Impuls Onderzoekcentrum maatschappelijke zorg

Transcriptie

1 Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving Onderzoek naar dreigende huisuitzetting vanwege huurachterstand Sara Al Shamma, Marieke Holl, Linda van den Dries, Dorieke Wewerinke & Judith Wolf Impuls Onderzoekcentrum maatschappelijke zorg van het Radboudumc doet onderzoek naar risico en beschermende factoren bij huisuitzetting. Hieronder zijn het doel en de opzet van dit onderzoek kort beschreven. Op basis van gehouden interviews volgt daarna een profielbeschrijving van de 23 huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omringende gemeenten. Onderzoek naar huisuitzettingen Doelen Het onderzoek geeft inzicht in de factoren die samenhangen met huisuitzetting vanwege huurachterstand. Daarnaast geeft dit onderzoek zicht op het profiel van huishoudens met een verhoogd risico op huisuitzetting en eventuele subgroepen. Nagegaan wordt ook welke huishoudens binnen deze groep daadwerkelijk uitgezet worden. Opzet Het onderzoek kent twee meetmomenten. Voor de eerste meting zijn huurders geïnterviewd die minimaal een tweede sommatie hebben ontvangen van een gerechtsdeurwaarder vanwege een huurachterstand. Zes maanden na het interview wordt in de tweede meting bepaald of huurders zijn uitgezet en wat de verblijfplaats van de huurder is op dat moment. Benadering van huurders De huurders zijn benaderd met de hulp van 16 woningcorporaties in Amsterdam, Leiden, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht. Voor Leiden werkten drie woningcorporaties mee aan dit onderzoek: De Sleutels, Portaal en Ons Doel. Van november 2011 tot en met februari 2013 zijn in totaal 495 huurders geïnterviewd; 23 (5%) van hen wonen in Leiden en omliggende gemeenten. Profiel van huurders in Leiden en omgeving Sociaal demografisch profiel De geïnterviewde huurders in Leiden en omringende gemeenten zijn gemiddeld 46 jaar; de jongste huurder is 26 jaar en de oudste 68. Ruim twee derde (70%) van de huurders is autochtoon. 1 Van de allochtone huurders (30%) is iedereen eerste generatie allochtoon; meer dan de helft (57%) van hen is van niet westerse afkomst. Bijna een vijfde (18%) van de huurders is zeer laag opgeleid: zij hebben geen opleiding of alleen lager onderwijs gevolgd. Iets meer dan een kwart (27%) is 1 Bij het vaststellen van de etniciteit van de respondent is gebruik gemaakt van de definitie van het CBS: respondenten zijn aangemerkt als autochtoon wanneer beide ouders in Nederland geboren zijn (ook als de respondent zelf in het buitenland is geboren), als eerste generatie allochtoon wanneer zij zelf en minstens één van de ouders in het buitenland geboren zijn, en als tweede generatie allochtoon wanneer zij zelf in Nederland geboren zijn en minstens één van de ouders in het buitenland geboren is. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

2 laag opgeleid (heeft lager of voorbereidend beroepsonderwijs of middelbaar algemeen voortgezet onderwijs afgerond) en ongeveer een derde (32%) heeft een middelbare opleiding met diploma beëindigd. De overigen (23%) hebben hoger beroepsonderwijs of wetenschappelijk onderwijs met goed gevolg afgesloten. Leefsituatie 17% 13% 48% Alleenstaand Twee-oudergezin Met partner Opleidingsniveau 22% Eenoudergezin 23% 18% Laagst Laag Middelbaar Van de alleenstaande ouders is 67% vrouw (en 33% man). 32% 27% Hoog Gezondheid Bijna een kwart (23%) van de huurders heeft mogelijk een lichte verstandelijke beperking. 2 Leefsituatie Bijna de helft (48%) van de geïnterviewden is alleenstaand, iets meer dan een vijfde (22%) vormt een tweeouder gezin, bijna een vijfde (17%) woont samen met partner en 13% is alleenstaande ouder. Lichamelijke klachten Van de huurders heeft 48% lichamelijke klachten. Bijna de helft (46%) van deze groep zegt bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden thuis in sterke mate te worden belemmerd door deze lichamelijke klachten; 36% ondervindt geen belemmering. Bij het doen van vrijetijdsactiviteiten (bijvoorbeeld sporten of reizen) voelt 46% van de huurders met lichamelijke klachten zich niet belemmerd door deze klachten; ruim een derde (36%) van deze groep voelt zich sterk belemmerd. De helft (50%) van de huurders met lichamelijke klachten ervaart door de lichamelijke klachten geen belemmering bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden op school of op het werk; drie tiende deel (30%) wordt sterk belemmerd. 2 Dit is gemeten met de HASI: een valide screeningsinstrument waarmee bepaald wordt of er bij een deelnemer indicaties zijn voor een verstandelijke beperking. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

