Raad voor Cultuur. Mijnheer de Staatssecretaris,

Transcriptie

1 Aan de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen p/a Rijksdienst voor de Monumentenzorg Postbus BA Zeist Onderwerp RJ.Schimmelpennincklaan 3 gemeente Geldrop Mijnheer de Staatssecretaris, In het kader van het in 1991 gestarte Monumenten Selectie Project (MSP) is inmiddels van een groot aantal van alle Nederlandse gemeenten de selectie te beschermen monumenten ter advisering aan de Raad voorgelegd. Op het leeuwendeel van deze adviesaanvragen is zonder het maken van nadere opmerkingen positief geadviseerd. De voorganger van de Raad voor Cultuur, de Raad voor het Cultuurbeheer en meer specifiek de subcommissie Registratie van de Rijkscommissie voor de Monumenten, heeft immers enige jaren geleden in overleg met de Rijksdienst voor de Monumentenzorg (RDMZ) gekozen voor het achterwege laten van een inhoudelijke adviserende rol van de commissie bij adviesaanvragen die voortvloeiden uit het MSP. Voorwaarde hierbij was dat consensus moest bestaan tussen gemeente en provincie over de beschermwaardigheid van de desbetreffende objecten. Indien deze consensus niet bestond, zou de commissie de arbiterrol op zich nemen. Aanleiding voor deze aanpak vormde enerzijds het vertrouwen dat bestond in het project -mede vanwege de betrokkenheid van de Raad bij het opstellen van de toetsingscriteriaen anderzijds de onvoldoende capaciteit bij zowel de Raad als de RDMZ om de grote hoeveelheid extra werk die gepaard zou gaan met een objectgerichte inhoudelijke toets, binnen een redelijk tijdsbestek te verwerken. In november 1995 heeft de Raad voor het Cultuurbeheer u geïnformeerd over zijn teleurstellende constatering dat een groot deel van de op dat moment in het kader van het MSP ter bescherming voorgedragen objecten niet voldeed aan de selectiecriteria zoals opgenomen in de handleidingen "Inventarisatie jongere bouwkunst en stedebouw ( )" (1987) en "Selectie en Registratie jongere stedebouw en bouwkunst ( )" (1991) en zoals verfijnd in de "Circulaire inzake Monumenten Selectie Project (MSP) en Monumenten Registratie Procedure (MRP)" (1994). De aanbeveling van de Raad voor het Cultuurbeheer dat alsnog een inhoudelijke toets per object voor alle MSP-objecten uitgevoerd zou moeten worden is posrous AE Den Haag Telefoon Telefax cultuur@cultuur.nl Datum 26 OKT onskenmerk mon /1

