VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD OVER DE LENINGACTIVITEIT VAN DE EUROPESE UNIE IN 2010

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, COM(2011) 485 definitief VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARLEMENT EN DE RAAD OVER DE LENINGACTIVITEIT VAN DE EUROPESE UNIE IN 2010

2 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Door de Europese Unie verstrekte leningen Overzicht BB-mechanisme Hoofdkenmerken van het BB-mechanisme BB-steun in MFB-faciliteit Hoofdkenmerken van MFB MFB-operaties in Euratom-faciliteit Hoofdkenmerken Euratom-operaties in EU-reactie op de staatsschuldcrisis in het eurogebied Genomen maatregelen ten behoeve van Griekenland Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM) Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF) Operaties met EFSM-deelname Door de Europese Unie opgenomen leningen Beschrijving BB-mechanisme MFB Euratom Europese Investeringsbank Door de EIB verstrekte leningen Door de EIB opgenomen leningen NL 1 NL

3 1. INLEIDING Overeenkomstig de Raadsbesluiten tot instelling van de diverse leninginstrumenten van de Europese Unie moet de Commissie het Europees Parlement en de Raad jaarlijks op de hoogte brengen van het gebruik dat van deze instrumenten is gemaakt. Met dit verslag wordt voldaan aan de verplichting om de per betrokken regio verstrekte leningen (punt 2) en de daartoe opgenomen leningen (punt 4) te beschrijven. Het bevat een overzicht van de betalingsbalanssteun aan lidstaten buiten het eurogebied (BB-steun) 1, van de macrofinanciële bijstand van de Europese Unie aan derde landen (MFB), van de Euratomactiviteiten en van de financiële maatregelen die zijn genomen in reactie op de staatsschuldcrisis in het eurogebied. Volledigheidshalve wordt in het laatste punt een summier overzicht gegeven van de leningactiviteit van de Europese Investeringsbank (EIB) in DOOR DE EUROPESE UNIE VERSTREKTE LENINGEN De financiële steun aan derde landen en aan lidstaten wordt door de Commissie verleend op basis van rechtsgrondslagen die verschillen al naargelang de betrokken geografische gebieden en de nagestreefde doelstellingen Overzicht De financiële operaties die de Commissie ingevolge de diverse Raadsbesluiten beheert, nemen doorgaans de vorm aan van bilaterale leningen. Deze worden gefinancierd door met EU-begrotingsgarantie middelen op te nemen op de kapitaalmarkten BB-mechanisme BB-steun neemt de vorm aan van door de Unie verstrekte leningen op middellange termijn en wordt doorgaans verleend in combinatie met financiering van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en andere multilaterale kredietverleners (zoals de EIB, de EBWO en de Wereldbank) of bilaterale bijstand van de lidstaten Hoofdkenmerken van het BB-mechanisme Het mechanisme heeft een uitzonderlijk karakter en wordt bij Raadsbesluit per geval aangesproken. Potentiële begunstigden zijn de lidstaten buiten het eurogebied die met ernstige betalingsbalansproblemen af te rekenen hebben. De steun heeft een macro-economisch karakter (er zijn dus geen specifieke voorwaarden inzake de besteding van de middelen aan verbonden zoals bij projectgebonden steun het geval is). De steun wordt uitbetaald mits aan economische beleidsvoorwaarden is voldaan en is bedoeld om de algemene externe financieringsproblemen van de begunstigde lidstaten te verlichten en de levensvatbaarheid van de betalingsbalans te herstellen. De desbetreffende beleidsvoorwaarden worden tussen de 1 Bij Verordening (EU nr. 407/2010 van de Raad van 11 mei 2010 is een volledig door de EU-begroting ondersteund, soortgelijk mechanisme, namelijk het Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM), ingesteld ter ondersteuning van de lidstaten van het eurogebied. NL 2 NL

