Algemene toelichting op de Algemene Subsidieverordening Langedijk

Transcriptie

1 Algemene toelichting op de Algemene Subsidieverordening Langedijk Inleiding Subsidieverstrekking is één van de instrumenten in de gereedschapskist van de lokale overheid, naast bijvoorbeeld regelgeving, planvorming en inkoop. De Algemene subsidieverordening biedt een algemeen juridisch kader voor subsidieverstrekking door de gemeente Langedijk. De verordening is een Algemeen verbindend voorschrift: de bepalingen gelden volledig en voor alle betrokken partijen. Het opstellen van een Algemene Subsidieverordening is geen op zichzelf staande technisch juridische onderneming, maar de uitkomst van een proces van (beleids)keuzes. Met deze algemene toelichting wordt duidelijk op welke manier de gemeente Langedijk in de komende jaren wil omgaan met subsidieverstrekking. Opzet van de subsidieverordening De algemene subsidieverordening regelt het gebruik van het subsidie-instrument, in aanvulling op de Awb. De Algemene wet bestuursrecht (Awb) geeft een wettelijk kader voor het handelen van overheidsorganen. De Awb geldt ten opzichte van gemeentelijke bepalingen als hogere regelgeving. Het hangt van de aard van de regels in de Awb af (dwingend, gangbaar, aanvullend of facultatief) of deze rechtstreeks gelden voor de gemeente of dat de gemeente kan aanvullen dan wel afwijken 1. Op 1 januari 1998 is de derde tranche van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in werking getreden. Deze tranche bevat onder meer Titel 4.2 Subsidies, waarin algemene regels zijn opgenomen over subsidieverstrekking. Die regels gelden uiteraard ook voor de gemeentelijke overheid. Wezenlijk uitgangspunt van de Awb is dat subsidieverstrekking verband houdt met activiteiten. Subsidie wordt verstrekt, omdat de aanvrager dingen doet (of eventueel nalaat) die een bijdrage leveren aan de realisatie van overheidsbeleid. In deze nieuwe verordening is dit uitgangspunt vertaald in de bepaling van de verschillende subsidiesoorten. Bepalend voor die subsidiesoorten is de manier waarop de gemeente wil sturen op de realisatie van haar beleidsdoelen. Een ander wezenlijk uitgangspunt van de Awb is dat subsidieverstrekking, de inzet van gemeenschapsgeld, een wettelijke grondslag behoeft. Dit om willekeur bij subsidieverstrekking te bestrijden en zo de rechtszekerheid van aanvragers te bevorderen. Volgens de Memorie van Toelichting van de Awb moet in de subsidieverordening in ieder geval geregeld zijn voor welke (soorten van) activiteiten subsidie wordt verstrekt. Dit is in deze verordening geregeld in het artikel reikwijdte. Bovendien moet de subsidieverordening een grondslag vormen voor de verplichtingen die de overheid aan de subsidieaanvrager/ - ontvanger oplegt, voor zover die nog niet in de Awb zelf is neergelegd. 1 Dwingende regels zijn regels waarvan niet kan en mag worden afgeweken. Deze regels kunnen niet integraal opgenomen worden in de tekst van de verordening, omdat de raad deze regels dus niet kan vaststellen. Gangbare regels zijn regels, die voor normale gevallen de aanbevolen regeling geven. De gangbare bepalingen maken een afwijkende regeling mogelijk door toevoeging van de clausule: tenzij bij wettelijk voorschrift anders is bepaald. Aanvullende regels, zijn regels die normen geven voor de gevallen dat de bijzondere wetgever (bijvoorbeeld de gemeente) zelf géén regel heeft vastgesteld. Facultatieve regels zijn regels, die niet uit zichzelf gelden, maar in een wet, verordening of besluit van toepassing moeten worden verklaard. 1