2 vanwege de buitensporige werkdruk die dit tot gevolg zou hebben voor diens opvolger, de Raad voor Cultuur, en de RDMZ niet overgenomen. In plaats hiervan zou volstaan worden met een steekproefsgewijze evaluatie van het MSP waarbij circa twintig middelgrote steden en provinciehoofdsteden betrokken zouden worden. Deze evaluatie is nog niet afgerond. In april 1998 is de Bijzondere Commissie Monumenten en Archeologie (toen nog Uitvoeringscommissie geheten) van de Raad geïnformeerd over het feit dat er volgens de RDMZ in het zuiden van het land een Pagino 'ondergrensproblematiek' zou bestaan. Bij de afrondende procedures 2 van het MSP en MRP werd door de dienst namelijk geconstateerd dat onskenmerk een onaanvaardbaar aantal objecten voor rijksbescherming geselecteerd mon /1 bleek te zijn terwijl de monumentwaarde hiervoor niet voldoende was Vervolgens werd vastgesteld dat het ruimhartige selectiebeleid met name in het zuiden van Limburg en het oosten van Noord-Brabant was toegepast. Omdat in veel gevallen de ruimhartige selectie door zowel de provincie als de desbetreffende gemeente vrijwel in haar geheel positief werd beoordeeld, heeft het kunnen gebeuren dat de Raad voor Cultuur positief heeft geadviseerd over selecties waarin zich objecten bevinden waaraan qua beschermwaardigheid op rijksniveau getwijfeld werd, zonder hiervan op de hoogte te zijn. Zo ook in de gemeente Geldrop. Op 20 april 1998 heeft de Raad voor Cultuur u geadviseerd alle in het kader van het MSP voorgedragen objecten in het rijksmonumentenregister in te schrijven, inclusief het St. Jozef complex waarover tussen gemeente en provincie verschillende zienswijzen bestonden. Naar onlangs is gebleken, bevinden zich in deze geaccordeerde selectie nog eens elf objecten die naar het oordeel van de RDMZ niet voor rijksbescherming in aanmerking komen. In eerste instantie is in overleg met de dienst besloten dat een voorgestelde reductie op een MSP-selectie op een gelijke manier als een MSP adviesaanvraag in een consensusgemeente behandeld kon worden. Nog voordat de reductie van de MSP-selectie van de gemeente Geldrop aan de Raad was voorgelegd, was binnen de Raad twijfel gerezen over de juridische houdbaarheid van een algemeen instemmend advies indien de negatieve beschikking aanleiding zou geven voor een bezwaarprocedure. Dezelfde twijfel is bij de RDMZ ontstaan, wat geresulteerd heeft in alsnog een objectgerichte advisering van alle ter rijksbescherming voorgedragen monumenten in onder andere de gemeente Geldrop. De aanvullende advisering heeft overigens alleen betrekking op die geselecteerde objecten waarbij de RDMZ vraagtekens heeft gezet inzake het rijksbelang van de monumentwaarde van elk van die monumenten. Na afweging van al het ter beschikking gestelde materiaal, heeft de Raad per object het volgende geconcludeerd, waarbij wordt opgemerkt dat de korte verantwoording per object geen recht doet aan de uitvoerige discussies die zijn gevoerd. De opgenomen conclusies zijn dan ook beknopte weergaven hiervan. Heuvel 3: Het betreft hier een voormalige tramremise uit 1888 van de

3 tramlijn Eindhoven-Geldrop. De remise is bij het naaststaande gemeentehuis gevoegd en ten behoeve van de nieuwe kantoorfunctie verbouwd. In het interieur zijn geen elementen (zichtbaar) behouden gebleven die refereren aan de oorspronkelijke functie. De karakteristieke poorten zijn vervangen door ramen. Architectuurhistorisch beschouwd is de remise niet bijzonder waardevol. De typologische zeldzaamheid en de markante situatie zijn onvoldoende aanleiding om het pand als rijksmonument aan te merken. De Raad voor Cultuur adviseert u daarom voor beide in het voorstel opgenomen objecten negatief te beslissen inzake inschrijving Pagina in het rijksmonumentenregister. 3 Heuvel 6-64: Het betreft hier een dubbel woonhuis uit Het pand onskenmerk is naar ontwerp van architect P. v.d. Velde in neorenaissancestijl mon /1 gebouwd. Het zeven traveeën brede symmetrische woonhuis wordt gekarakteriseerd door een middenaccent met trapgevel. De architectonische kwaliteit is niet dusdanig dat van een rijksmonument gesproken kan worden. De Raad voor Cultuur adviseert u daarom voor beide in het voorstel opgenomen objecten negatief te beslissen inzake Heuvel22: Het beschermingsvoorstel heeft betrekking op een woonhuis uit circa 1900 in eclectische stijl. De woning is voor textielfabrikant Van den Heuvel gebouwd. In 1988 is het woonhuis -een gemeentelijk monument- verbouwd tot winkel. De gevel van het pand is bij deze verbouwing gestuct, wat als een aantasting van het oorspronkelijke karakter beschouwd kan worden. Het pand wordt niet (meer) gekenmerkt door een bijzondere of zeldzame materialisering en/of detaillering. Evenmin vertegenwoordigt het pand een bijzonder of zeldzaam type of een specifieke architectuurstijl. De Raad voor Cultuur adviseert u daarom negatief te beslissen inzake het voorstel tot Heuvel 23: Het betreft hier een fabrikantenvilla uit De toegepaste stijl kan als een lokale interpretatie van Art Nouveau beschouwd worden. Het wit geschilderde hoekpand wordt gekarakteriseerd door twee topgevels met tangornament nabij de hoek met hiertussen een rond balkon. De villa vertegenwoordigt geen bijzondere of zeldzame bouwstijl. De architectonische kwaliteit is onvoldoende om voor rijksbescherming in aanmerking te komen. De Hofstraat 1: Het betreft hier een postkantoor uit Het object heeft geen bijzondere en/of zeldzame elementen. De vlakke, sobere voorgevel in eclectische stijl is van onvoldoende architectonische kwaliteit om rijksbescherming te kunnen rechtvaardigen. De Raad voor Cultuur adviseert u daarom negatief te beslissen inzake het Laarstraat 6: Het beschermingsvoorstel heeft betrekking op een broodfabriek uit 1917 met zaagdaken. De witte voorgevel heeft een licht gebogen beëindiging. Het interieur is geheel verdwenen. De monumentwaarde is van onvoldoende niveau om de fabriek voor rijksbescherming in aanmerking te kunnen laten komen. De Raad voor

