Analyse van de inzamel- en verwerkingsmarkt van huishoudelijk afval Jaar 2013

Transcriptie

1 FEBEM vzw Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer FEGE asbl Fédération des Entreprises de Gestion de L'Environnement Analyse van de inzamel- en verwerkingsmarkt van huishoudelijk afval Jaar 2013 Al zeven jaar analyseert FEBEM de evolutie van het marktaandeel in het beheer van huishoudelijk afval. Om de gewestelijke gegevens te kunnen vergelijken is er echter een grondige kennis nodig van de definities en praktische zaken. Te vaak vergelijkt men "appels met peren". Er dient aandacht te worden besteed aan twee fundamentele moeilijkheden om een correcte vergelijking te kunnen maken: I. Het Vlaamse Gewest inventariseert alle stromen, dus niet alleen de stromen beheerd via een door de gemeente of de intercommunale georganiseerde markt. De BEBAT inzamelingen bv, alsook de RECUPEL inzamelingen bij winkeliers, zijn daar inbegrepen. Wallonië inventariseert enkel de stromen die door een gemeente / intercommunale worden beheerd. II. Gemeentelijk afval wordt op twee verschillende manieren geregistreerd. In Wallonië wordt alles meegeteld in huishoudelijk afval, namelijk afval verbonden aan de inzamelingen in administraties/scholen, veegafval, afval afkomstig van het legen van openbare vuilnisbakken, slib uit straatreiniging, groenafval van gemeentelijke diensten, zwerfvuil en afval van markten/ beurzen. De totale hoeveelheid bedraagt ton in het zuiden van het land. In Vlaanderen bedraagt de totale hoeveelheid gemeentelijk afval (rioolslib, zuiveringsslib, groenafval en gemeentelijk afval in ruime zin) ton. Toch wordt "slechts" ton van deze hoeveelheid opgenomen als huishoudelijk afval. Het grootste deel van het gemeentelijk afval in Vlaanderen wordt immers beschouwd als bedrijfsafval. Om een slechte vergelijking te vermijden, worden al deze hoeveelheden afgetrokken voor de analyse. III. Theoretisch zou de definitie van restafval moeten bestaan uit huisvuil, grofvuil (huis-aan-huis inzamelingen en containerparken), een deel van het gemeentelijk afval (het deel beschouwd als huishoudelijk afval) en de PMD sorteerresidu s. Deze laatste stroom wordt in geen enkele vergelijking meegeteld, voor Vlaanderen noch voor Wallonië. Om "appels met appels" te vergelijken (zie tabel volgende pagina), wordt dus afgetrokken a. van de Vlaamse hoeveelheid: alles wat is ingezameld bij winkeliers (BEBAT, RECUPEL via winkels) en het gemeentelijk afval ( de hele hoeveelheid) b. van de Waalse hoeveelheid: het gemeentelijk afval IV. Het dient gemeld dat de vergelijkingen zo moeilijk zijn (stel je voor op Europees niveau!) dat de referentie voor het aantal inwoners zelfs verschilt tussen Wallonië en Vlaanderen (Wat Brussel betreft werd geen enkele statistiek per inwoner officieel gegeven door de administratie). Voor het jaar X neemt Vlaanderen het cijfer op 1 januari van het jaar X + 1, terwijl Wallonië het cijfer neemt op 1 januari van het jaar X. Om daarover niet te moeten beslissen baseert de FEBEM analyse zich op het gemiddelde tussen de gegevens op 1 januari van het jaar X en van het jaar X + 1 (kortom: ongeveer op 30 juni van het jaar X ).

