Milieu Jaarverslag 2015

Transcriptie

1 Milieu Jaarverslag 2015 Antoni van Leeuwenhoek Nederlands Kanker Instituut

2 Inhoudsopgave 1 Voorwoord 3 2 Inleiding 4 3 Leeswijzer 4 4 Compliance Wetgeving Vergunningen (aanvragen en wijzigingen) Inspectie (extern) 6 5 Beleid en advies Milieu, Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Veiligheid en Arbo 11 6 Veiligheid- en risicomanagement Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) Interne controle Noodorganisatie 13 7 Incidentmanagement Meldingen milieu-incidenten Risicoanalyse 14 8 Informatievoorziening Website / Intranet Procedures en protocollen Gevaarlijke stoffen Opleiden en voorlichten 16 9 Rapportage CO 2 footprint en Milieudruk Beheer en monitoring Planning Bijlagen Gebruikte Afkortingen Milieu cijfers en kengetallen Colofon 38 Milieujaarverslag

3 1 Voorwoord Voor u ligt het milieujaarverslag Het afgelopen jaar heeft het AVL op het gebied van milieu en duurzaamheid opnieuw bijzondere momenten gekend. Zo hebben we de Green Deal Nederland op weg naar duurzame zorg ondertekend, het zilveren certificaat behouden van de milieuthermometer, hebben we nieuwe duurzame bouwdelen in gebruik genomen en is besloten tot de bouw van een fietsenkelder. Op deze wijze onderstrepen we dat het milieu en de zorgen omtrent een gezonde samenleving belangrijk zijn en dat wij afwegingen over duurzaamheid en CO2 besparing belangrijk vinden. In het milieujaarverslag 2015 staan traditiegetrouw tabellen met cijfers over energieverbruik en afvalstromen maar, laat daarnaast met kleurrijke grafieken en afbeeldingen zien waar we staan op de route naar een duurzame toekomst voor topzorg en onderzoek. Jaarrapportages van de afdeling Kwaliteit, Arbo en Milieu (KAM) gaan over de aanpak om medewerkers in het AVL veilig en gezond te laten werken in een duurzame en prettige werkomgeving. Maar ook dat een ieder die het AVL bezoekt: patiënt, bezoeker of leverancier, dat in een gezonde, schone en veilige omgeving kan doen. Hier doen we geen concessies in. Ik wens u veel leesplezier, Eric de Wilde, manager Servicediensten Milieujaarverslag

4 2 Inleiding Zorgen voor kwaliteit in de zorg kan alleen een succes worden als aan noodzakelijke randvoorwaarden wordt voldaan. Met het systeem van de milieuthermometer zorg zijn concrete maatregelen aangereikt waarmee stapsgewijs verbeteringen voor energieverbruik, afvalscheiding en mobiliteit kunnen worden bereikt. De CO 2 footprint AVL 2015 is een maat voor wat het Antoni van Leeuwenhoek aan gas en elektra op jaarbasis verbruikt. Benchmarking is pas mogelijk als meer in detail naar verbruik per bouwdeel gekeken kan worden. Investeringen voor monitoring zijn naast uitbreiding van voorzieningen hard nodig om scherp te blijven op kosten- en rendementsverbeteringen. Dit is ook de route naar een verduurzaming van de bedrijfsvoering. 3 Leeswijzer De indeling van dit jaarverslag komt overeen met de indeling van het jaarverslag van de afdeling KAM en het stralingsjaarverslag. Het is een samenspel tussen regelgeving, adviestaken rondom beleid, rekening houden met veiligheid en risico s bij werkzaamheden, maatregelen treffen om incidenten te voorkomen, instructies geven en informatievoorziening die bij maatregelen horen en ten slotte het presenteren van resultaten in overzichtelijk rapportages. Het onderdeel rapportage bevat de meest relevante milieugegevens en laat de CO 2 footprint zien van het Antoni van Leeuwenhoek over Milieujaarverslag

5 4 Compliance 4.1 Wetgeving Wet Milieubeheer en Activiteitenbesluit Het AVL is gezien de aard van de activiteiten die binnen de bedrijfsvoering plaatsvinden geclassificeerd als type C inrichting op basis van de Wet Milieubeheer, en daardoor vergunningplichtig. Dit volgt uit het Besluit Algemene Regels voor Inrichtingen Milieubeheer (Barim): het Activiteitenbesluit. Hiermee wil de wetgever bereiken dat aan voorschriften uit de vergunning en aan bepalingen uit het Activiteitenbesluit wordt voldaan. Het Activiteitenbesluit hanteert het begrip zorgplicht. Dit betekent dat het aantoonbaar is dat nadelige gevolgen voor het milieu worden voorkomen of anders zo veel als mogelijk worden beperkt. Dit houdt onder andere in dat gebruik van energie doelmatig moet zijn en dat geluidshinder moet worden voorkomen, dan wel voor zover dat niet mogelijk is tot een aanvaardbaar niveau moet worden beperkt. Overzichten van voorschriften, eisen, criteria en voorwaarden die van toepassing zijn binnen het AVL ten aanzien gevaarlijke stoffen zijn terug te vinden in de uitgaven van de Publicatiereeks Gevaarlijke Stoffen (PGS). Voor de opslag van verpakte gevaarlijke stoffen is de PGS 15 het relevante document. PGS 9 behandelt de opslag van gassen en cryogene stoffen (tot vloeistof gecondenseerde gassen). Voor vloeibare brandstoffen en bovengrondse tankinstallaties moet de PGS 30 worden gevolgd. In de publicatiereeks wordt integraal aandacht besteed aan arbeidsveiligheid, milieuveiligheid, de transportveiligheid en de brandveiligheid. De Publicatiereeks beslaat meerdere wetgevingsterreinen Overige wetgeving Naast bovengenoemde wet- en regelgeving zijn o.a. de Wet bodembescherming, Wet geluidshinder, de Arbowet, de Kernenergiewet en voorschriften uit het Bouwbesluit van toepassing. Milieuzorg is verspreid over de andere aandachtsgebieden waarover KAM adviseert. Door nauwe samenwerking en continue interactie met de werkvloer is het mogelijk om werkwijzen af te stemmen die passen binnen het wettelijk kader. Met deze aanpak komen we tot oplossingen waarmee medewerkers uit de voeten kunnen zonder onnodige schade te veroorzaken aan de omgeving in de ruimste zin van het woord en sancties worden vermeden. Per 1 maart 2015 is nieuwe regelgeving ingevoerd met betrekking tot genetisch gemodificeerde organismen (ggo s). In het afgelopen jaar is gebleken dat dit voor alle bedrijven en instellingen die met ggo s werken grote (en niet verwachte) consequenties tot gevolg heeft. Met name het aanvragen en wijzigen van complexe werkzaamheden / vergunningen is een stuk ingewikkelder en tijdrovender geworden. Inmiddels heeft de overheid de knelpunten in de uitvoering van de nieuwe wet- en regelgeving laten inventariseren waardoor bijstelling of aanpassing van deze regelgeving mogelijk wordt. 4.2 Vergunningen (aanvragen en wijzigingen) Omgevingsvergunning De omgevingsvergunning met kenmerk HZ_WABO en ingangsdatum , bevat voorschriften met betrekking tot o.a. afvalwater, bodembescherming en geluid en de duurzaamheidsaspecten afvalpreventie, energiebesparing en mobiliteit. Deze onderwerpen komen in afzonderlijke paragrafen van dit verslag aan bod. Milieujaarverslag

