TOELICHTING BESTEMMINGSPLAN HOLLUM TUSSEN DIJKEN/ DE MEER. Ontwerp februari 2015

Transcriptie

1 TOELICHTING BESTEMMINGSPLAN HOLLUM TUSSEN DIJKEN/ DE MEER Ontwerp februari 2015

2

3 Bestemmingsplan Hollum - Tussen Dijken/ De Meer

4

5 GEMEENTE AMELAND BESTEMMINGSPLAN HOLLUM TUSSEN DIJKEN/ DE MEER TOELICHTING INHOUDSOPGAVE blz 1. INLEIDING 1 2. HUIDIGE EN NIEUWE SITUATIE PLANGEBIED Ruimtelijke omschrijving Vigerend bestemmingsplan en bestemming Aanvraag nieuw bestemmingsplan Ruimtelijk-stedebouwkundige onderbouwing nieuwe situatie 3 3. BELEIDSKADER Provincie Gemeente 4 4. MILIEU- EN OMGEVINGSASPECTEN Waterhuishouding Archeologie Ecologie Afstandscriteria en milieuzonering Luchtkwaliteit Externe veiligheid Geluid Bodem Belemmeringaspecten 8 5. TOELICHTING OP DE BESTEMMINGEN Algemeen Juridisch systeem Toelichting op de bestemmingen 9 6. BESTEMMINGSPLANPROCEDURE EN UITVOERBAARHEID (Voor-)overleg Maatschappelijke betrokkenheid Economische uitvoerbaarheid CONCLUSIE 14 BIJLAGEN BIJ DE TOELICHTING Bijlage 1 Wateradvies Bijlage 2 Archeologisch onderzoek Bijlage 3 Overlegreacties

6

7 blz 1 1. INLEIDING Op 18 december 2013 is een aanvraag ontvangen voor herziening van het bestemmingsplan Hollum 2009 voor een perceel op de hoek Tussen Dijken De Meer te Hollum. De aanvraag betreft een gedeelte van het terrein bij appartementencomplex De Freyenburgh aan de Tussen Dijken 26 te Hollum. Aanvrager wenst woningbouw in de vorm van twee woningen op genoemde locatie te realiseren. Op basis van het bestemmingsplan Hollum 2009, vastgesteld door de gemeenteraad op 14 december 2009, heeft het perceel de bestemming Recreatie-Verblijfsrecreatie 2 (R-VR2). De herziening betreft het wijzigen van de recreatieve bestemming naar een woonbestemming op een gedeelte van het terrein, zodat woningbouw kan plaatsvinden. Figuur 1. Situatie Tussen Dijken - De Meer Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

8 blz 2 2. HUIDIGE EN NIEUWE SITUATIE PLANGEBIED In dit hoofdstuk wordt een ruimtelijke omschrijving van het plangebied gegeven. Tevens worden de huidige bestemmingsplanbepalingen weergegeven Ruimtelijke omschrijving Het plan is gesitueerd in het dorp Hollum. De omgeving van het perceel kenmerkt zich voornamelijk door woningbouw en het eerder genoemde appartementencomplex Freyenburgh. Het perceel ligt op circa 200 meter van het centrum van het dorp. Het perceel is kadastraal bekend gemeente Ballum, sectie G, nummer 2857 en De geometrische plaatsbepaling is X /Y Vigerend bestemmingsplan en bestemming De locatie is gelegen binnen het vigerende bestemmingsplan Hollum 2009, vastgesteld door de gemeenteraad op 14 december Het perceel heeft hierin de bestemming Recreatie-Verblijfsrecreatie 2 (R-VR2), artikel 18. De aanduidingen bedrijfswoning en karakteristiek zijn op de plankaart aangegeven. Figuur 2. Fragment plankaart bestemmingsplan Hollum Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

9 blz 3 Volgens de regels van artikel 18 zijn deze gronden bestemd voor gebouwen ten behoeve van appartementen en een bedrijfswoning, ter plaatse van de aanduiding bedrijfswoning, aan- en uitbouwen en bijgebouwen bij een bedrijfswoning, waarbij, ter plaatse van de aanduiding karakteristiek', de instandhouding van de bestaande karakteristieke hoofdvorm van de gebouwen wordt nagestreefd, agrarisch medegebruik, ter plaatse van de aanduiding agrarisch medegebruik. Met de daarbijbehorende straten en paden, tuinen, erven en terreinen, terrassen en overige verhardingen, sport- en speelvoorzieningen, groen-, parkeer- en nutsvoorzieningen, sloten, bermen en beplanting en overige bouwwerken geen gebouw zijnde. Het bestemmingsplan Hollum 2009 biedt geen mogelijkheden de gewenste ontwikkeling voor woningbouw mogelijk te maken Aanvraag nieuw bestemmingsplan De initiatiefnemer verzoekt om een nieuw bestemmingsplan ten behoeve van de bouw van twee woningen op de hoek Tussen Dijken - De Meer Ruimtelijk-stedebouwkundige onderbouwing nieuwe situatie De initiatiefnemers zijn van mening dat het terrein te groot is om alleen maar te gebruiken voor de recreatieve bestemming. Zij zijn van mening dat een gedeelte hiervan afgestoten kan worden en bestemd kan worden voor woningbouw. Kijkend naar het perceel, naar de omliggende bestemmingen en de aansluiting bij een straatbeeld van woningen, kan dit zeker tot de mogelijkheden behoren. Bij realisering ontstaat er een straatbeeld met aan beide zijden woningen. Gezien het hier om twee woningen gaat, blijft de openheid van de omgeving en het straatbeeld gewaarborgd. Tevens kan in voldoende mate de bestemming voor de recreatieve toepassing in tact blijven. Ook de zichtlijnen van de openheid en zicht op de voormalige boerderij blijven gewaarborgd. Bij nieuwe plannen en ontwikkelingen wordt bij de ruimtelijke kwaliteit gekeken en onderzocht, of de gebruikswaarde, de belevingswaarde en toekomstwaarde van de omgeving gewaarborgd blijven en/of versterkt worden. Door verantwoord om te gaan met deze genoemde waarden zal er voor de lange termijn een kwalitatief goede en verantwoorde ruimtelijke kwaliteit blijven cq. ontstaan. Aangegeven kan worden dat deze waarden gewaarborgd blijven. De landschappelijke inpassing van plannen op Ameland is opgenomen in het Beeldkwaliteitplan en overgenomen in de Structuurvisie Wonen en de Welstandsnota. Gezien het voorgaande kan aangegeven worden dat het gewijzigde bebouwingsbeeld met betrekking tot de voorziene bouwactiviteiten en het gewijzigde gebruik niet verstorend zijn voor de omgeving en de bestaande bebouwing c.q. bebouwingsbeeld. Vanuit ruimtelijk en planologisch oog- Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

