Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart (2010)

Transcriptie

1 Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek-Duboislaan 14 B-1560 Groenendaal- Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart (2010) Linde Galle en Gerlinde Van Thuyne INBO.IR

2

3

4 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Situering 3 3 Materiaal en methode 4 4 Resultaten Biotoopbeschrijving en fysisch en chemisch onderzoek Resultaten van de visbestandopnames 8 5 Bespreking 17 6 Gebruikte afkortingen en wetenschappelijke benamingen van de vissoorten 19 7 Dankwoord 20 8 Referenties 20 2 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

5 1 Inleiding Het INBO voerde van tot visbestandopnames uit op de Zuid- Willemsvaart. 2 Situering De Zuid-Willemsvaart ligt in de provincie Limburg en is de verbinding van de Maas met de Schelde, die eigenlijk de verbinding maakt tussen Luik en de Nederlandse havens. Het gedeelte dat in België loopt is 44 km lang (bron: nv De Scheepvaart). Tabel 1: Situering van de staalnameplaatsen Nummer X Y Waterloop Gemeente Omschrijving ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART ZUID WILLEMSVAART Maasmechelen Rekem, jachthaven Maasmechelen onder de brug van de E314 Maasmechelen aan de tuinwijk te Eisden, Sanatorium Dilsen- aan de Stokkem Jachthaven Dilsen- Rotem, ter Stokkem hoogte van de zinkfabriek Maaseik Hoog vesterveld Bree Bree Bocholt Bocholt aan de Itterbeek aan de jachthaven aan de Goolderbeek, t.h.v. zuiveringsstation voor de sluis van Lozen Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

6 Figuur 1: Ligging van de meetplaatsen op de Zuid-Willemsvaart in Materiaal en methode De visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart werden uitgevoerd door middel van elektrovisserij en fuikvisserij. Van op de boot werden verschillende oeverstroken van 500 m elektrisch afgevist (meestal 250 m links en 250 m rechts). De gebruikte toestellen waren van het type Deka Voor de fuikvisserij werden schietfuiken met volgende afmetingen aangewend: hoogte eerste hoepel, 1.10 m; fuiklengte m en een tussenvleugel van 9.6 m. 4 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

7 Tabel 2: Specificaties van de uitgevoerde afvissingen (met RO: rechteroever en LO: linkeroever) Nummer Datum Beviste afstand Bevissingsmethode /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ /09/2010 In 13/09/2010 Uit 15/09/ m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen 500m RO 2 dagen 250m LO en 250m RO 2 dagen Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+ LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 1 schietfuik (RO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden (RO) 2 schietfuiken (RO+LO) Elektrovisserij van op de boot met twee elektroden 2 schietfuiken (RO+LO) Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

8 4 Resultaten 4.1 Biotoopbeschrijving en fysisch en chemisch onderzoek Tabel 3: Fysische en chemische metingen: ph, zuurstofconcentratie (O 2 in mg/l), temperatuur (T in C), conductiviteit (Cond in µs/cm), turbiditeit (Turb. in NTU), doorzicht (D in m) en de biotoopbeschrijving op het moment van de visbestandopname ph O 2 T Cond. Turb. D Biotoopbeschrijving ,67 7,6 18, ,7 0,98 oevers gedeeltelijk verstevigd (beton en houten paaltjes), matig steile taluds, langs de LO is landbouw gelegen en een dubbele bomenrij, industrie en braakliggend terrein langs de RO, de fuiken werden geplaatst aan natuurlijke oeverstroken ,74 7,6 18, ,0 1,05 oevers kunstmatig verstevigd (beton), matig steile taluds, paaizones ingericht langs de RO, waterplanten afwezig, landbouw langs één oever, bomenrij langs de LO ,69 7, ,6 0,94 oevers kunstmatig verstevigd, steile taluds, ondiepe plaatsen langs de oevers, bodemwaterplanten aanwezig, bos langs beide oevers, buis komt uit in waterloop ,73 7,5 18, ,5 0,91 oevers kunstmatig verstevigd, bodemwaterplanten aanwezig, industrie langs één oever, jachthaven langs andere oever ,72 7,2 17, ,8 0,7 oevers kunstmatig verstevigd, matig steile taluds,langs de RO (zwaaikom) paaizones aanwezig met bodemwaterplanten, industrie langs de LO ,8 8,1 17, ,4 0,88 oevers kunstmatig verstevigd, steile oevers, natuulijke schuilplaatsen afwezig, bodemwaterplanten aanwezig, op RO bouwbedrijf en oude arm van Zuid-Willemsvaart, op LO is landbouw gelegen 6 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