6 In februari 2015 is een omgevingsvergunning verleend met kenmerk OLO voor het gebruik van 6 shredderunits voor het verpulveren van disposable po s, bedpannen en dergelijke. Voor het tijdelijke plaatsen van twee externe koelunits bij het ketelhuis is een melding Activiteitenbesluit gedaan. Hiervoor is een geluidrapport opgesteld om vast te kunnen stellen dat de geluidsnormen met het inschakelen van de units niet werd overschreden. Uit het rapport blijkt dat ook met extra inzet van deze specifieke units binnen de normen wordt gebleven Aanvragen en wijzigen van ggo-vergunningen Voor alle werkzaamheden met genetisch gemodificeerd materiaal dienen dekkende vergunningen aanwezig te zijn. Begin 2015 zijn 4 aanvragen tot wijzigingen ingediend. De gewijzigde vergunningen zijn nu conform nieuwe regelgeving ggo per inperkingsniveau opgesplitst in meerdere kennisgevingen en vergunningen. Medio 2015 is een brede kennisgeving gedaan volgens het nieuwe systeem voor werkzaamheden met ggo s in het AVL op niveau I. In de toekomst zullen alle werkzaamheden op ML-I en D-I niveau hierin worden ondergebracht. Daarnaast is gestart met het registreren en groeperen van alle werkzaamheden op de hogere inperking niveaus II en III in Excel overzichten. Het uiteindelijke doel is dat voor verschillende werkzaamheden brede kennisgevingen worden gedaan of vergunningen worden aangevraagd, waarvan iedereen in het instituut gebruik kan maken. Dit nieuwe systeem blijkt echter in het gebruik vrij gecompliceerd en is bovendien erg arbeidsintensief Aanpassingen complexvergunning en transport vergunning straling In 2015 is een verzoek ingediend voor de wijziging van de bestaande vergunning. Deze wijziging had betrekking op: aantal röntgentoestellen verhogen van 28 naar 35; vervallen toepassing met 192Ir PDR; vervallen toepassing met 137Cs voor kalibratie. De nieuwe vergunning is afgegeven op 13 oktober 2015 met als kenmerk 2015/ Voor de invoer van met 14 C-gelabelde geneesmiddelen is één transportvergunning verleend. Deze is in 2014 aangevraagd en op 13 februari 2015 verleend. 4.3 Inspectie (extern) Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied In april 2015 heeft de milieu-inspecteur van de Omgevingsdienst Noorzeekanaalgebied een controle ronde uitgevoerd. De installaties in het ketelhuis en de opslagplaatsen voor gevaarlijke stoffen en afval zijn tijdens dit bezoek bekeken. Aandachtpunten bij deze controle was volledigheid van de administratie bij de stookinstallaties. Niet alle certificaten waren up to date waardoor een waarschuwingsbrief is ontvangen. Voor het lekdetectiesysteem van de bovengrondse olieopslag was de jaarlijkse controle nog niet gedaan. In de maand juli is aan deze tekortkomingen naar tevredenheid voldaan. In het kader van het project Specifiek ziekenhuisafval bij de Omgevingsdienst heeft de inspecteur op een bezoek gebracht aan logistiek die het interne vervoer en de opslag van SZA verzorgt. De administratie is in orde bevonden en er zijn geen overtredingen geconstateerd. Milieujaarverslag

7 4.3.2 Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT): GGO-werkzaamheden ILT en een delegatie van Bureau GGO zijn gezamenlijk op bezoek geweest in het kader van de uitvoering van de nieuwe Wet- en regelgeving betreffende ggo-werkzaamheden. Tijdens dit bezoek is alle problematiek als gevolg van de invoering van de nieuwe wet- en regelgeving besproken. Tevens is gekeken naar de stand van zaken ten aanzien van de omzetting van vergunningen. De resultaten van de gesprekken zijn in een brief aan de Raad van Bestuur vastgelegd. Men was tevreden met de werkwijze om uitvoering te geven aan de nieuwe wet- en regelgeving, maar men stelde ook vast dat voor instellingen, zoals het AVL, met veel complexe vergunningen het extra gecompliceerd is geworden door de nieuwe wijze van vergunningverlening Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Legionellabeheersing Op 31 maart 2015 heeft de ILT een inspectiebezoek gebracht in het kader van de Legionellabeheersing in het drinkwater. Dit bezoek vond plaats naar aanleiding van een waarschuwingsbrief van de Inspectie d.d. 23 september Tijdens het bezoek zijn de verrichtte werkzaamheden die uit het legionellabeheersplan naar voren kwamen en de verdere planning toegelicht. Het bezoek is goed verlopen, de inspecteur toonde zich tevreden over de geboekte voortgang. Op verzoek van ILT wordt de status van het project regelmatig aan de inspectie teruggekoppeld. De nodige maatregelen zijn in het project voor de beheersing van legionella opgenomen. Details staan in hoofdstuk Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) De inspectie SZW heeft op 24 november 2015 de complexvergunning van het AVL geïnspecteerd. Daarbij zijn geen overtredingen geconstateerd maar enkele aandachtspunten zijn gegeven om uit te voeren. Deze zijn inmiddels opgevolgd Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) Op 7 oktober 2015 heeft de inspectie ANVS een bezoek gebracht aan het AVL. Aandachtsgebied bij deze inspectie was de Regeling Hoogactieve bronnen. Tijdens de inspectie is geconstateerd dat bij de 137 Cs bron de verplichte kleurenfoto ontbreekt. De kleurenfoto is opgevraagd bij de firma en ter controle ook aan de inspectie ANVS verstuurd. Daarmee is de overtreding opgeheven. In 2015 zijn twee meldingen naar de inspectie gedaan. Het ging hierbij om twee incidenten waarbij bij de afvalverwerker een SZA-vat onderschept is vanwege een te hoog stralingsniveau. Naar aanleiding van de incidenten zijn maatregelen genomen om dit in toekomst te voorkomen. Gedetailleerde informatie is in het Jaarverslag Stralingszorg 2015 te vinden. Milieujaarverslag

