Patiënteninformatie. Insulinepompwijzer. Informatie over belangrijke aspecten bij de start van insulinepomptherapie

Transcriptie

1 Patiënteninformatie Insulinepompwijzer Informatie over belangrijke aspecten bij de start van insulinepomptherapie

2

3 Inhoudsopgave Bladzijde Inleiding 5 Materiaalkeuze 5 Voorbereiding 6 Het oefenen met de insulinepomp bij de diabetesverpleegkundige 7 Oorzaak hoge bloedglucose 9 Oorzaak lage bloedglucose 11 Bijzondere situaties 13 Namen, adressen en telefoonnummers 16 Tot slot 16 Ruimte voor aantekeningen 17 3

4 Insulinepompwijzer Informatie over belangrijke aspecten bij de start van insulinepomptherapie Deze brochure is eigendom van: 4

5 Inleiding U heeft in overleg met uw behandelend arts en uw diabetesverpleegkundige besloten dat u gaat starten met insulinepomptherapie. Om deze nieuwe start zo goed mogelijk te laten verlopen, heeft u dit boekje meegekregen. Hierin vindt u een overzicht van belangrijke adressen, de materialen die u nodig heeft en de punten die ter sprake komen met uw diabetesverpleegkundige in de weken kort voor, tijdens en na de start met de insulinepomp. Verder vindt u belangrijke informatie over hoge en lage bloedglucosewaarden en hoe u daarbij moet handelen. We verzoeken u om de eerste keren vóór en na het starten met de insulinepomp deze insulinepompwijzer mee te nemen naar uw bezoek aan uw diabetesverpleegkundige. U kunt dit boekje gebruiken als leidraad voor de gesprekken. De diabetesverpleegkundigen wensen u veel succes met uw insulinepomptherapie. Materiaalkeuze - Type pomp - Kleur - Naalden - Infuussysteem - Reservoir - Bloedglucosemeter - Vervanging pomp 5

6 Voorbereiding Tijdens de voorbereiding op insulinepomptherapie komen in de gesprekken met uw diabetesverpleegkundige diverse onderwerpen aan bod, zoals wat te doen bij: hoge en lage bloedglucosewaarden, basaalstand pomp, bolus geven, zelfcontrole, bijzondere situatie s e.d. Een technische instructie van de insulinepomp door een medewerker van de fabrikant, kan plaatsvinden in het ziekenhuis of bij u thuis. We maken een afspraak bij de diëtist in verband met het leren rekenen met koolhydraten en het berekenen van de koolhydraat-insulineratio. We bespreken welke pompmaterialen u nodig heeft en bij welke firma u die vooraf kunt bestellen: - infusieset: slanglengte cm, naald mm; - ampullen/reservoirs/pods; - adapters; - batterijen. Tijdens deze fase verwachten we van u dat u ook thuis met uw insulinepomp oefent en u de volgende handelingen met uw pomp kunt uitvoeren: - opstarten pomp; - basaal instellen en aanpassen basale standen; - toedienen van een bolus; - slapen met pomp (wanneer u dat wenst); - vullen/vervangen insulineampul/reservoir/pod; - vullen/vervangen infusieset; - verwisselen batterij; - stoppen of afkoppelen pomp; - tijdelijke aanpassing van de basaalstanden (b.v. bij korter of langer durende inspanning); - alarmmogelijkheden pomp; - geheugenfunctie pomp. 6

7 In de voorbereidingsfase is het belangrijk om bij uw afspraken met uw diabetesverpleegkundige uw bloedglucosewaarden, gespoten insulinedosering en een eetdagboek mee te nemen van de laatste zeven dagen (per of diabetesdagboekje), in verband met de berekening van de startdoseringen van uw insulinepomp. Ook is het belangrijk om de diëtist te spreken over zelfregulatie en koolhydraten. Wanneer u gebruik maakt van een insulinepomp, is het belangrijk om de koolhydraten nauwkeuriger te berekenen. Dit kan veel hypo- en hyperglykemieën voorkomen. De diëtist vraagt u een eetdagboek van vijf dagen in te vullen, zodat de insulinepomp beter kan worden ingesteld. Aanvullende vaardigheden met betrekking tot de insulinepomp bespreken we in een van de vervolgafspraken op een later tijdstip: - meerdere basisprofielen; - tijdelijke aanpassing van de basaalstanden; - alarmmogelijkheden pomp; - geheugenfunctie; - andere optie dan standaardbolus; - bolusadviesfunctie of correctiebolus; - apparatuur om pomp uit te lezen. Het oefenen met de insulinepomp bij de diabetesverpleegkundige Wanneer u thuis heeft geoefend met de insulinepomp is het vaak prettig om dit ook een keer door te nemen met de diabetesverpleegkundige. Tijdens deze afspraak kunnen we alle handelingen bespreken en oefenen die voor het starten met de insulinepomp nodig zijn. We vragen u het volgende mee te nemen - Pomp + infusiesetjes (twee keer) of pods. - Lege ampullen/reservoir voor pomp/materiaal om pod te vullen. - Bloedglucosemeter en testmaterialen voor zelfcontrole. - Dagboekje voor pompgebruikers. - Gebruiksaanwezing pomp. - Deze brochure Insulinepompwijzer. 7