2 1. Algemene vergelijking 2013 Vlaanderen Wallonië Brussel 1 Niet selectief (huisvuil + grofvuil) waarvan huisvuil Selectief Totaal Totaal inwoners Totaal Kg /inwoner Percentage selectieve inzameling 71% 63% 30% kg/huisvuil Deze cijfers zijn het resultaat van een statistische analyse van de informatie verstrekt door de overheid (OWD en OVAM) en de betrokken actor (Jaarverslag van het Agentschap Net Brussel voor Brussel). De volgende grote verschillen dienen te worden opgemerkt: Tussen 2012 en 2013 werd er een grote variatie vastgesteld in de drie Gewesten. In 2012 bedroeg het totaal in Vlaanderen 510 kg/inwoner/jaar, tegen 483 kg (-27 kg) in In Wallonië is er ook een afname (-16) en in Brussel een toename (+ 15). Het aantal geproduceerde kg per inwoner verschilt ook sterk naargelang het Gewest. De verklaring ligt deels in grofvuil: ton (nl. 43 kg/inwoner/jaar) in Wallonië, tegen ton in Vlaanderen (30 kg/inwoner/jaar) en ton in Brussel (20 kg/ inwoner/jaar). Betreffende huisvuil: 112 kg/inwoner/jaar in Vlaanderen (-2) tegen 147 kg/inwoner/jaar in Wallonië (- 2), en vooral tegen 272 kg/inwoner/jaar in Brussel (- 8), aangezien het Agentschap Brussel Net, zoals vermeld in de voetnoot, geen onderscheid maakt tussen commercieel afval en afval van huishoudens. 2. De markt van afvalinzameling 2.1. VLAANDEREN In Vlaanderen zijn er de afgelopen drie jaar weinig veranderingen geweest in de verdeling tussen de operatoren. Op basis van de tonnage kan worden gesteld dat de publieke operatoren (gemeentebedrijven of intercommunales) ongeveer hetzelfde marktaandeel hebben als de private operatoren. Operator Andere-Onbekend 0,4% 0,9% 1,0% 1,0% 0,3% 0,7% Privaat 42,9% 46,1% 48,3% 49,5% 48,4% 49,1% 49,4% Publiek 57,1% 53,5% 50,8% 49,5% 3 49,1% 49,4% 49,0% Sociale economie 1,5% 1,2% 0,9% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% De private sector evolueert langzaam positief, maar de markt is feitelijk opgedeeld in twee gelijke delen. Het dient gemeld dat de private sector, in Vlaanderen, vooral actief is in de stromen waarvoor er een selectieve inzameling is (52% marktaandeel) in vergelijking met de niet-selectieve stromen (40% marktaandeel). 1 Cijfer uitsluitend gegeven door Net Brussel 2 Het Agentschap Net Brussel maakt geen onderscheid tussen huishoudelijk afval en commercieel afval geregeld door een commercieel contract. 3 Tot in 2010 waren de operatoren van de sociale economie verbonden aan publieke operatoren

3 Het marktaandeel van de operatoren, ten opzichte van de totale markt van ingezameld huishoudelijk afval (huis-aan-huis en containerparken) is als volgt: Onderneming Marktaandeel Private sector VAN GANSEWINKEL 25,60% SITA 23,81% DEKEYSER CLEANING 4,55% SHANKS 3,19% KEMPISCH RECYCLAGEBEDRIJF 3,03% VANHEEDE 3,00% GIELEN 2,95% RENOVIUS 2,23% SMETCO 2,19% LAMMERTYN.NET 1,93% Tussen 2012 en 2013 neemt VAN GANSEWINKEL de eerste plaats in van de operatoren, maar zijn marktaandeel is niet toegenomen. Sita heeft wat marktaandeel verloren, onder meer ten gunste van DEKEYSER, die zijn marktaandeel verdubbeld heeft WALLONIË In Wallonië wordt de evolutie al 5 jaar geanalyseerd. Hier volgen de gegevens: Soort operator Andere- Onbekend 1,3% 7,7% 2,9% 0% 2,9% Privaat 62,8% 63,8% 60,8% 64,1% 59,1% Publiek 35,8% 28,5% 33,2% 33,3% 33,3% Sociale economie 3% 2,7% 4,7% Totaal 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100% De sociale economie heeft nu een aanzienlijk marktaandeel in Wallonië. Terre, in het bezit van 85% van de markt in de sociale economie, wordt de 7e speler in Wallonië (ongeacht het type speler: publiek, private, sociale economie). Hier volgen de eerste 11 van de ranglijst (ongeacht de sector): Inzamelaars Tonnage Percentage totale markt SITA ,93% HYGEA IC ,64% ICDI SCRL ,85% BEP - ENVIRONNEMENT SCRL ,97% VANHEEDE ,74% SHANKS ,35% TERRE ,80% COGETRINA SA ,71% REMONDIS ,11% CEMEPRE SPRL ,65% VAN GANSEWINKEL ,30%