8 5 Beleid en advies 5.1 Milieu, Duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) Uitgangspunten In de milieubeleidsverklaring uit 2013 is uiteengezet wat de visie van het AVL is ten aanzien van milieu en duurzaamheid. Voor de komende jaren zijn een vijftal onderwerpen centraal gesteld: Milieuthermometer; Maatschappelijk verantwoord ondernemen; Duurzaamheid; Mobiliteit; Bouw. De onderlinge samenhang van deze onderwerpen is terug te vinden in het certificeringsschema van de milieuthermometer zorg Milieuthermometer Zorg De milieuthermometer biedt een duidelijk overzicht van relevante bedrijfsprocessen waarbij een milieunorm moet worden behaald. Door dit overzicht te volgen zijn gerichte acties mogelijk die tot verbeteringen leiden en laten zien welke processen onder controle zijn. Het zilveren niveau van het certificeringsschema van de milieuthermometer zorg bleef in 2015 gehandhaafd. Op 5 november was de herhalingsaudit en voor alle 17 onderdelen is aangetoond dat het AVL aandacht besteed aan milieuwinst en duurzaamheid. De criteria waarop wordt getoetst zijn enerzijds harde bewijzen zoals bijvoorbeeld keuringsrapporten van de stookinstallaties en opslagruimten voor gevaarlijke stoffen. Anderzijds beleidsdocumenten waarin staat dat duurzaamheidscriteria worden meegenomen in aanbestedingstrajecten MVO en Green Deal Voor het langere termijn MVO-beleid is een notitie vastgesteld door de RvB die de lijnen verder uitzet richting Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Een van de actiepunten uit de MVOnotitie was de ondertekening van de Green Deal Nederland op weg naar duurzame zorg. Op is deze handtekening gezet door René Medema, voorzitter van de RvB. Deze ondertekening gebeurde samen met meer dan 30 andere partijen. De gemeente Amsterdam heeft deze Green Deal ontwikkeld met partijen van onder andere de overheid, bedrijfsleven, zorgverzekeraars en zorginstellingen. Het doel is om de verduurzaming in de zorgsector te versnellen door het belang van een integrale duurzame bedrijfsvoering in de zorg te agenderen. Afbeelding 1: Ondertekening Green Deal door René Medema Milieujaarverslag

9 Afbeelding 2: Alle partijen bijeen op voor ondertekening Green Deal Dag van de duurzaamheid In het kader van de week van de duurzaamheid zijn op 9 oktober recyclebare tassen uitgedeeld in het personeelsrestaurant. Deze tassen waren een handreiking aan alle medewerkers om een alternatief te bieden voor plastic tassen. Met de bijgeleverde infographic van de gebruiksgegevens en de footprint van het AVL werd getoond hoeveel grondstoffen nodig zijn om alles binnen het AVL goed te laten verlopen. Afbeelding 3:Dag van de Duurzaamheid, uitdelen van tassen en infographic milieu Bereikbaarheid en mobiliteit Door alle bouwactiviteiten op het voorterrein en aan de hoofdingang is de aandacht bij het onderwerp mobiliteit voornamelijk gericht geweest op het bereikbaar houden van de faciliteiten voor bezoekers en medewerkers tijdens graafwerkzaamheden en aanpassingen aan de toegangswegen. Een inventarisatie van aandachtsgebieden mobiliteit en bereikbaarheid levert voor 2015 het volgende overzicht op. Milieujaarverslag

10 Parkeren Samen met haar partners van het Medisch Centrum Slotervaart (MCS) heeft het AVL een nieuw parkeergebouw in gebruik genomen. Het parkeren in de wijk is daarmee afgenomen en door de 10 oplaadpunten is een begin gemaakt me het stimuleren van elektrische auto s. De taxistandplaatsen zijn verplaatst naar een locatie naast de parkeergarage. Het voorterrein is zodoende meer voetgangersgebied geworden met alleen een aantal invalideparkeerplaatsen en een vaste plek voor halen & brengen. Fietsen In 2015 zijn door de RvB een tweetal besluiten genomen die het gebruik van fietsen in de toekomst moet helpen stimuleren. Goedkeuring van het fietsplan waarmee vergoeding bij de aanschaf van een fiets voor woon/werkverkeer is geregeld; Het bouwen van een fietsenkelder voor ten minste 700 fietsen. Stappen die daarnaast ondernomen moeten worden zijn herziening van de stallingsfaciliteiten voor bezoekers en medewerkers. Om tot oplossingen te komen voor fietsenvoorzieningen die aan de toenemende vraag en moderne wensen voldoet is eind 2015 gestart met een oriëntatie rondom de problematiek van mobiliteit en bereikbaarheid. Dit moet in 2016 resulteren in een rapportage fietsparkeren en fietsstimulering met een visie en toekomstscenario s voor voor een bredere aanpak, dus ook gebruik OV en auto s, van het mobiliteitsvraagstuk. Taxi s In 2015 is onderzoek opgestart naar de mogelijkheden om groene taxi s te gaan gebruiken voor medewerkers en patiënten. OV Ondanks het gegeven dat een groot deel van de medewerkers van het AVL met de auto komt, zijn diverse secondaire arbeidsvoorwaarden opgesteld om het gebruik van OV aantrekkelijk te maken. voor iedereen is een NS Business kaart beschikbaar (daarmee deur-tot-deur diensten zoals taxi, OV-fiets, Greenwheels en Q-park.); Op OV-abonnementen wordt korting gegeven; Eenvoudige declaratieprocedure welke OV gebruik moet stimuleren Duurzame inrichting, bouw. In de afgelopen jaren is veel groen opgeofferd voor de bouw van extra vleugels. Maar bij de herinrichting is er 1383m2 aan groenvoorziening bij gekomen in de vorm van patio s, daken en bij de herinrichting van het voorterrein. Het totale oppervlak bedraagt nu 2892m2. Bij de uitbreiding van de kliniek is op verschillende daken sedum begroeiing toegepast. De anders wat eentonige zwarte daken hebben daardoor een groenere uitstraling gekregen. Prettig voor zowel patiënten als de medewerkers. Milieujaarverslag

11 Afbeelding 4: Sedum in bloei op het proefdak met de projectleider en medewerker groenvoorziening. In mei is de nieuwbouw van de IC en dagbehandeling in gebruik genomen. Bij de inrichting is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van materialen die een natuurlijke uitstraling hebben en een lange levensduur. De behandelingsruimtes zijn licht en rustgevend genoemd in de eerste reacties bij de opening. 5.2 Veiligheid en Arbo Asbest In 2015 vonden geen incidenten met asbest plaats. Alle procedures zijn actueel. De beheersplannen voor bouwdeel B/C, D, H en K zijn in 2015 geactualiseerd. Voor bouwdeel G wordt voor de sloop een asbestinventarisatie uitgevoerd. Op basis van de nieuwe beheersplannen is door de afdeling Gebouwbeheer een toolbox-meeting voor medewerkers van de afdeling gehouden. Hierdoor worden medewerkers bewust gemaakt van de specifieke veiligheidsaspecten, in dit geval asbest, tijdens hun werkzaamheden Gevaarlijke stoffen Voor het terugdringen van de risico s van gevaarlijke stoffen is het noodzakelijk om een specifiek beleid te blijven ontwikkelen met concrete doelstellingen voor de komende jaren. Kaders en richtlijnen voor het beleid gebruik van gevaarlijke stoffen zijn zodoende in oktober bijgesteld en in iprova gepubliceerd. Aan de afdeling Proefdieren is een advies uitgebracht over het werken met cytostatica en isofluraan, met name door zwangere vrouwen. Hierbij is aangegeven wat de meetresultaten in het verleden zijn geweest en welke voorzorgsmaatregelen men moet nemen om veilig te kunnen werken met cytostatica. Gevaarlijke stoffen in gebruik op de verpleegafdelingen zijn direct terug te vinden in de lokale noodplannen. Het initiatief om voor deze groep een extern datasysteem in gebruik te nemen heeft vanwege de strenge eisen voor informatiebeveiliging in de klinische omgeving nog niet tot resultaten geleid Brandveiligheid Het managen van de brandveiligheid is een onderdeel waarover in het KAM jaarverslag 2015 wordt gerapporteerd. Milieujaarverslag

