Levensduur melkvee: oude koeien weer uit de sloot? Maatschappelijke debat. Koeien zijn wegwerpproducten Zembla, 27 mei 2015

Transcriptie

1 Levensduur melkvee: oude koeien weer uit de sloot? GGL Congres 10 oktober 2015, Roselinde Goselink Maatschappelijke debat Koeien zijn wegwerpproducten Zembla, 27 mei 2015 Koeien lijden aan klauwproblemen, mastitis, of worden niet meer drachtig en worden vervangen 1

2 Levensduur Levensduur een hot item 2

3 Levensduur een hot item Ontwikkeling levensduur & levensproductie Bron: CRV jaarstatistieken 3

4 Vervangingspercentages melkvee Ierland: 23% Maher et al., 2008 VS: 32% Pinedo et al., 2010 Canada: 32 tot 38% CanWest DHI, 2011 Nederland: 23 tot 28% Nor et al., 2014 Voordelen langere levensduur Gezondheid betere prestatie Resource efficiency Minder antibiotica gebruik Imago melkveesector 4

5 Resource efficiency Opfok relatief duur Investering van geld, tijd Investering van voer energie, eiwit, mineralen Wel mest, gasvormige emissies Nog geen melkproductie Langere levensduur: minder jongvee als vervanging Verdunnen van investering in jongvee Aannames: Van Knegsel et al.,

6 Meer lactaties is efficiënter Van Knegsel et al., 2014 Kostenbesparing Minder arbeid & geld investeren in zieke dieren Minder jongveeopfokkosten 35% 30% 25% 100 mk 100 mk 100 mk 77.3 jv 66.3 jv 55.2 jv Opfokkosten Excl. arbeid -14% -16% % -17% 6

7 Reden voor afvoer Source: CanWest DHI & Valacta Calculations by AAFC-AID, Dairy Section Incidentie van aandoeningen Astrid Koeck et al.,

8 Serum NEFA & diergezondheid Serum NEFA > 1.0 mmol/l vs. < 1.0 mmol/l: 11.3 x hoger risico op ketose 4.6 x hoger risico op afvoer Hesam Seifi et al., 2011 Risicofactoren Bron: Østergaard et al.,

9 Aandacht voor transitiemanagement Veel gezondheidsproblemen vinden hun oorsprong in de transitieperiode: Melkziekte (hypocalcemie) Slepende melkziekte (ketose) Leververvetting Mastitis Aandacht voor voeding, huisvesting en management! Levensduur in de praktijk Bedrijfsbegeleiding: Komt levensduur ter sprake? 9

10 Levensduur in de praktijk Bedrijfsbegeleiding: Komt levensduur ter sprake? Gemiddelde koe in 2014: 5 jr 9 mnd Bedrijfsgemiddelde levensduur 4 e kwartiel hoogste 25% 6 jr 11 mnd 3 e kwartiel 6 jr 0 mnd 2 e kwartiel 5 jr 6 mnd 1 e kwartiel laagste 25% 4 jr 11 mnd Verlenging Levensduur Melkvee Verbeteren DIERGEZONDHEID Op welk vlak is er verbetering te behalen? Ondersteunen VEEHOUDER Veehouder helpen met aanhoud- en afvoerbeslissingen Foto: nutrifeed.com 10

11 Management Groeiers: Dalende gemiddelde leeftijd Gelijkblijvende of stijgende! levensduur Gelijkblijvende melkveestapel 40% vervanging? Verkoop vaarzen? Verkoop vaarskalveren? Bedrijf Melkkoeien 100 TKT (dagen) 414 Kalveren/jaar 88 Vaarskalveren 44 Vaarzen a/d melk 40 Ondersteuning veehouder Belangrijke beslismomenten per cyclus geboorte vaarskalf afvoeren aanhouden melkvaars tochtige koe insemineren gust houden melkveestapel AFVOER 11

12 Ondersteuning veehouder Vervangingsstrategie Jongvee-aandeel Diergezondheidsstatus (celgetal, paratbc) NU: besluit op basis van Data Ervaring Gevoel STRAKS: advies via app?! Bedrijfsspecifieke input Objectief en overzichtelijk Advies voor veehouder Terug naar de koe: gezondheid 12

13 Aandacht voor transitiemanagement Veel gezondheidsproblemen vinden hun oorsprong in de transitieperiode: Melkziekte (hypocalcemie) Slepende melkziekte (ketose) Leververvetting Mastitis Aandacht voor voeding, huisvesting en management! Negatieve energiebalans begin lactatie Onvoldoende voeropname bij een hoge melkproductie initieert vetmobilisatie Vetreserves worden hormonaal gestimuleerd; mobilisatie dient de melkproductie 13

14 Aanpak van metabole stress Onvoldoende voeropname bij een hoge melkproductie initieert vetmobilisatie Aanpak Energie opname verhogen Verlagen melkgift / melkvetgehalte Aanpak van metabole stress Vetreserves worden hormonaal gestimuleerd; mobilisatie dient de melkproductie Aanpak: Verlagen vetmobilisatie Ondersteuning vetmetabolisme 14

