ref.nr.: / Amsterdam, 11 februari 2015 betreft: Suggesties COC voor AO Emancipatiebeleid

Transcriptie

1 ref.nr.: / Amsterdam, 11 februari 2015 betreft: Suggesties COC voor AO Emancipatiebeleid Geachte woordvoerder Emancipatiebeleid, Op donderdag 5 maart a.s. spreekt u met de ministers van OCW en SZW over het Emancipatiebeleid zoals dat is neergelegd in de regeringsbrieven van 19 december en 5 februari. Hieronder doet COC Nederland suggesties voor onderwerpen die u aan de orde kunt stellen voor wat betreft de emancipatie van lesbiennes, homo s, bi s en transgenders (LHBT s). Terugblik Met de regering is het COC van mening dat er de afgelopen jaren - door gezamenlijke inspanning van de Rijksoverheid, gemeenten, maatschappelijke organisaties en activisten - belangrijke vooruitgang is geboekt bij de emancipatie van LHBT s. Zo is COC s Roze Stembusakkoord vrijwel geheel uitgevoerd. Er kwam verplichte voorlichting op school en een verbod op nieuwe weigerambtenaren. Dankzij de wet Lesbisch ouderschap kunnen duomoeders hun kind eenvoudig erkennen en de transgenderwet maakt het voor transgenders veel makkelijker om hun geslachtsregistratie te laten wijzigen. Gemeenten mogen geen nieuwe weigerambtenaren meer aannemen. De Eerste Kamer behandelt binnenkort een initiatiefvoorstel tot afschaffing van de enkelefeitconstructie, dat door verschillenden van u is ingediend. De aanpak van geweld tegen LHBT s is de komende vier jaar topprioriteit voor de politie. Met de Gay-Straight Alliances (GSA s) op school kwam er een gecertificeerde, effectieve interventie om de positie van LHBTjongeren in het onderwijs te verbeteren. Het Consortium Roze 50+ verstrekte honderd Roze Lopers voor LHBT-vriendelijke zorg aan ouderenzorginstellingen. Er ontstonden meer initiatieven waarin biculturele LHBT s de kracht vinden om zichzelf te zijn, zoals Trans United en de Turkse- en Marokkaanse Gay Prideboot. Dankzij de Homo-Hetero Alliantie voor de sport kwam er een actieplan tegen homofobie in het voetbal. En dankzij het koploperbeleid en kenniscentrum Movisie staat LHBT-emancipatie nu hoger op de gemeentelijke agenda. Wat het COC betreft is het belangrijk om de behaalde resultaten de komende jaren vast te houden en te borgen. Wij juichen het toe dat verduurzaming van het LHBT-beleid ook de inzet is van de minister van OCW. Vooruitblik Emancipatie is echter nooit af en behoeft continu onderhoud, zoals de minister van OCW terecht stelt. Er zijn nog grote stappen te zetten in de acceptatie van lesbiennes, homo s, biseksuelen, transgenders en mensen met een intersekse conditie. Dat wordt geïllustreerd door de trieste nieuwe cijfers die de afgelopen maanden naar buiten kwamen. Het aantal meldingen van geweld en discriminatie tegen LHBT s is de afgelopen jaren verdubbeld en veel LHBT s voelen zich onveilig in hun eigen buurt, zo blijkt uit de politieregistratie en de veiligheidsmonitor van het CBS. Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) volgt dat jongeren weliswaar wat positiever over LHBT s zijn gaan denken, maar dat het met veel LHBT-jongeren niet goed gaat. Acceptatie in Marokkaans- en Turks Nederlandse kringen blijft achter, ook bij nieuwe generaties. Hetzelfde geldt in orthodox-christelijke en moslimkringen. Wat ons betreft ligt de focus van het LHBT-beleid de komende jaren terecht op acceptatie onder jongeren, migranten en in religieuze gemeenschappen. Ook vinden we dat wet- en regelgeving voor LHBT s verder moeten worden verbeterd.