12 6 Veiligheid- en risicomanagement 6.1 Risico-inventarisatie en Evaluatie (RI&E) Vanwege de hoge bewerkelijkheid van het huidige systeem is begonnen met het zoeken naar een nieuw instrument voor de RI&E. De keuze viel op de ZorgRIE. Het instrument is speciaal ontwikkeld voor de sociale partners in de zorg. Zo zijn o.a. de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) en de vakbond ABVOKABO bij de ontwikkeling betrokken geweest. De licentie voor dit instrument is na toestemming van de Raad van Bestuur en de Ondernemingsraad eind 2015 aangeschaft. De nieuwe RI&E s zullen in 2016 na inrichting van het instrument met de ZorgRIE worden uitgevoerd. Het instrument maakt het mogelijk ook milieuaspecten tijdens de RI&E mee te nemen. 6.2 Interne controle Cytostatica Alle materialen die cytostatica bevatten worden als SZA verzameld en afgevoerd. De richtlijnen voor het omgaan en toedienen van cytostatica zijn vastgelegd in het handboek Cytostatica en met aparte protocollen in het documentmanagementsysteem. In 2015 zijn om de veilige werkwijze te toetsen 84 veegproeven genomen en geanalyseerd. Er zijn op enkele plekken licht verhoogde meetwaardes gevonden. Bij geen van de gevonden waarden waren directe acties nodig; de risico s voor patiënten, bezoekers of medewerkers zijn bij de gevonden waarden nihil Microbiologische veiligheidswerkbanken, zuurkasten en brandveiligheidskasten Veilig werken met biologische agentia kan plaatsvinden in microbiologische veiligheidswerkbanken. Voor het werken met gevaarlijke stoffen zijn zuurkasten beschikbaar. Voor opslag van gevaarlijke stoffen zijn brandveiligheidskasten op de afdelingen op meerdere plaatsen aanwezig. Jaarlijks vindt controle plaats op goede werking volgens de specificaties van veiligheidsbanken, zuurkasten en brandveiligheidskasten. Coördinatie en beheer gaat via de afdeling Gebouw Beheer Afvalwater De instructies en maatregelen beschreven in de voorafgaande paragrafen moeten o.a. voorkomen dat schadelijke stoffen vrijkomen in het milieu. Het afvalwater wordt daarom 2 maal per jaar bemonsterd en geanalyseerd. In paragraaf zijn de resultaten beschreven. De analyseresultaten zijn te vinden in bijlage Transport en opslag gevaarlijke stoffen De interne beoordeling ten aanzien van het afvoeren van het Specifiek Ziekenhuis Afval en overige afvalstromen die als gevaarlijke(afval)stof wordt aangeboden voor transport en verwerking is op 21 april uitgevoerd. De externe veiligheidsadviseur heeft deze beoordeling uitgevoerd op grond van de vervoersvoorschriften van gevaarlijke stoffen over de weg. Actiepunten naar aanleiding van het beoordelingsverslag hadden o.a. betrekking op het (nog niet)gescheiden opslaan van brandgevaarlijke stoffen en bijtende stoffen. In de loop van 2015 is de opslag voorziening aangepast. Milieujaarverslag

13 6.3 Noodorganisatie Bedrijfsnoodplan Voor alle installaties, gebouwen en middelen van het AVL en de medewerkers, patiënten en bezoekers is een bedrijfsnoodplan van toepassing. Het plan vormt de leidraad voor de afhandeling van noodsituaties. Uitgangspunten zijn het beperken van de nadelige effecten aan mens, leefomgeving, gebouwen en installaties die kunnen ontstaan vanwege een noodsituatie en als gevolg van het bestrijden ervan. Om ernst en noodzaak voor alarmering met gerichte maatregelen aan te pakken is een schema beschikbaar met een specifieke indeling naar soort incident. Milieu incidenten vormt een eigen categorie in het alarmerings- en opschalingsproces. Via intranet zijn het bedrijfsnoodplan en de procedures direct te raadplegen Organisatie en lokale noodplannen In het KAM jaarverslag wordt ingegaan op management van veiligheid in het algemeen en brandveiligheid in het bijzonder. Lokale noodplannen geven per afdeling inzicht en overzicht van kritische punten waaronder opslag van gevaarlijke stoffen. In 2015 is gewerkt aan actualisatie van de bestaande noodplannen. Vanwege bouw en verbouwwerkzaamheden is dit een blijvend aandachtspunt, omdat juist in tijdelijke situaties goed bekend en zichtbaar moet zijn wat te doen in geval van calamiteiten. Milieujaarverslag

14 7 Incidentmanagement 7.1 Meldingen milieu-incidenten Met de database voor KAM-meldingen zijn incidenten in kaart gebracht binnen de rubriek milieu. In 2015 zijn 3 specifieke milieu meldingen ontvangen. Het betrof 1 melding over geluidshinder veroorzaakt door wind langs gevelrooster. Daarvoor zijn aanpassingen aan de roosters gedaan. De resterende twee meldingen betroffen van de waarneming van diesellucht en gaslucht, die als lichte incidenten geregistreerd zijn waar geen extra acties voor nodig waren. De uitgebreide rapportage van de meldingen op het gebied van agressie, brandveiligheid, cytostatica, straling en arbeidsomstandigheden is opgenomen in het KAM jaarverslag Risicoanalyse Vanuit de afdeling KAM is in 2015 gestart met een nieuwe wijze van incident- en risicoanalyse. Zo heeft een externe organisatie trainingen verzorgd over de diverse methodieken voor incident- en risicoanalyse. Naar aanleiding van deze training is besloten om de methodiek BowTie verder in te gaan voeren. Milieujaarverslag

15 8 Informatievoorziening Informatieverstrekking over de thema s van KAM gaat via de mogelijkheden die de afdeling KAM in een groter verband ter beschikking heeft. De kaders die door de overheid zijn vastgesteld bij Zorg voor de leefomgeving geven aanwijzingen en richtlijnen op alle terreinen waar veiligheidsaspecten aan de orde komen. Dit gaat van beveiliging en het onderhouden van het voorterrein, controles brandbestrijdingsmiddelen tot en met het schoonhouden van het riool. 8.1 Website / Intranet Om medewerkers in het AVL goed te informeren wordt een uitgebreide intranet-website onderhouden op het gebied van arbeidsomstandigheden, stralingszorg en milieuzorg. Via de website is onder andere informatie te verkrijgen over gevaarlijke stoffen, bedrijfshulpverlening en genetisch gemodificeerde organismen. Informatie die voor de Research van belang is, is ook voor een deel in het Engels opgenomen. 8.2 Procedures en protocollen Procedures en protocollen worden in het documentenmanagementsysteem iprova gepubliceerd. Hierdoor is geborgd dat deze regelmatig gecontroleerd en zo nodig worden aangepast. In kader van een project in het Cluster Service Diensten is een startpagina voor de afdeling in het systeem aangemaakt. Hierop is onder andere een overzicht van de recent aangepaste documenten, de contactpersonen binnen de afdeling en links per aandachtsgebied naar de procedures en documenten te vinden. Afbeelding 5: startpagina Kwaliteit Arbo en Milieu in het documentbeheersysteem iprova 8.3 Gevaarlijke stoffen De gevaarlijke stoffen die door de afdelingen in de research, pathologie en algemeen klinisch Laboratorium (AKL) worden gebruikt staan in het data systeem GROS. Gevaarlijke stoffen in gebruik op de verpleegafdelingen zijn direct terug te vinden in de lokale noodplannen. Het initiatief om voor deze laatste groep een extern datasysteem in gebruik te nemen heeft vanwege de strenge eisen voor informatiebeveiliging in de klinische omgeving nog niet tot Milieujaarverslag

