Oorzaken ofwel bronnen van zwerfafval, achterliggende mechanismen en oplossingsrichtingen

Transcriptie

1 !! Oorzaken ofwel bronnen van zwerfafval, achterliggende mechanismen en oplossingsrichtingen Handvatten voor een slimmere aanpak van de zwerfafvalproblematiek Studiedag 17 november 2009 Paul de Bruin, Nora Booden

2 Agenda Inleiding Bureaustudie Resultaten veldonderzoek Uitkomsten per gebiedstype Uw ervaringen Aanpak (contact met slimmer reinigers in de praktijk) Beeldregistratie en beeldanalyse Video Toepassingsmogelijkheden

3 Onderzoeksvraag Geef op basis van onderzoek antwoord op de volgende onderzoekbare deelvragen: 1. Wat zijn de belangrijkste directe oorzaken van het ontstaan van zwerfvuil 2. Welke mechanismen of gedragsbepalende factoren achter deze oorzaken 3. Geef een aanzet voor oplossingsrichtingen Afbakening: specifieke gebiedscategorieën

4 Afbakening van het onderzoek Inzicht belangrijkste oorzaken en achterliggende mechanismen zwerfafval Oplossingsrichtingen voor slimme aanpak zwerfafvalproblematiek Vier gebiedstypen: Binnenstad/ kernwinkelgebied Verstedelijkte wijk/ buurtwinkelgebied Openbaar vervoergebied Parkeerplaatsen (langs snelwegen)

5 Aanpak Bureaustudie Studie reeds bestaande onderzoeken Veldonderzoek Waarnemingen ruim 40 locaties van 6.00 tot 22.00uur Verdiepingsonderzoek Contact met slimme reinigers

6 Uw ervaringen Welke ervaringen heeft u met zwerfafvalproblematiek in Kernwinkelgebied Buurtwinkelgebied Openbaar vervoergebied Parkeerplaats (langs snelwegen) Zijn dit voor u typische probleemgebieden? Wat zijn volgens u de belangrijkste oorzaken? Wie zijn bij u de belangrijkste veroorzakers?

7 Bureaustudie "

8 Bureaustudie: groslijst veroorzakers (1/2) Veroorzaker Achterliggende mechanismen Beïnvloedende factoren De mens in woon- of leefomgeving Jongeren in hun leefomgeving Bewust / onbewust (kan bij meerdere mechanismen worden meegenomen) Er ligt al veel (iedereen doet het) Directe veroorzakers De mens als passant (komen, en gaan terug naar woon- /leefomgeving) De mens vaken beroepsmatig 17 nov # Bewoners in hun woonomgeving Haast Onvoldoende of niet goed zichtbare of bereikbare afvalbakken Recreanten (recreatiegebied, strand, plas, terras, et cetera) Winkelend publiek Weggebruikers / parkeerplaatsgebruikers Reizigers / forenzen (openbaar vervoer) Slordigheid Onverschilligheid / desintresse (heeft geen moeite met veroorzaken zwerfafval en/of stoort zich niet aan zwerfafval) Baldadigheid (stoerheid) Te volle afvalbakken Geen / onvoldoende handhaving Bezoekers van evenementen en Bijplaatsing bij containers (huishoudelijk afval) festiviteiten. Projectmatig zowel op afgebakend terrein (festiviteiten, markten, et Reinigers (afvalinzameling) Morsvuil bij ledigen afvalcontainers Type inzamelsysteem (zakken, ondergronds wel/niet afgesloten, et cetera) Mate waarin het gebied schoon wordt gemaakt en schoon gehouden Reinigingsbeleid (zoals methode, frequentie, et cetera) Bedrijven / winkeliers Verspreiding reclamemateriaal (flyering) Type inzamelsysteem (zakken, ondergronds wel/niet afgesloten, et cetera) Aanbieden bedrijfsafval (KWD op straat, bij container) Sociale klasse (hypothese: mindere sociale klasse veroorzaken mogelijk wat meer zwerfafval en/of dat in dit type (woon/winkel)gebieden gewoon minder wordt gereinigd.)

9 Bureaustudie: groslijst veroorzakers (2/2) Veroorzaker Achterliggende mechanismen Beïnvloedende factoren Indirecte veroorzakers Dieren Wind Vogels Slepen afval uit afvalbakken Type afvalbakken en afvalinzameling (open / gesloten) Viervoeters (ratten/honden/katten) verwaaiing aanwezig zwerfafval Slepen zwerfafval dat in het gebied of de omgeving ligt rond Slepen afval uit (op straat aangeboden) afvalzakken of -containers (huishoudelijk of bedrijfsafval) (verwaaiing) Zwerfafval in het groen (wordt niet gereinigd) (verwaaiing) Zwerfval van bouwplaatsen of andere onbeheerde gebieden (verwaaiing) Zwerfval van projectmatige gebeurtenis (b.v. markt) (verwaaiing) Aan straat aangeboden grof huishoudelijk Zwerafval blijft (te lang) liggen. (te lage reinigingsfrequentie, ook indien zwerfafval in groen niet wordt verwijderd) Type bebouwing en inrichting openbare ruimte (b.v. ophoopplekken, stoepranden, obstakels) (verwaaiing) Aan straat aangeboden bedrijfsafval (KWD)