4 Commissie (na overleg met het Economisch en Financieel Comité (EFC)) en de lidstaat afgesproken en vastgelegd in een memorandum van overeenstemming dat vóór de tenuitvoerlegging van de leningovereenkomsten wordt ondertekend. De steun moet de betrokken lidstaat helpen bij de uitvoering van aanpassingsmaatregelen om de ondervonden moeilijkheden te overwinnen. Er worden pas verdere tranches van dergelijke leningen uitgekeerd na verificatie van de getroffen maatregelen. Gedurende de twintig jaar na de instelling van het BB-mechanisme in heeft de Gemeenschap diverse transacties verricht ter ondersteuning van de betalingsbalans van lidstaten die met bijzondere financiële dreigingen of problemen te maken hadden. Deze transacties bestonden in verstrekte leningen gefinancierd door opgenomen leningen. Als gevolg van de intensiteit van de internationale financiële crisis (die in 2007/2008 een aanvang nam) moest het BB-mechanisme opnieuw worden geactiveerd. Bovendien hebben het grotere aantal in aanmerking komende lidstaten na de uitbreiding en de verslechtering van de economische situatie in de meeste van deze lidstaten ertoe geleid dat het leningplafond van het mechanisme diende te worden opgetrokken om op de potentiële behoeften te kunnen inspelen. Het plafond is meer in het bijzonder verhoogd in december (van 12 miljard EUR tot 25 miljard EUR) en nog eens in mei (tot 50 miljard EUR) om snel op alle verdere verzoeken om BB-steun te kunnen blijven reageren. Van dit maximale leningbedrag was op 31 december ,6 miljard EUR toegekend aan Hongarije 5, Letland 6 en Roemenië 7. Tabel 1: stand van de BB-steun per (in miljoen EUR) Land Toegekend bedrag Uitgekeerd bedrag Hongarije Letland Roemenië Totaal BB-steun in 2010 Gespreid over diverse tranches is in 2010 een totaalbedrag van 2,85 miljard EUR uitgekeerd Verordening (EEG) nr. 397/75 van de Raad van 17 februari 1975 tot instelling van een nieuw mechanisme dat bekend stond als het mechanisme van communautaire leningen en dat bedoeld was om sommige EG-landen het hoofd te helpen bieden aan onhoudbare onevenwichtigheden op de lopende rekening als gevolg van de eerste olieschok. Verordening (EG) nr. 1360/2008 van de Raad van 2 december 2008 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 332/2002 houdende instelling van een mechanisme voor financiële ondersteuning op middellange termijn van de betalingsbalansen van de lidstaten. Verordening (EG) nr. 431/2009 van de Raad van 18 mei 2009 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 332/2002 houdende instelling van een mechanisme voor financiële ondersteuning op middellange termijn van de betalingsbalansen van de lidstaten. Besluit 2009/102/EG van de Raad van 4 november Besluit 2009/290/EG van de Raad van 20 januari Besluit 2009/459/EG van de Raad van 6 mei De derde tranche van 1,2 miljard EUR ten gunste van Roemenië is op 24 maart 2011 uitbetaald. NL 3 NL

5 Tabel 2: uitbetalingen in het kader van het BB-mechanisme in 2010 Land Besluit Tranche Datum Bedrag in miljoen EUR Letland 2009/290/EG Derde 11/03/ Vierde Roemenië 2009/459/EG Tweede Derde 20/10/ /03/ /09/2010 Totaal In verband met het beheer van de lopende BB-steun zij het volgende opgemerkt: de beschikbaarheidstermijn van de financiële bijstand aan Hongarije is in november 2010 verstreken. De resterende 1 miljard EUR van de steun zal bijgevolg niet worden uitbetaald. Wat Letland betreft, is tot januari 2012 nog 200 miljoen EUR beschikbaar, maar de lidstaat is niet voornemens dit bedrag op te vragen. Dit alles heeft tot gevolg