2 Er is, kortom, werk aan de winkel. Hieronder doen wij suggesties voor verdere versterking van het beleid. Gezien de breedte van het LHBT-beleid is daarbij gekozen voor enkele nationale prioriteiten. Indien gewenst informeren wij u graag ook over aspecten van het LHBT-beleid die in deze brief niet aan de orde komen. Jongeren & Onderwijs De problemen van LHBT-jongeren zijn fors, zo blijkt uit het recente SCP-onderzoek Seksuele Oriëntatie en Jongeren. Het aantal LHB jongeren dat wel eens een zelfmoordpoging heeft gedaan, ligt volgens het SCP bijna vijf maal hoger dan onder heterojongeren. De helft van de openlijke LHB-jongeren werd het afgelopen jaar gepest of kreeg andere negatieve reacties wegens hun seksuele identiteit; uit eerder SCP-onderzoek bleek al dat 91 procent van de openlijke homojongeren ooit een negatieve reactie kreeg wegens hun seksuele identiteit. LHBjongeren hebben een minder goede relatie met hun ouders, spijbelen vaker, gebruiken meer middelen zoals sigaretten of drugs en rapporteren meer psychische problemen. LHB-jongeren geven hun leven een zesje, tegenover een acht min voor heteroseksuele jongeren. Volgens het ITS stijgt het aantal veiligheidsincidenten op school wegens seksuele oriëntatie sterk. Homo is het meest gebruikte scheldwoord op school. Wat ons betreft reden om nog sterker in te zetten op de aanpak van problemen van LHBT-jongeren. We doen daartoe de volgende voorstellen. Continueer de Gay-Straight Alliance- aanpak op school na De GSA-aanpak - clubjes van LHBT- en heterojongeren die met ondersteuning van het COC werken aan verbetering van de positie van LHBT-jongeren op school ( - is de enige gecertificeerde, werkzame methode met groot landelijk bereik om de positie van LHBT-jongeren op school te verbeteren. De aanpak is opgenomen in de Databank Effectieve Jeugdinterventies van het NJI en gecertificeerd door het RIVM. Het aantal scholen met een GSA nam toe van 12 in 2009 naar 540 in Meer dan twintigduizend jongeren zijn aangesloten bij de GSA-Facebookgemeenschap. Het COC wil graag dat dit mooie resultaat van investeringen van het ministerie van OCW de komende jaren wordt geborgd en zoals de minister het noemt - verduurzaamd. Volgens de Beleidsconclusies van de minister van OCW loopt de ondersteuning tot en met Gezien de hardnekkigheid van de problemen van LHBT-jongeren stellen wij voor dat u de minister vraagt de financiële ondersteuning van de GSA-aanpak structureel te verankeren in de OCW-begroting. Stel voorlichting verplicht op het mbo. Jongeren met een vmbo- en mbo- niveau rapporteren volgens het SCP het vaakst dat zij te maken krijgen met homonegativiteit. Voorlichting is op het mbo echter niet verplicht. In de zogenaamde Kwalificatie-eisen (vergelijkbaar met kerndoelen) voor het mbo wordt seksuele diversiteit slechts genoemd als voorbeeld van een waardendilemma in een paragraaf over politiek-juridische dimensies i.h.k.v Loopbaan en burgerschap. Wij stellen voor om respectvolle voorlichting over LHBT s op passende wijze verplicht te stellen in de mbo-kwalificatie eisen. Stel voorlichting verplicht in opleiding docenten en jeugdzorgmedewerkers. Het is cruciaal dat docenten weten hoe ze goede voorlichting moeten geven, zeker nu aandacht voor LHBT s op school verplicht is. Jeugdzorgmedewerkers moeten goed op de hoogte zijn van (de problemen van) LHBTjongeren, maar zijn dat nu vaak niet, zoals blijkt uit recent onderzoek van Movisie en NJI. De minister van OCW doet in haar brief voorstellen om de kennis van docenten en jeugdzorgmedewerkers te versterken. Wij stellen voor om aandacht voor dit thema te borgen in het curriculum van docenten en jeugdzorgmedewerkers en het een verplicht onderdeel te maken van hun opleiding, bijvoorbeeld via de Kennisbasis en/of de Bekwaamheidseisen voor docenten. Betrek leerlingen bij onderzoek naar verplichte voorlichting. De Onderwijsinspectie doet in 2015 onderzoek naar de invoering van verplichte voorlichting over LHBT s op school. Wij stellen voor dat leerlingen expliciet bij dat onderzoek betrokken worden, want volgens het recente SCP onderzoek zegt nog altijd ongeveer de helft van de jongeren dat er in het lesprogramma van hun school geen