3 Ervaren belemmeringen in activiteiten door lichamelijke klachten bij huurders met lichamelijke klachten Dagelijkse bezigheden thuis Vrijetijdsbesteding, zoals sporten of reizen Dagelijkse bezigheden op school of op het werk Niet Licht Sterk Depressieve klachten Er is een sterke indicatie dat bijna de helft (48%) van de huurders depressieve klachten heeft. 3 Middelengebruik De huurders gebruiken relatief weinig middelen. In de dertig dagen voorafgaand aan het interview gebruikten zij minstens één dag: antidepressiva (13%); overmatig alcohol ( 5 glazen per dag) (12%); cannabis (9%); kalmeer /slaapmiddelen (9%); andere opiaten/analgetica (9%); Ingrijpende gebeurtenissen Nagegaan is of en zo ja welke ingrijpende levensgebeurtenissen de huurders in de drie jaar voorafgaand aan het interview meemaakten. Het gaat 3 Dit is gemeten met de CES D: een valide screeningsinstrument waarmee vastgesteld wordt of een deelnemer symptomen van depressie heeft. om gebeurtenissen die mensen uit balans kunnen brengen en een sterk appèl doen op hun copingvaardigheden. Slechts enkele huurders (9%) maakten niet één van de veertien uitgevraagde gebeurtenissen mee. De overgrote meerderheid (91%) daarentegen noemt gemiddeld 3,3 levensgebeurtenissen, variërend van één tot acht. De uitgevraagde gebeurtenissen, hierna tegenspoed genoemd, betreffen: 1) gezondheid en middelengebruik, 2) relaties en sociaal netwerk, en 3) huisvesting & werk. Tegenspoed bij gezondheid & middelengebruik Opvallend is, dat iets meer dan de helft (52%) van de huurders lichamelijke gezondheidsproblemen rapporteert en ruim twee vijfde (44%) psychische problemen. Iets meer dan een derde (35%) maakt melding van een chronische ziekte van een familielid. In mindere mate noemen huurders problemen met alcoholgebruik (9%) en drugsgebruik (4%). Tegenspoed in relaties en sociaal netwerk Bijna een derde (30%) van de huurders had conflicten of breuken in persoonlijke relaties (bv. echtscheiding), 30% verloor een gezinslid en weer drie tiende deel (30%) leefde in een sociaal isolement (had weinig of geen mensen in naaste omgeving om op terug te vallen). Bijna een vijfde (17%) verwikkeld in een conflict met buren/omwonenden en ongeveer een tiende (9%) had te maken met mishandeling. Tegenspoed bij huisvesting & werk Iets meer dan een vijfde (22%) van de huurders rapporteert ontslag van werk als ingrijpende gebeurtenis en bijna een vijfde (17%) meldt een te krappe of slecht onderhouden behuizing. Een enkeling (4%) had te maken met een huisuitzetting. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