10 Bureaustudie: kernwinkelgebied Mentaliteit winkelend publiek Betrokkenheid publiek bij omgeving Recreërende functie binnenstad combinatie met consumptie: Mensen die buitenshuis iets hebben gedronken, gegeten, gerookt, gelezen en dergelijke, zijn de grootste veroorzakers van zwerfafval

11 Bureaustudie: buurtwinkelgebied Mentaliteit winkelend publiek Betrokkenheid bewoners bij omgeving: Bewoners gebied hoog inkomen meer betrokken, in lage inkomensgebieden worden burgers met veel meer (belangrijkere) problemen geconfronteerd Zwerfafval is consumptiegerelateerd

12 Bureaustudie: openbaar vervoergebied Drukbezochte plaatsen: veel passanten, korte verblijfsduur Lage betrokkenheid: Haast en geen zin hebben om naar een afvalbak te lopen Zwerfafval is consumptiegerelateerd

13 Bureaustudie: parkeerplaatsen Parkeerplaatsen worden als meest vervuild ervaren Lage betrokkenheid Veel consumptiegerelateerd zwerfafval: Met name afkomstig van take-aways

14 Bureaustudie: algemene bevindingen Jongeren belangrijke groep veroorzakers zwerfafval Effect van Diftar op zwerfafval toont wisselend beeld Sigarettenpeuken en kauwgom vormen meest voorkomende zwerfafvalfracties Gewoonte om op straat te gooien Iedereen doet het Gebrek aan openbare asbakken Invloed zichtbare reinigers op zwerfafval onbekend Invloed relatie afvalinzameling en zwerfafval onbekend

15 Veldonderzoek

16 Opzet Gedurende werkdagen van 6.00 tot (parkeerplaatsen uur) gegevens verzameld over de specifieke zwerfafvalsituatie op meer dan 40 locaties: Objectieve metingen zwerfafvalsituatie Omgevingsfactoren (horeca, verkeer, publiekskenmerken, weersomstandigheden, etc.) Subjectieve beoordeling zwerfafvalsituatie en algemene beleving

17 Kernwinkelgebied Stedelijkheidsklasse 1,2 en 3 Meestal historisch deel van stad Centrumfunctie: winkels, take-away en andere openbare voorzieningen Verkeersvrij Consumeren en recreëren """" Archetypen: Historisch, verblijfsruimte Historisch, passanten Modern

18 Resultaten kernwinkelgebied ####

19 Resultaten kernwinkelgebied Bevindingen waarnemers: Veel zwerfafval gerelateerd aan take-aways niet alleen in directe omgeving take-away maar op consumptieduurafstand van take-away Betrokkenheid ondernemers: grote ketens tonen minder betrokkenheid dan lokale (kleine) ondernemers Verschillen tussen historische kern en modern / nieuwbouw Invloed van (zichtbare) reinigers

20 Resultaten kernwinkelgebied Meest voorkomend grof zwerfafval: Take-away gerelateerd afval Winkelmateriaal (tasjes, verpakkingen) Horeca (vaak verwaaiing vanaf terrassen) Meest voorkomend fijn zwerfafval: Sigarettenpeuken Kauwgom Bonnetjes, snoeppapiertjes, dopjes

21 Buurtwinkelgebied Stedelijkheidsklasse 1,2 en 3 Buurt- of wijkwinkelgebied Geen kern/centrumfunctie Consumeren en minder recreëren Archetypen: Winkelcentrum Winkelstraat, hoog inkomen Winkelstraat, laag inkomen

22 Resultaten buurtwinkelgebied! "! "# "! "#"

23 Resultaten buurtwinkelgebied Bevindingen waarnemers: Zwerfafvalsituatie buurtwinkelgebied, met name archetype winkelcentrum, vergelijkbaar met situatie in kernwinkelgebied Veel zwerfafval gerelateerd aan take-aways, niet alleen in directe omgeving take-away maar op consumptieduurafstand van take-away Betrokkenheid ondernemers: meer lokale ondernemers in buurtwinkelgebieden, meer betrokkenheid te verwachten, is echter niet terug te zien in schoonheidsniveau

24 Resultaten buurtwinkelgebied Meest voorkomend grof zwerfafval: Take-away gerelateerd afval Winkelmateriaal (tasjes, verpakkingen) Meest voorkomend fijn zwerfafval: Sigarettenpeuken Kauwgom Bonnetjes, papiertjes, dopjes

25 Openbaar vervoergebied Stedelijkheidsklasse 1,2 en 3 Treinstation en bus, metro of tram (min. 2) Stationsplein Archetypen: Multifunctionele voorzieningen Standaardvoorzieningen Geen voorzieningen