8 Handelingen - Basaalstanden instellen en controleren. - Bloedglucose controleren en noteren. - Oefenen klaarmaken pomp: - vullen/vervangen insulinepatroon; - vullen infusieset of vullen pod; - naald plaatsen oefenen; - pomp aansluiten. Bespreken - Oorzaken hoge bloedglucose - samenhangend met pomp; niet samenhangend met pomp. - Oorzaken lage bloedglucose - samenhangend met pomp; niet samenhangend met pomp. We maken afspraken over - Startdatum insulinepomptherapie en eventuele aanpassing van langwerkende insuline vóór de start met pomp. - Zelfcontrole (eerste week acht keer per dag bloedglucose meten). - Basaalstand. - Te geven bolussen. - Bereikbaarheid (24 uur). - 1e Week dagelijks telefonisch overleg ofwel tijdens afspraak op het spreekuur met de diabetesverpleegkundige. Alvast enkele tips - Vervangt u de insuline-ampul/-patroon, de infusieset en naald iedere twee à drie dagen. - Vervangt u Pods elke drie dagen. - Draagt u altijd een extra infusieset, -naald en -pen bij u i.v.m. noodgevallen (b.v. verstopte naald). - Verwisselt u de naald en de infusieset bij voorkeur vóór het geven van een bolus. 8

9 - Controleert u twee uur na het verwisselen van naald en infusieset uw bloedglucose. Oorzaak hoge bloedglucose Niet samenhangend met pomp - Teveel koolhydraten of verkeerde inschatting bij het berekenen van de koolhydraten. - Minder beweging. - Wisselende insuline-opname (spuitinfiltraten). - Medicamenten. - Stress. - Ziekte/koorts. - Hormonaal. - Na een hypo. - Verkeerde glucosemeting. - Te weinig gedronken/uitdroging. Samenhangend met pomp - Pomp pomp niet aangezet of te lang afgekoppeld geweest; - vastzittende aandrijfstang; - lege batterijen; - verkeerde aanpassing bolus of basaalschema. - Catheter - los geraakt; - niet goed ontlucht of gevuld; - beschadiging infuuslijn. - Ampul lucht; - leeg; - beschadigd. - Naald losgeraakt; - ontsteking/roodheid rondom insteekplaats; - te oppervlakkig ingebracht; - verstopt door knik in de naald. 9

10 Handelen bij hoge bloedglucose - Pompcontrole (zie venster alarm en dagoverzicht). - Eventueel vervanging van: - infuusset of pod en controle insteekplaats; - ampul; - aandrijfstang; - batterijen. Zolang uw boedglucose te hoog is, adviseren we e iedere twee uur (of vaker) uw bloedglucose te meten. Ons advies is om volgens onderstaand schema extra insuline toe te dienen: - bloedglucose > 10mmol: E bijspuiten; - bloedglucose > 15 mmol: E bijspuiten; - bloedglucose > 20 mmol: E bijspuiten. De eerste keer en na twee uur: dien de extra eenheden toe met uw pomp. Na vier uur en na zes uur: dient u de extra eenheden toe met een insulinepen en injecteer diep subcutaan. Voor de nacht twee eenheden minder toedienen dan in bovenstaand schema vermeld staat. Zorgt u bij een hoge bloedglucose voor extra vocht. Drink een halve liter water (drie glazen) per uur. Wanneer na twee correctie s uw bloedglucose nog steeds hoger is dan 15 mmol/l of bij misselijkheid of braken of bij ongerustheid neemt u altijd contact op met het ziekenhuis (Zie de pagina Namen, adressen en telefoonnummers). 10