3 aandacht was voor LHBT s. Leerlingen hebben vaak een ander beeld dan de schoolleiding van óf en hoe de school uitvoering geeft aan de verplichting tot voorlichting over LHBT s. Biculturele en religieuze LHBT s De helft van de Turkse en Marokkaanse Nederlanders vindt homoseksualiteit verkeerd, tegenover één op de tien autochtone Nederlanders. Dat blijkt uit De acceptatie van homoseksualiteit door etnische en religieuze groepen in Nederland van het SCP. Driekwart zou er een probleem mee hebben als hun kind een partner zou hebben van hetzelfde geslacht (één op de zes autochtone Nederlanders). De jongere generatie migranten staat iets positiever tegenover LHBT s, maar de vooruitgang is beperkt. Zo zou ook driekwart van de tweede generatie Turkse en Marokkaanse Nederlanders moeite met een kind dat samenwoont met een partner van hetzelfde geslacht. Ook in orthodox-christelijke en moslimkringen is het relatief slecht gesteld met de acceptatie van LHBT s. Die gebrekkige acceptatie is een loden last op de schouders van LHBT s uit deze kringen. De laatste jaren zien we een toename van het aantal initiatieven van biculturele en religieuze LHBT s zélf: de Turkse en Marokkaanse boot bij de Gay Pride, Ma ruf en COC s Respect2Love, Trans United en Haardvuuravonden. Ook is er LCC projecten voor christelijke LHBT s. Binnen deze initiatieven vinden biculturele en religieuze LHBT s de kracht om zichzelf te zijn en om het gesprek met hun omgeving over LHBT s zelf aan te gaan. Ook komen er rolmodellen uit voort, zoals Ilias Zian van de Marokkaanse boot en de Turkse Döne Fil van COC s Respect2Love, winnaar van de innovatieprijs voor homo-emancipatie. Wij verwachten dat juist deze initiatieven van biculturele en religieuze LHBT s zélf het verschil kunnen maken; ze bewerkstelligen verandering van binnenuit. We zijn verheugd dat de ministers van OCW en SZW deze initiatieven de komende jaren willen steunen. Aanvullend stellen we het volgende voor: Betrek biculturele LHBT s bij gemeentelijke aanpak. De regering stelt aan de G4 gemeenten de komende jaren 800 duizend euro beschikbaar om acceptatie in migrantengemeenschappen te bevorderen. Volgens het COC is het belangrijk dat bij de besteding van deze gelden (initiatieven van) biculturele LHBT s zélf voorop staan. Wij verzoeken u de regering te vragen naar de wijze waarop de G4-gelden worden ingevuld en of/hoe initiatieven en behoeften van biculturele LHBT s daarbij een rol zullen spelen. Zorg voor sensitieve hulpverlening. Zoals de regering stelt in de beleidsbrieven is het belangrijk dat maatschappelijk werk, jeugd- en jongerenwerk en andere hulpverleners op de hoogte zijn van de specifieke problematiek van biculturele en religieuze LHBT s en van mogelijkheden om deze groepen te ondersteunen. Wij verzoeken u de regering te vragen op welke wijze hulpverleners getraind gaan worden. Zoals hierboven aangegeven, stellen we voor om kennis op dit gebied structureel te verankeren in de opleiding van hulpverleners. Creëer opvang. Het is belangrijk dat er veilige en deskundige opvang is wanneer biculturele of religieuze LHBT s tussen wal en schip vallen, bijvoorbeeld omdat ze te maken hebben met verstoting of eerwraak. We verzoeken u om de regering