2 De kern van de opzet van deze verordening is dat er subsidiesoorten zijn, die van elkaar verschillen naar de wijze waarop de gemeente wil sturen op haar beleidsdoelen (dit wordt verder uitgebreid toegelicht in paragraaf 1.1.) en dat voor iedere subsidiesoort afzonderlijk het proces van subsidieverstrekking is beschreven (dit wordt verder toegelicht in paragraaf 1.2. ). 1.1 De subsidiesoorten: Subsidieverstrekking is een instrument voor sturing op beleid. De subsidiesoorten maken het mogelijk om op verschillende manieren met subsidie te sturen op beleid. In de subsidieverordening hebben de verschillende subsidiesoorten ieder een eigen hoofdstuk gekregen. Voor iedere subsidiesoort wordt zo duidelijk welke processtappen er gezet moeten worden en welke specifieke voorschriften van toepassing zijn. De processtappen en de nadere voorschriften per soort zijn afgestemd op de bij die subsidiesoort passende mate van sturing. De subsidiesoorten zijn in de eerste plaats onder te verdelen naar de subsidieduur: het gaat dan om structurele subsidies en om incidentele subsidies Structurele subsidiesoorten: Structurele subsidies zijn subsidies die worden verstrekt voor activiteiten die de gemeente waardevol vindt en die in beginsel jaarlijks terug keren. In deze verordening zijn prestatiesubsidie, exploitatiesubsidie en waarderingssubsidie de structurele subsidiesoorten. In de verordening is bij prestatie- en waarderingssubsidies de mogelijkheid opgenomen subsidies meerjarig te verstrekken. Meerjarige verstrekking gebeurt altijd onder begrotingsvoorbehoud, het voorbehoud dat de raad in alle begrotingsjaren voldoende middelen beschikbaar stelt. Structurele subsidies passen dus goed bij een eventuele keuze voor basisvoorzieningen. De gemeente subsidieert de betreffende activiteiten voor langere tijd. Toekomstige keuzes voor wijziging of beëindiging zijn daarbij overigens niet uitgesloten. Prestatiesubsidie Prestatiesubsidie is gericht op het sturen op prestaties. Bij prestatiesubsidies is er sprake van een zakelijke verhouding tussen de gemeente, als opdrachtgever en de gesubsidieerde instelling als opdrachtnemer. De gemeente stelt de hoofdlijnen van het beleid vast, de beleidsdoelen, speerpunten en beoogde resultaten. De gemeente doet dit op basis van een analyse van de toestand van de lokale samenleving: wat zijn de maatschappelijke vraagstukken? Welke verdienen prioriteit? Van gesubsidieerde instellingen mag verwacht worden dat zij door de voeling met de samenleving een bijdrage leveren aan de analyse. Van het gemeentebestuur mag verwacht worden dat zij de rol van de gesubsidieerde instelling als maatschappelijk ondernemer serieus neemt. Het gaat om een goede verdeling van rollen en het juiste spel dat nodig is om subsidie effectief te gebruiken als instrument om maatschappelijke vraagstukken het hoofd te bieden. Het gemeentebestuur maakt na de analyse haar doelen van beleid en de beoogde resultaten bekend. In de subsidieaanvraag verwoorden instellingen het prestatieaanbod waarmee zij verwachten de gewenste maatschappelijke effecten het best te kunnen realiseren. Zoveel aspecten er zitten aan maatschappelijke vraagstukken, zo breed zal het aanbod van de instellingen dus ook moeten insteken. Dat betekent dat instellingen bij het organiseren van het aanbod keten- en netwerksamenwerking moet zoeken. Prestatiesubsidies kunnen voor een periode van meerdere jaren in eens worden verleend, tot een maximum van vier aaneengesloten boekjaren. Met meerjarige verlening geeft het gemeentebestuur vertrouwen aan de subsidieontvanger. Deze krijgt binnen de grenzen van de subsidieperiode de mogelijkheid de prestatieafspraken te realiseren, de ruimte om