9 ,72 7,1 17, ,1 1,16 oevers kunstmatig verstevigd (betonplaten), matig steile oevers, natuurlijke schuilplaatsen afwezig, bodemwaterplanten aanwezig, langs de RO is een boerderij gelegen en landbouwgrond en langs de LO een bos, de Itterbeek mondt op de LO uit in de Zuid-Willemsvaart ,33 6,4 19, ,1 oevers kunstmatig verstevigd, steile taluds, geen natuurlijke schuilplaatsen aanwezig, bodemwaterplanten aanwezig, bomenrijen, landbouw- en weidegebied langs RO, bedrijf op LO ,32 7,0 18,6 237 oevers kunstmatig verstevigd, steile oevers, bodemwaterplanten aanwezig, geen natuurlijke schuilplaatsen aanwezig, langs de LO is een haven gelegen, langs de RO landbouw- en weide ,31 6,9 18, ,78 oevers kunstmatig verstevigd, steile taluds, waterplanten aanwezig (nl. waterlelies, hoornblad en langs de LO een rietkraag), transect is gelegen tussen twee sluizen deze vormen een knelpunt, langs de LO bos Met LO= Linkeroever en RO=rechteroever Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

10 4.2 Resultaten van de visbestandopnames Tabel 4: Overzicht van de aangetroffen vissoorten en het totaal aantal soorten (N) op de verschillende staalnamepunten (met X gevangen door zowel elektrovisserij als fuikvisserij, * enkel met elektrovisserij, + enkel met fuikvisserij) driedoornige stekelbaars baars barbeel bermpje blankvoorn blauwbandgrongel brasem Br. Am. dwergmeerval giebel karper kolblei (E+F) X * * + X + + * + 9 (E+F) X X + + X kopvoorn E * * * * * * * * * * * * * (E+F) X X X + 4 (E+F) X X X (E+F) * * + * E * * * * * (E+F) X + + * X + + X 8 (E+F) X X + + X + X 7 E * * * * * * * * (E+F) X + * * * * X + * + * X 12 (E+F) X X X + X 5 E * * * * * * * (E+F) X + + X X + X 7 (E+F) X X X (E+F) * + * X E * * (E+F) X + X X 4 (E+F) X X X X X 5 E X X X (E+F) * * * * X * 6 E * * * * (E+F) * X + * * * X X * * X * X 13 (E+F) X X X X + X * * * * + 11 E * * * * * * * * * * 10 marmergrondel paling pos rietvoorn riviergrondel snoek snoekbaars vetje winde zeelt zonnebaars Totaal