dat in het kader van de lopende BB-steun een totaalbedrag van 1,2 miljard EUR niet zal worden uitbetaald; voorts is in maart 2011 de vierde tranche van 1,2 miljard EUR ten gunste van Roemenië uitgekeerd; in juni 2011 is de vijfde en laatste tranche uitbetaald MFB-faciliteit In het jaarlijkse Commissieverslag aan het Europees Parlement en de Raad over de verlening van macrofinanciële bijstand aan derde landen 9 wordt gedetailleerde informatie over MFBoperaties verschaft Hoofdkenmerken van MFB Het MFB-instrument heeft ten doel kandidaat-lidstaten, potentiële kandidaat-lidstaten en nabuurschapslanden te helpen bij het oplossen van hun betalingsbalansproblemen op korte termijn, het stabiliseren van hun overheidsfinanciën en het doorvoeren van structurele hervormingen. MFB heeft een uitzonderlijk karakter, wordt slechts tijdelijk toegekend en is aan strikte voorwaarden onderworpen. De bijstand wordt afhankelijk gesteld van aanpassingsen hervormingsinspanningen die de economieën van de begunstigde landen weer op een duurzaam pad moeten brengen en beter bestand moeten maken tegen toekomstige macroeconomische schokken. MFB-pakketten zijn complementair aan IMFaanpassingsprogramma's. MFB kan de vorm aannemen van giften en/of leningen. In januari 2011 heeft de Commissie het Economisch en Financieel Comité (EFC) een uitvoerige notitie doen toekomen waarin wordt beschreven welke methode wordt gevolgd en welke criteria worden gehanteerd om per geval uit te maken of de MFB in de vorm van leningen en/of giften zal worden verstrekt. Het EFC heeft deze notitie onderschreven. De gevolgde methode zal ook in het jaarverslag van 2010 over de MFB worden uiteengezet. De 9 Het verslag over 2010 is nog niet gepubliceerd. Voor 2009, zie COM(2010) 513 en SEC(2010) NL 4 NL

6 overeengekomen criteria kunnen in twee grote categorieën worden ingedeeld: het niveau van de economische en sociale ontwikkeling 10 van het begunstigde land enerzijds en de houdbaarheid van de schuld en het vermogen om deze terug te betalen anderzijds. Ook de door de Wereldbank en het IMF gehanteerde criteria voor het toekennen van financiële bijstand worden in aanmerking genomen. De MFB-leningen worden doorgaans in verschillende tranches uitgekeerd, mits aan welbepaalde macro-economische voorwaarden is voldaan. Tegenover elke uitkering staat een door de Commissie opgenomen lening. Mocht er zich een situatie van wanbetaling voordoen omdat het begunstigde land zijn terugbetalingsverplichtingen niet nakomt, dan kan de Commissie een beroep doen op het Garantiefonds 11, zodat de terugbetaling van de overeenkomstige opgenomen lening van de Commissie is verzekerd MFB-operaties in 2010 De voornaamste MFB-activiteiten in 2010 houden verband met voorstellen voor nieuwe pakketten en de desbetreffende onderhandelingen met de betrokken autoriteiten. Zij hebben betrekking op het volgende: in juli 2010 hebben het Europees Parlement en de Raad hun goedkeuring gehecht aan een besluit om aan Oekraïne 500 miljoen EUR 13 toe te kennen in de vorm van een lening. Als ook met een lening van 110 miljoen EUR uit hoofde van een Raadsbesluit van 2002 rekening wordt gehouden, is in totaal maximaal 610 miljoen EUR beschikbaar voor Oekraïne; in oktober 2010 is een besluit aangenomen op grond waarvan een gift van maximaal 90 miljoen EUR aan de Republiek Moldavië is toegekend. In 2010 zijn in het kader van de MFB-leningfaciliteit geen uitkeringen verricht Euratom-faciliteit Hoofdkenmerken Van Euratom-leningen kan worden gebruikgemaakt om projecten in de lidstaten (Besluit 77/270/Euratom van de Raad) of in bepaalde derde landen (Oekraïne, Rusland en Armenië) (Besluit 