4 Ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt in de drie jaar voorafgaand aan het interview (meerdere aan te kruisen) Kwaliteit van woonsituatie Gezondheid & middelengebruik Sociale omgeving & netwerk Huisvesting & werk Lichamelijke gezondheidsproblemen Psychische problemen Chronische ziekte gezinslid Problemen met alcoholgebruik Problemen met drugsgebruik Conflicten of breuken in persoonlijke relaties Gezinslid verloren Sociaal isolement Conflict met buren/omwonenden Mishandeling Ontslag werk Krappe of slecht onderhouden behuizing Huisuitzetting Leefomstandigheden Langere tijd op zelfde plek blijven wonen Redelijk tot prima Niet slecht, niet goed Vreselijk tot matig Huren Ongeveer twee vijfde (39%) van de huurders betaalt de huur via automatische incasso en 30% doet dat met een eigen overschrijving. Iets meer dan een vijfde (22%) gebruikt voor de huurbetaling een acceptgiro. De overige huurders (9%) betalen op een andere wijze, bijvoorbeeld via de budgetbeheer. Inkomensbeheer, inkomen en schulden Wonen en huren Gemiddeld wonen de huurders ruim acht jaar in hun huidige woning, met een minimum van negen maanden en een maximum van ruim 32 jaar. Ervaren woonomstandigheden De meeste huurders (61%) ervaren hun woonomstandigheden als redelijk tot prima ; ongeveer een kwart (26%) waardeert deze als vreselijk tot matig. Bijna drie kwart (73%) vindt het redelijk tot prima om voor langere tijd in de huidige woning te blijven, als dat zou kunnen; 18% vindt dit vreselijk tot matig. Bronnen van inkomsten Alle huurders ontvingen in het jaar voorafgaand aan het interview uit minstens één bron inkomsten; gemiddeld uit 3,6 van de achttien uitgevraagde bronnen, variërend van nul tot acht (categorie andere inkomsten niet meegerekend). Bijna de helft (44%) van de huurders kreeg inkomen uit wit werk (en een klein deel (17%) uit zwart werk). Daarnaast ontvingen zij uiteenlopende uitkeringen: bijstandsuitkering (39%), uitkering werkeloosheid (17%), uitkering ziekte of arbeidsongeschiktheid (13%) en uitkering wegens pensionering (9%). De belangrijke inkomstenbronnen voor veel huurders waren toeslagen voor de zorg (70%) en de huur (61%). Iets Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

5 meer dan een derde (35%) kon rekenen op inkomsten uit belastingteruggaaf of heffingskortingen. Iets meer dan een derde (35%) kreeg een kindgebonden budget, kinderbijslag of kinderopvangtoeslag en enkele huurders ontvingen een alimentatie (9%) of tegemoetkoming schoolkosten (9%). Van de overige bronnen worden genoemd: giften (9%) en inkomsten van partner of ouders (4%). Naast de uitgevraagde bronnen, geeft een aantal huurders (22%) andere inkomsten op, waaronder dividend. Inkomstenbronnen ontvangen in het jaar voorafgaand aan het interview (meerdere aan te kruisen) Werk Uitkering Wit werk Zwart werk Bijstandsuitkering Uitkering werkloosheid Uitkering ziekte/arbeidsongeschiktheid Uitkering wegens pensionering Toeslag en tegemoetkoming Kindgerelateerde tegemoetkoming Zorgtoeslag Huurtoeslag Belastingteruggaaf/heffingskor ting Kindgebonden budget/kinderbijslag/- opvangtoeslag Alimentatie en bijdragen voor kinderen Tegemoetkoming schoolkosten Overig Giften Inkomsten van partner/ouders Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

