lastig was of protesteerde, werd ontslagen. Dat betekende meestal geen loon. Op de andere steenbakkerijen werd je als een herrieschopper aanzien. Dus ander gelijkaardig werk zoeken werd je onmogelijk gemaakt. Op 9 april 1894 brak er een eerste spontane staking uit (dit was uitzonderlijk in die tijd). Later zouden er nog veel stakingen volgen. Vele arbeiders sloten zich later aan bij de socialistische vakbond. Deze vakbond kwam op voor de rechten van de arbeiders. De kinderarbeid De kinderarbeid was verschrikkelijk. Kinderen van nauwelijks 6 à 7 jaar werden door hun vader 4 / 9
5 slaapdronken naar de werkplaats gebracht. Daar moesten ze een hele dag hard werken om dan 's avonds weer doodmoe door vader naar huis gebracht te worden. Het ligt voor de hand dat de kindersterfte zeer groot was. In 1853 stierf de helft van de kinderen voor hun 15 jaar!!!!! De staking waar het daarstraks over ging, was het begin van een lange strijd voor een menswaardig bestaan. De voeding De zware arbeid werd enkele keren per dag onderbroken voor het zogenaamde "schaften". Dit is een korte eetpauze. In de voormiddag was dat rond 09u00, in de namiddag rond 16u00. Om klokslag 12u00 nam men de hoofdmaaltijd. Die bestond uit een stuk brood met wat vet of margarine. Men dronk daarbij wat chicorei( dat was een soort slappe koffie). Nadat de kinderarbeid afgeschaft was, werden de kinderen vroeg in de morgen op pad gestuurd om brood en 'koffie' te brengen. het werkende gezin kwam 's avonds pas thuis tussen 21u00 en 22u00. Moeder was dan reeds wat vroeger naar huis vertrokken om alvast te koken. Het afgepeigerde gezin werkte de "stoemp" (aardappelpuree met groenten, meestal wortelen of kool, met ajuinsaus) zonder vlees (dat was te duur) snel naar binnen en gingen dan meteen naar bed. Vrije tijd voor de kinderen was onbestaande. De huisvesting De huisvesting van de arbeiders was een geval apart. Dikwijls waren de huizen de naam woning onwaardig. De steenbakkerijbazen bouwden tussen de steenbakkerijen goedkope kleine huisjes met slechte verlichting, verluchting en slechts één gootsteen. 5 / 9
6 6 / 9
7 Aan deze wasbak moest men wassen, afwassen en zichzelf wassen. De lager gelegen huizen overstroomde dikwijls door de Rupel. Riolering en deftige straten waren er niet. De huisjes waren 3 m breed en hadden een klein venstertje. Binnenin was er een woonkamer en onder het lage dak 2 slaapruimten met piepkleine dakvenstertjes. In deze woningen moesten vaak erg grote gezinnen met z'n allen slapen. Keuze was er niet: wou men op de steenbakkerij werken, dan werd je verplicht om in een huisje van de patroon te wonen. De huurprijs bedroeg in 1913 net 9 frank ( 0,24). Dat was in die tijd erg veel geld. De terugval In de jaren '60 kwam er stilaan concurrentie van andere bouwmaterialen, zoals beton. De aanmaak van bakstenen gebeurde meer en meer met machines. Maar voor de vele kleine 7 / 9
8 baksteenfabrikanten waren die investeringen te duur. Gevolg; zij moesten hun deuren sluiten of gingen failliet. Vele schouwen werden gedynamiteerd, waardoor ze als kaartenhuisjes in mekaar stortten. Vandaag de dag zijn er nog maar een paar steenbakkerijen in werking. Toerisme De Rupelstreek heeft nadien moeilijke tijden moeten doorstaan. Vandaag de dag kan je het zware werkverleden nog opsnuiven in heel wat musea. De oude kleiputten hebben allang een andere bestemming gekregen: woonwijk, visputten, recreatiedomein...en soms een stortplaats. De geschiedenis van de Rupelstreek werd door Willy Vandersteen prachtig weergegeven in het volgende stripalbum van Suske & Wiske. Wil je Rupelstreek bezoeken? Dat kan hoor. De links hieronder kunnen je alvast helpen!! Website van de gemeente Boom Website van dienst Toerisme Rupelstreek. In deze site wordt een prachtige beschrijving gegeven van de baksteennijverheid vanaf / 9
9 Powered by TCPDF ( Spreekbeurten.info Website van steenbakkerijmuseum EMABB Foto's steenbakkerij Website met schitterende foto's van een maquette (rond 1900 tot 1960) 9 / 9
RUPELSTREEK ZATERDAG 15 NOVEMBER 2014 OP ZOEK NAAR BAKSTEENHISTORIE
RUPELSTREEK ZATERDAG 15 NOVEMBER 2014 OP ZOEK NAAR BAKSTEENHISTORIE Er zijn nog gebieden in onze streken waar de restanten van de nijverheid(heden) van weleer grote impact hebben gehad op de huidige ruimtelijke
Nadere informatieMIJN BEZOEK AAN HET EMABB IN BOOM
MIJN BEZOEK AAN HET EMABB IN BOOM WAT GA IK DOEN EN WANNEER? Binnenkort ga ik naar het EMABB. Dit is de afkorting van het Ecomuseum en Archief van de Boomse Baksteen. Dit is een steenbakkerijmuseum in
Nadere informatieIk laat je ontdekken hoe de mensen hier vroeger leefden. En je leert over de omgeving; over de grond, de bomen en de beestjes.