11 Braken is bellen! Braken kan duiden op verzuring. Wacht niet te lang af en neem contact op met het ziekenhuis. Oorzaak lage bloedglucose Niet samenhangend met pomp - Te weinig koolhydraten, te laat eten, verkeerde inschatting aantal koolhydraten. - Alcohol. - Sport/extra beweging. - Wisselende insulineresorptie. - Medicamenten. - Sauna of zonnebaden. - Verkeerde glucosemeting. - Hormonale verandering of bij emotie s. Samenhangend met pomp - Te grote bolus. - Te hoge basaalsnelheid. Handelen bij lage bloedglucose - Meet zo mogelijk eerst uw bloedglucose. - Neemt u gram koolhydraten, bij voorkeur in de vorm van vier tot zes stuks druivensuiker, eventueel vervangen door limonadesiroop of een glas gewone cola (geen cola light of zero). - Meet u na 20 minuten uw bloedglucose. - Herhaalt u zo nodig de inname van druivensuiker en meet u na 20 minuten wederom uw bloedglucose. - Neemt u, wanneer de eerstvolgende maaltijd nog twee uur of langer op zich laat wachten, ongeveer tien minuten na het nemen van druivensuiker nog een extra koolhydraatbevattend tussendoortje. Bijvoorbeeld een snee brood (of evergreen, of sultana e.d.). 11

12 - Controleert u de pomp (Zie venster alarm en dagoverzicht). Controleert u de naald, catheter en ampul. Vernieuwt u zo nodig alles. - U kunt na een hypo uw bolus toedienen na de maaltijd. Wanneer u meerdere keren druivensuiker heeft ingenomen, zou uw bloedglucose weer goed moeten zijn. Is dit niet het geval en u heeft de mogelijke oorzaken uitgesloten, overlegt u dan met het ziekenhuis. Om onnodige hypoglykemieën in de toekomst te voorkomen, raden we u aan om achteraf te proberen de oorzaak van een hypoglykemie op te sporen en na te gaan of aanpassingen (eventueel in overleg met uw diabetesverpleegkundige) in therapie en/ of voeding noodzakelijk zijn. Let op! Als u diabetes mellitus type 1 heeft, mag u niet langer dan drie uur zonder insulinetoevoer zijn wegens gevaar voor verzuring. Is uw bloedglucose voor de nacht te laag? Is dit het geval handelt u dan als volgt: - is uw bloedglucose tussen de 5 en 6 mmol/l?: neemt u dan ongeveer 15 g koolhydraten (KH). Dit is gelijk aan een snee brood met hartig beleg of een glas melk en twee biscuits. - is uw bloedglucose lager dan 5 mmol/l?: neemt u dan ongeveer 20 g koolhydraten. Dit is gelijk aan een snee brood met hartig beleg en een glas melk. - is uw bloedglucose lager dan 4: zie dan: Handelen bij lage bloedglucose. Bloedglucose s nachts - 6 mmol/l of lager: neemt u 15 gram koolhydraten (zie boven). - Lager dan 4 mmol/l: dan kunt u vier à zes tabletten druivensuiker nemen. Controleert u na 20 minuten uw bloedglucose. Zo nodig herhaalt u eventueel de voorgaande stappen. Tien minuten na het nemen van druivensuiker kunt u 15 gram langzaam werkende koolhydraten nemen, bijvoorbeeld een snee brood met hartig beleg. 12

13 Bij bewustzijnsverlies Bespreek met uw omgeving wat te doen in geval van bewustzijnsverlies. Laat zo mogelijk glucagon spuiten. Niet laten eten of drinken tijdens bewustzijnsverlies i.v.m. de kans op verslikken. Het effect van glucagon treedt op na ongeveer tien à vijftien minuten. Neemt u na bijkomen altijd aansluitend langzaam werkende koolhydraten. Na een glucagoninjectie kan één à anderhalf uur later misselijkheid voorkomen. Overleg met het ziekenhuis en bespreekt u de situatie met uw behandelaar. Bijzondere situaties In het dagelijks leven zult u al gauw een plek hebben gevonden waar uw pomp u niet in de weg zit. Er zijn echter omstandigheden waarin u zich mogelijk afvraagt waar u op zo n moment de pomp zult laten. Onderstaand enkele tips. Hoe lang kan uw pomp afgekoppeld blijven? - Direct na een maaltijdbolus kan een pomp één uur afgekoppeld blijven. Bij langer afgekoppeld zijn: voor ieder uur dat de pomp extra is afgekoppeld dan de veilige tijd was, dan 1 E extra bolussen bij het aansluiten van de pomp. - Uw pomp kan maximaal drie uur afgekoppeld blijven. - Wanneer uw pomp langer dan drie uur is afgekoppeld: insuline toedienen met de insulinepen. Douche/bad - Koppelt u de pomp af. Controleert u of er geen lucht in de katheter is ontstaan vóór u de pomp weer aankoppelt. - Doet u het beschermdopje op zowel de naald als op het infuussysteem na het afkoppelen. - Verwijdert u de pomp niet bij gebruik van de Ypsomed Omnipod insulinepomp/pods. 13