10 blz 4 punt bekeken zijn de ingrepen aanvaardbaar en zijn er geen bezwaren tegen de betreffende plannen. 3. BELEIDSKADER Onderstaand wordt het vigerend beleid van het Rijk, Provincie Fryslân en Gemeente Ameland omschreven. Het betreft alleen het relevante beleid voor de aanvraag. Wat betreft het rijksbeleid stuit het plan gezien de grootte ervan niet op belemmeringen en zijn de ontwikkelingen niet tegenstrijdig Provincie Structuurvisie Fryslân 2007 Met betrekking tot het provinciaal beleid wordt verwezen naar de Structuurvisie Fryslân 2007 (het voormalige Streekplan Fryslân 2007 ). Voor de Waddeneilanden vindt de provincie van belang dat er ruimte is voor de opvang van de woningbehoefte van mensen die sociaal of economisch aan de Waddeneilanden gebonden zijn. De provincie kijkt in eerste instantie naar de mogelijkheden in bestaand gebouwd gebied. De locatie op de hoek Tussen Dijken De Meer ligt binnen het bestaand gebouwd gebied en is hiermee in de lijn van het provinciaal beleid. Verordening Romte Fryslân Op 25 juni 2014 is de Verordening Romte Fryslân vastgesteld. In de verordening zijn regels gesteld die ervoor moeten zorgen dat de provinciale ruimtelijke belangen doorwerken in de gemeentelijke ruimtelijke plannen. Op 7 april 2014 heeft gemeente Ameland Provincie Fryslân geïnformeerd over ontwikkelingen op het gebied van woningbouw op Ameland, zowel over de afgelopen als voor de komende jaren. Het woningbouwprogramma is geactualiseerd per januari 2014 tot een onbenutte restcapaciteit van 93 woningen. Het totale woningbouwprogramma bedraagt 88 woningen tot Het betreft hier de woningen van lijst A, B en de RC lijst plus de bij recht bestemde woningen uit lijst C. De onderhavige twee woningen op de hoek Tussen Dijken De Meer zijn opgenomen in lijst B (uitvoering waarschijnlijk/zeker 2016 tot 2020) van het geactualiseerde Woningbouwprogramma gemeente Ameland. Provincie Fryslân heeft op 1 juli 2014 (ontvangen 3 juli 2014) ingestemd met de herijking van het woningbouwprogramma. GS heeft ingestemd met het geactualiseerde woningbouwprogramma en daarmee zijn onderhavige woningen op basis van artikel 4.1.2b van de Verordening Romte verantwoord Gemeente Met betrekking tot het gemeentelijk beleid wordt verwezen naar het bestemmingsplan Hollum 2009 en de Structuurvisie Ameland. Het gemeentelijke beleid sluit in grote lijnen aan bij het rijks- en provinciaal beleid. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

11 blz 5 In 2011 is de Structuurvisie Ameland vastgesteld. Hierin is op de structuurvisiekaart wonen de locatie Tussen Dijken De Meer in Hollum niet opgenomen. Het gemeentelijk beleid, verwoord in de Structuurvisie Ameland, is er op gericht dat nieuwe woningbouwlocaties (zowel inbreiding als uitbreiding) c.q. dorpsuitbreidingen er altijd bij kunnen komen, mits ruimtelijk aanvaardbaar en passend binnen de woningbouwcontingenten. Onder andere kan hierbij gedacht worden aan vrijkomende locaties binnen de bebouwde kom van vertrekkende bedrijven. 4. MILIEU- EN OMGEVINGSASPECTEN In dit hoofdstuk worden de milieuaspecten en de onderzoeksresultaten van de omgevingsaspecten weergegeven Waterhuishouding Voor het onderhavige plan is op 13 februari 2014 een (digitale) watertoets verstuurd aan Wetterskip Fryslân (ex artikel b. Bro). Er vindt door het plan een toename van de verharding plaats ten opzichte van de bestaande situatie van circa 400 m 2. De gebruiks-, belevings en toekomstwaarde van het locale oppervlaktewater c.q. het lokale ecosysteem wordt niet verstoord. De digitale watertoets resulteert in het bijgevoegde wateradvies voor aanvrager in bijlage Archeologie De Friese Archeologische en Monumentenkaart Extra (Famke) is richtinggevend voor het bepalen van de te verwachte archeologische verwachtingen van het projectgebied. Er heeft een archeologisch onderzoek plaatsgevonden (ex artikel a. Bro). Met uitzondering van de westzijde van het plangebied wordt aangeraden om geen archeologisch vervolgonderzoek in het plangebied uit te voeren. Uit het bureauonderzoek en karterend booronderzoek aan de Tussen Dijken 26 (ontvangen 18 december 2014) van Archeologisch vooronderzoek & adviesbureau ArGeoBoor blijkt dat er in de uiterst westzijde van het plangebied langs de Tussen Dijken onder de bouwvoor mogelijk een archeologisch niveau is aangetroffen met houtskool- en puinbrokjes. ArGeoBoor beveelt aan om in de westzijde van het plangebied de bodem niet dieper te verstoren dan 50 cm-mv. Is dit niet wenselijk of haalbaar dan wordt aanbevolen om graafwerkzaamheden dieper dan 50 cm-mv archeologisch te begeleiden. Zie eveneens bijlage Ecologie Voor wat betreft de natuurtoets (ex artikel b. Bro) is het plangebied bekeken op de eventuele beletselen in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 en de Flora- en Faunawet. De resultaten worden in de subparagrafen weergegeven. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

12 blz 6 Natuurbeschermingswet 1998 De betreffende locatie bevindt zich in de kern van het dorp. Het perceel is deels bebouwd en het aanliggend terrein wordt als erf gebruikt. Verder wordt het gebruikt als speelterrein door de gebruikers van de betreffende appartementen. Op een deel van het erf is een tweetal woningen geprojecteerd. De locatie heeft daardoor een zeer beperkte ecologische waarde. Met betrekking tot het natuuraspect is te melden dat de locatie zich niet bevindt binnen de gronden die in het kader van de Vogelrichtlijnzijn aangewezen, dan wel de Habitatrichtlijn zijn aangemeld c.q. Natura 2000-gebieden die als zodanig zijn aangewezen. Ook qua indirecte belasting zijn er geen beletselen c.q. er is geen sprake van significante gevolgen. De Natuurbeschermingswet 1998 brengt geen beletselen met zich mee. Ook is er geen sprake van indirecte gevolgen. Verslechtering en verstoring zijn dan ook niet aan de orde. Flora- en Faunawet Het beoogde gebruik brengt ook geen negatieve effecten met betrekking tot het verstoren en beschadigen van beschermde soorten of aantasting van hun groei, broed en verblijfplaatsen in de context van het geheel met zich mee voor wat betreft de in het kader van de Flora- en faunawet te beschermen planten en dieren, als bedoeld in het betreffend aanwijzingsbesluit, gelet op het karakter van de locatie en de relatie met de al dan niet directe omgeving Afstandscriteria en milieuzonering Vanuit het oogpunt van milieu is gekeken naar de afstandscriteria zoals ze zijn genoemd in de Richtlijn bedrijven en milieuzonering van de VNG. Er is voldoende afstand tot de recreatieve appartementen in het noorden van de geplande woningen. De VNG brochure geeft een richtafstand aan van 10 meter tussen de gevel van een woning en de grens van logiesverstrekkende bedrijven zoals hotels en pensions. Daar wordt aan voldaan. Logiesverstrekkende bedrijven in de vorm van appartementen worden in de VNG brochure niet met name genoemd Luchtkwaliteit In Europees verband zijn normen vastgelegd voor de maximum concentratie van een aantal stoffen in de buitenlucht. Deze normen zijn voor de Nederlandse situatie sinds 15 november 2007 vastgelegd in de Wet luchtkwaliteit (voorheen het Besluit Luchtkwaliteit 2005). Deze wetgeving is vastgelegd in de Wet milieubeheer welke gelijktijdig is aangepast. Het doel van de luchtwetgeving is om mensen te beschermen tegen risico's van luchtverontreiniging. Het bevat luchtkwaliteitsnormen voor zwavel- en stikstofdioxide, stikstofoxiden, fijn stof, lood, koolmonoxide en benzeen. De wet geeft aan op welke termijn de normen gelden en gehaald moeten worden en welke bestuursorganen verantwoordelijk zijn voor het halen van die normen. In Nederland dient iedere ruimtelijke ontwikkeling getoetst te worden aan de luchtwetgeving. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