maatschappelijk te ondernemen. De directie van de instelling kan bijvoorbeeld besluiten om over de jaargrenzen heen te schuiven met subsidiemiddelen, omdat de realisatie van de prestaties daarmee gediend is. Concreter voorbeeld: de instelling heeft een prestatieafspraak heeft met de gemeente waarvoor zij mensen moet inzetten met kwaliteiten anders dan haar huidige personeel. Dan moet zij huidig personeel kunnen trainen, of nieuw personeel kunnen aantrekken en beide kosten tijd. Het subsidiegeld dat voor de realisatie van de prestatie beschikbaar was, valt dan niet ineens weg vanwege een tussentijds vaststellingsbesluit, 2

3 maar blijft, binnen de overeengekomen subsidieperiode beschikbaar. Waar het om gaat is dat binnen de totale subsidieperiode de afgesproken prestaties tot stand komen met de inzet van het verleend subsidiebudget. Het gemeentebestuur houdt op verschillende manieren wel de vinger aan de pols, om niet het risico te lopen aan het einde van een meerjarige periode voor onaangename verrassingen te komen te staan. De instelling die maatschappelijk ondernemer is en dat doet met gemeenschapsgeld legt periodiek verantwoording af. Naar het college toe gebeurt dat door ieder jaar de jaarrekening de jaarrekening aan te leveren. Naar gemeente, collega-instellingen en burgers gebeurt dat door jaarlijkse publicatie van een inhoudelijk verslag. Prestatiesubsidie betekent dat: het in beginsel niet belangrijk is hoe de subsidieontvanger de gesubsidieerde producten en prestaties realiseert. Het college maakt met de subsidieontvangers afspraken over de kwantiteit en kwaliteit van de te leveren prestaties en legt deze vast in een beschikking of in een uitvoeringsovereenkomst. de (hoogte van de) subsidie voor een meerjarige periode kan worden vastgelegd om de subsidieontvanger meer vertrouwen en ruimte te geven de prestaties te realiseren. De instelling kan zijn bedrijfsvoering inrichten op basis van het vertrouwen dat hij voor meerdere jaren subsidie ontvangt. Binnen die meerjarige periode kan hij bijvoorbeeld over de jaargrenzen heen schuiven met subsidiemiddelen. de feitelijke ontwikkeling van de kosten achteraf niet meer verrekend wordt. Dat geldt onder meer ook voor de loonkostenontwikkeling. De subsidieontvanger moet hier van tevoren in de subsidieaanvraag en de eventuele onderhandeling daarover met de gemeente rekening mee houden. Kritische succesfactoren voor prestatiesubsidie zijn, dat: de gemeentelijke beleidsdoelen en speerpunten van beleid duidelijk, toetsbaar en meetbaar zijn; de door de instellingen te leveren prestaties eenduidig omschreven en meetbaar zijn; er een duidelijke relatie is tussen de inzet van middelen en de producten en prestaties; er betrouwbare en voor beide partijen eenduidige indicatoren zijn aan de hand waarvan kan worden bepaald of de overeengekomen producten en prestaties geleverd zijn de subsidieontvanger daadwerkelijk verantwoordelijkheid kan dragen en draagt voor de bedrijfsvoering. Dat betekent bijvoorbeeld dat de subsidieontvanger reserves kan hebben: een egalisatiereserve voor het opvangen van tegenvallers in de exploitatie, een bestemmingsreserve voor bijvoorbeeld toekomstige investeringen of een voorziening. subsidieontvanger en gemeente zich realiseren dat niet de hele werkelijkheid gevangen kan worden in indicatoren (de term zegt het al), dat het daarom zinnig is te kiezen voor een beperkt aantal indicatoren en dat de indicatoren vergezeld gaan van een verhaal; subsidieontvanger en gemeente niet terecht komen in een verhouding van betalen en afrekenen. De transparantie die beoogd wordt met prestatiesubsidiëring