16 resultaten geleid. In 2016 wordt verder onderzocht hoe aan de beveiligingseisen kan worden voldaan. 8.4 Opleiden en voorlichten Voorlichting Het voornaamste doel van het geven van training en instructie is om de medewerkers bepaalde gevaren te laten onderkennen die zich op de werkplekken kunnen voordoen en ondersteuning te geven om risico s te vermijden. Veel incidenten immers worden veroorzaakt door een gebrek aan kennis over de gevaren die verbonden zijn aan de arbeidssituatie en de hulpmiddelen waarmee wordt gewerkt. Op verzoek zijn presentaties gegeven, o.a. aan de beveiliging, over het gebruik van biologische materialen in de laboratoria in het AVL. Uitgangspunten van Kwaliteit Arbo en Milieu staan in de Huisregels AVL deze worden uitgedeeld aan nieuwe medewerkers. Op klinische afdelingen en bij ondersteunde diensten zorgen inwerkprogramma s ervoor dat nieuwe medewerkers informatie en instructie op maat krijgen E-learning Het ontwikkelen van e-learning modules ten aanzien van veilig werken in de laboratoria in de Research is in 2015 voortgezet. De modules General safety, Chemical safety en Biological safety zijn in gebruik genomen. Research medewerkers zijn verplicht één of meerdere modules te volgen. Eind 2015 waren de e-learning modules over het gebruik van lentivirussen en carcinogenen in concept gereed. Na de testperiode worden deze modules aan het programma toegevoegd. Voor medewerkers die in het lentiviruslab of het carcinogenen lab experimenten doen worden deze modules verplicht. Deze aanpak geldt ook bij stralingsbescherming. Medewerkers van de nucleaire geneeskunde moeten een module stralingsveiligheid doorlopen. Dit wordt afgerond met een practicum waarin de theorie getoetst wordt in praktische situaties. In 2016 wordt voor alle doelgroepen het onderwijs opnieuw ontworpen en waar mogelijk gebruik gemaakt van e-learning en andere digitale scholingsmogelijkheden BHV en EHV De bedrijfshulpverleningsorganisatie is de afgelopen jaren continu verbeterd. Door rekening te houden met het type zorg, de verschillende doelgroepen en de dagelijkse praktijk is de BHV zorgspecifiek geworden maar ook slimmer ingericht. De opleidingen en trainingen (theorie en praktijk) zijn beter afgestemd op het primair proces. Kritische afdelingen (gelet op de populatie en bedrijfsvoering) hebben een eigen specifiek noodplan. In 2015 is een begin gemaakt met het actualiseren van de lokale noodplannen met instructies op het gebied van continuïteit. Dit had tot gevolg dat de vragen in het leerstation zorg zijn uitgebreid. Personeel wordt voortaan niet alleen getoetst op kennis op het gebied van brand en ontruiming maar ook op het gebied van stroomuitval, uitval telefonie, calamiteiten met gevaarlijke stoffen etc. De opleiding ploegleider zal nog worden uitgebreid met onderwerpen die te maken hebben met het borgen van continuïteit in de bedrijfsvoering bij onvoorziene voorvallen. EHV ers worden jaarlijks (bij)geschoold volgens het competentieprofiel van het Oranje Kruis. Tijdens deze scholing wordt speciale aandacht besteed aan adequate behandeling van medewerkers als gevolg van incidenten met gevaarlijke stoffen die binnen het AVL in gebruik zijn. Milieujaarverslag

17 9 Rapportage 9.1 CO 2 footprint en Milieudruk Maatschappelijke waarde en milieukwaliteit Met de Milieubarometer zijn de verbruiksgegevens van onder meer energie en afval omgezet naar milieugrafieken en vertaald in een CO 2 footprint, die de actuele milieuscore laat zien. Ook zijn met dit instrument de kosten en kengetallen inzichtelijk te maken ( tabel 1 en 2 in bijlage 11.2). De berekening van de milieubelasting is gebaseerd op schaduwprijzen, deze geven een maatschappelijke waarde weer die aan milieukwaliteit wordt gegeven. De CO 2 -emissiefactoren volgen de uniforme lijst die SKAO, Stimular, Connekt, Milieu Centraal en de Rijksoverheid hebben opgesteld. ( Op basis van parameters voor CO 2 per kwh elektra, m 3 gas en water is de hoeveelheid CO 2 uitgerekend die gezamenlijk de CO 2 footprint 2015 bepalen. De totale netto uitstoot voor 2015 bedraagt ton CO 2. De grafische verdeling is in grafiek 1 opgemaakt. ton CO brandstoffen elektriciteit water afvalwater Grafiek 1: CO2-footprint AVL 2015 Vanwege de aard van de zorg bij het AVL, namelijk zeer gekwalificeerde oncologische patiëntenzorg, en de schaal waarop het AVL inzet op kankeronderzoek is een vergelijking met de footprint van andere ziekenhuizen of onderzoeksinstituten moeilijk te maken. De huidige footprint is het resultaat van berekeningen aan algemene verbruiksgegevens van het AVL. Indien gegevens beschikbaar zijn over elektraverbruik per bouwdeel kan gericht op de meer specifieke functies zoals zorgverlening, facilitering of onderzoek een footprint worden opgesteld en is benchmarking mogelijk. Het projectplan voor monitoring per bouwdeel kan hier in de toekomst een waardevolle bijdrage voor gaan leveren. Het verbruik van grondstoffen en de productie van afval per fte s is in grafiek 2 weergegeven als milieubelasting per fte. In 2015 bedroeg het aantal fte s Het aantal medewerkers dat betrokken is bij alle werkprocessen processen is aanzienlijk meer, namelijk Milieujaarverslag