13 blz 7 Doordat onderhavig plan betrekking heeft op het toevoegen van een woningen, zal er geen toename zijn van activiteiten welke de luchtkwaliteit negatief kunnen beïnvloeden. Op grond hiervan staat de luchtwetgeving de planologische procedure niet in de weg (ex artikel c. Bro) Externe veiligheid Externe veiligheid gaat om het beperken van de kans op en het effect van een ernstig ongeval voor de omgeving door: - het gebruik, de opslag en productie van gevaarlijke stoffen (inrichtingen); - het transport van gevaarlijke stoffen (buisleidingen, waterwegen en spoorwegen); - het gebruik van luchthavens. Het externe veiligheidsbeleid richt zich op het beperken van de risico s voor de burger door bovengenoemde activiteiten. Het externe veiligheidsbeleid is verankerd in diverse wet- en regelgeving. Voor het bestemmingsplan zijn de volgende besluiten relevant waaraan getoetst dient te worden: 1. Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi); 2. Circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen (crnvgs); 3. Circulaire Regels inzake de zonering langs hogedruk aardgastransportleidingen (1984) Risicobronnen kunnen worden opgesplitst in: - inrichtingen waar risicovolle activiteiten plaatsvinden; - transportroutes van gevaarlijke stoffen; - buisleidingen. Binnen of buiten het bestemmingsplan Hollum-Tussen Dijken/ De Meer zijn conform de risicokaart geen risicobronnen aanwezig waarvan de risicocontouren of de invloedsgebieden over het plangebied lopen. De regelingen betreffende externe veiligheid hebben dan ook geen gevolgen voor dit bestemmingsplan Geluid Ten aanzien van geluidhinder is de Wet geluidhinder van kracht. Doel van deze wet is het terugdringen van hinder als gevolg van geluid en het voorkomen van een toename van geluidhinder in de toekomst. In de Wet geluidhinder (Wgh) is bepaald dat elke weg in principe een zone heeft waar aandacht aan geluidhinder moet worden besteed. Daarbij onderscheidt de Wgh geluidsgevoelige gebouwen enerzijds en niet-geluidsgevoelige gebouwen anderzijds. De woningen zijn gelegen in de bebouwde kom en 30 kilometer zone van het dorp Hollum. De verkeersintensiteiten zijn niet dusdanig dat hiervoor extra maatregelen getroffen moeten worden. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

14 blz Bodem Het plan moet voorzien in het realiseren én behouden van een duurzame bodemkwaliteit. Bodem die schoon is, moet schoon blijven en er moet op een juiste manier worden omgegaan met de aanwezige verontreinigingen. In geval van gebieden met verontreiniging dient de chemische bodemkwaliteit en het gebruik op elkaar afgestemd te worden. De bodem hoeft daarvoor niet in alle gevallen te worden schoongemaakt, maar wordt dan alleen geschikt gemaakt voor de huidige of toekomstige functie. Wanneer er ontwikkelingen plaatsvinden, dient er onderzoek gedaan te worden naar de kwaliteit van de bodem van de betreffende locatie. In het kader van de omgevingsvergunning wordt een verkennend bodemonderzoek uitgevoerd Hierbij dienen de op dat moment geldende landelijke normen te worden gehanteerd. Deze normen waarborgen onder andere dat bij (her)ontwikkeling op een locatie altijd de provincie en de gemeente worden geraadpleegd voor bodeminformatie, dat er aandacht is voor asbest, dat de juiste plekken en parameters worden onderzocht. Voor wat betreft bodem, zijn er geen verontreinigings-gegevens bekend over deze locatie. De uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan wordt op dit punt voldoende geacht Belemmeringaspecten De volgende belemmeringaspecten zijn bij onderhavige ontwikkeling niet van toepassing: kabels en leidingen, wegen en sloten, privaatrecht, aanlegvergunning, kapvergunning cq. boomsituatie. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

15 blz 9 5. TOELICHTING OP DE BESTEMMINGEN Algemeen Bij de juridische planopzet wordt een toelichting gegeven op de gebruiksen bebouwingsmogelijkheden van de bestemming zoals die in het voorliggende bestemmingsplan zijn opgenomen. De bestemming is juridisch vastgelegd in de tekst van de planregels en op de verbeelding. Bovendien wordt het plan in het kader van de nieuwe wet- en regelgeving technisch als een digitaal raadpleegbare versie uitgevoerd en voldoet het aan de eisen van DURP (digitale uitwisseling in ruimtelijke processen). Het plan kan in het informatiesysteem van de gemeente en diverse andere overheden worden ingevoerd en worden ontsloten via internet. De digitale versie is bedoeld om de burger "online" informatie te verschaffen omtrent het bestemmingsplan. Bovendien is de digitale versie bedoeld voor uitwisseling van gegevens binnen de gemeente en met andere overheidsinstanties. Het bestemmingsplan is daarnaast opgezet volgens de verplichte landelijke Standaard Vergelijkbare Bestemmingsplannen (SVBP 2012) Juridisch systeem De regels bevatten allereerst een bestemmingsomschrijving. Hierin is uitgewerkt voor welk doel of doeleinden de gronden mogen worden benut. Naast de bestemmingsomschrijving zijn hierin de bouwregels, aanlegvergunningen en gebruiksregels opgenomen. In de bouwregels zijn - gerelateerd aan de toegelaten gebruiksfuncties - eisen gesteld aan de hoogte, aard, nadere situering, diepte, aantal bouwlagen enzovoorts van gebouwen en bouwwerken. De gebruiksregels verbieden bepaalde vormen van gebruik binnen de bestemming (specifieke gebruiksregels) dan wel alle gebruik in strijd met de bestemming (algemene gebruiksregels) Toelichting op de bestemmingen Hierna volgt een korte omschrijving van op de verbeelding voorkomende bestemmingen. Wonen De bestemming Wonen-1 betreft woningen die bestaan uit één bouwlaag en een dak met een hellende kap. Binnen de bestemming zijn aan-huisverbonden beroepen mogelijk. In de bebouwingsregels wordt onderscheid gemaakt tussen enerzijds hoofdgebouwen en anderzijds aan- en uitbouwen en bijgebouwen. Als bebouwingsregels voor de hoofdgebouwen geldt dat de goothoogte maximaal 3,50 m en de (bouw)hoogte maximaal 8,50 m mag bedragen. De dakhelling mag minimaal 30 en maximaal 60 bedragen. In verband met het voorkómen van een rommelig straat- en bebouwingsbeeld wordt de afstand van aan- en uitbouwen en bijgebouwen tot de openbare ruimte gewaarborgd door de bestemming Tuin. Het bouwen van aan- en uitbouwen Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