dient in beginsel de beleidsevaluatie en -ontwikkeling. De gemeente kiest ervoor om de transparantie te gebruiken om te leren wat wel en wat niet werkt. De verantwoording van een subsidie wordt in dat geval gebruikt om eventueel bij te sturen, de beleidsdoelen bij te stellen, andere prestaties te ondersteunen, andere middelen in te zetten, enzovoorts. De verantwoording heeft op die manier betekenis voor toekomstige subsidieverstrekkingen. Als een subsidieontvanger niet of nauwelijks inspanningen heeft geleverd en daarom de afgesproken prestaties niet haalt, of als de subsidieontvanger geen aannemelijke verklaring geeft voor een eventuele onderprestatie kan de subsidie uiteraard lager vastgesteld worden. Daarvoor zijn in de Awb en deze ASV voldoende grondslagen vastgelegd. Exploitatiesubsidies Bij exploitatiesubsidies bemoeit het college zich, in tegenstelling tot bij prestatiesubsidies, met de manier waarop de ontvanger de gesubsidieerd activiteiten uitvoert. Het is een subsidiesoort die geschikt is voor de sturing op activiteiten van instellingen, die niet of nog niet in staat zijn hun prestaties eenduidig te omschrijven en hun bedrijfsvoering daarop in te richten. Denk hierbij aan instellingen in de startfase, die bezig zijn zich te ontwikkelen en te bewijzen. In dat soort situaties ligt meerjarige verstrekking niet zo voor de hand. De exploitatiesubsidie wordt verstrekt op grondslag van een tekort in de exploitatie, maar alleen voor zover die exploitatie samenhangt met de realisatie van subsidiabele activiteiten. De subsidieaanvrager 3

4 kan immers ook andere activiteiten hebben. In beleidsregels of in de beschikking wordt vastgelegd welke kosten(soorten) subsidiabel zijn tot welk niveau. Het werkelijke kostenniveau van de realisatie van de subsidiabele activiteiten bepaalt de hoogte van de subsidievaststelling. Waarderingssubsidies Waarderingssubsidies zijn bedoeld om de activiteiten van een aanvrager geldelijk te ondersteunen, zonder sturing op de aard en omvang van die activiteiten. De hoogte van de subsidie heeft daarom in beginsel ook geen relatie met de kosten van de activiteiten van de aanvrager. De waarderingssubsidie wordt veelal ingezet om verschillende subsidieaanvragers binnen één werkterrein voor hun activiteiten te ondersteunen, denk in aan sportverenigingen of amateurkunstverenigingen. Het gemeentebestuur bepaalt in een beleidsregel een aantal algemene subsidiecriteria en grondslagen. Als de subsidieaanvrager of de activiteiten waarvoor subsidie wordt aangevraagd voldoen aan de criteria (herkenbaar opgenomen in de aanvraag) verstrekt het gemeentebestuur de subsidie. Hoe hoog de subsidie is per aanvrager wordt in een aantal gevallen bepaald aan de hand van objectieve grondslagen (bijvoorbeeld een bedrag per lid bij een vereniging). Bij waarderingssubsidies gaat het in het algemeen om betrekkelijk kleine subsidiebedragen en om maatschappelijke zelforganisaties, vrijwilligersverbanden (clubs, verenigingen, kleine stichtingen, etc). Van belang bij waarderingssubsidies is dat ze ingezet worden in relatie tot de beleidsdoelen van de gemeente (dat kan ook zijn: het instandhouden van een vrijwilligersstructuur) en dat er geen sturing op prestaties is. Hier gaat het er vooral om dat het aanvraag- en verantwoordingsproces eenvoudig is Incidentele subsidies: Projectsubsidies en investeringssubsidies zijn vormen van incidentele subsidie. Incidentele subsidies worden niet per boekjaar verstrekt, maar voor de duur van de activiteit of voor de realisatie van een investering. Incidentele subsidies maken het mogelijk vernieuwing en verandering te