11 Tabel 5: Effectieve vangst per soort en per staalnameplaats uitgedrukt in CPUE (elektrisch in G/100 m en N/100 m en fuiken in G/fuikdag en N/fuikdag met G = gewicht in g en N = aantal) en het totaal. Nummer driedoornige stekelbaars baars blankvoorn brasem giebel karper kolblei kopvoorn G/100m 55,1 4 0,4 1,9 77,4 138,8 elektrisch N/100m 4,6 0,6 0,4 0,4 0,8 6, G/fuikdag 182,1 335,4 11,6 1,2 1,6 44,3 576,2 fuiken N/fuikdag 13 0,8 2,5 0,2 0,2 1,5 18, G/100m 83,7 0,7 34,9 119,3 elektrisch N/100m 2,8 0,6 0,8 4, G/fuikdag 51,5 0,6 303,9 2,8 358,8 fuiken N/fuikdag 1,8 0,2 0,5 0, G/100m 15, ,3 132,2 elektrisch N/100m 2,4 0,8 0,6 3, G/fuikdag 347,1 15,6 0,4 83,9 4,9 0,8 452,7 fuiken N/fuikdag 19 1,5 0,2 0,2 0,8 0,2 21, G/100m 96,3 0,5 62,8 20,9 180,5 elektrisch N/100m 4,4 0,6 1,2 0,6 6, G/fuikdag 407,3 88,5 2,3 1485,7 31,3 9,9 48,7 2073,7 fuiken N/fuikdag 32,5 7,2 0,5 3, ,2 50, G/100m 56 3,2 0,2 2,4 1, ,2 79,3 919 elektrisch N/100m 3,8 0,2 0,4 0,8 0,6 1 2,6 3,2 2,8 15, G/fuikdag 317,4 48,8 938,6 28,3 6,4 110, fuiken N/fuikdag ,8 0,5 4,5 33, G/100m ,9 1,6 9,5 552 elektrisch N/100m 5 2 0,2 0,4 7, G/fuikdag 162,5 2, ,5 1,7 3,4 13, fuiken N/fuikdag 15 0,2 0,2 3 0,2 0,2 1 19, G/100m 55,9 79,6 11,9 147,4 elektrisch N/100m 1,8 0,6 1 3, G/fuikdag 164,3 92,6 1126,4 4,3 4 35, fuiken N/fuikdag 12 5,5 3 0,5 0,5 1, G/100m 191, ,7 13,1 585,3 elektrisch N/100m 18,4 1,6 0,4 0,4 20, G/fuikdag 80,1 16,3 1530, ,9 fuiken N/fuikdag 6,2 2,5 3 0,2 11, G/100m 341,7 18,4 1, ,7 31,7 1512,7 elektrisch N/100m 17,2 0,2 0,6 3 0,6 0,8 22, G/fuikdag 224,7 1,4 417,2 3,8 51,4 698,5 fuiken N/fuikdag 21 0,2 1,5 0,5 1,2 24, G/100m 0,2 359,4 1,5 47,1 0,3 84, , ,1 2,8 1009,3 89,8 3541,1 elektrisch N/100m 0,4 27,2 0,4 0,4 0,4 0,8 2,8 2,8 2,4 0,8 0,8 0,4 3,6 7,2 50, G/fuikdag 125 1,4 646,6 13 3,6 139,5 929,1 fuiken N/fuikdag 3 0,2 1,2 1,2 0,5 3,2 9,3 marmergrondel paling pos rietvoorn riviergrondel snoek snoekbaars zeelt zonnebaars Totaal

12 zonnebaars 7% pos 5% blankvoorn 5% rietvoorn 2% zeelt 2% marmergrondel snoekbaars overige paling 10% baars 66% Figuur 2: Aantalverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in 2010 riviergrondel blankvoorn 16% zonnebaars 2% paling 7% kolblei pos overige baars 7 Figuur 3: Aantalverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in 2004 brasem 2% pos 3% rietvoorn 4% riviergrondel 3% kolblei 4% zonnebaars 2% zeelt 2% overige 2% baars 43% blankvoorn 9% paling 26% Figuur 4: Aantalverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart 2010 wwww.inbo.be

13 blankvoorn zonnebaars 2% 4% zeelt 6% snoek pos brasem overige baars 19% paling 65% Figuur 5: Gewichtverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in 2010 rietvoorn 9% blankvoorn 8% zonnebaars 2% kolblei 2% snoek overige baars 2 paling 56% Figuur 6: Gewichtverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in 2004 winde 8% zeelt 6% snoek 4% kolblei 4% blankvoorn 2% brasem 2% overige paling 36% baars 17% rietvoorn 20% Figuur 7: Gewichtverhouding van de gevangen soorten op de Zuid-Willemsvaart in Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