18 2015 milieubelasting per fte 45% 1% 19% 7% gevaarlijk afval bedrijfsafval brandstoffen 28% elektriciteit water afvalwater Grafiek 2: De milieudruk per fte over 2015, berekend met behulp van de milieubarometer De energiecijfers over de jaren 2013 en 2014 zijn gecorrigeerd na melding dat er over die jaren technische problemen speelde bij de registratie. De gecorrigeerde cijfers zijn echter onder voorbehoud omdat officiële cijfers nog niet beschikbaar zijn. Het is in deze rapportage toegepast om dichter bij de werkelijke milieubelasting te komen. Zoals deze benadering laat zien is het energieverbruik na 2012 toegenomen en de afgelopen 2 jaar redelijk stabiel gebleven. De vijfjaren grafiek van milieubelasting per fte is te zien in grafiek Milieubelasting per medewerker afgelopen 5 jaar 50 percentage 25 gevaarlijk afval bedrijfsafval brandstoffen elektriciteit water afvalwater Grafiek 3: Milieubelasting per fte over de afgelopen 5 jaar zoals is berekend met de milieubarometer. NB. De weergave energieverbruik is gebaseerd op een voorlopige inschatting Milieuregistratie en evaluatie van acties om milieubelasting te beheersen zijn in paragraaf 9.2 opgenomen, verdeeld over de kerngebieden energie en afval. Milieujaarverslag

19 9.1.2 Stralingsbelasting mens en milieu Organisatorisch is de Stralingsbeschermings Eenheid (SBE) onderdeel van de afdeling KAM. Om mens en milieu te beschermen tegen de nadelige effecten van ioniserende straling zijn binnen de SBE diverse deskundigen actief. Medewerkers die vanwege de aard van hun werkzaamheden in de buurt van of met ioniserende straling stralingsdosis kunnen oplopen worden hierop periodiek door de SBE gecontroleerd. De uitkomsten gaven in alle gevallen aan dat de ontvangen dosis ruim onder de dosislimiet bleef. Overzichten van de geloosde hoeveelheid activiteit in lucht en water en van de stralingsbelasting aan de terreingrens van het AVL tonen aan dat ruim onder de waardes is gebleven die daarvoor in de complexvergunning zijn omschreven. De overzichten zijn opgenomen in de Jaarrapportage stralingszorg Deze rapportage is het officiële jaardocument van de SBE waar in meer detail stralingsbelasting tijdens de verschillende bedrijfsprocessen is uitgewerkt. 9.2 Beheer en monitoring Milieuregistratie en evaluatie Registratie van gegevens die een impact hebben op het milieu en acties om milieubelasting te beheersen zijn in deze paragraaf opgenomen, verdeeld over de kerngebieden energie en afval. Mobiliteit hoort eigenlijk in dit rijtje thuis maar dit onderwerp is in hoofdstuk 5 beleid en advies in paragraaf al puntsgewijs beschreven Energiebeheer Aanpassingen van de energiecapaciteit zijn nodig om aan de vraag te blijven voldoen die het gevolg is van uitbreiding in het gebouwenbestand van het AVL. In voorafgaande jaren is gewerkt aan een visie op techniek voor de langere en middellange termijn. Als technisch uitgangspunt voor de planontwikkeling is het principe decentraal waar het kan en centraal waar het moet gehanteerd. Denk hier bijvoorbeeld aan te lange luchtkanalen voor interne klimaatbeheersing waardoor er veel warmte nodig is om het warmte verlies onderweg te ondervangen. De visie op techniek is door Gebouwbeheer en het Bouwbureau herijkt voor een periode van 30 jaar. De werkzaamheden voor de eerste 10 jaar zijn daarbij specifieker uitgewerkt en opgenomen in een visiedocument Toekomstbestendigheid centrale techniek, waarin de renovatie van het ketelhuis centraal staat. Aandachtspunten uit deze notitie zijn o.a. Gebruikmaken van bewezen technieken; Duurzaamheid (energiebesparingen en CO 2 reductie); Verhogen van de bedrijfszekerheid; Opbouw nieuwe verdeelinrichting koude en warmte transport; Vervangen van open door gesloten koeltorens; Vervangen van onderdelen regeltechniek; Vervangen van conventionele koelmachines door warmtepompen; Optimaliseren van het Bodem Energie Systeem. De technische vertaling van de uitgangspunten betekent, zoals bovenstaande opsomming al duidelijk maakt, vervanging van een deel van de installaties en aan de andere kant uitbreiding. Belangrijk daarbij is om energiezuinige maatregelen voor het gehele gebouwencomplex te treffen. Voor het opwekken van energie is de aanbeveling om voor een energiezuinig concept te Milieujaarverslag

20 kiezen. Dat houdt in op langere termijn verplaatsing van luchtbehandelingskasten (LBK s), opwekking van luchtbevochtiging dichtbij deze LBK s en op korte termijn verbetering van de werking van de bestaande koude en warmte bronnen. Het laden van de koudebron kan worden geoptimaliseerd door de bronnen te combineren met warmtepompen. Voor deze visie en de nadere invulling daarvan is een financieel kader nodig waarvoor een investeringsplan is opgesteld. Afstemming van de plannen met de RvB en de RvT heeft in de loop van 2015 herhaaldelijk plaatsgevonden. Een definitief akkoord voor de uitwerking van de plannen en de onderliggende adviezen is gegeven in oktober In de jaarplanning van 2016 zijn voor energie monitoring en beheer stapsgewijs actiepunten uitgezet die verbetering in gang moet gaan zetten. Per is een energiebeheerder aangesteld die zich full time gaat inzetten op dit onderwerp. Behalve investeringen voor de centrale installaties voor warmte voorzieningen is een businesscase opgesteld voor een centrale voorziening van vriesruimten voor opslag van humaan materiaal. Het AVL beschikt momenteel over ongeveer 60 stuks -80 C vriezers voor zowel diagnostiek, biobankfaciliteit als research. Om voor de komende 15 jaar in de groeiende behoefte aan opslagruimte bij zeer lage temperaturen te kunnen voorzien is een plan uitgewerkt voor een vrieseiland. Het concept hiervan is in essentie dat (gekoelde) opslagruimte en de (warmte producerende) motor van elkaar gescheiden zijn, waardoor deze opstelling energiezuinig is. Naast de fysieke voordelen kan het administratief beheer van het opgeslagen materiaal verbeterd worden door een doelmatiger beheer. Een uniform en toekomstvast biobank informatie management systeem helpt o.a. om van beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk gebruik te maken. Als de faciliteit is gerealiseerd, is aankoop van nieuwe losse vriezers in principe niet meer nodig. Bestaande vriezers kunnen op andere plaatsen worden ingezet. Voor het verbruik van elektra over 2015 is inmiddels komen vast te staan dat er fouten in de registratie zaten en dat dit vanaf 2013, sinds het realiseren van de 10kV infrastructuur, een rol speelde. Aanpassingen zijn daarom nodig voor de afgelopen 3 jaar. Dit is in Grafiek 3 (milieubelasting per fte) gecorrigeerd aan de hand van een herberekening door Gebouw beheer. Deze aanpassingen zijn onder voorbehoud en willen enkel een reëler beeld van het verbruik schetsen dan eerder over de afgelopen drie jaar gebeurde. Een aantal tussenmeters, waaronder die van de WKK zijn helaas niet betrouwbaar genoeg gebleken voor een opgave in meer detail. Voor het overzicht van verbruik elektra en gas over de afgelopen 5 jaar wordt in deze rapportage naar de tabel verwezen in bijlage Voor de maandelijkse test van de twee noodstroom aggregaten is op jaarbasis liter diesel nodig. In 2015 is voor extra stoomopwekking een tijdelijke opstelling die op diesel werkte, in gebruik geweest waardoor het jaarverbruik van diesel op liter uit is gekomen Bodem Energie Systeem Als aandachtspunt is eerder het optimaliseren van het bodem energie systeem genoemd. Het AVL beschikt al vanaf 2003 over een warmte/koude opslagsysteem (WKO) Een nieuwe opzet van koude-opwekkers en mogelijke combinaties met beschikbare infrastructuur uit de omgeving wordt in de uitwerking van het visiedocument toekomstbestendigheid centrale techniek meegenomen. Het principe van Warmte/Koude Opslag (WKO) berust op het uit de bodem oppompen van relatief kouder grondwater voor koeling in de zomer. In de zomer teruggepompt water levert in de winter de bron voor verwarming. Gegevens met betrekking tot de hoeveelheid onttrokken en geïnfiltreerd water zijn in tabel 6 (bijlage 11.2) weergegeven. Duidelijk is dat het systeem Milieujaarverslag