14 Strandvakantie We adviseren u de pomp af te koppelen i.v.m. de mogelijkheid van zand in de motor en te hoge temperaturen in de zon. Dus: de pomp niet aan direct zonlicht blootstellen! Naar keuze: - laat u tijdens de vakantie de pomp thuis en gaat u geheel over op het spuiten van insuline vier keer per dag met de insulinepen; - of koppelt u na het ontbijt de pomp af. Zolang de pomp is afgekoppeld, spuit u met de insulinepen kortwerkende insuline bij, ongeveer iedere drie à vier uur. Sluit na thuiskomst uw pomp weer aan. Controleert u altijd of er geen lucht in de katheter is ontstaan voordat u de pomp weer aankoppelt. Zwemmen - Koppelt u de pomp af. Controleert u altijd of er geen lucht in de katheter is ontstaan voordat u de pomp weer aankoppelt. - Verwijdert u de pomp niet bij gebruik van de Ypsomed Omnipod insulinepomp/pods. Vrijen Naar keuze: - koppelt u de pomp af. Controleert u altijd of er geen lucht in de katheter is ontstaan voordat u de pomp weer aankoppelt; - Houd u de pomp aangekoppeld. Sporten - Past u zo nodig uw insulinedosering aan als u meer of minder beweegt dan normaal. - U kunt de basaalstand tijdelijk veranderen of u kunt uw bolus aanpassen. - Handelt u afhankelijk van de soort sport en de duur van de sport. 14

15 - Bepaalt u vóór, na en soms ook tijdens de rustpauzes, de bloedglucosewaarden. - We adviseren u niet te sporten bij bloedglucosewaarden hoger dan 16 en eerst uw bloedglucosewaarden te normaliseren. - Intensief sporten kan nachtelijke hypo s veroorzaken. - Draagt u bij skiën uw pomp dicht op de huid i.v.m. bevriezingsgevaar van de insuline. - U mag, tijdens sporten, de pomp niet langer dan maximaal één à twee uur stoppen. Ziekte Meet als u ziek bent uw bloedglucosewaarden extra. Algemene richtlijn: - zelfcontrole à twee uur of vaker wanneer de bloedglucosewaarden > 15 blijven; - blijft u voldoende drinken; - blijft u koolhydraten gebruiken. Verdeel zo nodig in kleine porties; - past u de insulinedosis aan; overleg zo nodig met het ziekenhuis; - braken = bellen!! Verzekering pomp - Stelt u uw inboedelverzekering op de hoogte. - Let u bij vakantie op de dekking van uw reisverzekering voor uw pomp en/of overweegt u de mogelijkheid van het meenemen van een reservepomp tijdens de vakantie. - Neemt u het alarmnummer van de ANWB mee als u op vakantie gaat. 15

16 Namen, adressen en telefoonnummers - Ziekenhuis Centrale receptie Tergooi, T Internist (naam) - Diabetesverpleegkundigen Blaricum, T Hilversum, T diabetesverpleegkundigen diabetesblaricum@tergooi.nl diabeteshilversum@tergooi.nl - Polikliniek Interne Geneeskunde T Afdeling Spoedeisende Hulp Blaricum, T Hilversum, T Leverancier hulpmiddelen - 24-uurs nummer pompfabrikant T - Bij ernstige diabetesontregeling in avond- en weekenduren, b.v.: u heeft bloedglucosewaarden hoog boven de 15, of u heeft koorts, bent kortademig of moet braken. Bel met de centrale receptie van Tergooi, T Vertel dat u diabetes heeft en ernstig bent ontregeld. Vertel dat u in contact wil komen met uw behandelend internist voor overleg. De portier belt de dienstdoende of eigen internist. Tot slot Wanneer bovenstaande informatie aanleiding geeft tot vragen en/ of opmerkingen, neemt u dan tijdens kantooruren contact op met de diabetesverpleegkundige (Zie Namen, adressen en telefoonnummers). 16

17 Ruimte voor aantekeningen 17

18 Tergooi Blaricum Hilversum Weesp T Tergooi

19

20