HALLO! IK BEN EDDY DE EGEL. VANDAAG NEEM IK JE MEE OP ONTDEKKING IN DE SPITKEET! WIJ EGELS SCHARRELEN AL HEEL LANG TUSSEN DE MENSEN. MEESTAL ZIE JE ONS NIET MAAR WIJ ZIEN VAN ALLES! Ik laat je ontdekken
Nadere informatieWat zijn de oorzaken en gevolgen van het afschaffen van de kinderarbeid in Nederland?
Werkstuk door een scholier 2392 woorden 16 februari 2010 6,5 63 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Werkstuk Wij hebben voor het onderwerp kinderarbeid en de parlementaire samenleving gekozen omdat dit onderwerp
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Vuur De geschiedenis van het vuur Vuur is niet iets dat uitgevonden is. Het was er altijd al. Vroeger dachten de ouden Grieken dat de goden het aan de mensen hadden gegeven. In de oertijd was vuur een
Nadere informatie39e Wandeling door de Rupelstreek.
39e Wandeling door de Rupelstreek. Op zondag 28 augustus 2016 nodigt W.S.V. Schelle vzw, al voor de 39 ste maal, alle wandelaars uit om deel te nemen aan een wandeling door de Rupelstreek. W.S.V. Schelle
Nadere informatieMEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
Nadere informatiekids en de Bijbel voorlezen of zelf lezen, samen bidden, kleuren, puzzelen en knutselen
kids en de Bijbel voorlezen of zelf lezen, samen bidden, kleuren, puzzelen en knutselen Het huis op de rots Het is winter, en het is koud! Als je s morgens wakker wordt is het nog donker; en s middags
Nadere informatieLes 1: Kinderarbeid. Bedelende jongen
Les 1: Kinderarbeid Les 1: Kinderarbeid Het fenomeen kinderarbeid Kinderarbeid bestaat al net zolang als de mensheid bestaat. In de prehistorie gingen kinderen vaak mee op jacht of hielpen ze bij het verzamelen
Nadere informatieDe grote familie. Foto s van het materiaal
De grote familie Focus van dit verhaal De focus in dit verhaal ligt bij God en het volk van God (Genesis 12 15, 24). Dit verhaal is één van de heilige verhalen en behoort tot de Kernpresentatie. Lesdoelen
Nadere informatieWat aten mensen vroeger?
Op onderzoek in Ledeberg... Wat aten mensen vroeger? We trokken op onderzoek uit met onze klas. Dank je wel aan alle lieve mensen van Ledeberg die ons zo gastvrij ontvangen hebben en ons zo veel verteld
Nadere informatieHunebedden. Inleiding. Hoofdstuk 1 Wat zijn hunebedden en waar kun je ze vinden?
Hunebedden Inleiding Ik hou mijn werkstuk over hunebedden, omdat ik het een leuk onderwerp vind. Maar ik hou het er ook over, omdat ik er veel van te weten wil komen. Ik ben op het idee gekomen, omdat
Nadere informatieDagboek 5 18 maart 2019
Dagboek 5 18 maart 2019 Het is stil geworden na het vertrek van Jannie, Maaike en Mieke. Maar we gaan al weer vroeg op pad voor het vervolg van onze trainingen, vandaag naar het district Samrong in Takeo.