14 Tabel 6: Overzicht van de EQR (Ecologische Kwaliteit ratio) waarden en hun appreciatie met onderscheid naargelang de vismethode voor 2010 en Nummer Afvismethode EQR Appreciatie EQR Appreciatie Elektrisch 0,37 ontoereikend 0,27 ontoereikend Fuiken 0,33 ontoereikend 0,40 ontoereikend Elektrisch 0,27 ontoereikend 0,27 ontoereikend Fuiken 0,27 ontoereikend 0,43 matig Elektrisch 0,27 ontoereikend 0,37 ontoereikend Fuiken 0,33 ontoereikend Elektrisch 0,27 ontoereikend 0,30 ontoereikend Fuiken 0,38 ontoereikend 0,32 ontoereikend Elektrisch 0,35 ontoereikend 0,27 ontoereikend Fuiken 0,30 ontoereikend 0,32 ontoereikend Elektrisch 0,28 ontoereikend 0,27 ontoereikend Fuiken 0,38 ontoereikend 0,43 matig Elektrisch 0,27 ontoereikend 0,27 ontoereikend Fuiken 0,37 ontoereikend Elektrisch 0,32 ontoereikend 0,28 ontoereikend Fuiken 0,37 ontoereikend 0,38 ontoereikend Elektrisch 0,32 ontoereikend 0,25 ontoereikend Fuiken 0,30 ontoereikend Elektrisch 0,52 matig 0,37 ontoereikend Fuiken 0,28 ontoereikend 0,40 ontoereikend aantallen lengte (cm) Figuur 8: Lengtehistogram van de gevangen palingen (N=129) in de Zuid- Willemsvaart in Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

15 aantallen lengte (cm) Figuur 9: Lengtehistogram van de gevangen baarzen (N=882) in de Zuid-Willemsvaart in aantallen ,5 3 3,5 4 4,5 5 5,5 6 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9, , , , , , , ,5 lengte (cm) Figuur 10: Lengtehistogram van de gevangen zonnebaarzen (N=97) in de Zuid- Willemsvaart in Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

16 aantal soorten Figuur 11: Het aantal soorten per vangstlocatie op de Zuid-Willemsvaart in 2000, 2004 en 2010 (het gearceerde balkje geeft aan dat er in 2000 niet op deze locatie werd gevist) 14 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

17 N/100m Figuur 12: Vangstaantallen/100 m voor de elektrovisserij voor de verschillende locaties op de Zuid-Willemsvaart in 2000, 2004 en 2010 (het gearceerde balkje geeft aan dat er in 2000 niet op deze locatie elektrisch werd gevist) g/100m Figuur 13: Vangstbiomassa in g/100 m voor elektrovisserij op de verschillende locaties op de Zuid-Willemsvaart in 2000, 2004 en 2010 (het gearceerde balkje geeft aan dat er in 2000 niet op deze locatie elektrisch werd gevist). Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

18 N/fuikdag Figuur 14: Vangstaantallen/fuik/dag op de verschillende locaties op de Zuid- Willemsvaart in 2010 en 2004 (het gearceerde balkje geeft aan dat er voor vangstjaar 2004 op deze locatie niet met fuiken werd gevist) G/fuikdag Figuur 15: Vangstbiomassa/fuik/dag op de verschillende locaties op de Zuid- Willemsvaart in 2010 en 2004 ((het gearceerde balkje geeft aan dat er voor vangstjaar 2004 op deze locatie niet met fuiken werd gevist) 16 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