ondersteunen of stimuleren. Projectsubsidies Projectsubsidies zijn een vorm van incidentele subsidie en zijn bedoeld om nieuwe initiatieven of éénmalige activiteiten te ondersteunen. Ze worden verstrekt om in te kunnen spelen op veranderingen. De ondersteuning is éénmalig, omdat de activiteit een éénmalig karakter heeft, zoals een project. De activiteit kan, als deze succesvol is gebleken en voor herhaling vatbaar eventueel structureel subsidiabel worden. De incidentele subsidies worden verstrekt vanuit een begrotingspost met subsidieplafond voor incidentele subsidies (een algemene post voor incidentele subsidies of een post per programma of product), waaraan criteria gekoppeld zijn (via beleidsregels). Voor projectsubsidies geldt een aantal soortspecifieke regels, die zijn opgenomen in hoofdstuk X van deze verordening. Verder worden projectsubsidies afhankelijk van de gewenste mate van sturing ingezet als waren het waarderings-, exploitatie- of prestatiesubsidies. Als het een incidentele waarderingssubsidie betreft, wordt deze bijvoorbeeld direct vastgesteld, zonder voorafgaande verlening. Een incidentele exploitatie- of prestatiesubsidie wordt aan de hand van de verantwoording achteraf wel apart vastgesteld. Investeringssubsidies Investeringssubsidies zijn ook incidentele subsidies in die zin dat ze niet per boekjaar worden verstrekt. Voor het kunnen uitvoeren van subsidiabele activiteiten kunnen investeringen nodig zijn en die investeringen kunnen op zich ook subsidiabel zijn. N.B. we gaan er van uit dat investeringen alleen subsidiabel zijn als de activiteiten, die ze mogelijk moeten maken, passen in het gemeentelijk beleid. De financiële consequenties van bedrijfs- en vervangingsinvesteringen, bij instellingen met een prestatiesubsidie horen thuis in de normale exploitatie van de instelling en kunnen als zodanig deel uitmaken van een prestatiesubsidie. Voor die instellingen bestaan daarom in beginsel geen afzonderlijke investeringssubsidies. 4

5 1.2. Het subsidieproces In de nieuwe subsidieverordening wordt bij de beschrijving van het subsidieproces per subsidiesoort eenduidig de terminologie van de Awb gevolgd: verlening (voorheen toekenning): dit is het besluit, waarbij de aanvrager aanspraak krijgt op een bepaald subsidiebedrag ; weigering (voorheen afwijzing): dit is het besluit, waarbij een bepaalde activiteit niet subsidiabel wordt verklaard c.q. geen subsidie wordt verleend; vaststelling (voorheen definitieve vaststelling): volgt in de regel na de subsidieverlening op grond van onder meer een verslag en rekening van baten en lasten, ingediend door de subsidieontvanger; verstrekking: omvat het proces van subsidieverlening en vaststelling. Aanvraag, verlening/ weigering en vaststelling vormen de belangrijkste stappen uit het subsidieverstrekkingsproces. In de verordening is dat proces voor iedere subsidiesoort afzonderlijk geregeld. Ten eerste is dat gedaan vanuit de behoefte om het proces af te stemmen op de gewenste wijze van sturing. Ten tweede om in de subsidieverordening transparantie aan te brengen. Als bepaald is welke subsidiesoort past, is gemakkelijk de daarbij behorende set regels te vinden De subsidieaanvraag Met het indienen van een subsidieaanvraag geeft een aanvrager te kennen aanspraak te willen maken op subsidiegelden voor de uitvoering van activiteiten. De aanvraag speelt in op het beleid van de gemeente. De aanvrager moet duidelijk maken dat en op welke manier zijn te subsidiëren activiteiten een bijdrage leveren aan de door de gemeente gestelde beleidsdoelen en beoogde resultaten. De Awb bepaalt in artikel 4.2 dat er een