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Galstenen Inleiding Hallo allemaal ik doe mijn spreekbeurt over galstenen. Ik heb het gekozen omdat ons mam galstenen heeft gehad. 1 op de 10 mensen hebben galstenen, dat zijn 1,6 miljoen mensen. De meeste
Nadere informatieCyprus. Inleiding. Nicosia (Lefkosia)
Cyprus Inleiding Cyprus ligt in Zuidoost Europa. Het is het derde grootste eiland in de Middellandse Zee. Het bevindt zich ongeveer op 70 km onder de zuidkust van Turkije, en op 150 km van Syrië. Voor
Nadere informatieBever. Laatste bever in Nederland. Over de bever
Bever Laatste bever in Nederland Om te beginnen vertel ik jullie een verhaal over de laatste bever in Nederland! We gaan een eind in de geschiedenis terug, naar het jaar 1825. Een visser voer op de IJssel
Nadere informatieOver schulden gesproken
Over schulden gesproken Verhalen uit de praktijk Sandra van der Stege 8 Inleiding In Nederland zijn veel mensen met schulden. Ongeveer 1 op de 5 mensen heeft moeite om elke maand rond te komen. In de schulden
Nadere informatieLes 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders
Les 5: De leefomstandigheden van de Maastrichtse arbeiders Les 5: Leefomstandigheden De kloof tussen arm en rijk De afstand tussen arm en rijk was in de negentiende eeuw veel groter dan nu. Door de toenemende
Nadere informatieInformatie over Kinderarbeid.
Informatie over Kinderarbeid. (bron: lesbrief Per dag wijzer). Wat is kinderarbeid? Kinderen hebben recht op vrije tijd. Die kunnen ze gebruiken om te spelen, naar een museum of een popconcert te gaan,
Nadere informatieWat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin.
Opdracht 1 Deze opdracht maak je in een groepje van vier. Nodig: 1 vel A3-papier, zwarte en een rode stift Wat weet jij over wonen? Dat ga je met je groepje opschrijven in een woordspin. Je doet het zo:
Nadere informatie1. Van je juf of meester krijg je een plaatje. Bekijk je plaatje goed. 3. Zoek samen nog vier klasgenoten met een ander plaatje.
Opdracht 1 Ongeveer 150 jaar geleden stonden er veel steenfabrieken langs de IJssel. De stenen werden van klei gemaakt. Dat kon je langs de IJssel vinden. Als de rivier overstroomde, bleef er een laagje
Nadere informatie3. Van wie is de kreet? 4. Wat wil Albor met het zwijntje doen?
Lees het verhaal over de Albor de jager. Albor is de jongste van de 5 jagers. De speer van Albor is van vuursteen. De jagers vinden een spoor van een hert Het spoor is vers, het hert is dichtbij. De jagers
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatieContent onderzoek verslag Nederlands kinderarbeid in de 19e eeuw
Content onderzoek verslag Nederlands kinderarbeid in de 19e eeuw Inleiding Dit is een verslag over gepleegde research op het gebied van Nederlands kinderarbeid in de 19e eeuw. Dit onderwerp komt voort
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Poep Ik ga mijn spreekbeurt houden over poep.. Als je dat zo voor het eerst hoort, klinkt dat een beetje raar, maar als je er over nadenkt is dat eigenlijk heel gewoon. Iedereen poept Hoe denken we meestal
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Kastelen De eerste kastelen De eerste kastelen werden tussen 800 en 1000 na Christus gebouwd. In die tijd maakten de Noormannen de kusten van Europa onveilig: ze plunderden dorpen en boerderijen. De mensen
Nadere informatieB R O N N E N B O E K. Arm en Rijk
B R O N N E N B O E K Arm en Rijk Hoeden en Petten Den Haag wordt ook wel de stad van de HOEDEN EN PETTEN genoemd. Vergeleken met andere steden wonen hier veel rijke mensen en veel arme mensen. Dat was
Nadere informatie= een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een hoge lamp die langs de weg staat.