te vragen om een landelijk dekkend netwerk van deskundige (nood-)opvang, waarbij voor de invulling daarvan goed geluisterd wordt naar de stem en behoeften van biculturele en religieuze LHBT s zelf. Veiligheid Het aantal meldingen van discriminatie en geweld tegen LHBT s verdubbelde de laatste jaren bijna, van 623 in 2011 naar in Dat blijkt uit POLDIS, de meest recente politierapportage van het Verwey-Jonker Instituut. De onderzoekers stellen dat de relatief forse stijging in een korte periode lijkt te wijzen op een feitelijke toename van het geweld. Uit de veiligheidsmonitor van het CBS blijkt dat LHBT s zich relatief onveilig voelen in hun eigen buurt. Bijna één op de tien lesbiennes zegt veel overlast te hebben van rondhangende jongeren; dat is bijna het dubbele van het aandeel heterovrouwen. 22 Procent van de homo s geeft aan zich wel

4 eens onveilig te voelen in de eigen buurt, tegen 14 procent van de heteromannen. In het weekend van 24 januari jl. haalden drie gevallen van geweld tegen LHBT s de media waarbij haat en discriminatie een rol lijkt te spelen: in Amsterdam werden twee mannen uitgescholden, geslagen en beroofd, in de omgeving van Eindhoven werd een conducteur in elkaar geslagen. Werk politieprioriteit uit. Het COC is verheugd dat de minister van Veiligheid & Justitie de aanpak van homofoob geweld in de Veiligheidsagenda heeft benoemd tot topprioriteit voor de politie. Het is echter nog niet geheel duidelijk hoe deze prioriteit in praktijk vorm zal krijgen. Wij verzoeken u om de regering te vragen de aanpak van homofoob geweld uit te werken in een actieplan met een duidelijke taakstelling en om aan te geven dat het niet alleen gaat om homofoob geweld, maar ook om de aanpak van geweld tegen lesbiennes, bi s en transgenders. Introduceer een haatmisdrijfartikel. Wij stellen voor dat de regering een hoger wettelijk strafmaximum introduceert voor commune delicten met een discriminatoire achtergrond. Daarvan gaat een duidelijk signaal uit naar (potentiële) daders: geweld wegens seksuele oriëntatie of genderidentiteit is onacceptabel. Het EU-Kaderbesluit Racisme en vreemdelingenhaat, de Raad van de Europese Unie en het mensenrechtenagentschap van de EU roepen lidstaten op om dergelijke haatmisdrijfwetgeving te introduceren. Vijftien EU-lidstaten hebben dat inmiddels gedaan, waaronder Denemarken, Spanje, Zweden, Tsjechië en Roemenië. Nederland kent alleen een richtlijn van het OM waarmee de strafeis kan worden verhoogd (maar niet het strafmaximum). Rol Roze in Blauw politieteams landelijk uit. De minister van V&J heeft bij herhaling toegezegd om de zogenaamde Roze in Blauw-aanpak uit de regio Amsterdam-Amstelland in heel Nederland uit te rollen. Daarin werken gespecialiseerde politieteams aan de aanpak van LHBT-discriminatie. Hoewel er steeds meer regio s zijn met een Roze in Blauw team, is de aanpak nog lang niet landelijk dekkend. In de meeste regio s is er slechts één contactpersoon. Wij verzoeken u om de regering te vragen naar een snelle landelijke uitrol van de Roze in Blauw-aanpak. Transgenders, biseksuelen en mensen met een intersekseconditie Transgenders In het rapport Worden wie je bent schetst het SCP de talrijke en ernstige problemen waarmee transgenders in Nederland geconfronteerd worden. Die liggen onder meer op het gebied van de (psychische) gezondheidzorg, werk en veiligheid. Wij stellen de volgende maatregelen voor: Spreiding transgenderzorg en norm voor wachttijd. Hoewel de patiëntenstop bij het VUmc is opgeheven, kunnen de wachttijden voor een transitietraject voor jonge transgenders nog altijd oplopen tot 5 maanden. Dat leidt tot onderbenutting van maatschappelijk potentieel en een aantasting van de