schriftelijke aanvraag moet zijn en aan welke minimale eisen die aanvraag moet voldoen. In de subsidieverordening zijn per subsidiesoort de aanvullende eisen opgenomen die gelden voor de subsidieaanvraag. Uitgangspunt is dat de aanvrager die stukken aanlevert bij de aanvraag die nodig zijn om de aanvraag op een juiste manier te kunnen beoordelen. Daarbij is van doorslaggevende betekenis de vraag voor welke manier van sturing de subsidie bedoeld is. Zo is de aanvraag van een waarderingssubsidie relatief eenvoudig, omdat een waarderingssubside bedoeld is om slechts globaal te sturen op activiteiten, De subsidieverlening De Awb onderscheidt subsidieverlening en subsidievaststelling. De subsidievaststelling is het besluit, waarbij wordt bepaald welk bedrag daadwerkelijk zal worden uitbetaald en is dus als besluit altijd nodig. Of subsidie voorafgaand aan de vaststelling wordt verleend is een keuze. Subsidieverlening gebeurt voorafgaand aan de (voltooiing van de) te subsidiëren activiteit en geeft de subsidieontvanger een voorwaardelijke aanspraak op financiële middelen. De aanspraak is voorwaardelijk, omdat op dat moment nog niet zeker is of de aanvrager daadwerkelijk de gesubsidieerde activiteiten verricht en hij zich aan de opgelegde verplichtingen houdt. De exacte omvang van de subsidie staat op het moment van subsidieverlening dus nog niet vast. Ondanks dit voorwaardelijk karakter schept de subsidieverlening echter wel steeds een rechtens afdwingbare aanspraak. De subsidieverlening verplicht de subsidieontvanger op zichzelf niet rechtstreeks en onvoorwaardelijk tot daadwerkelijke verrichting van de gesubsidieerde activiteit. Hij kan zelf besluiten van de activiteit af te zien. Als hij dat doet, heeft dat uiteraard tot gevolg dat hij ook iedere aanspraak op subsidiegeld verliest. 5

6 Het college kan een subsidieontvanger verplichten tot het (op een bepaalde manier) uitvoeren van de gesubsidieerde activiteiten door aan de subsidieverlening een uitvoeringsovereenkomst te verbinden. Dat is geregeld in artikel X van deze ASV. Omdat bij waarderingssubsidies niet gestuurd wordt op aard en omvang van de activiteiten is bij die subsidiesoort gekozen voor directe subsidievaststelling. Een aanvullend argument daarvoor is dat het bij waarderingssubsidies veelal zal gaan om relatief beperkte subsidiebedragen. Afzonderlijke verlening zou dan een onevenredige administratieve last met zich meebrengen. De artikelen 4:29 tot en met 4:32 van de Awb geven onder meer aan welke eisen worden gesteld aan de beschikking tot subsidieverlening Vaststelling Het onderscheid tussen subsidieverlening en vaststelling is al toegelicht in de subparagraaf verlening. Alle subsidies, uitgezonderd waarderingssubsidies moeten volgens deze subsidieverordening apart worden vastgesteld. De vaststelling geeft een onvoorwaardelijke aanspraak op een bepaald bedrag. Bij de subsidievaststelling beoordeelt het college of de gesubsidieerde activiteiten zijn verricht en of de opgelegde verplichtingen zijn nageleefd. Als de subsidieontvanger de activiteiten heeft verricht en de verplichtingen zijn nagekomen moet de subsidie worden vastgesteld op het bedrag van de verlening. Blijkt dat de activiteiten niet of gedeeltelijk zijn verricht of dat de verplichtingen niet zijn nagekomen, dan kan de subsidie lager worden vastgesteld. In het slechtste geval zelfs op nul. Wanneer een beschikking tot subsidieverlening is gegeven, moet de ontvanger een aanvraag tot subsidievaststelling indienen. De gemeente kan ten aanzien van de aanvraag tot subsidievaststelling in de verordening nadere eisen stellen. In de nieuwe ASV