symphoniaassai O.L.V. WOUTER LENAERTS

Transcriptie

1 za 10 december u - concertzaal symphoniaassai O.L.V. WOUTER LENAERTS Nordiske lyder/scandinavische muziek voor strijkers

2 PROGRAMMA Jean Sibelius ( ) Andante Festivo Impromptu voor strijkorkest Carl Nielsen ( ) Lille suite I. Prelude II. Intermezzo III. Finale Edvard Grieg ( ) Wiegelied (Bådnlåt) Twee elegische melodieën (To elegiske melodier) I. Hjertesår II. Våren Suite Uit Holberg s Tijd (Fra Holbergs tid), op. 40 I. Prelude II. Sarabande III. Gavotte IV. Air V. Rigaudon Er is geen pauze voorzien

3 INLEIDING SymphoniaASSAI heeft Hasselt als uitvalsbasis. De stad Hasselt, het Stedelijk Conservatorium en CCHA werken hiervoor samen. De bijzondere dynamiek van deze bende jonge talenten, de verfrissende programma s zijn een absolute meerwaarde. NORDISKE LYDER SCANDINAVISCHE MUZIEK VOOR STRIJKERS Hoewel muziek uit Scandinavië in de lijn ligt van de muzikale tradities elders in Europa, is ze doordrongen van een eigen volkscultuur en ademt ze de wijdte van het Noordse landschap. Voor Scandinavische volkeren was de klank van snaarinstrumenten immer verbonden met het wezen van muziek. Reeds in de 12 de eeuw begeleidden rondtrekkende minnezangers hun liederen met vedelklanken en in de eeuwen die volgden weerklonken populaire melodieën steevast door de straten op de tonen van een viool. Niet toevallig is Noorwegen het land van de beroemde Hardangervedel, een traditioneel instrument dat ook Grieg inspireerde bij het schrijven van zijn werken. Jean Sibelius, Carl Nielsen en Edvard Grieg, zijn weliswaar afkomstig uit drie verschillende landen (respectievelijk Finland, Denemarken en Noorwegen), maar deelden een uitgesproken vaderlandsliefde en onmiskenbare interesse in hun eigen volksmuziek. Hun werken zijn representatief voor het laatromantische idioom en gaan uit van een sterk historisch identiteitsbesef. Met Nordiske lyder verenigt symphoniaassai een aantal wondermooie composities uit het 19 de - en 20 ste -eeuwse Scandinavië in een programma voor strijkorkest. MET DANK AAN HET STEDELIJK CONSERVATORIUM HASSELT

4 JEAN SIBELIUS ( ) Andante Festivo Impromptu voor strijkorkest Jean Sibelius werd in 1865 geboren in een Fins-Zweedse familie. Zijn bekendste werken zijn Finlandia, Valse Triste, het vioolconcert, de Karelia-suite en de Zwaan van Tuonela, een deel uit zijn Lemminkäinen-suite, enzovoort. Maar hij componeerde ook zeven symfonieën, meer dan honderd liederen en geestelijke muziek. Sibelius liet zich sterk inspireren door de Kalevala, het Finse nationale epos, bijvoorbeeld in zijn koorsymfonie Kullervo. Ook verwerkte hij, geheel in de geest van het karelianisme, elementen van traditionele muziek uit Karelië in zijn werken. Sibelius verklaarde de stijl van zijn latere werk door te stellen dat andere componisten zich bezighielden met het produceren van cocktails waar hij het publiek puur koud water aanbood. Het Andante festivo dat hij schreef in 1922, kort voor zijn Zesde Symfonie, was oorspronkellijk bedoeld voor strijkkwartet. Op 1 januari dirigeerde hij dit werk tijdens een radio-uitzending op kortegolf tijdens de Wereldexpo in New York. Dit zou een historische gebeurtenis worden, gezien het de laatste keer was dat Sibelius dirigeerde. Het is bovendien het enige bewaarde voorbeeld van zijn dirigeren. De nobele, eenvoudige melodielijn is bijna een religieus statement. Tevens is er een duidelijke referentie in te horen naar Dvorak s Symfonie 'Uit de nieuwe wereld' en zijn latere Zevende Symfonie. En, tenslotte, een onmiskenbare finale 'Amen'-cadens. Het Impromptu is gebaseerd op Opus 5, nummers 5-6 voor piano solo. De transcriptie voor strijkorkest werd gemaakt door de componist zelf. Toch wijkt de versie voor strijkorkest behoorlijk af van de originele versie. De orkestrale versie is bedoeld om als één geheel te worden uitgevoerd, terwijl de oorspronkelijke compositie afzonderlijke werkjes vormen; Sibelius laat beide delen namelijk in elkaar voortvloeien. Daarvoor transponeerde Sibelius Impromptu nr. 5 van de oorspronkelijke toonaard si klein, naar mi klein, om beter aan te sluiten bij Impromptu nr. 6 in Mi Groot. Na afloop keert vervolgens nog eens de thematiek van nr. 5 terug, zodat het geheel een ABA-structuur krijgt.