Woordenschat blok 1 gr4 Les 1 De heg De lantaarn De plant Het tuinhek Het terras De garage Het dorp De stad De zwerver De stoep De woonwijk = een rij struiken of planten die dichtbij elkaar staan. = een
Nadere informatieDe zolder van opa Groepen 3-4-5
De zolder van opa Groepen 3-4-53 Inhoud 1 Kinderboekenweek 3 2 Op de zolder 4 3 De stoof 5 4 Het leesplankje 6 5 De Keulse pot 7 6 De tol 8 7 De foto 9 8 De koffiemolen 10 9 De schaatsen 11 10 Nog een
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info. Racisme
Racisme Ik heb een onderwerp gekozen dat jullie misschien een beetje vreemd zullen vinden, namelijk het thema 'racisme'. Als je dat woord opzoekt dan staat er: Racisme: racisme is het discrimineren van
Nadere informatieREGELS. Wat hoort bij elkaar?
171 171 REGELS 1 1 Ik ga iets eten want a ze geven een feestje. 2 Ik ga iets eten omdat b ik heb honger. 3 Vanavond gaan we naar de buren want c ze een feestje geven. 4 Vanavond gaan we naar de buren omdat
Nadere informatieIk weet geen andere makkelijke nederlandse film, en heb kruimeltje met kerst op tv gezien en dat vond ik wel grappig.
Boekverslag door een scholier 1397 woorden 21 januari 2002 6,9 87 keer beoordeeld Auteur Genre Chris van Abkoude Jeugdboek Eerste uitgave 1922 Vak Nederlands Zakelijke gegevens Titel: Kruimeltje Uitleg
Nadere informatie-5 $ -5 $ +5 $ -5 $ Loonsverhoging: De werknemers in jouw fabriek zijn blij omdat ze loonsverhoging krijgen.
Kinderwet van Van Houten: Alle werkgevers maken winst omdat ze geen kinderen meer in dienst kunnen nemen Socialisme Ouderdomswet: Alle werkgevers moeten bijdragen aan pensioen. Socialisme Loonsverhoging:
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatie5. De overheidsbril - Hoe is kinderarbeid in Nederland afgeschaft en wanneer wat waren de maatregelen van onze overheid?
Boekverslag door S. 1702 woorden 8 maart 2004 6.3 168 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1: Inhoud. 2. inleiding. 3. normen en waarden bril -waar komt kinderarbeid voor en in welke soort ervan. 4. De
Nadere informatie2. Wat is de hoofdvraag? Hoe zijn de arbeidsomstandigheden in de kleding- en schoenenindustrie in landen die aan Nederland leveren?
Werkstuk door een scholier 1455 woorden 24 januari 2005 5,9 376 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde 1. Wat is je onderzoeksterrein? schone kleren 2. Wat is de hoofdvraag? Hoe zijn de arbeidsomstandigheden
Nadere informatie3. De economisch-industriële transitie De kenmerken van de industriële samenleving
3. De economisch-industriële transitie 3.3. De kenmerken van de industriële samenleving Instap/ actualiteit Chinese documentaire China Blue over de arbeidsomstandigheden in Chinese textielfabrieken in
Nadere informatieWoordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1
Woordenschat Taal Actief groep 4 Thema 1 Les 1 een hark Een lange steel met een soort kam van ijzer eraan. de fontein Een bak waaruit water spuit. Het is voor de sier. Een wasbak in de badkamer wordt ook
Nadere informatieWERKBOEK BASISONDERWIJS IN HOLLAND STAAT EEN HUIS
WERKBOEK BASISONDERWIJS IN HOLLAND STAAT EEN HUIS Uitgave 2012 1. INLEIDING I in Nederland staan overal huizen. Zelf woon je ook in een huis of misschien in een flat. Net als de andere kinderen bij jou
Nadere informatieWerken in de fabriek
D S T R K C N T Opdracht 1 Vroeger stond er in Rijssen een jutefabriek. De fabriek was van de familie Ter Horst. Ze bouwden de fabriek in 1865. In de fabriek werd stof gemaakt. Nu is de fabriek er niet
Nadere informatieEen tijger in het donker?