levenskwaliteit. Wij stellen voor dat u de regering vraagt om duidelijke normen vast te stellen voor acceptabele wachttijden voor transgenderzorg. De wachttijdproblematiek wordt mede veroorzaakt door het feit dat de (psychologische en medische) transgenderzorg in Nederland vrijwel geheel is geconcentreerd bij het VUmc (en enigszins bij UMC Groningen en het Leids UMC). Wij stellen voor dat de regering een plan van aanpak opstelt om gespecialiseerde transgenderzorg op meer plekken in Nederland beschikbaar te maken. Vergoed volledige behandeling geslachtskenmerken. Ondanks herhaald aandringen door de Tweede Kamer, het VN-Vrouwenrechten Comité (CEDAW) en de Commissie Gelijke Behandeling (nu CRM) worden nog altijd niet alle noodzakelijke onderdelen van het transitietraject voor transgenders vergoed. Dat geldt bijvoorbeeld voor gelaatscorrecties, ontharing, borstreconstructie en erectieprothesen. Wij roepen u op om hiervoor een regeling te treffen, hetgeen volgens de regering in totaal niet meer dan euro per jaar zou kosten. Versterk arbeidsmarktpositie. De arbeidsmarktpositie van transgenders is vaak slecht, terwijl hun opleidingsniveau relatief goed is. De groep heeft vier keer vaker dan gemiddeld een

5 arbeidsongeschiktheidsuitkering en drie keer vaker een bijstandsuitkering. Wij verzoeken u om de minister van SZW te vragen welke maatregelen hij treft om, n.a.v. zijn overleg met Transgender Netwerk Nederland, de toegang tot de arbeidsmarkt voor transgenders te verbeteren. Biseksuelen Biseksuelen zijn de grootste groep binnen de LHBT-gemeenschap: 11% van de Nederlandse bevolking is biseksueel, 16% van de vrouwen en 6% van de mannen. Deze groep ondervindt relatief veel problemen: ze ervaren minder acceptatie, zitten relatief vaak in de kast (30%) en hebben relatief veel problemen op het werk (34% wordt negatief bejegend, 21% heeft burn-outverschijnselen). De beleidsbrief van de regering bevat geen specifieke maatregelen gericht op biseksuelen. Formuleer beleid gericht op emancipatie van biseksuelen. We stellen voor dat de regering specifiek benoemt welke maatregelen zij neemt ten behoeve van de emancipatie van biseksuelen. Die maatregelen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit het bevorderen van zichtbaarheid van biseksuelen in de samenleving, aangeven hoe aandacht voor biseksuelen wordt geïntegreerd in bestaande emancipatieprojecten van OCW en uit specifiek onderzoek naar de positie van biseksuelen en de mogelijkheden om die positie te verbeteren. Mensen met een intersekseconditie Intersekse is een parapluterm voor diverse aangeboren condities, waarbij de ontwikkeling van het geslacht verschilt van wat medici over het algemeen onder man of vrouw verstaan. Het COC werkt sinds enige tijd samen met de belangenorganisatie voor deze groep, het Nederlands Netwerk Intersekse/DSD (NNID). Het SCP inventariseerde de positie van mensen met een intersekse conditie in Het gaat in Nederland om een groep van ca. 80 duizend mensen. Zij worden enerzijds vaak onnodig gemedicaliseerd: zonder medische noodzaak worden jonge kinderen fysiek aangepast zodat hun lichaam duidelijker tot het éne of het andere geslacht behoort. Anderzijds speelt er een typische emancipatieproblematiek: er is sprake van een taboe, gebrekkige zelfacceptatie en de sociale omgeving reageert vaak met ongemak, onwetendheid en onbegrip. Formuleer beleid gericht op emancipatie van mensen met een intersekse conditie. In de beleidsbrief zijn nu geen duidelijke maatregelen opgenomen om de emancipatie voor mensen met een intersekseconditie te bevorderen. Wij stellen voor dat u de minister vraagt om daarvoor alsnog voorstellen te doen, bijvoorbeeld over de wijze waarop het taboe