6 Bewindvoering en loonbeslag Enkele huurders (4%) staan onder bewind van een bewindvoerder. Bij iets meer dan een derde (35%) van de huurders is er loonbeslag gelegd op het eigen inkomen; bij de overige huurders (65%) is er geen loonbeslag gelegd. Beheer van inkomsten Bijna een vijfde (17%) van de huurders zegt hulp te krijgen bij het beheren van de financiën, bijvoorbeeld van instanties of familie en vrienden. Een ruime meerderheid (87%) meent vaak of altijd in staat te zijn om de eigen financiën zelfstandig te beheren; ongeveer een tiende (9%) ziet zichzelf dat nooit of zelden doen. Iets meer dan de helft (52%) komt nooit of zelden uit met zijn/haar geld; ongeveer vier tiende deel (39%) komt vaak of altijd uit. Een ruime meerderheid van de huurders (83%) spaart nooit of zelden ; 4% doet dit vaak of altijd. Van de huurders die geen bewindvoerder hebben, neemt bijna twee derde (64%) vaak of altijd contact op met schuldeisers; 27% doet dit nooit of zelden. Geldbeheer Zelfstandig financiën beheren Uitkomen met geld Sparen Contact opnemen met schuldeisers* Vaak of altijd Soms Nooit of zelden * Enkel gemeten bij huurders die geen bewindverder hebben. Huishoudinkomen Het gemiddelde huishoudinkomen (inkomsten uit alle inkomstenbronnen) van de huurders was in de maand voorafgaand aan het interview euro (netto), variërend van 0 tot euro. Echter, iets meer dan een derde (35%) van hen ontving minder geld vanwege bewindvoering, loonbeslag en/of hulp bij het beheren van financiën. Het feitelijke gemiddelde inkomen van de totale groep huurders bedroeg euro (met een minimum van 0 euro en een maximum van euro). Gemiddeld hielden de huurders in de maand voorafgaand aan het interview een budget over van 325 euro om zelf uit te geven (dus niet aan huur of maaltijden); dit bedrag loopt op van 0 tot euro. Ruim twee vijfde (44%) vindt de hoeveelheid geld die zij hebben vreselijk tot matig ; 44% vindt die hoeveelheid redelijk tot prima. Over wat zij aan geld achter de hand hebben, bestaat nog meer ontevredenheid; dat geldbedrag vindt ongeveer drie kwart (74%) vreselijk tot matig en 13% redelijk tot prima. De meeste huurders zijn ook ontevreden over het beschikbare geld voor uitgaven aan leuke dingen; 74% vindt die hoeveelheid geld vreselijk tot matig en bijna een vijfde (17%) beschouwt die als redelijk tot prima. Eigen beoordeling over hoeveelheid beschikbaar geld Geld ontvangen Geld achter de hand Geld voor leuke dingen Redelijk tot prima Niet slecht, niet goed Vreselijk tot matig Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

7 Schulden en schuldeisers Vrijwel alle geïnterviewde huurders (87%) hebben schulden ten tijde van het interview. 4 Het gemiddelde schuldbedrag varieert van tot euro. Zonder de uitschieter van euro bedraagt het gemiddelde schuldbedrag euro. Van de huurders zonder schulden (13%) had twee derde (67%) schulden in de maand voorafgaand aan het interview. De huurders met schulden hebben met gemiddeld 3,1 van de zeven uitgevraagde schuldeisers te maken, uiteenlopend van één tot zeven (categorie andere schulden niet meegerekend). Deze huurders zijn geld verschuldigd aan: de woningcorporatie (80%); een verzekering (55%); de leverancier van gas, water en elektriciteit (50%); de belastingdienst (45%); familie of vrienden (40%); een persoonlijke lening bij de bank (30%); postorderbedrijven (10%). Twee vijfde (40%) van de huurders met schulden noemt andere schulden, waaronder boetes en telefoonschulden. De gemiddelde huurschuld (van degenen met een huurschuld, 80%) is euro, en varieert van 200 tot euro. Dreigende huisuitzetting en dakloosheid instanties. De overige huurders (57%) geven een ander antwoord, zoals mijn ex partner en de woningcorporatie. Psychologische impact van huurachterstand Bijna alle huurders (91%) hebben als gevolg van de huurachterstand enigszins tot helemaal te kampen met gevoelens van stress en voor iets minder dan een tiende deel (9%) geldt dit enigszins niet tot helemaal niet. Een meerderheid (61%) voelt zich enigszins tot helemaal machteloos en 26% heeft deze gevoelens enigszins niet tot helemaal niet. Bijna de helft (48%) van de huurders zegt zich enigszins tot helemaal te schamen om de huidige situatie; 48% schaamt zich enigszins niet tot helemaal niet. Psychologische impact van huurachterstand Gevoelens van stress Gevoelens van machteloosheid Gevoelens van schaamte Terecht in huidige situatie Enigszins niet tot helemaal niet Factoren samenhangend met huurachterstand Neutraal Op de vraag wie of wat het meest heeft bijgedragen Enigszins tot helemaal aan het ontstaan van de huurachterstand antwoordt iets meer dan een derde (35%) van de huurders ikzelf Ongeveer zes tiende deel (61%) vindt het 'enigszins en ongeveer een tiende (9%) legt de schuld bij niet tot helemaal niet terecht dat hij of zij in de huidige situatie zit; 35% vindt het enigszins tot helemaal terecht. 4 Enkele huurders (13%) hadden hun huurschuld al afbetaald voordat zij werden geïnterviewd. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