16 blz 10 en bijgebouwen is slechts toegestaan op een afstand van ten minste 1,00 meter tot de zijdelingse perceelsgrens. Om volgebouwde erven te voorkomen, is de gezamenlijke oppervlakte voor de aan en uitbouwen en bijgebouwen op een maximum van 50 m 2 gesteld. Hierbij wordt tevens een relatie gelegd met de oppervlakte van het bouwperceel en het hoofdgebouw. Voor de aan- en uitbouwen en bijgebouwen is een goothoogte van 3,00 m toegestaan. De (bouw)hoogte mag 6,50 m bedragen, maar moet tenminste 1,00 m lager zijn dan de (bouw)hoogte van het hoofdgebouw. De aan- en uitbouwen en bijgebouwen mogen zijn voorzien van een plat dak of van een dak met een hellende kap (30 tot 60 ). Door burgemeester en wethouders kan ontheffing van de gebruiksregels worden verleend voor een bedrijf zoals genoemd in bijlage 1 van het bestemmingsplan onder categorie 1 of een dienstverlenend bedrijf en/of dienstverlenende instelling, mits voldaan wordt aan een aantal voorwaarden. Binnen de bestemming Wonen-1 wordt maximaal 70 m² oppervlakte aan verblijfsrecreatieve functies toegestaan in de woningen en de daarbij aanwezige aan- en uitbouwen, wanneer het bouwvlak is voorzien van de aanduiding verblijfsrecreatie. Bijgebouwen mogen hier nadrukkelijk niet voor worden gebruikt. De aanduidingen leggen de huidige situatie vast (aanduiding verblijfsrecreatie ). Met een wijzigingsbevoegdheid mag zo n aanduiding ook op de kaart worden aangebracht om een nieuwe situatie mogelijk te maken. Hierbij moet wel worden voldaan aan diverse criteria. Voorwaarde hiervoor is bijvoorbeeld dat de vestiging van een appartement past binnen de nota Toeristische capaciteit Friese Waddeneilanden en de daaruit voortvloeiende beddenboekhouding voor Ameland. Tevens mag een bestaande aanduiding worden verwijderd wanneer de verblijfsrecreatieve functie is beëindigd. Tuin Vanwege het karakter van de kom van Hollum, dient zorgvuldig te worden omgegaan met het plaatsen van aan- en uitbouwen en bijgebouwen bij woningen en de woningen zelf. Met name de gebieden die grenzen aan de openbare ruimte dienen vrij te blijven van bebouwing. Om dit te waarborgen is de bestemming Tuin opgenomen voor de voor en de zijtuinen tot 3,00 m achter de voorgevel van de woningen. Binnen deze bestemming zijn geen gebouwen toegestaan. De hoogte van bouwwerken, geen gebouwen zijnde, mag maximaal 1,00 meter bedragen. Voor erf- en terreinafscheidingen geldt een meer specifieke regeling. Vóór de naar de weg gekeerde gevel mogen erf- en terreinafscheidingen maximaal 1,00 meter hoog zijn. De achter de naar de weg gekeerde gevel van de woning gelegen erf- en terreinafscheidingen mogen maximaal 2,00 m hoog zijn. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

17 blz BESTEMMINGSPLANPROCEDURE EN UITVOERBAARHEID In dit hoofdstuk wordt de maatschappelijke en economische uitvoerbaarheid weergegeven van het plan voor een woningbouwlocatie aan de Tussen Dijken De Meer. Het eventuele (voor- overleg) met betrokken (overheids-)diensten en het waterschap wordt geschetst (Voor-)overleg Ter voldoening aan het bepaalde in artikel Bro dient de gemeente overleg te voeren met de besturen van betrokken gemeenten en waterschappen en met die diensten van provincie en Rijk die betrokken zijn bij de zorg van de ruimtelijk ordening of belast zijn met de behartiging van belangen welke in het plan in het geding zijn. Betrokken gemeenten Onderhavig project heeft geen betrokkenheid met omliggende en/of andere gemeenten. Om deze reden is afgezien van vooroverleg met de besturen ervan. Wetterskip Fryslân Artikel b Bro bepaalt dat in de ruimtelijke onderbouwing een beschrijving is neergelegd van de wijze waarop rekening is gehouden met de gevolgen voor de waterhuishouding. Het plangebied ligt niet binnen het grondwaterbeschermingsgebied. Water wordt aangesloten op de bestaande vuilwater-rioolaansluiting. Hemelwater dient in principe op eigen terrein te worden geïnfiltreerd. Als locale omstandigheden niet toelaten dat hemelwater op eigen terrein wordt geïnfiltreerd kan het hemelwater alleen op de bestaande vuilwater-rioolaansluiting worden geloosd, maar wel via een gescheiden aan te leggen riool. Op deze manier kan de hemelwaterafvoer worden afgekoppeld van de vuilwater-rioolaansluiting als in de toekomst een gescheiden rioolstelsel wordt aangelegd. Op 13 februari 2014 is een (digitale) watertoets uitgevoerd. In het kader van vooroverleg is dit project op 19 maart 2014 aan Wetterskip Fryslân toegestuurd. De reactie leidt niet tot een aanpassing van het bestemmingsplan. Zie tevens paragraaf 4.1 en Bijlagen 1 en 3. Provincie In de brief van de provincie Fryslân van 30 juni 2008 Inwerkingtreding nieuwe Wro zijn de hoofdlijnen voor de provinciale werkwijze onder de nieuwe Wro uitgewerkt. In bijlage B onder A.2 toezending ten behoeve van vooroverleg ex art Bro van plannen en projecten in de bebouwde kom is aangegeven dat het toezenden van plannen en projecten met ontwikkeling niet nodig is als deze vermeld zijn in de limitatieve lijst met aangewezen vrijstellingen in de bebouwde kom in het kader van artikel 19 lid 2 WRO (oud) (besluit GS van Fryslân d.d. 18 oktober 2005). Dit project valt niet binnen deze lijst en is daarom in het kader van vooroverleg op 19 maart 2014 bij de provincie ingediend (ex artikel Bro). De reactie, voor wat betreft noodzakelijk archeologisch onderzoek, leidt tot een aanpassing van het bestemmingsplan. Zie tevens Bijlage 3 voor de reactie. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