rond intersekse kan worden doorbroken en hoe de interseksebeweging kan worden versterkt. Bloeddonatie Bij bloeddonatie staat veiligheid voorop. Dat is het uitgangspunt van bloedbank Sanquin, de regering en COC Nederland. Tientallen landen zijn inmiddels echter tot het inzicht gekomen dat, ook als dit uitgangspunt leidend is, het niet nodig is om mannen die seks hebben met mannen levenslang uit te sluiten van bloeddonatie. Ook de Amerikaanse overheidsorganisatie Food and Drug Administration heeft onlangs geadviseerd om een einde te maken aan de levenslange uitsluiting. Sanquin kreeg al in 2008 van de Commissie Gelijke Behandeling (nu CRM) de opdracht om te zoeken naar mogelijkheden om minder stigmatiserend beleid te voeren. De Tweede Kamer vroeg in 2012 in een motie om ander beleid. Toch sluit bloedbank Sanquin mannen die seks hebben met mannen nog altijd zonder meer uit van bloeddonatie. Er is slechts een in onze ogen onnodig onderzoek in gang gezet naar de donatiebereidheid van homoseksuele mannen. Maak een einde aan de levenslange uitsluiting van bloeddonatie door mannen die seks hebben met mannen, is ons verzoek aan regering en Tweede Kamer.

6 Nieuw Roze Akkoord over wetgeving Nog altijd behoeft de Nederlandse wetgeving op tal van punten verbetering voor LHBT s. Daarom stelde het COC onlangs in een opinieartikel in NRC Next (bijlage) voor om met u te komen tot een nieuw Roze Akkoord over wetgeving. De volgende punten zijn wat ons betreft het meest urgent: Zet het verbod op LHBT-discriminatie in de Grondwet. Want hoewel onze hoogste wet discriminatie op grond van godsdienst en ras wél verbiedt, ontbreekt een expliciet verbod op LHBTdiscriminatie. Het is alsof het om een tweederangs discriminatiegrond gaat: wel verboden in bijvoorbeeld de strafwet, maar te licht bevonden voor de Grondwet. Ook de Commissie Gelijke Behandeling (nu CRM) en het SCP stellen aanpassing voor. We hopen dat de partijen die een initiatiefwetsvoorstel indienden om hierin verandering te brengen (D66, PvdA en GroenLinks) hun initiatief spoedig voortzetten. Neem een verbod op transgenderdiscriminatie op in de Algemene wet gelijke behandeling. Want hoewel juist transgenders op het werk, op straat en op school veel worden gediscrimineerd, is er nu geen enkele wet die dat expliciet verbiedt. Ook het College voor de Rechten van de Mens beveelt deze wetswijziging aan. Verhoog het wettelijk strafmaximum voor geweld met een discriminerende achtergrond middels een haatmisdrijfartikel, zoals eerder in deze brief toegelicht Haal geslachtsregistratie uit het paspoort en andere officiële documenten. Een land dat mannen en vrouwen gelijk wil behandelen, moet ook in het paspoort en andere officiële documenten geen onderscheid maken. Deze maatregel voorkomt bovendien dat transgenders bij het legitimeren steeds weer allerlei vervelende persoonlijke vragen krijgen over hun geslachtsidentiteit. Regel meerouderschap. Want steeds meer lesbische/biseksuele paren voeden samen met een homo/biman of -koppel een kind op. De wet erkent nu maximaal twee ouders, en beschermt niet de juridische band van het kind met al zijn feitelijke ouders. Daardoor hebben kinderen bijvoorbeeld geen recht op de erfenis als hun derde of vierde ouder overlijdt. Conclusie We hopen dat u met ons wilt werken aan borging van de resultaten die de afgelopen jaren op het gebied van LHBT-emancipatie zijn bereikt en aan het verder versterken van LHBT-emancipatie in de komende jaren. Indien u vragen heeft, kunt u contact opnemen met Philip Tijsma (Public Affairs COC Nederland, tel geen sms). Hoogachtend, Tanja Ineke Voorzitter COC Nederland Bijlage: Opinieartikel COC in NRC Next over nieuw Roze Akkoord, 18 november 2014