8 Hulp bij huurachterstand Bijna een kwart (22%) van de huurders kreeg sinds het ontstaan van de huurachterstand professionele hulp bij het oplossen van hun probleem. De meerderheid (60%) van hen ontving hulp van de schuldhulpverlening, een vijfde (20%) van het maatschappelijk werk en de overigen (20%) van de woningcorporatie. Eerdere dagvaarding & huisuitzetting Bijna een derde (30%) van de huurders is in het verleden één of meerdere keren gedagvaard vanwege een procedure tot huisuitzetting. Drie tiende deel (30%) van alle huurders is gedagvaard wegens een huurachterstand. Een enkeling (4%) geeft een andere reden voor de dagvaarding. Geen enkele huurder is in het verleden uit huis gezet. Dakloosheid ooit Bijna een derde (30%) van de huurders was in het verleden, naar eigen zeggen, ooit dakloos. De eerste episode van dakloosheid dateert van gemiddeld ongeveer negen jaar geleden (variërend van ruim één tot circa vijftien jaar geleden). De totale duur van dakloosheid in het leven is ongeveer twee jaar en loopt op van één dag tot acht jaar. Waarschijnlijkheid van huisuitzetting in komend half jaar volgens de huurders 18% Hulp en steun 78% Sociale steun Om iets te kunnen zeggen over de mate van sociale steun die de huurders krijgen, is hen gevraagd een lijst op te stellen van de belangrijke personen in hun leven. Vervolgens zijn over elke genoemde persoon zes vragen gesteld. Op basis van de antwoorden op al deze vragen is de ervaren steun verdeeld in: a) weinig, b) gemiddeld en c) veel. De meerderheid (41%) van de huurders ervaart weinig sociale steun; een minderheid (23%) ontvangt veel steun. Sociale steun 4% Onwaarschijnlijk tot zeer onwaarschijnlijk Niet onwaarschijnlijk, niet waarschijnlijk Waarschijnlijk tot zeer waarschijnlijk Inschatting van huisuitzetting Een meerderheid (78%) van de huurders vindt een huisuitzetting in het komende half jaar onwaarschijnlijk tot zeer onwaarschijnlijk ; een enkeling (4%) vindt dat waarschijnlijk tot zeer waarschijnlijk. 41% 23% 36% Veel Gemiddeld Weinig Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

9 Ongeveer de helft (52%) van de huurders heeft in het jaar voorafgaand aan het interview één of meer belangrijke sociale relaties verloren, bijvoorbeeld door verhuizing, verandering van baan, (echt)scheiding of overlijden. Bijna de helft (46%) van deze huurders zegt tamelijk veel tot heel veel steun van deze verloren contacten te hebben gehad, ruim een derde (36%) gemiddeld en 18% geen tot een beetje'. Zorggebruik In de zes maanden voorafgaand aan het interview ontving ruim de helft (57%) van de huurders geen hulp van één van de acht uitgevraagde professionele hulpbronnen. De overigen (43%) hebben met gemiddeld 2,3 instanties contact gehad, variërend van één tot zes. De meest gebruikte zorg is psychiatrische zorg 5 (26%). Daarnaast schakelden huurders hulp in van het algemeen maatschappelijk werk (21%), de voedselbank (21%) en rechtshulp (17%). Een relatief klein deel maakte gebruik van de kredietbank (9%) of een zelfhulpgroep (4%). Zorggebruik in de zes maanden voorafgaand aan het interview (meerdere aan te kruisen) Psychiatrische zorg Algemeen maatschappelijk werk Voedselbank Rechtshulp Kredietbank Zelfhulpgroep Vertrouwen in de hulpverlening De meerderheid (61%) van de huurders heeft enigszins tot helemaal vertrouwen in de hulpverlening; 17% heeft dit enigszins niet tot helemaal niet. Vertrouwen in hulpverlening 17% Enigszins tot helemaal Neutraal 22% 61% Enigszins niet tot helemaal niet 5 Dit omvat ambulante psychiatrische zorg, opname in psychiatrische zorg (ziekenhuis of kliniek) en ambulante hulp van een psycholoog of psychotherapeut. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