18 blz 12 VROM-inspectie per 1 januari 2012 Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) In de brief (ontvangen op 23 december 2011) van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu betreffende Overleg over gemeentelijke plannen tussen gemeenten en het Rijk in het kader van de Wet ruimtelijke ordening) is aangegeven dat de VROM-Inspectie inhoudelijk niet meer zal reageren op plannen die conform artikel Bro of artikel Bro ter advisering worden aangeboden. Dit in verband met veranderingen op het terrein van rijksadvisering over ruimtelijke plannen van andere overheden. Per 1 januari 2012 is de VROM-inspectie samengevoegd met de Inspectie V&W tot de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Zij valt onder het Ministerie van Infrastructuur en Milieu Maatschappelijke betrokkenheid Conform artikel Bro is de kennisgeving van de voorbereiding van het bestemmingsplan gedaan op 5 februari 2014 op de Info van de gemeente Ameland en (elektronisch) gepubliceerd op de gemeentelijke website. Betreffende de maatschappelijke betrokkenheid (ex artikel e. Bro) bij voorliggende aanvraag wordt aangegeven dat er schriftelijke reacties zijn ontvangen van de overlegpartners betreffende de provinciale en nationale belangen. De reacties leiden tot een aanpassing van het bestemmingsplan. Zie tevens paragraaf 6.1 en Bijlage 3. Hieruit volgt de maatschappelijke uitvoerbaarheid en hiermee is mede voldaan aan het bepaalde in artikel e. Bro Economische uitvoerbaarheid De economische uitvoerbaarheid (ex artikel f. Bro) voor wat betreft een planschadevergoedingsovereenkomst en het eventueel vaststellen van een exploitatieovereenkomst komt in de volgende subparagrafen aan bod. Planschadevergoedingsovereenkomst Het onderhavige project betreft een particulier initiatief dat uitgevoerd zal worden binnen de planologische randvoorwaarden zoals die door de gemeente zijn gesteld. Om eventuele planschade niet voor rekening van de gemeente te laten komen, is op 4 februari 2014 een privaatrechtelijke overeenkomst (planschadevergoedingsovereenkomst) gesloten met de aanvrager (ex artikel 6.4a Wro). De gemeente heeft met het project geen financiele bemoeienis. Een verder onderzoek naar de economische uitvoerbaarheid overeenkomstig artikel f. Bro kan daarom achterwege blijven. Exploitatieovereenkomst Er wordt geen exploitatieplan vastgesteld, omdat het verhaal van de kosten van de grondexploitatie over de in het plan begrepen gronden anderszins verzekerd is, het bepalen van een tijdvak of fasering niet noodzakelijk is en het stellen van eisen, regels, of een uitwerking van regels zoals bedoeld in Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

19 blz 13 artikel 6.13, tweede lid, onderscheidenlijk b, c of d van de Wro niet noodzakelijk is. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer. Status: ontwerp

20 blz CONCLUSIE De algehele conclusie luidt dat het plan op deze locatie op de hoek Tussen Dijken De Meer te Hollum op Ameland vanuit het oogpunt van een goede ruimtelijke ordening aanvaardbaar is. Het project kan op basis van een nieuw bestemmingsplan ex artikel 3.1 Wro worden gerealiseerd. Bestemmingsplan Hollum Tussen Dijken/ De Meer Status: ontwerp

21 BIJLAGEN BIJ DE TOELICHTING

22 Bijlage 1 Wateradvies

23

24

25

26

27

28 Bijlage 2 Archeologisch onderzoek

29 ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies B U R E A U O N D E R Z O E K E N K A R T E R E N D B O O R O N D E R Z O E K Hollum, Tussen Dijken 26 (gemeente Ameland ) Een bureauonderzoek en karterend booronderzoek ArGeoBoor rapport 1325 auteur: L.C. Nijdam (senior prospector) paraaf voor vrijgave datum: 2 december 2014 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma Bron: Eekhoff ISSN: E info@argeoboor.nl T

30 INHOUDSOPGAVE Samenvatting Inleiding Kader Doel en Vraagstelling Administratieve gegevens Gegevens plangebied Beschrijving plangebied Voorziene ontwikkeling Bureauonderzoek Aardkundige gegevens Historie en Oude kaarten Archeologische gegevens Archeologische verwachting Karterend booronderzoek Methode Resultaten Conclusies Aanbeveling Literatuur Bronnen Geraadpleegde Kaarten Overige gebruikte websites Bijlage 1. Boorstaten ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 2

31 Samenvatting In opdracht van Fam. Wiegersma heeft ArGeoBoor een bureauonderzoek en een karterend booronderzoek uitgevoerd op de locatie Tussen Dijken 26 te Hollum (Gemeente Ameland). De aanleiding van het onderzoek is een voorziene bestemmingsplanwijziging die het mogelijk moet maken om op twee nieuwe woningen te bouwen. Bij de toekomstige bouwwerkzaamheden kunnen, indien aanwezig, archeologische resten worden verstoord. Uit het bureauonderzoek is gebleken dat het plangebied ligt op de oostelijke flank van de strandwal waarop Hollum ligt. Er kunnen archeologische resten verwacht worden vanaf de vorming van de strandwal nog voor de Romeinse tijd. Archeologisch onderzoek bij de kerk van Hollum heeft resten vanaf tenminste de 11 e eeuw aangetoond. De kans op resten uit de late middeleeuwen en nieuwe tijd binnen het plangebied is groot. In de 2 e helft van de nieuwe tijd is de locatie onbebouwd geweest. Het karterend booronderzoek heeft uitgewezen dat In een groot deel van het plangebied de bodem verstoord is. Hier worden geen archeologische resten meer verwacht. Alleen in de uiterste westzijde, langs de Tussen Dijken is onder de bouwvoor mogelijk een archeologisch niveau aangetroffen met houtskool- en puinbrokjes. Het wordt aanbevolen om in de westzijde van het plangebied de bodem niet dieper te verstoren dan 50 cm-mv. Is dit niet wenselijk of haalbaar dan wordt aanbevolen om graafwerkzaamheden dieper dan 50 cm mv archeologisch te begeleiden. Gezien de beperkte oppervlakte heeft een begeleiding de voorkeur in plaats van een proefsleufonderzoek. Voor gravend archeologisch onderzoek is een PvE verplicht. Het overige deel van het plangebied kan worden vrij gegeven voor de voorgenomen werkzaamheden ten behoeve van de nieuwbouw van twee woningen. Deze aanbeveling dient te worden voorgelegd aan de bevoegde overheid in dit geval de gemeente Ameland. Deze zullen op basis van de aangeleverde gegevens een selectie besluit nemen over deze aanbeveling. Ondanks dat het onderzoek zorgvuldig is uitgevoerd kan op basis van de aard van de onderzoeksmethode niet worden uitgesloten dat tijdens graafwerkzaamheden, buiten het voor vervolgonderzoek geselecteerde gebied, alsnog archeologische resten worden aangetroffen. ArGeoBoor wijst erop dat men bij bodem verstorende activiteiten verplicht is om eventuele vondsten en grondsporen t e melden bij de Minister van OCW conform artikel 53 van de Monumentenwet uit In dit geval wordt aangeraden om contact op te nemen met de gemeente Ameland en de provinciaal archeoloog dhr. Gilles de Langen tel: ( vsmp@fryslan.nl). ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 3