19 5 Bespreking Tijdens deze afviscampagne bemonsterden we tien staalnameplaatsen door middel van fuiken en elektrovisserij. In het totaal vingen we over de volledige lengte van het kanaal 1351 vissen met een totaal gewicht van 69 kg en verdeeld over 17 soorten nl. driedoornige stekelbaars, baars, blankvoorn, brasem, giebel, karper, kolblei, kopvoorn, marmergrondel, paling, pos, rietvoorn, riviergrondel, snoek, snoekbaars, zeelt en zonnebaars. De soortendiversiteit per locatie varieert tussen 4 en 13 soorten met een gemiddelde van 7,5 soorten per locatie. Baars is met een aantalpercentage van 66% de uitgesproken dominante soort, gevolgd door paling (10%) en zonnebaars (7%) (figuur 2). Baars en paling zijn tevens de meest verspreide soorten, ze werden op alle locaties aangetroffen. Qua biomassa domineert paling (65%), gevolgd door baars (19%) en zeelt (6%) (figuur 5). De aanwezigheid van juveniele baarzen en zonnebaarzen wijst op natuurlijke rekrutering (zie lengte histogrammen). Het roofvisbestand bestaat voornamelijk uit enkele grotere baarzen ( 20 cm), snoekbaars en in mindere mate ook snoek. Van de soorten driedoornige stekelbaars, brasem, giebel, karper, kolblei, riviergrondel en snoek kon de aanwezigheid op het kanaal worden vastgesteld maar de vangsten van deze soorten beperkten zich in deze campagne tot minder dan 5 exemplaren per soort. Naast vis, vingen we ook 115 Amerikaanse rivierkreeftjes en één Chinese wolhandkrab. De Amerikaanse rivierkreeftjes troffen we op alle locaties aan. De CPUE-waarden (Catch per Unit Effort voor de elektrovisserijvangsten variëren van 119,3 g/100 m tot 3541,1 g/100 m (tabel 5). Op basis van de vangstindeling in kwartielen van eerder elektrisch bemonsterde kanalen wijzen de CPUE-waarden op kleine tot middelmatige vangsten voor de meeste plaatsen. Enkel op de locatie (Bocholt Lozen) wordt een grote vangst gehaald. Deze locatie is gelegen tussen twee sluizen en langs één oever is er een grote rietkraag, wat enerzijds schuilplaatsen biedt aan vissen en anderzijds dankzij de ondiepe oever het elektrisch vissen vergemakkelijkt. De CPUE-waarden (Catch per Unit Effort) van de fuikvangsten variëren van 358,8 g/fuikdag tot 2073,7 g/fuikdag (tabel 5) Op basis van de vangstindeling in kwartielen van eerdere met fuiken bemonsterde kanalen variëren deze CPUE-waarden tussen kleine tot middelmatige vangsten. Met de gebruikte technieken konden geen densiteitsschattingen worden bekomen. Toch geven de CPUE waarden een idee over visdensiteiten in het kanaal. De eerder kleine tot matige CPUE-waarden op de meeste plaatsen voor zowel de fuikvisserij en elektrovisserij wijzen op de aanwezigheid van matige visdensiteiten. Bij de CPUE-waarden bekijkt men enkel de visdensiteiten en niet de samenstelling van de vispopulatie, de visindex of Ecologische kwaliteit ratio (EQR) houdt hier wel rekening mee. De EQR werd dan ook uitgerekend voor de fuik- en elektrovisserijvangsten (tabel 6). Hieruit blijkt dat de status van het kanaal overwegend ontoereikend scoort. De EQR voor stilstaande waters, inclusief kanalen, moet echter met de nodige voorzichtigheid benaderd worden. Een verdere verfijning zal resulteren in adequatere resultaten. Toch houden we eraan om de EQR scores te geven daar ze een indicatie geven van verstoring (eenzijdige vissamenstelling), maar zijn misschien iets te streng. Opmerkelijk is de vangst van de marmergrondel. De marmergrondel is een invasieve grondelsoort afkomstig uit de Kaspische en Zwarte zee die al enige tijd bezig is met een opmars in het Maas- en Rijnbekken. In Nederland is de soort al wijdverspreid in het Maas- en Rijnbekken en in 2009 werd hij voor het eerst in de Maas in Wallonië aangetroffen. Enkele maanden voor onze bemonstering ving de VMM de eerste marmergrondels in de Zuid- Willemsvaart. Het ging om 13 exemplaren (Verreycken, 2011). Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