5 CARL NIELSEN ( ) Lille suite I. Prelude II. Intermezzo III. Finale Carl Nielsen schreef muziek in zeer diverse genres: symfonieën, concerto s en koormuziek, maar ook opera s en kamermuziek, solowerken voor viool, piano en orgel en niet te vergeten een heleboel liederen. Nielsen gaf maar slechts aan een selectie van zijn werken een opusnummer: van opus 1 voor de Suite voor strijkorkest in 1888 tot opus 58 voor het orgelwek Commotio ( ). Het opusnummer 59 werd postuum toegewezen aan drie pianostukken. Nielsen componeerde de Suite voor strijkers dus op 22-jarige leeftijd, toen hij nog compositie studeerde in het Conservatorium. De uitvoering had plaats in de Tivoli Hall in Kopenhagen, waar het gelijknamige orkest onder leiding stond van Balduin Dahl, een welbekende steun voor jonge talenten. Een maand later dirigeerde hij het zelf in Odense. Ooit liet Nielsen zich ontvallen dat de delen namen hadden gekregen: "The Danaids", "The Dance of the Charites" and "The Bacchus Procession". De korte elegische eerste beweging refereert overduidelijk naar de Scandinavische romantiek, zoals bij Grieg. In het Intermezzo doet de karakteristieke driekwart maat zijn intrede. De langere Finale opent plechtig met een melancholisch thema, maar breekt al snel los in een geanimeerde sonatevorm, waarin Nielsen zijn meesterschap toont in het creatief gebruik en hergebruik van het openingsthema.

6 EDVARD GRIEG ( ) Wiegelied (Bådnlåt) (4 ) Badnlat - Grieg ( Aan de Wieg ) Is een deel uit de Lyrische Stukken Opus 68 nr. 5, origineel voor pianosolo. De transcriptie voor strijkorkest is eveneens van de hand van de componist zelf. De Lyrische Stukken vormen een door Edvard Grieg gecomponeerde serie van 66 kleine, soms middelgrote stukken voor solopiano. De serie werd tussen 1867 en 1901 gecomponeerd en verscheen uiteindelijk in tien banden. Enkele van zijn meest bekende werken hieruit zijn "Arietta" ('Ariëtte'[1]), "Bryllupsdag på Troldhaugen" ('Trouwdag in Troldhaugen'), "Til Foråret" (An den Frühling, 'Aan de Lente'), "Troldtog" ('Trollenmars') en "Sommerfugl" ('Vlinder'). Het zijn heerlijke miniaturen die tot Griegs betere en bekendere werk worden gerekend. Uitvoerenden, docenten en leerlingen zijn er dol op. De meeste stukken zijn kleinschalig van aard en hebben, ondanks hun muzikale vindingrijkheid, een vaak ongecompliceerd verloop. Het thema van het eerste stuk uit de serie, "Arietta", was een van Griegs favoriete melodieën. Hij was er zelf zo van onder de indruk, dat hij haar bij wijze van epiloog gebruikte in het laatste stuk van de serie, "Efterklang" ('herinneringen'), welke hij in de vorm van een wals componeerde. De Noorse pianist Leif Ove Andsnes nam in 2002 bij speciale gelegenheid 24 lyrische stukken op cd op, die hij in Troldhaugen - het woonhuis van de componist in Bergen - op Griegs eigen Steinwayvleugel uit het jaar vertolkte. Ook van andere beroemde pianisten verschenen opnames, waaronder van Emil Gilels en Håkon Austbø. Vermeldenswaardig is dat een aantal opnames en pianorollen van de componist zelf zijn overgeleverd, die in 2002 onder het Noorse label "Simax" uitkwamen.

7 Twee elegische melodieën (To elegiske melodier) I. Hjertesår II. Våren Grieg is een prachtige miniaturist - zijn grote kracht lag in het schrijven van kleine muziekvormen met een vaak ongecompliceerd verloop, hetgeen vooral tot uitdrukking komt in zijn pianomuziek. Zijn vroegste werk behoort tot de Duitse romantiek. Zijn latere composities worden gekenmerkt door ogenschijnlijk eenvoudige melodieën met een heel eigen subtiel chromatische en harmonische stijl, waarbij hij veelal putte uit de Noorse volksmuziek - met name de Noorse volksliederen en dansen. Suite Uit Holberg s Tijd (Fra Holbergs tid), op. 40 I. Prelude II. Sarabande III. Gavotte IV. Air V. Rigaudon Edvard Grieg gaat met deze suite op een fantastische manier terug in de tijd. Het zullen zijn tegenstanders verbaasd hebben dat de kleine man in staat was dit soort muziek te componeren. Op meesterlijke wijze zet hij een suite in oude stijl neer, compleet met alles wat zo n werk in de zeventiende eeuw behoorde te hebben: prelude, gavotte, sarabande, musette, en air. Grieg schreef het werk in 1884 ter nagedachtenis aan de Noorse schrijver Ludvig Holberg ( ), schepper van blijspelen en vernieuwer van de Deense en Noorse literatuur. Holberg werd in Noorwegen geboren en stierf in Denemarken. Hij reisde door heel Europa en werd docent aan de universiteit van Kopenhagen. Hij debuteerde als geschiedschrijver en jurist. Zeer belangrijk was zijn bijdrage aan de Deense literatuur door een serie blijspelen. Nog steeds behoren deze tot de hoogstandjes van de Deense en Noorse klassieke literatuur. Reeds in de achttiende eeuw verscheen er een volledige Nederlandse vertaling van Holbergs oeuvre. De juiste titel van deze suite is Uit Holbergs tijd. Oorspronkelijk was het een suite voor piano, maar Grieg herschreef het voor strijkorkest. De