32 1 Inleiding 1.1 Kader In opdracht van Fam. Wiegersma heeft ArGeoBoor een bureauonderzoek en een karterend booronderzoek uitgevoerd op de locatie Tussen Dijken 26 te Hollum (Gemeente Ameland). De aanleiding van het onderzoek zijn de plannen voor het bouwen van twee nieuwe woningen. Om deze ontwikkeling mogelijk te maken dient het bestemmingsplan te worden gewijzigd. Uit de FAMKE (= Friese Archeologische Monumenten Kaart Extra) blijkt dat het plangebied ligt binnen een zone waar karterend booronderzoek verplicht is bij ingrepen groter dan 500 m 2. Er kunnen archeologische resten voorkomen uit de periode late middeleeuwen nieuwe tijd op duin- en of strandafzettingen. Het onderzoek is uitgevoerd in november Afbeelding 1. Plangebied (paars) op een topografische kaart. 1 1 Kadaster 2009 ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 4

33 1.2 Doel en Vraagstelling Het doel van het bureauonderzoek is om te komen tot een gedetailleerde archeologische verwachting voor het plangebied. Het doel van het hier uitgevoerde gecombineerde verkennende- en karterende booronderzoek is het toetsen van de archeologische verwachting. Dit gebeurt door het bepalen van de bodemopbouw en eventueel het opsporen van archeologische indicatoren. De volgende vragen staan bij het onderzoek centraal: Wat is de specifieke archeologische verwachting van het plangebied? Zijn nog archeologische waarden te verwachten binnen het plangebied en wat is de aard en diepteligging daarvan? In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische waarden bedreigd door de voorgenomen ontwikkelingen? Is een vervolgonderzoek noodzakelijk, zo ja welk type onderzoek? Het onderzoek is uitgevoerd conform de Kwaliteitsnorm Nederlandse Archeologie (KNA), versie 3.3 (Centraal College van Deskundigen Archeologie, 2013). 1.3 Administratieve gegevens Tabel 1: administratieve gegeven. Projectnaam Hollum, Tussen Dijken 26 Toponiem: Tussen Dijken 26 Plaats Hollum Kadastrale nr. Gemeente Ballum, sectie G nr (deels) en nr Provincie: Friesland Gemeente: Ameland Opdrachtgever: Fam. Wiegersma Tussen Dijken BP Hollum Tel: Bevoegd gezag: Gemeente Ameland Centrum Coördinaat plangebied / Oppervlakte: Circa m 2 Kaartblad: 1H Onderzoekmeldingsnummer: Onderzoeknr Gegevens plangebied 2.1 Beschrijving plangebied Het perceel Tussen Dijken 26 is gelegen in het oosten van het dorp Hollum. Het perceel is bebouwd met een woonboerderij met daarin appartementen. Op het erf staan een aantal bijgebouwen waarin ook appartementen gerealiseerd zijn. Het plangebied betreft de zuidzijde van het perceel en is momenteel in gebruik als grasveld. De oppervlakte van het plangebied is circa m 2 (zie afbeelding 2). ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 5

34 Afbeelding 2. Ligging van het plangebied op een luchtfoto met boorpunten. 2.2 Voorziene ontwikkeling In het plangebied is de bouw van twee woningen voorzien, ten behoeve hiervan dient het bestemmingsplan te worden gewijzigd. De bodemverstoring zal naar verwachting bestaan uit het graven van kruipruimten, vorstranden en andere bij nieuwbouw noodzakelijke graafwerkzaamheden. 3 Bureauonderzoek 3.1 Aardkundige gegevens Het eiland Ameland heeft zijn vorm gekregen in de loop van het Holoceen. Als gevolg van de zeespiegelstijging werd zand naar de kust getransporteerd en ontstonden al vóór v. Chr., ten noorden van de huidige eilanden, plaatselijk strandwallen. In de honderden jaren die volgden verplaatsten de strandwallen zich langzaam zuidwaarts. Tussen v. Chr. en 500 v. Chr. komen de strandwallen in de omgeving van het huidige eiland te liggen. In het dynamische milieu van een waddengebied vindt steeds afbraak en nieuwvorming van de strandwallen plaats. Tussen 100 en na Chr. worden de contouren van Ameland, zoals het nu is, zichtbaar. Tot aan de bedijking van de zuidzijde van het eiland in de 19 e eeuw blijven er veel overstromingen plaatsvinden. Aan de noordzijde komen daar vanaf het jaar 1000 ook de vorming van de Jonge Duinen bij. De hoog opgewaaide duinen vormen samen met de strandwallen een natuurlijke barrière voor de zee. 2 2 Vos e.a ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 6

35 Afbeelding 3a. Plangebied (paarse ster) op een paleogeografische kaart van 100 na Chr. van de omgeving van Ameland. 3 Afbeelding 3b. Plangebied (paarse ster) op een paleogeografische kaart van na Chr. van de omgeving van Ameland. 4 Hollum ligt op een hooggelegen zandrug, waarschijnlijk een oudere strandwal, die aan de kust gevormd is, maar later is ingesloten door een jongere strandvlakte. Nog weer later zijn de huidige strandwal met daarop Jonge Duinen ontstaan. Wanneer de strandwal van Hollum exact gevormd is, is niet bekend, maar mogelijk al vóór 100 na Chr. (zie afbeelding 3a). Op een kaart van circa 800 na Chr. is de situatie ongeveer gelijk aan die van 100 na Chr. Op de kaart van na Chr. is de strandwal met hoge Jonge Duinen ten westen van Hollum gevormd. Uit de geomorfologische kaart van Hollum blijkt dat de gronden rondom het dorp grotendeels zijn afgegraven en geëgaliseerd (zie afbeelding 4). 3 Vos e.a Vos e.a ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 7

36 Afbeelding 4. Hollum op de geomorfologische kaart van de zuidwestzijde van Ameland. 5 Afbeelding 5. Een uitsnede van een hoogtekaart op basis van het actueel Hoogtebestand Nederland. 6 5 Alterra AHN ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 8