Een tijger in het donker? Devi, je hebt de pannen nog niet gedaan, zei haar moeder. Maar ik wilde net naar Asha toe. Haar moeder keek alleen maar. Devi zuchtte. Ze wist heel goed dat ze niet naar haar
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Suriname Voorwoord Ik houd mijn werkstuk over het land Suriname. Ik heb het onderwerp gekozen omdat mijn oom uit Suriname komt en ik het daarom ook een heel interessant land vind waar ik graag meer over
Nadere informatieDakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt
Dakloos Apeldoorn Informatie voor spreekbeurt (voor de bovenbouw) Hier willen we je op weg helpen bij het maken van een spreekbeurt. Je hebt ervoor gekozen om je spreekbeurt te houden over daklozen, of
Nadere informatieLes 8: Bronvermeldingen en bijlagen
Les 8: Bronvermeldingen en bijlagen Antwoorden Antwoorden les 1 A. De ouders konden hun grote gezinnen niet alleen onderhouden. B. Geldgebrek binnen het gezin. C. Ze dachten dat de kinderen zo orde en
Nadere informatieChinchilla. Inleiding
Chinchilla Inleiding De Nederlandse naam van de chinchilla is wolmuis. De chinchilla is afkomstig uit het Andesgebergte in Zuid-Amerika.De chinchilla woont ginder in spleten en holen. De chinchilla`s zijn
Nadere informatieWelkom in het kartuizerklooster
Welkom in het kartuizerklooster Hallo, ik ben monnik Dionysius van Leeuwen. Mijn voornaam spreek je uit als di-o-ni-si-us. Ik ben geboren in 1402. Mijn bijnaam is Dionysius de Kartuizer, omdat ik namelijk
Nadere informatieIris marrink Klas 3A.
Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15
Nadere informatie1. De zolder van opa 3 2. Spullen van vroeger 4 3. De stoof 5 4. Het leesplankje 6 5. De Keulse pot 7 6. De tol 8 7. De foto 9 8.
Dingen van vroeger Inhoud 1. De zolder van opa 3 2. Spullen van vroeger 4 3. De stoof 5 4. Het leesplankje 6 5. De Keulse pot 7 6. De tol 8 7. De foto 9 8. De koffiemolen 10 9. De schaatsen 11 10. Nog
Nadere informatieDatum Blz. 1. Probleem 5 1.1. Behoefte aan een woning 5 1.2. De functie van een woning 5 1.3. Behoefteomschrijving van het vakantiehuisje
1 Vakantiehuisje Datum Blz. 1. Probleem 5 1.1. Behoefte aan een woning 5 1.2. De functie van een woning 5 1.3. Behoefteomschrijving van het vakantiehuisje 6 2. Ontwerpen 7 2.1. Wat zijn de verlangens van
Nadere informatieKom erbij Tekst: Ron Schröder & Marianne Busser Muziek: Marcel & Lydia Zimmer 2013 Celmar Music / Schröder & Busser
Kom erbij Kom erbij, want ik wil je iets vertellen, het is heel bijzonder, dus luister allemaal. Ik ken honderdduizend prachtige verhalen, maar dit is echt het mooiste van allemaal. Het gaat over twee
Nadere informatieHERFSTUITJE IN SINT-AMANDS
HERFSTUITJE IN SINT-AMANDS Met 22 stonden we op zondag 27 september 2015 paraat aan de Cuytegemhoeve, klaar om even Sint Amands te verkennen. Vertrek was voorzien om 14 u en ja hoor, iedereen was perfect
Nadere informatieMaté Everaers. Les 2: Leven van Maté
Maté Everaers Les 2: Leven van Maté Les 2: Leven van Maté Maté als kind Maté werd in 1851 te Maastricht geboren, en groeide op in een groot gezin van 9 kinderen. Zijn ouders waren arm en verdienden ondanks
Nadere informatieGeld Wat is de index?
Centrum Basiseducatie Brusselleer Oefenmap lezen en schrijven p. 1 Geld Wat is de index? Het leven wordt steeds duurder. Een brood kost vandaag meer dan vorig jaar. Het index-cijfer is gestegen, is dan
Nadere informatieMijn vader Nicolas Gurowitsch is bevrijd in kamp Westerbork. Over zijn geschiedenis is een mooi bevrijdingsportret
Bijdrage Rob Gurowitsch Mijn vader Nicolas Gurowitsch is bevrijd in kamp Westerbork. Over zijn geschiedenis is een mooi bevrijdingsportret geschreven, u kunt dat nalezen op de website van de bevrijdingsportretten.
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatieLies en Piet van der Veer. een familiegeschiedenis
Lies en Piet van der Veer een familiegeschiedenis 2 Hier speelde de geschiedenis van Lies en Piet : Tijnje-Leeuwarden-Rotterdam-Oss-Beverwijk-Deil 3 1 Woord vooraf Het zijn rare tijden wanneer je moeder
Nadere informatieParfum. 1. Inleiding. 2. Geschiedenis
Parfum 1. Inleiding Mijn spreekbeurt gaat over geur en parfum omdat ik dat leuk en interessant onderwerp vind. Geuren zitten overal om ons geen. Er zijn lekkere en vieze geuren. Een leven zonder geuren?