4 Cultuur adviseert u daarom negatief te beslissen inzake het voorstel tot Langstraat 10: Het betreft hier een woonhuis uit Het interieur van de woning is in 1993 vernieuwd. Het exterieur verkeert in een redelijk gave staat. Het huis is evenwichtig vormgegeven en enige allure kan het niet ontzegd worden. De architectuur- en cultuurhistorische waarden van het gemeentelijke monument zijn echter niet van rijksniveau. De Raad voor Cultuur adviseert u negatief te beslissen inzake het voorstel tot inschrijving in het rijksmonumentenregister. Pagina Stationsstraat ong.: Het betreft hier een Heilig Hartbeeld uit Het 4 religieuze motief is niet zeldzaam. De kwaliteit van het beeld is niet ons kenmerk van het niveau dat van een rijksmonument verwacht mag worden. De mon /1 Stationsstraat 46: Het betreft hier een woonhuis uit Philoxenia genaamd- dat naar ontwerp van architect A.L. van Gestel is gebouwd. Het pand wordt niet gekenmerkt door een bijzondere of zeldzame materialisering en/of detaillering. Evenmin vertegenwoordigt het pand een bijzonder of zeldzaam type of een specifieke architectuurstijl. De Voor alle overige in het kader van het MSP geselecteerde adressen c.q. objecten geldt dat de Raad instemt met de bescherming van de bedoelde objecten, tenzij deze bij een eerdere advisering al negatief zijn beoordeeld. Ter voorkoming van misverstanden wordt in dit kader opgemerkt dat de Raad meent dat de complexen Heuvel en Parallelweg 26, beide te Geldrop wél voor ti jksbescherming in aanmerking komen. Het eerstgenoemde adres heeft betrekking op een complex bestaande uit een woonhuis met oorspronkelijk koetshuis en dienstwoning. Het complex is in 1892 in eclectische stijl gebouwd voor textielfabrikant Van den Heuvel. Het geheel is in 1975 verbouwd en bij het gemeentehuis gevoegd. De rijkheid en de relatieve gaafheid van het vijf traveeën brede, symmetrische woonhuis, dat overigens een oudere kern bevat, vormen voldoende aanleiding om het complex onder de beschermende werking van de Monumentwet te plaatsen. Het tweede adres heeft betrekking op een voormalige wollendekenfabriek van firma De Wit uit De markante getrapte gevel met gedecoreerde metselwerkbekroning is bijzonder beeldbepalend. De fabriekshal wordt gedekt door twaalf zaagdaken. Hoewel het pand recent een andere functie heeft gekregen en het hiertoe relatief ingrijpend is verbouwd, worden zowel de cultuurhistorische als de (resterende) architectuur- en industrieelhistorische waarden van voldoende niveau geacht om rijksbescherming van het complex te rechtvaardigen. Voorts wordt opgemerkt dat het pand Heuvel bij9 te Geldrop uiteraard niet voor rijksbescherming in aanmerking komt omdat gebleken is dat het aanvankelijk geselecteerde pand inmiddels gesloopt is.

5 Á Dit advies is voorbereid door de Bijzondere Commissie Monumenten en Archeologie van de Raad voor Cultuur, onder voorzitterschap van mw. drs. A.G. Giltaij-Lansink, secretariaat ir. A.W. Mol en ir. J.C. Verheul. Hoogachtend,.. Pagina Ó ns kenmerk mr. W. rgdrager. Brandenbarg mon /1 Voorzitt r 'Algemeen secretaris