37 Op een hoogtekaart op basis van het Actueel Hoogtebestand Nederland is de hoogte waarop Hollum ligt goed te zien. 7 De hoekige begrenzing van de hoogte door steilranden is een duidelijke aanwijzing voor egalisaties en afgravingen in het verleden. Ook direct ten noorden van het plangebied is een dergelijke steilrand zichtbaar. Afbeelding 6. Plangebied geprojecteerd op een bodemkaart. 8 Op de bodemkaart blijkt dat rondom de strandwal vlakvaaggronden voorkomen in leemarm en zwak lemig fijn zand (code Zn21). Op grotere afstand van het dorp bevindt het grondwater zich hoger in het profiel. De blauwe gebieden (code zvz) zijn meerveengronden op zand zonder humuspoldzol, beginnend ondieper dan 120 cm. De paarse gebieden met de code vwz zijn moerige eerdgronden met een moerige bovengrond op zand. Ten zuiden van Hollum liggen kalkarme poldervaaggronden in zavel (groen, code Mn52C). Uit de bestudeerde bronnen blijkt dat Hollum ligt op het hoogste deel van een strandwal (strandafzettingen + duinen), die al vóór 100 na Chr. gevormd is. Rondom de hoog gelegen noord-zuid georiënteerde wal liggen afgegraven en geëgaliseerde strandvlakten. In de laaggelegen zones op ruime afstand van Hollum heeft zich veen gevormd en aan de zuidzijde zijn kwelder-afzettingen in de vorm van zavelgronden aanwezig. 9 Uit de hoogtekaart blijkt dat het plangebied ligt aan de oostzijde van de strandwal op de overgang naar de geëgaliseerde strandvlakte (zie afbeelding 5). 7 AHN Alterra Alterra ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 9

38 3.2 Historie en Oude kaarten Hollum wordt voor het eerst in schriftelijke bronnen genoemd in Er is geen overtuigende verklaring voor de naam. 10 Op oude overzichtskaarten van Friesland komt Hollum vanaf de 16 e eeuw voor. 11 Afbeelding 7. Plangebied op de minuutplan die geprojecteerd is op de huidige topografie. 12 Afbeelding 8. Het plangebied op een kaart uit de atlas van Eekhoff uit de periode Gildemacher De Rijke Kadaster ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 10

39 Uit de minuutplan van 1832 en de kaart van Eekhoff van rond 1850 blijkt dat het plangebied ligt direct ten oosten van het dorp aan de rand van een gebied met smalle oost-west georiënteerde percelen (zie afbeeldingen 7 en 8). 14 Op de minuutplan ligt de kern van Hollum direct ten westen van Tussen Dijken. Ten noordwesten van het plangebied bevond zich een dobbe, waaruit vee kon drinken. Op een kaart uit 1932 is de percelering helemaal veranderd. Ten oosten van het perceel is een pad aanwezig. Het plangebied zelf is in gebruik als moestuin of akker. De situatie is in 1952 ongeveer gelijk en in 1971 is het plangebied in gebruik als grasland en is er ten noordoosten van het plangebied een schuur gebouwd. De bebouwing langs De Meer ten oosten van het plangebied is van meer recentere datum (zie afbeeldingen 9 t/m 11). Afbeelding 9. Plangebied op een kaart uit Afbeelding 10. Plangebied op kaart uit Eekhoff Kadaster en Eekhoff Bureau voor Militaire Verkenningen 1932 ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 11

40 Afbeelding 11. Plangebied op een kaart uit Afbeelding 12. Plangebied op een kaart met AMK-terreinen, waarnemingen en onderzoeksmeldingen nabij Hollum Topografische dienst Topografische dienst RCE 2014 ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 12

41 3.3 Archeologische gegevens De ligging van de archeologische gegevens is weergegeven op een kaart in afbeelding 12. AMK-terreinen Het plangebied grenst aan de westzijde aan AMK-terrein (AMK=Archeologische Monumentenkaart). Dat is een terrein dat op de Archeologische Monumenten kaart staat aangegeven als een terrein van hoge archeologische waarde. Er worden resten verwacht uit de periode late middeleeuwen t/m nieuwe tijd. Waarnemingen Waarneming op circa 450 meter ten westen van het plangebied betreft aardewerk uit de nieuwe tijd aangetroffen in de vermengde bovenlaag. Waarneming op circa 400 meter ten zuiden van het plangebied betreft de vondst van een sloot of greppel gedaan bij een archeologische opgraving. De verwachting is dat het de ringgracht rond de Nederlands Hervormde kerk betreft. In de greppel zat bouwpuin dat afkomstig kan zijn van de kerk toen deze in 1569 is verwoest. Waarneming eveneens op circa 400 meter ten zuiden van het plangebied betreft een onderzoek naar de vermoedelijk 14 e eeuwse hervormde kerk en diens voorgangers. Bij het onderzoek in het begin van de jaren zeventig zijn sporen van 4 kerken gevonden, met verschillende fundamenten en afmetingen. Daarbij zijn bolpot scherven en is een kloostermop aangetroffen die duiden op activiteit in de 12 e en 13 e eeuw. De fundamenten van de oudste kerk kunnen teruggaan tot de periode na Chr., maar zijn mogelijk nog ouder. 19 Ruim 1500 meter ten zuidoosten van Hollum is veel puin aangetroffen op een kavel. Het is niet bekend waar het puin vandaan komt. (waarneming ). Onderzoeksmeldingen Direct ten noorden van het plangebied is een booronderzoek uitgevoerd (onderzoeksmelding 6273). Er zijn geen vondsten gedaan. Dicht onder het maaiveld bevindt zich in het plangebied een zandige veenlaag. Hier ten noorden van is eveneens een booronderzoek uitgevoerd. Dit betreft melding In de noordzijde van dit plangebied is een vage podzolbodem aangetroffen. Echter in het grootste deel van het terrein komt een veenlaag met daarin veel zand en zandlaagjes voor. Voor de noordzijde van het plangebied wordt het uitvoeren van een archeologische begeleiding aangeraden bij het bouwrijp maken van het perceel. Onderzoeksmelding 6274 betreft een booronderzoek binnen de historische kern van Hollum op circa 200 meter ten westen van het plangebied. Een recent geroerde bovenlaag maakte een vervolgonderzoek niet noodzakelijk. Op 200 meter ten zuiden van het plangebied heeft een bureauonderzoek en een verkennend booronderzoek plaatsgevonden. Bij het booronderzoek is tot een diepte van 70 tot 150 cm mv de bodem verstoord. Er worden geen archeologische waarden meer verwacht. Wel werd in een boring uit een geroerde laag een fragment kogelpot aardewerk naar boven gehaald, hetgeen activiteit van de 12 e /13 e eeuw aantoont langs de Tussen Dijken (onderzoeksmelding 19864). 19 Elzinga 1970 en 1971 (geraadpleegd op ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 13