94/179/Euratom van de Raad) te financieren Als hoofdindicator wordt het bruto nationale inkomen per hoofd voorgesteld. Zie Verordening (EG, Euratom) nr. 480/2009 van de Raad. Tot dusver heeft er zich nog geen wanbetaling op MFB-leningen voorgedaan. Hoewel de terugbetaling van de opgenomen lening uiteindelijk door de EU-begrotingsgarantie wordt gedekt, fungeert het Garantiefonds als een liquiditeitsbuffer die de EU-begroting beschermt tegen het risico dat zij wordt aangesproken als gevolg van wanbetalingen. Voor een uitvoerig verslag over de werking van het Fonds, zie COM(2010) 418 en het begeleidend werkdocument van de diensten van de Commissie (SEC(2010) 968). Besluit nr. 388/2010/EU van het Europees Parlement en de Raad van 7 juli 2010 tot toekenning van macrofinanciële bijstand aan Oekraïne (PB L 179 van , blz. 1). Wat de lopende financiële bijstand in de vorm van giften betreft, zijn in januari en augustus betalingen van respectievelijk 7,7 miljoen EUR en 23 miljoen EUR ten gunste van Georgië verricht. Daarnaast is in september 30 miljoen EUR uitgekeerd aan Kosovo en is in december 2010 de eerste tranche van 40 miljoen EUR aan de Republiek Moldavië uitbetaald. NL 5 NL

7 Deze leningen nemen de vorm aan van niet-budgettaire operaties die de Commissie financiert door overeenkomstige leningen op de financiële markten op te nemen. Net als bij de MFB kan de Commissie een beroep doen op het Garantiefonds in geval van wanbetaling. In 1990 heeft de Raad het leningplafond vastgesteld op 4 miljard EUR, waarvan ongeveer 3,4 miljard EUR is benut. In 2002 heeft de Commissie voorgesteld het leningplafond op te trekken van 4 miljard EUR tot 6 miljard EUR, maar de Raad heeft daarover nog geen overeenstemming bereikt Euratom-operaties in 2010 In 2010 zijn noch leningbesluiten genomen, noch uitkeringen verricht EU-reactie op de staatsschuldcrisis in het eurogebied Naast de in punt 2.2 genoemde betalingsbalanscrisis was er ook sprake van een mondiale financiële crisis en economische neergang. Deze factoren samen hebben tot een verslechtering van de leningsvoorwaarden van diverse lidstaten van het eurogebied geleid. Om aan de uit de financiële crisis voortvloeiende moeilijkheden het hoofd te bieden, hebben de regeringen en centrale banken van de betrokken lidstaten ongeziene budgettaire en monetaire maatregelen genomen. Desondanks bleef er sprake van een moeilijk financieringsklimaat voor zowel de korte als de lange termijn. De Raad en de lidstaten van het eurogebied hebben daarom in mei 2010 een maatregelenpakket goedgekeurd om de financiële stabiliteit in het eurogebied en in Europa als geheel te vrijwaren Genomen maatregelen ten behoeve van Griekenland Op verzoek van de Griekse autoriteiten zijn de ministers van het eurogebied op 2 mei 2010 unaniem overeengekomen stabiliteitssteun aan Griekenland te verlenen in de vorm van centraal door de Commissie gepoolde bilaterale leningen van de andere lidstaten van het eurogebied onder de voorwaarden die in hun verklaring van 11 april 2010 zijn uiteengezet. De steun werd toegekend in de context van een gezamenlijk driejarenprogramma met het IMF. Daarmee is een financieel pakket van 110 miljard EUR gemoeid om Griekenland aan zijn financieringsbehoeften te helpen voldoen. Aan het programma zijn strenge beleidsvoorwaarden 15 verbonden, die zijn vastgesteld na onderhandelingen tussen de Griekse overheid, de Commissie en het IMF, in samenwerking met de ECB. De lidstaten van het eurogebied hebben een bijdrage geleverd van 80 miljard EUR 16. Daarnaast is het IMF met de Griekse autoriteiten overeengekomen dat het dit programma zou De voornaamste beleidsvoorwaarden