20 Tijdens onze campagne troffen we 16 exemplaren aan verspreid over 6 locaties. 13 exemplaren vingen we op de 5 meest richting Maas gelegen locaties. De overige 3 vingen we in Bocholt ( ). Het feit dat er reeds meerdere marmergrondels gevangen worden op meerdere locaties wijst op een reeds uitgebreide populatie en doet vermoeden dat de marmergrondel net als in Nederland snel hoge dichtheden zou kunnen aannemen in kanalen en traagstromende en stilstaande waters. Door concurrentie om voedsel en geschikte leefruimte zou deze invasieve vissoort inheemse, bodembewonende soorten als rivierdonderpad en het bermpje kunnen verdrijven (Verreycken, 2011). Van de soorten waarvan we bijna of minstens 100 exemplaren vingen maakten we lengtehistogrammen: We vingen 129 palingen. De gemiddelde lengte bedroeg 53,6 cm. De kleinste was 13,5 cm, de grootste 80 cm (figuur 8).Zowat alle lengtes tussen het minimum en maximum werden gevangen. De gemiddelde lengte van de gevangen en gemeten baarzen (N =882) bedraagt 9,83 cm (min. 5,8 - max. 27,3 cm). We zien de aanwezigheid van een grote jaarklassen tussen 6-12 cm met piek op 9 cm en een kleinere jaarklasse tussen cm. Ten slotte werden er nog enkele grotere exemplaren gevangen tussen de cm (figuur 9). De gemiddelde lengte van de gemeten zonnebaarzen (N=97) bedraagt 10,6 cm (min. 1,8 - max. 16,5 cm). In het lengtehistogram zijn geen duidelijke jaarklassen te onderscheiden, er werden enkele exemplaren gevangen tussen 2 en 5,5 cm (deze zijn gezien hun afmetingen moeilijk te vangen), daarnaast lijken nog twee jaarklassen in elkaar over te gaan (figuur 10). De zonnebaars doet het goed op het kanaal. Op de Zuid-Willemsvaart worden regelmatig bepotingen uitgevoerd. Zo werd het kanaal in 2009 nog bepoot met karper, rietvoorn, glasaal, snoek, blankvoorn en zeelt. In 2010 werd enkel blankvoorn uitgezet (na onze campagne in 2010) (gegevens: Herbepotingsdatabank ANB). Al deze soorten werden ook in onze vangsten aangetroffen. Ook in 2004 en 2000 werd de Zuid-Willemsvaart bemonsterd, echter minder intensief. In 2004 bemonsterden we alle tien locaties door middel van elektrovisserij en zeven locaties via fuikvisserij. In 2000 werden slechts vijf locaties en enkel door middel van elektrovisserij bemonsterd (in het kader van het palingpolluentenmeetnet ). Bij vergelijking met de overeenkomstige locaties stellen we het volgende vast: - qua aantallen blijft baars doorheen de jaren de dominante soort (7 in 2004 en 43% in 2000). Ook paling blijft domineren. Blankvoorn werd in 2004 en 2000 nog frequent gevangen (16% en 9%), in 2010 zijn de vangstaantallen verminderd en is het aantalpercentage teruggevallen op 5%. De exoot zonnebaars (7%) wordt anno 2010 goed gevangen en wist zijn plaats op het kanaal te veroveren. - qua biomassa blijft paling door de jaren heen het kanaal domineren (figuur 5, 6 en 7). - zoals eerder vermeld vingen we in 2010 voor het eerst marmergrondel - op praktisch alle locaties is de soortendiversiteit het hoogst in 2010 (figuur 11) - de vangstaantallen voor de elektrovisserij zijn op vier van vijf, in de drie campagnes beviste locaties het hoogst in Anno 2010 zien we vooral een vangsttoename van de vangstaantallen voor de elektrovisserij op de locatie te Bocholt. In de campagnes van 2004 en 2010 zien we dat de elektrovisserijvangsten in het traject Lanaken-Maaseik lager zijn dan het traject Bree-Bocholt. De vangsten in het traject Lanaken-Maaseik zijn in 2010 hoger dan in 2004 (figuur 12). - Ook de vangstbiomassa s voor de elektrovisserij zijn in het algemeen hoger in Op de meeste locaties het traject Lanaken-Maaseik is er anno 2010 minder visbiomassa gevangen dan in 2004, in het traject Bree-Bocholt vingen we dan weer meer vis dan in 2004 (figuur 13). 18 Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