21 niet in balans is. De vraag om koeling (ontladen) blijft hoog en staat niet in verhouding tot de hoeveelheid water die kan worden teruggepompt. De combinatie met inzet warmtepompen moet hier voor verbeteringen gaan zorgen Een goed functionerende WKO is een beproefde methode om klimaatneutraal in de warmte en koude behoefte binnen de bouwdelen te kunnen voorzien Waterbeheer In 2015 is voor het verbruik van water m 3 geregistreerd. Door verdamping is daar m 3 van verdwenen zodat een hoeveelheid van m 3 is geloosd in het riool Afvalwater beheer Het afvalwater is volgens voorschrift in maart en augustus bemonsterd en geanalyseerd. Deze resultaten staan in tabellen 7 t/m 10 (bijlage11.2). In november heeft Waternet op twee meetpunten een bemonstering gedaan. Het monster van 1 meetput (bij de kliniek) bevatte een verhoogd VOX gehalte. VOX is een verzamelterm die in de vergunning wordt gebruikt voor vluchtige chloorhoudende organische verbindingen. Bij de herhalingsmeting die twee weken later door de bemonsteraar van het AVL is uitgevoerd is meer specifiek naar deze organische verbindingen gekeken. Geen van de verbindingen was bij deze analyse in een concentratie hoger dan 0,5µg/l aanwezig. Het VOX gehalte was <1,1µg/l. De norm volgens de vergunning is 10µg/l Legionella beheersing koeltoren 1 en 2 Maandelijks vindt onderzoek plaats naar de aanwezigheid van legionella. Dit wordt gedaan door middel van specifieke bemonstering op legionella en algemeen microbiologisch onderzoek. De uitslagen van deze specifieke testen hebben aangetoond dat in 2015 een keer legionella in een lage concentratie (< 1000 kolonievormende eenheden/liter) aanwezig was in een van de koeltorens. Hierop zijn op basis van het beheersplan de nodige acties uitgevoerd om de legionellabacteriën te bestrijden. De effectiviteit van de maatregelen is door een nieuwe bemonstering van de koeltoeren geverifieerd. Vanwege van de lage concentratie was het niet nodig het calamiteitenteam bijeen te roepen Afvalbeheer Op de overzichten van de afvalverwerker die het transport verzorg van afval staan meer dan 30 afvalstromen. Het scheidingspercentage ligt rond de 30% is door de barometer uitgerekend. De totale hoeveelheid is op jaarbasis meer dan 8 ton, per medewerker is dat 375kg. Voor alle cijfers zie tabel 2 in de bijlage In de drie grafieken 4,5 en 6 hieronder zijn van de 9 meest voorkomende afvalstromen de verhoudingen in hoeveelheid en kosten weergegeven. De exacte cijfers voor afval staan in de tabellen 11 t/m 13 in bijlage Als extra informatie is tabel 14 meegenomen met afvalsoorten die onder de noemer gevaarlijk chemisch afval zijn afgevoerd. Het grootste gedeelte dat moet worden afgevoerd is bedrijfsafval ongesorteerd, dat verdwijnt in de verbrandingsoven van het Amsterdamse afvalenergie bedrijf en levert zo een bijdrage aan energievoorziening van de gemeente Amsterdam. Een andere afvalstroom die opvalt is die van papier en karton. Hier is een toename te zien. Sinds 2 jaar kunnen deze gezamenlijk worden ingezameld voor recycling. De hoeveelheid papier en karton moet in de toekomst verder groeien want het merendeel van kartonnen verpakkingen die jaarlijks binnenkomen gaat nog de perscontainer in als bedrijfsafval. Over het verbruik van papier en de trend in verbruikspatronen is verderop in deze paragraaf een nadere analyse uitgewerkt. Milieujaarverslag

22 afvalstroom 2015 gewicht versus kosten 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% gewicht kg kosten Gevaarlijk (Chemisch) afval papier/karton fixeer/ontwikkelaar/film apparatuur (WEB) Swill, keukenafval Bouw en Sloop afval Bedding Ongesorteerd bedrijfsafval Specifiek Ziekenhuis Afval Grafiek 4:Verdeling in procenten van hoofdafvalstromen in 2015 naar gewicht (kg) en kosten ( ) gewicht van afvalstromen gewicht (kg) jaar gevaarlijk afval papier/karton fixeer/ontwikkelaar/film apparatuur WEB Swill, keukenafval Bouw en Sloop afval en hout Bedding Huishoudelijk afval Specifiek Ziekenhuis Afval Grafiek 5: overzicht van hoeveelheden afvalstromen over de afgelopen 5 jaar Milieujaarverslag

23 kosten van afvalstromen gevaarlijk afval papier/karton fixeer/ontwikkelaar/fil m apparatuur WEB Swill, keukenafval Bouw en Sloop afval Bedding Huishoudelijk afval kosten ( ) Specifiek Ziekenhuis Afval jaar Grafiek 6: Overzicht van de kosten van afvalstromen over de afgelopen 5 jaar Afvalstromen bij verhuizingen In het najaar van 2015 is de nieuwe proefdierfaciliteit in bouwdeel T gereed gekomen voor gebruik. Nieuwe technologieën zijn daarbij toegepast om tot volledig geconditioneerde werkruimtes te komen waarin de dieren zo schoon mogelijk blijven. Het hele bedrijfsproces is daarop aangepast met strakkere werkprotocollen om contaminatie van buitenaf te voorkomen. Bij de verhuizing is de oude inventaris gecontroleerd afgevoerd of op andere plaatsen opnieuw ingezet. Dit was een zeer omvangrijke en arbeidsintensieve operatie waarbij kooien teruggenomen zijn door de leverancier, nog bruikbare stellingen voor hergebruik zijn doorverkocht en waar mogelijk apparatuur en installaties, zoals centrifuges, microscopen, labelprinters,weegschalen en veiligheidskasten zijn opgeknapt voor intern gebruik elders in het AVL, het AMC en scholen. Van het meubilair is een gedeelte na uitgassen herplaatst in T. Veel stoelen, krukken en tafels zijn overgenomen door labs van de research. Voor de kooien die nu in gebruik zijn loopt een verkennend onderzoek om het materiaal na gebruik te kunnen recyclen. Hier is een recycle robot voor nodig, een innovatief concept dat nu alleen nog in Amerika operationeel is. Op dit moment gaan in deze afvalstroom de deksels al naar een plastic recycler. In 2015 is 360 kg zo afgevoerd Specifiek ziekenhuis Afval Om inzichtelijk te maken hoeveel vaten met Specifiek Ziekenhuis Afval (SZA) jaarlijks per werkplek wordt opgehaald zijn de twee onderstaande grafieken bijgevoegd. De ontwikkelingen over een periode van 5 jaar zijn hiermee geïllustreerd. Met een totaal aantal bakken van stuks is dat een vermindering van 3% ten opzichte van De bijdrage research en klinische afdelingen is 44% en 56%. Bij deze aantallen gaat het niet om het gewicht zoals in de grafieken staat vermeld want de bakken worden pas gewogen bij het afvoeren in een container met 72 stuks tegelijk. Milieujaarverslag