Nadere informatieKoffie. Inhoud. 1.Waar komt koffie vandaan. 1. Waar komt koffie vandaan
Koffie Inhoud 1. Waar komt koffie vandaan 2. Hoe groeit koffie 3. Oogsten 4. Het mengen en branden 5. 10 uur koffietijd 6. Volksdrank 7. De verpakking 8. Cafeïne en cafeïnevrije koffie 9. Koffiemolens
Nadere informatieDe jeugd van je opa en oma
De jeugd van je opa en oma Welvaart na de Tweede Wereldoorlog Lesduur: 50 minuten Werkvorm: solo Lesvorm: vragen beantwoorden Opdracht Beantwoord de vragen zo goed mogelijk. Neem ze later mee naar je opa
Nadere informatieDe hut en zijn arbeiders. Tekeningen, objecten en glas Herman Heijenbrock. mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Bert van Voordenfonds
De hut en zijn arbeiders Tekeningen, objecten en glas Herman Heijenbrock mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het Bert van Voordenfonds Lesbrief bij de tentoonstelling over de pasteltekeningen van
Nadere informatieMelkweg. Een dak boven je hoofd. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Wonen: Het huis
Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B Een dak boven je hoofd Wonen: Het huis Colofon Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B: Een dak boven je hoofd, 2013 Auteurs: Merel Borgesius Kaatje Dalderop Willemijn
Nadere informatieafgeven de kleur gaat in de Dit rode overhemd moet je apart wassen, want het g a. andere kleren zitten
Woordenlijst bij hoofdstuk 7 Deel 1 aanhebben (kleren) dragen Hij h een warme trui a, want het is koud. afgeven de kleur gaat in de Dit rode overhemd moet je apart wassen, want het g a. andere kleren zitten
Nadere informatieCornelis Vrijschool 22 april 2009 opa en oma-dag groep 3. Opa en oma dag groep 3
Opa en oma dag groep 3 Mats & Daniëlle Bonma, op de boot in 1937, onderweg van Nederlands-Indië naar Nederland. De school van opa van Nils Jonk. Cornelis Vrijschool 22 april 2009 opa
Nadere informatieRembrandt van Rijn. Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren.
Rembrandt van Rijn Hoofdstuk 1 : Rembrandt zijn eerste jaren. Rembrandt is op 15 juli 1606 in Leiden geboren. Rembrandt zijn vader was eigenaar van een molen. Die molen was niet bewoonbaar. Hun huis stond
Nadere informatieWAT ALS... Junior journalist culinair
Junior journalist 2012 - culinair WAT ALS... Wat als 's avonds de prei, de selder en de wortelen een eigen leven gaan leiden in je koelkast? Het kan onzin zijn, maar ik denk toch iets helemaal anders.
Nadere informatie7,3. Werkstuk door een scholier 2076 woorden 22 oktober keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 2076 woorden 22 oktober 2002 7,3 324 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Kinderarbeid in India India is een land met meer dan 1 miljard inwoners. Van die 1 miljard inwoners is
Nadere informatieMaten en gewichten. Meettoestellen zoals het meuken en de unster kennen we vandaag niet meer. Vroeger gebruikte men deze om te meten.
De haard De haard die je terugvindt in de Pandoerenhoeve is afkomstig uit een rijke burgerswoning van Heist-op-den-Berg. De haard bestaat uit drie delen, twee haardwangen, de rookvang en een schouw- of
Nadere informatieVRAGEN INTERVIEWS. Onderwijs. Religie Kleding. Seksuele revolutie Voeding. Ontspanning & vrije tijd. Mobiliteit
Dit is een selectie van jullie vragen. Het is een hele lijst geworden. Dit zijn richtvragen om jullie op weg te helpen. Je hoeft je er niet strikt aan te houden, je kan vragen weglaten of je kan ook iets
Nadere informatieTegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 1874 is dat anders. Kinderen. Waarom vinden mensen het goed dat kinderen werken?
Werkblad Ω Een halve eeuw vooruitgang Werkblad Ω Les : Kinderarbeid Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 874 is dat anders. Kinderen Kinderarbeid moeten hun ouders helpen om geld te verdienen.
Nadere informatieDe tijd die ik nooit meer
De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.