zijn vastgelegd in Besluit 2010/320/EU van de Raad van 10 mei 2010 gericht tot Griekenland met het oog op de versterking en verdieping van het begrotingstoezicht en tot aanmaning van Griekenland om maatregelen te treffen om het tekort te verminderen in de mate die nodig wordt geacht om de buitensporigtekortsituatie te verhelpen. De voorwaarden zijn nader uitgewerkt in een memorandum van overeenstemming tussen de Griekse autoriteiten en de Commissie, optredend namens de lidstaten van het eurogebied. Waarvan in maart miljard EUR was uitgekeerd. NL 6 NL

8 ondersteunen aan de hand van een stand-by-overeenkomst ten belope van circa 30 miljard EUR 17. Rol van de Commissie Bij de Griekse kredietfaciliteit treedt de Commissie noch als leninggever, noch als leningnemer op. Op 5 mei 2010 hebben de vertegenwoordigers van de lidstaten van de Europese Unie meer in het bijzonder besloten de Commissie de taken toe te vertrouwen in verband met de coördinatie en het beheer van de gepoolde bilaterale leningen welke zijn neergelegd in een akkoord tussen de kredietverstrekkers dat op 8 mei 2010 is gesloten tussen de tot het eurogebied behorende lidstaten die de steun verstrekken 18. Deze rol gaat noch met hogere uitgaven bij de Commissie, noch met hogere uitgaven voor enig ander onderdeel van de EU-begroting gepaard Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM) Bij Verordening (EU) nr. 407/2010 van de Raad van 11 mei 2010 is op grond van artikel 122, lid 2, 20 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) het Europees financieel stabilisatiemechanisme (EFSM) ingesteld, dat op volledige ondersteuning van de EU-begroting kan rekenen. Het in het kader van het mechanisme beschikbare maximumbedrag beloopt 60 miljard EUR. De financiële bijstand van de Unie in het kader van het EFSM neemt de vorm aan van een lening of kredietlijn. De Commissie is gemachtigd om namens de Europese Unie leningen op de kapitaalmarkten of bij financiële instellingen op te nemen. Het beroep op het mechanisme is aan strenge voorwaarden onderworpen en de activering ervan vindt plaats in de context van een gezamenlijk ondersteuningsprogramma van de EU en het IMF. De financiële bijstand van de Unie wordt meer in het bijzonder verleend bij een besluit dat wordt aangenomen door de Raad, handelend met gekwalificeerde meerderheid op voorstel van de Commissie, en dat het volgende bevat: a) de voorwaarden van de lening/kredietlijn; b) de aan de financiële bijstand verbonden algemene economische beleidsvoorwaarden; en c) het door de begunstigde lidstaat opgestelde aanpassingsprogramma om aan de aan de bijstand verbonden economische voorwaarden te voldoen. De Commissie en de begunstigde lidstaat sluiten een memorandum van overeenstemming waarin de door de Raad gestelde algemene economische beleidsvoorwaarden worden Waarvan in maart ,6 miljard EUR was uitgekeerd. Deze taken behelzen onder meer namens en op aanwijzing van de tot het eurogebied behorende lidstaten die de steun verstrekken, het onderhandelen over en ondertekenen van een overeenkomst met Griekenland inzake een kredietfaciliteit, het openen, namens de crediteuren, van een rekening bij de ECB, het gebruiken van die rekening om alle betalingen namens de crediteuren en door de debiteur te verwerken, het coördineren van de procedure voor de betalingen, het uitvoeren van bepaalde berekeningen, het verdelen van de terugbetalingen onder de crediteuren en het informeren van de crediteuren over inbreuken op de kredietfaciliteitsovereenkomst en over verzoeken om afwijkingen of wijzigingen ten aanzien daarvan. Krachtens artikel 122, lid 2, VWEU kan financiële bijstand worden verleend aan lidstaten die verkeren in moeilijkheden die worden veroorzaakt door buitengewone gebeurtenissen die deze lidstaat niet kan beheersen. NL 7 NL