15 Vetmobilisatie Extreme vetmobilisatie is gerelateerd aan: Ernstige negatieve energie balans Lage voeropname Leververvetting Hoge BCS voor kalven Hepatic fat content pp: : < 200 mg/kg DM : mg/kg DM : > 300 mg/kg DM Weber et al., 2013 Gevolg ketose BHBZ veroorzaakt daling voeropname Kan de bloedhersenbarrière passeren Stijgt in cerebrospinale vloeistof postpartum Remt centraal voeropname (Laeger et al., 2013) Vicieuze cirkel! 15

16 Voeropname rond kalven Risicofactoren te lage voeropname rond kalven: Hoge conditiescore Te energierijk voer in de droogstand Huisvesting, overbezetting, stress Overvoeren eind lactatie / droogstand Bjerre-Harpøth et al.,

17 Overvoeren eind lactatie / droogstand Bjerre-Harpøth et al., 2014 Overvoeren eind lactatie / droogstand Bjerre-Harpøth et al.,

18 Overvoeren eind lactatie / droogstand Conclusies: - Voerniveau einde lactatie van belang (BCS bij droogzetten) - Energieniveau rantsoen droogstand nog belangrijker! Bjerre-Harpøth et al., 2014 Gevolg overvoeren in de droogstand Teveel energie in de droogstand: Koeien vervetten Stofwisseling lui Meer vetmobilisatie na kalven Minder voeropname na kalven Gevolg: Slepende melkziekte Leververvetting 18

19 Voeropname Moet de pens vol zijn in de droogstand? Van ondergeschikt belang! Liever nog beperken dan teveel energie geven Drie groepen droogstaande koeien vergeleken: Voeropname Rijk-maar-beperkt (=pens niet vol) doet het even goed als arm-onbeperkt! Productie Gezondheid bijv. slepende melkziekte 19

20 Voorkom stress! Wordt vaak onderschat! Licht, lucht, drinkwater Naar afkalfruimte verplaatsen: Niet te vroeg (afzondering) Niet te laat (remt partus) Koe-kalf scheiden: Liefst <24u (stress) Maar effect op gezondheid koe & kalf onzeker Sepúlveda-Varas et al., 2013; Proudfoot et al., 2013; Proudfoot et al., 2014 Voorkom stress! Voerhek Vaak & voldoende vers voer Mogelijkheid te vluchten Voldoende plek (alle dieren tegelijk vreten) Ligplekken Voldoende plek (alle dieren tegelijk liggen) Schoon, niet glad, zacht (zand) Groepssamenstelling Niet te vaak veranderen Niet één koe verplaatsen! Sepúlveda-Varas et al., 2013; Campler et al.,

21 Beweging Beweging, wat kost dat? 5 km: ±600 VEM per dag Hall & Brody, 1934; Brody, 1945; Tucker, 1969; Dijkman et al., Hangt af van: Gedwongen of vrijwillig Type ondergrond 21

22 Opzet experiment 32 hoogdrachtige koeien eind lactatie 16 dieren lage BCS ( 3,25) 16 dieren hoge BCS ( 3,50) Van wk -6 tot wk 6 Controlegroep Beweging in de droogstand Behandeling Groep STEP: Tijdens de hele droogstand, tot aan afkalven 2 x 45 minuten lopen Snelheid: 3,4 km/u (totale afstand 5 km) Na afkalven: geen verschil 22

23 Resultaten NEFA postpartum HIGH > LOW (P<0.05) STEP CON Resultaten BHBZ postpartum HIGH > LOW (P<0.01) STEP < CON (P<0.01) 23

24 Resultaten lever TAG HIGH > LOW (P<0.01) groep HIGH: STEP < CON (P<0.10) Specifieke nutriënten 24

25 Choline en vetstofwisseling neurotransmitter acetylcholine homocysteine CHOLINE betaine phosphatidylcholine methionine S-adenosylmethionine Phospholipids cell membranes, VLDL methylation (-CH 3 ) DNA, RNA, protein Choline Voeren van (pensbeschermd) choline Hogere voeropname en melkeiwit opbrengst Plasma NEFA, BHBZ en glucose vergelijkbaar Lagere lever TAG Zom et al., 2011; Goselink et al., 2013 Meer mrna in lever: carnitine opname glucose opname VLDL vorming 25

26 Choline Lima et al., 2012: Op 1 bedrijf 230 melkkoeien gevolgd Twee behandelingen: Controle Pensbeschermd choline van -25 tot 80 dagen p.p. Monitoring gezondheid en vruchtbaarheid in de eerste 90 dagen postpartum Choline Lima et al.,

27 Choline Lima et al., 2012 Take home messages 27

28 Einde lactatie Droogstand 28

29 Voorkom stress Specifieke nutriënten 29

30 Maatwerk Vragen? Meer informatie? Donderdag 22 oktober 2015 in Wageningen International Dairy Nutrition Symposium Dairy Cow Nutrition and Animal Health 30