4 Als men uitsluitend kijkt naar private operatoren is het marktaandeel als volgt: Private operator Marktaandeel private sector SITA 56,55% VANHEEDE 10,49% SHANKS 9,79% COGETRINA SA 4,96% REMONDIS 3,86% CEMEPRE SPRL 3,01% VAN GANSEWINKEL 2,38% T.N.B. SPRL 1,74% CABAY TRANSPORT SA 1,48% MINERALE SA 1,10% DEKEYSER RUIMDIENST NV 0,86% ECO-LYS SPRL 0,81% OUPEYE VOIRIE SERVICES SPRL 0,79% CONTAINER TRANSPORTS LOCATION SCRL 0,56% B.I.S.A. VOF 0,35% TRANSPORTS MASSART SPRL 0,34% Het marktaandeel van Sita en van Vanheede groep (met overname van de handel van CTL) daalde tussen 2012 en 2013 ten gunste van onder meer Shanks, dat een verdubbeling van het marktaandeel kende CONCLUSIES Voor de inzameling van huishoudelijk afval werden er 195 privaatrechtelijke operatoren geïnventariseerd in Vlaanderen, tegen slechts 37 in Wallonië, dus vijf keer minder! Het landschap van de privaatrechtelijke sector in Vlaanderen is veel meer gefragmenteerd. Het aandeel van de privaatrechtelijke sector is groter in het zuiden van het land, en de sociale economie is daar vijf keer meer actief, vooral met Terre groep. Als de Vlaamse en Waalse tonnages worden samengeteld, komen we tot de volgende marktpercentages: Ongeacht de inzameling Vlaanderen en Wallonie % t.o.v. het TOTAAL Privaat 53,0% Publiek 43,2% Sociale Economie 2,3% Onbekend 1,6%

5 Hier is de top15 van de inzamelaars voor Vlaanderen en Wallonie: Inzamelaars Totale tonnage % t.o.v. het totaal % t.o.v. de private sector SITA ,05% 37,35% VAN GANSEWINKEL ,16% 16,00% VANHEEDE ,11% 6,10% SHANKS ,02% 5,92% DEKEYSER CLEANING ,36% 2,67% COGETRINA ,19% 2,34% KEMPISCH RECYCLAGEBEDRIJF ,91% 1,78% GIELEN ,88% 1,73% REMONDIS ,83% 1,62% RENOVIUS ,67% 1,31% SMETCO ,66% 1,29% CEMEPRE SPRL ,64% 1,25% LAMMERTYN.NET ,58% 1,13% DE BREE ,52% 1,01% CATTE CONTAINERS ,47% 0,93% Vaststellingen: SITA bevestigt zijn positie als eerste industriële groep actief in de inzameling van huishoudelijk afval. VAN GANSEWINKEL neemt een zeer belangrijke plaats in Vlaanderen in. In Wallonië is zijn activiteit inzake de inzameling van huishoudelijk afval echter zeer beperkt. 3. De markt van afvalverwerking Het is moeilijk om een nauwkeurig beeld van de verwerking te krijgen, want de vermelde informatie is vrij versnipperd, zowel in Vlaanderen als in Wallonië. De vermelde bedrijven zijn soms niet actief in verwerking. In de bestemming verwerking zijn er bv vervoerders, groeperingscentra, sorteercentra of werkelijke verwerkingseenheden (recyclagebedrijf, verbrandingsinstallatie of stortplaats). Er is verwarring tussen de "eerste" bestemming, de verrichte verwerking en de eindverwerking, soms ook met de vervoersoperator en met het beheersorganisme voor een aanvaardings- of terugnameplicht! 3.1. VLAANDEREN Op basis van de moeilijk te analyseren gegevens kan men toch vaststellen dat de markt van afvalverwerking in Vlaanderen duidelijk in de handen is van de privaatrechtelijke bedrijven (waaronder sommige deels of volledig met overheidskapitaal) met 68 % van de markt (+3% ten opzichte van 2012). De publieke sector heeft 32%. Hier volgt de top 10 van de operatoren: Ondernemingen Tonnages Aandeel totale markt INDAVER ,43 7,83% SITA ,48 7,61% BIONERGA ,28 7,34% VAN GANSEWINKEL ,88 6,72% ISVAG INTERCOMMUNALE ,91 4,21% IVBO INTERCOMMUNALE ,33 4,06% IGEAN INTERCOMMUNALE ,56 3,55%

6 IOK INTERCOMMUNALE ,74 3,43% BONGAERTS RECYCLING ,44 2,72% IMOG INTERCOMMUNALE ,15 2,50% Indaver is voortaan de eerste verwerkingsoperator in Vlaanderen WALLONIË In 2013 werd in Wallonië 50% van het afval verwerkt door privaatrechtelijke operatoren (45% door publieke operatoren). Dit percentage neemt licht af al enkele jaren. Het dient gemeld dat UVELIA, zoals Bionerga in Vlaanderen, als privaatrechtelijke structuur wordt beschouwd. Hier is de top10: Verwerkingscentrum Hoeveelheid Percentage (T) totale markt UVELIA - TRI - INCINERATION ,54% BEP (Ciney+Malvoisin+Naninne+Floreffe+Vodecee) ,06% AIVE (Habay+Saint Vith+Tenneville) ,95% HYGEA (Cuesmes+Havre) ,53% ICDI (Couillet+Pont de Loup) ,43% IPALLE (Thumaide) ,47% IBW (Mont-Saint-Guibert+Virginal+Wavre) ,28% MINERALE ,35% RECYMEX ,72% SITA ,78%