10 Zorgbehoeften Top vier van zorgbehoeften Ruim twee vijfde (44%) van de huurders wil hulp bij financiën en weer 44% wil hulp bij huisvesting. Daarnaast is er vooral behoefte aan hulp bij psychische gezondheid (39%) en hulp bij lichamelijke gezondheid (35%). Ontvangen hulp bij de vier belangrijkste zorgbehoeften van huurders met geformuleerde zorgbehoeften Lichamelijke gezondheid Psychische gezondheid Financiën De vier belangrijkste zorgbehoeften (meerdere aan te kruisen) Financiën Huisvesting Psychische gezondheid Lichamelijke gezondheid Vervulde zorgbehoeften Van de vier grootste zorgbehoeften, wordt het meest voorzien in de vraag om hulp bij de lichamelijke gezondheid; alle huurders die hulp willen bij lichamelijke gezondheid krijgen ook hulp. Aan de vraag om hulp bij psychische gezondheid wordt bij 44% van de mensen met een hulpvraag voldaan. Bij financiën ligt dit percentage op 20%, alsook bij huisvesting. Huisvesting Beschouwing De 23 geïnterviewde Leidse huurders vormen een kwetsbare groep, met name als het gaat om hun financiën en gezondheid. Een overgrote meerderheid (87%) van de huurders heeft schulden; zonder de uitschieter van euro bedraagt het gemiddelde schuldbedrag ongeveer euro (bij een populatie van 64 ex daklozen is het gemiddelde schuldbedrag lager, namelijk euro, Maas e.a., 2012). Relatief veel huurders willen voornamelijk hulp bij hun financiën; slechts een vijfde van hen krijgt hier hulp bij. Opmerkelijk is dat ondanks het grote percentage huurders met schulden, een ruime meerderheid huisuitzetting niet waarschijnlijk acht. De dreigende huisuitzetting heeft echter een grote psychologische impact: een ruime meerderheid ervaart gevoelens van stress en/of machteloosheid en de meeste huurders vinden het onterecht dat zij in deze situatie zitten. Wat betreft de gezondheid van de huurders; ongeveer de helft kampt met lichamelijke problemen en/of heeft depressieve klachten. Opvallend is echter dat er relatief gezien weinig sprake is van middelengebruik onder de huurders. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc

11 Uitvoering en contactpersonen Dit onderzoek is uitgevoerd door Impuls Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg. Impuls is onderdeel van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc. Uitvoerend onderzoeker is Marieke Holl. Onderzoeksassistentie is verleend door Dorieke Wewerinke. De projectleiding is in handen van Linda van den Dries. Eindverantwoordelijke van deze studie is Judith Wolf. Voor vragen of meer informatie kunt u contact opnemen met Linda van den Dries (mail: Linda.vandenDries@radboudumc.nl; tel.nr.: (024) ) of Judith Wolf (mail: Judith.Wolf@radboudumc.nl; tel.nr.: (024) ). Kader en financiering Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van de Academische werkplaats G4 USER en gefinancierd door ZonMw. Bronvermelding bij gebruik van dit informatieblad is: Al Shamma S., Holl M., van den Dries L., Wewerinke D., & Wolf J. (2014). Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving. Onderzoek naar dreigende huisuitzetting vanwege huurachterstand. Nijmegen: Impuls Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg, onderdeel van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc Impuls Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg, onderdeel van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboudumc. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Impuls Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg van de afdeling Eerstelijnsgeneeskunde van het Radboud universitair medisch centrum Nijmegen. Huurders met een dreigende huisuitzetting in Leiden en omgeving; Impuls, Radboudumc