Nadere informatieTegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 1874 is dat anders. Kinderen. Waarom vinden mensen het goed dat kinderen werken?
Werkblad Ω Een halve eeuw vooruitgang Werkblad Ω Les : Kinderarbeid Tegenwoordig werken jonge kinderen niet. Tot 874 is dat anders. Kinderen Kinderarbeid moeten hun ouders helpen om geld te verdienen.
Nadere informatieDecember, wintermaand
December, wintermaand Rie Cramer bron. G.B. van Goor Zonen, Den Haag 1938 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/cram006dece01_01/colofon.php 2014 dbnl / erven Rie Cramer 2 3 December - Wintermaand
Nadere informatieOpstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen
www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar
Nadere informatieSpreekbeurt en werkstuk over. Ridders. Door: Oscar Zuethoff
Spreekbeurt en werkstuk over Ridders Door: Oscar Zuethoff Mei 2007 Inleiding Waarom houd ik een spreekbeurt over de ridders en de riddertijd? Toen ik klein was wilde ik altijd al een ridder zijn. Ik vind
Nadere informatieRotterdam. Willem de Zwijgerstraat 61. Huurprijs 0,-
Rotterdam Willem de Zwijgerstraat 61 Huurprijs 0,- Home 4 You Makelaars Sumatraplein 8 3312 XP Dordrecht T 078 645 2996 E info@home4you.nu I www.home4you.nu Omschrijving Goed onderhouden 3-laags woon-/winkelpand
Nadere informatieJuli - augustus 2011 - nr 335
Juli - augustus 2011 - nr 335 Kijker nr 335 : zomer 2011 Voor sommigen zit het er misschien al bijna op. Voor anderen is het nog maar pas begonnen en voor nog anderen duurt het nog enkele weken. Eén ding
Nadere informatiePaniek aanvallen & Hyperventilatie Oorzaken
Paniek aanvallen & Hyperventilatie Oorzaken Hooikoorts welke geen standaard klachten geeft, kan oorzaak zijn van hyperventilatie aanvallen, het lijkt er nml enorm veel op. Dus reageer je niet met niesbuien,
Nadere informatieREGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.
61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis
Nadere informatieACTIVITEIT 1 : Verhaaltje «Joris en de Ikkietikkietijd»
INTRODUCTIE Waarom minder energie verbruiken? We hebben elke dag energie nodig om van alles en nog wat te kunnen doen; koken, onszelf warm houden, machines laten werken Die energie maken kan op heel veel
Nadere informatieWie? Wat? Waar? Waarom? Praatplaten (bespreek in groepjes deze foto s. Gebruik de vraagwoorden onderaan) katern p1
katern p1 Praatplaten (bespreek in groepjes deze foto s. Gebruik de vraagwoorden onderaan) 3 1 4 2 Wie? Wat? Waar? Waarom? katern p1 Praatplaten (bespreek in groepjes deze foto s. Gebruik de vraagwoorden
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin
Praktische opdracht Geschiedenis Rolverdeling in het gezin Praktische-opdracht door een scholier 2111 woorden 7 februari 2003 7,7 39 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding: Dit hoofdstuk gaat over
Nadere informatieInterview met de heer J.W. Wesselius
Interview met de heer J.W. Wesselius Op 4 mei jl. is de heer J.W. Wesselius in de Hofkamer komen wonen. Samen met zijn dochter heb ik hem uitgenodigd voor een interview, want twee weten altijd meer dan
Nadere informatieOpstand in. Erwtegem
Opstand in Erwtegem 1 I. Een mooie traditie 2 Heb jij al s ewtensoep gegeten? Ik vind erwtensoep walgelijk. Om te beginnen ziet de soep er al niet uit, het is een dikke vette vieze groene brij. Ze ruikt
Nadere informatieGezondheid & Voeding
De 9 regels voor optimale gezondheid Een goede optimale gezondheid Het is belangrijk om gezond te zijn, dan functioneer je beter en voel je je beter. Je hebt meer energie en minder vaak of zelfs nooit
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken Piramides
Piramides Deze spreekbeurt heb ik gemaakt omdat ik piramides mysterieuze gebouwen vind. Vele feiten en gebeurtenissen zijn vandaag de dag nog niet helemaal bekend.piramides kennen we vooral vanuit Egypte...