9 gepreciseerd. Vervolgens stelt de Commissie het Europees Parlement en de Raad van het memorandum van overeenstemming in kennis. De economische beleidsvoorwaarden worden regelmatig getoetst en kunnen indien nodig worden aangepast 21. De Commissie dient regelmatig aan het Economisch en Financieel Comité en de Raad verslag uit te brengen over de tenuitvoerlegging van de EFSM-verordening en over het voortduren van de buitengewone gebeurtenissen die de vaststelling ervan rechtvaardigden 22. In het eerste verslag, dat op 30 november 2010 is gepubliceerd, werd geconcludeerd dat de buitengewone gebeurtenissen en omstandigheden nog steeds bestaan en dat het EFSM bijgevolg moet worden gehandhaafd Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (EFSF) Op grond van de op 9 mei 2010 in het kader van de Raad (Ecofin) genomen besluiten hebben de lidstaten van het eurogebied de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit (European Financial Stability Facility EFSF) opgezet in de vorm van een in Luxemburg geregistreerde vennootschap waarvan zij de eigenaars zijn. De EFSF is in staat voor een maximumbedrag van 440 miljard EUR aan door de lidstaten van het eurogebied gegarandeerde obligaties uit te geven; het aldus opgenomen bedrag wordt vervolgens doorgeleend aan in moeilijkheden verkerende lidstaten van het eurogebied onder voorwaarden die met de Commissie, in samenwerking met de Europese Centrale Bank en het IMF, worden afgesproken en door de Eurogroep moeten worden goedgekeurd. De kredietverlening van de EFSF valt niet onder de EU-begrotingsgarantie. De Commissie adviseert en ondersteunt de EFSF. Zij is vertegenwoordigd in de raad van bestuur en coördineert haar eigen leningactiviteiten met die van de EFSF ter financiering van de programma's waarbij zij allebei betrokken zijn, teneinde de timing van hun kapitaalmarktactiviteiten te optimaliseren Operaties met EFSM-deelname In 2010 goedgekeurde operaties: Ierland 24 In reactie op het verzoek van de Ierse autoriteiten van 21 november 2010 is besloten dat de EU en het IMF gedurende drie jaar gezamenlijk financiële steun zouden verlenen. Het programma voor Ierland behelst in totaal 85 miljard EUR, een bedrag dat in meerdere tranches zal worden uitbetaald. 17,5 miljard EUR daarvan zal worden gefinancierd door een Ierse bijdrage via de kasreserves van de Schatkist en beleggingen van het nationale De toetsing wordt ten minste om de zes maanden uitgevoerd door de Commissie, in overleg met de ECB. Alle eventueel noodzakelijke wijzigingen in het aanpassingsprogramma worden met de begunstigde lidstaat besproken. De Raad, handelend met gekwalificeerde meerderheid op voorstel van de Commissie, besluit over de eventuele aanpassingen die in de oorspronkelijk vastgestelde algemene economische beleidsvoorwaarden moeten worden aangebracht en keurt het herziene aanpassingsprogramma dat door de begunstigde lidstaat wordt opgesteld, goed. Het verslag moet uiterlijk zes maanden na de inwerkingtreding van Verordening (EU) nr. 407/2010 en, indien zulks passend is, vervolgens om de zes maanden worden ingediend (artikel 9 van de verordening). Uitvoeringsbesluit 2011/77/EU van de Raad van 7 december 2010 tot verlening van financiële bijstand van de Unie aan Ierland (PB L 30 van , blz. 34). NL 8 NL