24 a a n t a l v a t e n afvoer specifiek ziekenhuisafval research Grafiek 7: Afvoer SZA containers bij de afdelingen van het cluster research over de afgelopen 5 jaar (gegevens logistiek) afvoer SZA DOD; RT; HOD; MOD a a n t a l v a t e n Grafiek 8: Afvoer SZA containers bij de afdelingen van de clusters DOD, HOD/MOD en RT (gegevens logistiek) Milieujaarverslag

25 Papierverbruik Het papierverbruik binnen het AVL is nog steeds aanzienlijk, ondanks alle toegepaste moderne technologieën en invoering van digitale systemen. In 2104 is weliswaar al overgeschakeld op een papiersoort met milieukeurmerk, dus milieuvriendelijker. Maar als we uitgaan van het gegeven dat één boomstam van ongeveer tien meter lang en dertig centimeter dik nodig is voor om en nabij achtduizend velletjes A4-papier, dan is de conclusie na wat rekenwerk dat er flinke percelen bomen omgegaan zijn om in onze papierbehoefte te voorzien Grafiek 9: Aantallen bomen nodig voor de aanschaf printpapier op jaarbasis. Geg. Inkoopcijfers.. Bron voor deze grafiek : HOEVEEL PAPIER GAAT ER IN EEN BOOM? - BAS VAN LIER, uitgeverij Nieuw Amsterdam, april In de bovenstaande grafische weergave van het aantal dozen met A4 papier is een redelijk stabiel verloop te zien. In relatie met de groei van het aantal medewerkers met ± 2,5% per jaar zou sprake kunnen zijn van een dalende trend. 700 Aantal dozen met 2500 blad DinA Grafiek 10: Totale verbruik papier op basis van inkoopgegevens De vraag waar het verbruik echt afneemt kan beantwoord worden door in kaart te brengen hoe het verbruik op de verschillende afdelingen is aan de hand van inkoopcijfers van de afdelingen. Grafiek 11 laat ziet dat het verbruik afneemt bij het Bouwbureau, DOD, Researchafdelingen en RvB. Bij de kliniek daarentegen is ondanks de invoering van het EPD nog steeds een stijging te zien. Opvallend is ook dat bij de SD na een aanvankelijke daling over 2015 het papiergebruik weer is toegenomen. Milieujaarverslag

26 Verbruik papier a a n t a l d o z e n Grafiek 11:Voor de inkoop van papier per afdeling ziet het patroon er wisselend uit. Als uitgangsjaar is 2011 gekozen. Milieujaarverslag

27 10 Planning Onderwerp Aandachtsgebied Startdatum Datum gereed Status Toelichting Compliance coordineren inspecties en audits inspecties- milieuthermometer M Q4 Q4 laatste toets op alle onderdelen voor de audit Uitrol nieuwe GGO wetgeving BV Q Aanpassen van vergunningen aan de nieuwe wetgeving Inspecteren laboratoria KAM Q3 Q4 onderdeel verplichte jaarlijkse controle Introductie Zorg RI&E RIE-systeem gebruiksklaar maken en in gebruik nemen. In loop van AH Q1 continu jaar systeem beter de situatie binnen het AVL aan passsen Beveiliging opslag radioactieve stoffen Bouwkundig klaar bij C2, nog uit te voeren bij D0 (twee ruimten); SBE 2015 Q4 beveiligingsplan dient nog opgesteld te worden (organisatorisch) Beleid (advies) Opstellen update van milieubeleidsverklaring uit milieu/duurzaamheidsprogramma op M Q2 Q3 basis van MVO beleid milieuthermometer voorbereiden audit Jaarplan onderdeel energiebeheer M Q1 Q4 onderdeel voeding M Q2/Q3 Q4 onderdeel schoonmaak M Q2/Q3 Q4 onderdeel afval M continu continu onderdeel duurzaam inkopen M Q3 Q4 Advies in verbeterprojecten recyling bekers KAM 2015 Q3 fietsen KAM Q2 Q3 taxi's KAM Q1 Q2 Veiligheid en risico Management Registratie gevaarlijke stoffen AH Q3 Q4 energiebeheer: lijst erkende maatregelen in combinatie met MJOP is uitgewerkt interview met teamleider voedingsassistenten, inventariseren verbeterpunten terugkoppeling met afdeling interieur over verbeterpunten terugkoppeling met afdeling logistiek over verbeterpunten inzamelenen/ scheiden afvalstoffen inventariseren projecten met duurzaamheidskenmerken i.s.m. inkoop Haalbaarheidsonderzoek in uitvoering (project in Principal Toolbox) In gebruik name fietsenkelder, enquete mobiliteitsonderzoek, opstellen "rapportage fietsparkeren fietsstimuleren" pilot electrische taxi's starten Project in 2015 opgestart maar gestopt omdat gekozen systeem niet aan veiligheidseisen voldeed. Op basis van deze eisen wordt gezocht naar systeem Coordineren legionella beheer Coordineren en bewaken van de legionellabehersing in AH continu continu samenwerking net Gebouwbeheer Uitvoeren veegproeven cytostatica Jaarlijkse controlle op afdelingen om veilige werken met cytostaica AH Q3 Q3 te monitoren rioolwateranalyse M 2 x /jaar continu monitoring rioolwaterkwaliteit Rapporteren en informatievoorziening jaarrapportage milieu M Q1 Q2 concept in mei, juni definitief. MVO balans aspect personeel naast milieudruk en milieumanagement in één KAM/HR Q1 Q3 overzicht samenbrengen. Opleiden introductie nieuwe medewerkers Evalueren en herijken van het bestaande introductieprogramma voor KAM Q3 continu nieuwe medewerkers. geven van voorlichting Geven van voorlichtingen op de gebieden van ARBO, veiligheid en KAM continu continu Milieu om veilig en gezond te werken legenda: M: Milieuzaken AH: Arbeidshygiene op schema vertraging BV: Biologische Veiligheid nog niet gestart uitloop naar 2017 KAM: Afdeling Kwaliteit, ARBO en Milieu SBE: Stralingsbeschermingseenheid Milieujaarverslag