Nadere informatieECUADOR. Landen. Groep 1 t/m 4 ZENDING IN
Landen Groep 1 t/m 4 ZENDING IN ECUADOR Hola, ik ben Fernando en ik ben 8 jaar oud. Ik woon in een land, heel ver hier vandaan, in Ecuador. Meestal is het hier lekker warm. Maar soms kan het ook heel hard
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 De Industri?le Revolutie
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 De Industri?le Revolutie Samenvatting door Sander 1530 woorden 18 april 2013 7,1 458 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3: De Industriële Revolutie
Nadere informatieschoot hem vlug ter hulpeen reikte hem de hand.hij voelt zich plotseling glijdeneen stuk brak uit de kant.
Historische Kring IJsselstein 14 (1980). - Dl.14 St. Katrijnmelken door E. van Voorst, IJsselstein. Wij kunnen wel zeggen dat deze oude traditie bijna tot het verleden behoort. Velejaren terug bestond
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Onderduiken Mijn spreekbeurt gaat over mensen die in de tweede wereldoorlog zijn ondergedoken. Mijn werkstuk heb ik gemaakt over Anne Frank. Anne Frank is in de tweede wereld oorlog ook ondergedoken. Vandaar
Nadere informatieW O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N
W O O R D E N B O E K V A N D E V L A A M S E D I A L E C T E N UNIVERSITEIT GENT Vragenlijst 126 Vakgroep Nederlandse Taalkunde DECEMBER 2000 Blandijnberg 2 9000 Gent VOEDSEL 1 Dialect van :..................................................(stad,
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken
Singapore Inleiding Ik ga jullie wat vertellen over Singapore. Singapore is de kleinste stadstaat van Zuidoost-Azië. Deze stadstaat is dan ook net iets groter dan de Nederlandse Noordoostpolder. Wil je
Nadere informatieDe eerste boeren Het dorp
De eerste boeren Later gaan de mensen zelf eten verbouwen. Wortels en bonen, en graan om brood van te bakken. De mensen hebben ook schapen en koeien. De jagers zijn boeren geworden. Het dorp Boeren trekken
Nadere informatieVogelmarkt Koestraat Korte Dagsteeg, St Jansvest, Kleine Vleeshuisstraat A21. Vogelmarkt richting Kouter
Vogelmarkt Koestraat Korte Dagsteeg, St Jansvest, Kleine Vleeshuisstraat A21 Vogelmarkt richting Kouter Vogelmarkt aan de Brabantdam in 1961 Vogelmarkt aan de Kouter in 1961 Eind de jaren 50,begin 60 had
Nadere informatieMARKETINGPLAN <EAT HEALTHY>
MARKETINGPLAN 2MCT C Tom Dilliën Michel Winter Benjamin Van den broek Kristof de Craecker 1. Executive Summary 1. Het idee 2. Externe analyse 1. 3 Dimensies: onze business 2. Macro-economische
Nadere informatieDeel 3: Een stoel voor Smoetie 1. WOONT HIER IEMAND
Deel 3: Een stoel voor Smoetie 1. WOONT HIER IEMAND! Wat is een glazen huisje?! Waarom is Smoetie zo mager geworden?! Welke dieren zitten in de ren?! Waarom kijkt Smoetie zo dikwijls naar het huis?! Wat
Nadere informatieIk houd mijn spreekbeurt over de jeugdgevangenis, omdat steeds meer kinderen hierin terecht komen. En daarom wilde ik daar wat over vertellen.
Jeugdgevangenis Ik houd mijn spreekbeurt over de jeugdgevangenis Hoofdstuk 1: Waarom? Ik houd mijn spreekbeurt over de jeugdgevangenis, omdat steeds meer kinderen hierin terecht komen. En daarom wilde
Nadere informatieFOTOVERSLAG RESTAURATIE bakhuis Leeuwerkhoeve
FOTOVERSLAG RESTAURATIE bakhuis Leeuwerkhoeve Oorsprong en gebruik Een bakhuis is een bijgebouw van een hoeve waarin men vroeger brood en koek bakte. De oudste sporen van vaste bakovens dateren van 4000
Nadere informatieNamibië. 25 augustus 2015
Namibië 25 augustus 2015 Verslag Namibië 27-6 tm 9-7- 2015 27-6 Vertrek vanaf Frankfurt om 20.10 uur. 28-6 Na een vlucht van 10 uur zijn wij aangekomen op Windhoek. Wat was het koud s,morgens vroeg om
Nadere informatie