10 pensioenreservefonds (National Pensions Reserve Fund NPRF). Het restbedrag van het totale pakket zal worden gefinancierd door: het EFSM voor een bedrag van maximaal 22,5 miljard EUR 25 ; de EFSF voor een bedrag van maximaal 17,7 miljard EUR; het IMF voor een bedrag van maximaal 22,5 miljard EUR; bilaterale leningen van het Verenigd Koninkrijk (3,8 miljard EUR), Zweden (0,6 miljard EUR) en Denemarken (0,4 miljard EUR). Na eind 2010 goedgekeurde operaties: Portugal 26 Nadat de Portugese autoriteiten op 7 april 2011 officieel om financiële bijstand hadden verzocht, hebben de Eurogroep en de Raad op 17 mei 2011 ingestemd met de voorwaarden van een financieel bijstandspakket van drie jaar. Het financiële pakket zal tot maximaal 78 miljard EUR van de financieringsbehoefte van Portugal dekken en zal gelijkelijk zijn verdeeld over: het EFSM voor een bedrag van maximaal 26 miljard EUR 27 ; de EFSF voor een bedrag van maximaal 26 miljard EUR; het IMF voor een bedrag van maximaal 26 miljard EUR. 3. DOOR DE EUROPESE UNIE OPGENOMEN LENINGEN 3.1. Beschrijving De Commissie is gemachtigd om namens zowel de Europese Unie als Euratom op de kapitaalmarkten middelen op te nemen ter financiering van de leningen waartoe de Raad heeft besloten. Voor elk instrument (BB-, MFB- en Euratom-leningen) is het mechanisme voor het opnemen en verstrekken van leningen in de respectieve rechtsgrondslag vastgelegd. Er is sprake van een strikte band tussen een opgenomen lening en de overeenkomstige verstrekte lening, waardoor wordt gewaarborgd dat de EU-begroting geen rente- of valutarisico loopt. Tegenover opgenomen leningen staan verstrekte leningen Op 12 januari 2011 is aan Ierland een eerste tranche van 5 miljard EUR uitbetaald. In juni 2011 was 11,4 miljard EUR uitgekeerd. Uitvoeringsbesluit 2011/344/EU van de Raad van 30 mei 2011 tot verlening van financiële bijstand van de Unie aan Portugal (PB L 159 van , blz. 88). Op 31 mei 2011 is aan Portugal een eerste tranche van 1,75 miljard EUR uitbetaald. In juni 2011 was 6,5 miljard EUR uitgekeerd. NL 9 NL

11 Tabel 3: totaalbedrag van de door de Europese Unie opgenomen leningen uitstaande bedragen in hoofdsom aan het einde van elk jaar in de periode (1) (miljoen EUR) EGKS i.l. (1) (2) Euratom (1) BBmechanisme MFB Totaal Europese Unie (1) Omrekeningskoersen per 31 december van elk jaar. (2) De Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) is sinds 2002 in liquidatie. De laatste door de EGKS uitgegeven obligatie vervalt in BB-mechanisme Met een aantal obligatie-uitgiften is de EU erin geslaagd haar status als belangrijke emittent op de markt voor in euro luidende benchmarkobligaties te bevestigen. De obligaties werden heel positief onthaald op de markt. Wegens de zeer groot blijvende belangstelling bij beleggers voor de obligaties was er steeds snel sprake van overinschrijvingen. Bij de definitieve verdelingen waren alle belangrijke categorieën beleggers vertegenwoordigd, zoals onder meer centrale banken, beleggingsfondsen, thesaurieafdelingen van banken en verzekeringsondernemingen 28. De obligatiekoersen kwamen dicht in de buurt van de beste in de referentiegroep, namelijk het SSA-segment (Sovereign Supranational Agency), en lagen in de lijn van de koersen van obligaties van emittenten zoals de Europese Investeringsbank (EIB), de "Kreditanstalt für Wiederaufbau" (KfW) en de "société de financement de l'économie française" (SFEF). De obligaties deden het ook zeer goed op de secundaire markt, wat de sterke reputatie van de EU als eersterangs emittent van benchmarkobligaties bevestigde. 28 In de "Investor Presentation" wordt nadere informatie verstrekt over de door de EU opgenomen leningen: _rev.pdf NL 10 NL