42 Op circa 500 meter ten westen van het plangebied is een archeologisch booronderzoek uitgevoerd (onderzoeksmelding 6271). Hieruit bleek dat de bodem recent geroerd was tot 60 cm onder het maaiveld. Op ruim 1100 meter ten zuidwesten ligt onderzoeksmelding Dit betreft een bureauonderzoek. Er wordt een karterend booronderzoek en een oppervlaktekartering aanbevolen. Dit booronderzoek is aangemeld onder nummer Geconcludeerd wordt dat er op het tracé langs de dijk een aantal plaatsen zijn waarbij rekening moet worden gehouden met archeologische resten. Ten zuiden van Hollum ligt een brede slenk met mogelijk resten van scheepvaart uit de 17 e en 18 e eeuw. Ten zuiden van Ballum lag in het begin van de 15 e eeuw het slot van de Heren van Ameland. Ten oosten en westen van de Stroomleidam, waar zich mogelijk nog resten van de oude dorpsdijk in de ondergrond bevinden. Ten zuiden van Buren worden in de Skipsloat resten van scheepvaart verwacht. Ten zuiden van de Kooiplaats kunnen resten van de verdwenen nederzetting Swartwoude worden verwacht. 4 Archeologische verwachting Het plangebied ligt op de oostrand van een strandwal, die al voor 100 na Chr. is gevormd. Onderzoek bij de Hervormde kerk van Hollum heeft aardewerkfragmenten en een kloostermop uit de periode 12 e 13 e eeuw aan het licht gebracht en funderingen van voorgangers van de huidige kerk die terug gaan tot tenminste de 11 e eeuw. Niet uitgesloten kan worden dat bewoning van de strandwal ook al vóór de late middeleeuwen heeft plaatsgevonden. Eventuele bewoningssporen worden verwacht in de top van de strandwal, die naar verwachting bestaat uit duinzand op strandzand. Op basis van oude kaarten wordt er geen bebouwing uit de 2 e helft van de nieuwe tijd verwacht. De verwachte bodemverstoring bestaat uit de huidige bouwvoor. Het perceel heeft tussen 1850 en 1930 een verandering ondergaan in percelering, mogelijk is sprake geweest van egalisatie en of afgraving. 5 Karterend booronderzoek 5.1 Methode Veldinspectie Bij een veldinspectie wordt gelet op hoogteverschillen en andere zaken die van belang kunnen zijn voor de archeologische verwachting van het plangebied. Verkennend- en karterend booronderzoek In het plangebied zijn 6 boringen (nrs. 1 t/m 6) uitgevoerd met een Edelmanboor met een diameter van 15 cm. De boringen zijn verspreid over het perceel geplaatst (zie afbeeldingen 2 en 13). De opgeboorde grond is lithologisch beschreven conform de NEN Nederlands Normalisatie-instituut 1989 ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 14

43 De niet verstoorde bodemhorizonten zijn beschreven op basis van het systeem voor bodemclassificatie voor Nederland. 21 Archeologisch belangrijke kenmerken en indicatoren, zoals genoemd in de Archeologische Standaard Boorbeschrijvingsmethode (ASB) zijn, indien aanwezig, beschreven Resultaten Veldinspectie Binnen het plangebied zijn geen noemenswaardige hoogteverschillen aanwezig. Het terrein is in gebruik als grasveld. Karterend booronderzoek De boorbeschrijvingen zijn opgenomen in bijlage 1. De boorlocaties zijn aangegeven in afbeeldingen 2 en 13. De opgeboorde grond bestaat tot de geboorde diepte uit kalkloos matig fijn zand. De bouwvoor is matig humeus en 35 tot 55 cm dik. In boring 1 is onder de bouwvoor van 50 tot 70 cm-mv een laag met houtskoolbrokjes en zachte puinbrokjes aangetroffen, hetgeen mogelijk een archeologische laag betreft. Het zeven van de grond heeft geen andere archeologisch indicatoren aan het ligt gebracht. Deze laag gaat scherp over in schoon duinzand. In de boringen 3, 4 en 6 is onder de bouwvoor een geroerde bodem van 30 cm dikte aanwezig met daarin recent puin, die ligt op ongeroerd duinzand. In de boringen 2 en 5 is onder de bouwvoor ongeroerd duinzand aanwezig. Tabel met samenvatting en interpretatie van de bodemopbouw. boring Bouwvoor/geroerd Mogelijk archeologisch niveawu houtskool- en puinbrokjes Geroerd (recent puin) C-horizont ongeroerd duinzand 21 Bakker en Schelling Bosch 2007 ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 15

44 6 Conclusies Wat is de specifieke archeologische verwachting van het plangebied? Op de top van de strandwal kunnen archeologische resten aanwezig zijn vanaf de vorming van de strandwal nog voor de Romeinse tijd. Archeologisch onderzoek in de zeventiger jaren bij de huidige kerk van Hollum heeft funderingen van voorgangers van de huidige kerk aangetoond die terug gaan tot tenminste de 11 e eeuw, maar mogelijk nog ouder zijn. De kans op resten vanaf de late middeleeuwen tot en met de 1 e helft van de nieuwe tijd is groot. In de nieuwe tijd is het plangebied niet bebouwd geweest. Zijn nog archeologische waarden te verwachten binnen het plangebied en zo ja wat is de aard en diepteligging daarvan? De oorspronkelijke bodemopbouw is binnen het plangebied grotendeels verstoord. Er worden in het grootste deel van het plangebied geen behoudenswaardige archeologische resten meer verwacht. Uitzondering hierop vormt de westzijde van het plangebied langs Tussen Dijken. De in boring 1 aangetroffen bodemlaag van 50 tot 70 cm mv kan een aanwijzing zijn voor intacte archeologische resten in de westzijde van het plangebied. Dit is tevens het oorspronkelijk hoogste deel van het plangebied aan de kant van de historische kern van Hollum. In hoeverre worden eventueel aanwezige archeologische waarden bedreigd door de voorgenomen ontwikkelingen? Binnen het grootste deel van het plangebied worden geen archeologische resten meer verwacht, deze worden derhalve ook niet bedreigd. Voor de westzijde van het plangebied worden bij ingrepen dieper dan 50 cm mv eventueel aanwezige archeologische resten bedreigd. Is een vervolgonderzoek noodzakelijk, zo ja welk type onderzoek? Voor het grootste deel van het plangebied wordt een archeologisch vervolgonderzoek niet noodzakelijk geacht. Voor de westzijde van het plangebied (zie afbeelding 13) wordt bij bodemverstoringen dieper dan 50 cm een archeologisch vervolgonderzoek aanbevolen door middel van gravend ondezoek. Gezien de beperkte oppervlakte van dit gebied wordt een archeologische begeleiding van graafwerkzaamheden aanbevolen. ArGeoBoor rapport 1325: Hollum, Tussen Dijken 26 Opdrachtgever: Fam. Wiegersma 16