21 -voor de campagne 2000 hebben we geen fuikvangsten en kunnen we deze enkel vergelijken voor de campagnes Op vijf van de zeven in de twee campagnes bemonsterde locaties zijn de fuikvangsten in aantallen/fuikdag hoger in Voor de vangstbiomassa met de fuiken is dit voor zes van de zeven plaatsen. De fuikvangsten volgen dus de toename van de elektrische visvangst in het traject Lanaken-Maaseik niet. Samenvattend: De Zuid-Willemsvaart is een kanaal dat anno 2010 minstens 17 soorten herbergt. Naar vissamenstelling is de toestand in 2010 vrij vergelijkbaar met die van 2004 en die van Naar vangstaantallen en visdensiteiten toe zijn er aanwijzingen dat er op de Zuidwillemsvaart minder vis zit dan in De fuikvangsten in 2010 wijzen op een eventuele verdere afname in vergelijking met Voor de elektrische vangsten is de afname enkel in het traject Lanaken-Maaseik vast te stellen. Opvallend is de kolonisatie van de invasieve soort marmergrondel op het kanaal. Deze soort kan in de toekomst andere bodembewonende vissoorten uit de Zuid-Willemsvaart verdrijven. Ook zonnebaars wist zijn aandeel in het visbestand uit te breiden. 6 Gebruikte afkortingen en wetenschappelijke benamingen van de vissoorten baars Perca fluviatilis barbeel Barbus barbus bermpje Barbatula barbatula blankvoorn Rutilus rutilus blauwbandgrondel Pseudorasbora parva brasem Abramis brama Bruine amerikaanse Ameiurus nebulosus dwergmeerval driedoornige stekelbaars Gasterosteus aculeatus giebel Carassius gibelio karper Cyprinus carpio kolblei Blicca bjoerkna kopvoorn Squalius cephalus marmergrondel Proterorhinus semilunaris paling Anguilla anguilla pos Gymnocephalus cernua rietvoorn Scardinius erythrophthalmus riviergrondel Gobio gobio snoek Esox lucius snoekbaars Sander lucioperca vetje Leucaspius delineatus winde Leuciscus idus zeelt Tinca tinca zonnebaars Lepomis gibbosus Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart

22 7 Dankwoord Met dank aan Marc Dewit, Thomas Van Dessel, Franky Dens, Jean-Pierre Croonen, Jikke Janssens en Alain Vanderkelen voor de terreinbemonsteringen. Aan Isabel Lambeens en Yves Maes voor de praktische leiding en uitvoering van de afvissingen enerzijds en de hulp bij de gegevensverwerking en de prérapportage anderzijds. Aan Adinda De Bruyn voor de terreinbemonsteringen en de gegevensverwerking. 8 Referenties Gerlinde Van Thuyne en Jan Breine, Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart (2004), IBW.Wb.V.R , 12 pp. Verreycken., H., (april 2011). Marmergrondel nu ook in Vlaanderen. In: Inbo Nieuwsbrief april 2011, p Visbestandopnames op de Zuid-Willemsvaart