is dit voor de verschillende subsidiesoorten gedaan. Als er voor meer dan één boekjaar subsidie is verleend, dient de subsidieontvanger aan het einde van de gehele periode een formele aanvraag tot subsidievaststelling in. De administratieve last van de subsidieverstrekking wordt hiermee voor zowel subsidieontvanger als gemeente beperkt. Het college krijgt in de loop van de subsidieperiode voldoende informatie van de subsidieontvanger, bestuurlijk gesprek, beleidsconferenties om te bepalen of de verlening wellicht moet worden gewijzigd of ingetrokken. Als de subsidieontvanger binnen de termijn geen aanvraag tot vaststelling van de subsidie heeft ingediend, stelt het college een termijn waarbinnen de aanvraag alsnog moet worden ingediend. Is na afloop van die aanvullende termijn nog steeds geen aanvraag tot vaststelling ingediend, dan stelt het college de subsidie ambtshalve vast. Het college maakt dan een schatting van de gemaakte kosten, die lager kan uitvallen dan de werkelijke kosten. Het college kan een lagere vaststelling mede baseren op artikel 4:46 lid 2 sub b., het niet voldaan hebben aan de bij subsidieverlening opgelegde verplichtingen Intrekking, wijziging en beëindiging In de verordening zijn geen bepalingen opgenomen over de intrekking en wijziging van subsidies. Er kunnen zich wel situaties voordoen, waarin intrekking of wijziging van een eenmaal verleende of zelfs al vastgestelde subsidie wenselijk is. Dat is geregeld in de artikelen 4:48 tot en met 4:51 van de Awb. Als een subsidie is verleend, maar nog niet vastgesteld, kan de verlening in het nadeel van de ontvanger worden gewijzigd of worden ingetrokken als de redenen waarvoor de subsidie werd verleend geheel of gedeeltelijk zijn weggevallen: bijvoorbeeld als de gesubsidieerde activiteiten tot 6

7 dan toe niet hebben plaatsgevonden en de verwachting is dat ze ook niet meer (voldoende) zullen plaatsvinden. Deze maatregel moet worden gezien als een aanvulling op de mogelijkheid om een subsidie lager of op nul vast te stellen. Er hoeft dus in bepaalde, in artikel 4:48 genoemde gevallen niet gewacht te worden met ingrijpen tot het moment van subsidievaststelling. Intrekking van de subsidie nadat deze al is vastgesteld is (uiteraard) moeilijker. Sowieso mag dat tot uiterlijk vijf jaar na het moment van vaststelling en dan alleen onder bijzondere omstandigheden, die bijvoorbeeld lijken op misleiding van het bestuursorgaan door de subsidieontvanger. Dit is geregeld in artikel 4:49 van de Awb. Artikel 4:50 gaat over intrekking of wijziging van de subsidieverlening voor de toekomst en artikel 4:51 regelt het weigeren van de voortzetting van subsidies die al drie jaar of langer worden verstrekt. Dàt kan alleen bij veranderde omstandigheden of gewijzigde inzichten, zoals beleidswijziging en met inachtneming van een redelijke termijn. Wat die redelijke termijn is, hangt af van de mate waarin de gemeentelijke subsidie van belang is voor de bedrijfsvoering van de subsidieontvanger. Als de subsidieontvanger langlopende verplichtingen heeft jegens bijvoorbeeld werknemers (arbeidsovereenkomsten) of eigenaren van accommodaties (huurcontracten), die door de subsidieontvangsten van de gemeente worden afgedekt, moet daar rekening mee gehouden worden. Het college zal in voorkomende gevallen een overgangsregeling moeten treffen. Hier zal steeds sprake zijn van maatwerk. Overigens is in de verordening bepaald dat de subsidieontvanger zelf verantwoordelijk is voor het creëren van voorzieningen, die samenhangen met de geldende CAO of rechtspositieregeling van haar medewerkers, zoals een wachtgeldvoorziening. 7