26 Resultaten openbaar vervoergebied $ $ %# $% %# 17 nov. 2009

27 Resultaten openbaar vervoergebied Bevindingen waarnemers: Concentratie zwerfafval voor ingangen Onderscheid stations met en zonder voorzieningen Zwerfafval OV-gebieden met voorzieningen: Verpakkingen veelal gerelateerd aan take-away Winkels " Zwerfafval OV-gebieden zonder voorzieningen: Zelf meegenomen verpakkingen Automaten Alle openbaarvervoergebieden: Sigarettenpeuken en kauwgom

28 Parkeerplaats Langs rijkssnelwegen (A-wegen) Archetypen: Multifunctionele voorzieningen Tankstation Geen voorzieningen #

29 Resultaten parkeerplaats & ' & ' (" (" " ("

30 Resultaten parkeerplaats Bevindingen waarnemers: Plaats om te rusten, consumeren en tanken Gedurende de dag komt er relatief weinig zwerfafval bij; vervuilingsnelheid is beperkt Zwerfafval blijft lang liggen Samenwerking ondernemers Zwerfafval voornamelijk consumptiegerelateerd en sigarettenpeuken Lage betrokkenheid

31 Algemene resultaten (1/3) Menselijk gedrag de basis voor ontstaan zwerfafval, maar wel geholpen door beïnvloedende factoren Kleine groep is verantwoordelijk voor overgrote deel van zwerfafval Belangrijkste zwerfafvalfracties: Fijn: sigarettenpeuken en kauwgom Grof: sigarettenpakjes, drinkverpakkingen, voeding gerelateerde bakjes en zakjes Waarnemers ervaren grof zwerfafval als meer storend (grote correlatie tussen beleving en objectieve situatie) Grof zwerfafval wordt sneller/vaker opgeruimd Het meest waargenomen zwerfafval is fijn zwerfafval

32 Algemene resultaten (2/3) Zwerfafval (m.n. grof) wordt heimelijk achtergelaten Gelegenheid inrichting ruimte (plek om te rusten, zitten, hangen) Gelegenheid / zichtbaarheid (sociale controle, controle van gezag) Het tempo en ritme van een gebied zijn van invloed op de zwerfafvalsituatie (grote doorstroming, faciliteiten, verblijfsfunctie, et cetera) Inrichting openbare ruimte van invloed op ontstaan en reinigen van zwerfafval en op subjectieve beleving

33 Algemene resultaten (3/3) Invloed van reiniging en zichtbare reinigers Een goed schoongehouden ruimte blijft langer schoon Zichtbare reiniger kan positief of negatief effect hebben Gezag is zichtbaar, maar heeft op basis van de waarnemingen - weinig invloed op zwerfafvalproblematiek. Het ontstaan van zwerfafval is niet/moeilijk waarneembaar Waarnemers hebben het weggooien van zwerfafval niet waargenomen!!!!

34 Overeenkomsten en verschillen gebieden Overeenkomsten: Veel zwerfafvalfracties gelijk over de gebieden (sigarettenpeuken, kauwgom, consumptiegerelateerd) Lage (directe) betrokkenheid, mentaliteit publiek Verschillen: Drukte en tempo van het gebied Vervuilingstempo

35 Oplossingsrichtingen Communicatie (voorlichting- en bewustwordingscampagnes) Samenwerking ondernemers Inzet flexibele reinigingsteams Inrichting openbare ruimte Herkenbaar.?

36 Beeldregistratie Inzicht in tempo en ritme van een gebied door middel van videoregistratie Gebiedskennis voor reinigers van belang: gebied in de vingers krijgen Experimenten: registratie en analyse veranderingen

37 Video "

38 Resultaten: heimelijk achterlaten #

39 Resultaten: inrichting routing, plaats en herkenbaarheid afvalbak

40 Resultaten: sigarettenpeuken Sigarettenpeuken peukenzuil

41 Resultaten: inrichting van de ruimte Plekken om te zitten, staan, rusten Bedoeld of onbedoeld Routing mensen in beweging sneller bereid om naar bak te lopen, mits goed geplaatst Voor mensen in rust wordt afstand tot afvalbak als groot ervaren

42 Resultaten: betrokkenheid gebruiker met de (semi) openbare ruimte (feitelijk betrokken of betrokkenheid creëren) Schopt het afval geïrriteerd weg Na een uurtje wordt het zwerfafval alsnog opgeraapt

43 Toepassingsmogelijkheden beeldregistratie Inzicht in zwerfafvalproblematiek t.b.v. Inrichting ruimte Routing Tempo en ritme van gebied Vervuilingstempo Meten van actuele vervuiling, waarop reinigingsinzet kan worden afgestemd Experimenten (situatie voor, tijdens en na interventie ) Plaats, aantal en type afvalbakken Communicatie Handhaving Opleiding van reinigers en gebiedsbeheerders Et cetera?

44 Dank u voor uw aandacht IPR NORMAG Bezoekadres: Waarderweg 33-B, 2031 BN, Haarlem Postadres: Postbus 2016, 2002 CA Haarlem tel , fax info@iprnormag.nl,