8 première werd door Grieg zelf gedirigeerd en met veel enthousiasme ontvangen. Vanaf die dag werden melodieën uit deze populaire suite door het publiek meegezongen. BEZETTING STRIJKORKEST 6+5 violen, 4 altviolen, 4 celli, 2 contrabassen orkest symphoniaassai is een symfonisch collectief dat werd opgericht in Met een bezetting die reikt van een symfonisch orkest, over een kamerorkest, tot een strijkorkest en een cellokwartet, verdiept symphoniaassai zich in een breed spectrum aan repertoire dat uitmondt in uitdagende, innovatieve en artistieke concertprogramma's, toegankelijk voor een breed publiek. Daarnaast gaat er een bijzondere aandacht naar jonge getalenteerde solisten, componisten en dirigenten die zich reeds wisten te onderscheiden op nationale en internationale podia en met hun jonge dynamiek en frisse inzichten telkens opnieuw het publiek weten te begeesteren. dirigent Het orkest staat onder leiding van Wouter Lenaerts die als componist, dirigent en pianist bekend staat als een van de meest veelzijdige muzikanten van zijn generatie. Hij behaalde masterdiploma s voor piano, muziekschriftuur, orkestdirectie, HaFaBradirectie en compositie aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel en doceert er intussen zelf muziekschriftuur en analyse voor dirigenten. Als dirigent en artistieke leider van het orkest vormt hij de muzikale spil van een groep gepassioneerde musici. solisten In haar korte bestaan werkte symphoniaassai reeds samen met gerenommeerde solisten uit binnen- en buitenland:

9 Francis Orval hoorn (BE - Orchestre Symphonique de Radio, Luxemburg) Jonas Bylund trombone (CE - Hochschule für Musik, Hannover) Stéphane Labeyrie tuba (FR - Orchestre de Paris) Aldo Baerten fluit (BE - defilharmonie, Antwerpen) Raymond Curfs slagwerk (NL - Symphonieorchester Bayerischen Rundfunks, München) Luk Artois slagwerk (BE - Symfonieorkest Koninklijke Muntschouwburg, Brussel) Anneleen Lenaerts harp (BE - Wiener Staatsoper & Wiener Philharmoniker) symphoniaassai biedt graag podium aan aankomende jonge talenten: Sarah Defrise zang (BE - Bell Arte zangconcours - New Tenuto, België) Maarten Vandenbemden gitaar (BE - Kutná Hora gitaarconcours, Tsjechië) Fien Van den Fonteyne viool (BE - Elski competition Minsk, Wit-Rusland K. Elisabethwedstrijd, België) Floris Willem viool (BE - Concours Vieuxtemps - Arthur Grumiaux,België)

10 VOLGENDE CONCERTEN za 17 dec u L ARTE DEL MONDO & KNAPENKOOR GÜTERSLOH MICHAEL MOGL TENOR JENS HAMANN BAS Magnificat van J.S. Bach do 22 dec u AQUARIUS Magnificat van Arvo Pärt zo 08 jan & 15 u defilharmonie & LORENZO GATTO (VIOOL) Nieuwjaarsconcert za 14 jan u JEAN RONDEAU (KLAVECIMBEL) Goldbergvariaties zo 15 jan u ANIMA ETERNA BRUGGE Le carnaval des animaux zo 22 jan u JERUSALEM QUARTET The Lark wo 01 feb u defilharmonie, OCTOPUS SYMFONISCH KOOR & CHŒUR DE CHAMBRE DE NAMUR MARTYN BRABBINS DIRIGENT CHRISTIANE STOTTIJN MEZZOSOPRAAN JAN DECLEIR & STEFAAN DEGAND VERTELLERS Ivan de verschrikkelijke van Prokofiev za 04 feb u symphoniaassai Mendelssohn in de voetsporen van Mozart ma 13 feb u TRIO MEDIAEVAL Aquilonis - mystieke reis door Europa vr 17 feb u B ROCK Harmonic inspiration ma 13 mrt u MAAIKE CAFMEYER, BRAM NOLF & PIET VAN BOCKSTAL De toverfluit in een note(n)dop vr 24 mrt u VLAAMS RADIO KOOR & SOLISTEN BRUSSELS PHILHARMONIC HERVÉ NIQUET DIRIGENT Requiem van Fauré