12 Tabel 4: in de loop van 2010 uitgegeven EU-obligaties 29 Land Letland en Roemenië Roemenië EU 2,375/ /09/ /09/2017 1,15 mrd 2,375% Totaal 2,65 mrd Er is een back-to-back-lening opgenomen voor de financiering van de vierde tranche van 200 miljoen EUR ten gunste van Letland. Tabel 5: onderhandse plaatsing van de EU in 2010 Land Letland 3.3. MFB Beschrijving Uitgiftedatum Vervaldatum Omvang Coupon (EUR) EU 3,375/ /03/ /05/2019 1,5 mrd 3,375% Beschrijving Uitgiftedatum Vervaldatum Omvang Coupon (EUR) EU 2,875/ /10/ /10/2025 0,2 mrd 2,875% In 2010 zijn geen leningen opgenomen voor de financiering van macrofinanciële bijstand Euratom In 2010 zijn geen leningen opgenomen in het kader van Euratom. 4. EUROPESE INVESTERINGSBANK 4.1. Door de EIB verstrekte leningen Met door de EIB toegekende leningen worden ofwel individuele projecten rechtstreeks, ofwel kleine en middelgrote ondernemingen en kleinschaliger plaatselijke projecten via financiële intermediairs gefinancierd. De totale omvang van de ondertekende EIB-leningen bedroeg in miljard EUR, hetgeen neerkomt op een daling met 9% ten opzichte van het recordpeil van 2009 en duidt op een geleidelijke terugkeer naar het niveau van voor de crisis. Wat de geografische spreiding van de verstrekte leningen en de dekking van de EUbegrotingsgarantie betreft, zij het volgende opgemerkt: in de EU: in EU-lidstaten is voor een bedrag van 63 miljard EUR aan leningen ondertekend. Dit bedrag valt niet onder de EU-garantie; 29 NL 11 NL

13 buiten de EU: buiten de EU is voor een bedrag van 9 miljard EUR aan leningen ondertekend. Daarvan valt 5 miljard EUR onder de EU-garantie. De EIB-leningactiviteit heeft gevolgen voor de EU-begroting wanneer er EU-garanties, rentesubsidies of andere EU/EIB-risicodelingsregelingen aan zijn gekoppeld. In het bijzonder geldt het onderstaande. Voor het merendeel van de EIB-leningen buiten de EU is een EU-begrotingsgarantie verleend ter dekking van het politieke en landenrisico; het commerciële risico komt voor rekening van de EIB. In de loop van het tweede halfjaar van 2011 zal de Commissie een apart verslag publiceren over de externe leningactiviteit van de EIB in De EIB beheert ook risicodelingsfaciliteiten met gebruikmaking van de EU-begroting ter ondersteuning van intern EU-beleid (bv. de financieringsfaciliteit met risicodeling voor onderzoek- en ontwikkelingsprojecten en het instrument voor leninggaranties voor TENvervoersprojecten) Door de EIB opgenomen leningen Het hele jaar lang was er sprake van grote onzekerheid op de markten, wat het verrichten van emissies, en zeker van emissies van aanzienlijke omvang en met langere looptijden, bemoeilijkte. De oprichting van de EFSF en de doorgevoerde economische hervormingen hebben tot een herstel van het marktvertrouwen in EU-emittenten bijgedragen, al bleef de markt kwetsbaar voor terugkerende risico's die door negatieve berichtgeving werden veroorzaakt. De EIB wist dergelijke volatiele bewegingen te ontwijken door de zich voordoende kansen voor het verrichten van benchmarkemissies te benutten en tot doelgerichtere emissies over te gaan als er van een hoge volatiliteit sprake was. Dit werd vergemakkelijkt door de onveranderd sterke marktreputatie van de EIB. De EIB was bijgevolg in staat haar in het kader van het financieringsprogramma 2010 nagestreefde doelstellingen te verwezenlijken door een bedrag van 67 miljard EUR op te nemen tegen gunstige voorwaarden. 30 In overeenstemming met punt 49 van het Interinstitutioneel Akkoord tussen het Europees Parlement, de Raad en de Commissie brengt de Commissie in het kader van de jaarlijkse opstelling van de begroting elk jaar aan het Parlement en de Raad verslag uit over de tenuitvoerlegging van nieuwe financiële instrumenten die uit de EU-begroting worden gefinancierd. NL 12 NL