Overzicht kansen(on)gelijkheid in concept verkiezingsprogramma s Algemeen VVD

Transcriptie

1 Overzicht kansen(on)gelijkheid in concept verkiezingsprogramma s 2017 Roel van Hulten en Ménalde Moojen, 24 oktober 2016 Algemeen In alle tot 24 oktober gepubliceerde programma s (m.u.v. 50Plus en PVV) gaat aandacht uit naar kansengelijkheid in relatie tot onderwijs. Onderwijs wordt dan vooral gezien als (deel) van de oplossing van het grotere maatschappelijke probleem. De urgentie en de oplossingsrichtingen in de programma s verschillen uiteraard naar politieke kleur. Vaak worden oplossingen gezocht in meer flexibiliteit en maatwerk (zonder een systeemwijziging voor te staan). Flexibilisering en (investeren in) maatwerk zijn de afgelopen periode belangrijke aandachtspunten geweest in de gesprekken die de VO-raad heeft gehad met onder meer de programmacommissies die de verkiezingsprogramma s schrijven, naast investeringen in leraren zoals bijvoorbeeld extra ontwikkeltijd. Gezien de breed gevoelde urgentie van bijna alle politieke partijen bij het onderwerp kansengelijkheid, kunnen we ervanuit gaan dat dit onderwerp ook een rol van belang zal spelen tijdens de formatieonderhandelingen voor een nieuw kabinet. Hieronder vindt u een weergave van het onderwerp kansengelijkheid en de oplossingen en maatregelen die de partijen voorstaan in de verschillende verkiezingsprogramma s. Helemaal onderaan vindt u een tabel met bulletpoints. NB: niet alle maatregelen die hieronder staan beschreven worden door de partijen zelf rechtstreeks in verband gebracht met kansen(on)gelijkheid. In een aantal gevallen is het een interpretatie. N.B.B.: De partijen in onderstaande overzichten zijn gerangschikt naar de grootte van de huidige Kamerfracties. VVD Om ieder kind een gelijke kans te geven, is een goed schooladvies noodzakelijk. De partij wil dat het hoogste schooladvies leidend wordt wanneer het advies van de basisschoolleraar en de centrale eindtoets van elkaar verschillen. Het advies en de CITO-score worden tegelijkertijd bekend gemaakt. Ook moet het goed mogelijk zijn om op latere leeftijd een overstap naar een ander niveau te maken. Vmbo-scholen worden in staat gesteld om hun programma beter aan te sluiten op het vervolgonderwijs. Vmbo en mbo kunnen dan ook een deel van het onderwijs samen gaan verzorgen. Leerlingen die hun eindexamen niet hebben gehaald krijgen de kans om

2 deelcertificaten per vak te volgen op hun eigen middelbare school. Ook wil de partij het mogelijk maken om een mbo diploma op een vmbo school te halen. Leerlingen kunnen vakken op verschillende niveaus volgen en dit moet zichtbaar zijn op het diploma en LOB krijgt een sterkere positie. Havo-leerlingen met op hun diploma bètavakken op vwo-niveau moeten naar de TU kunnen. PvdA De partij gaat zich inzetten voor gelijke kansen en wil hiervoor ook extra investeren in onderwijs. In het gehele onderwijs moeten hindernissen weggenomen worden voor kinderen die met een achterstand beginnen en recht doen aan laatbloeiers die in een ander tempo leren dan gemiddeld. Ook persoonlijke, sociaal-emotionele ontplooiing en burgerschap moeten deel uitmaken van het onderwijs. Grote verschillen in de thuissituatie kan het onderwijs slechts voor een deel compenseren. Alles wat gelijke kansen bevordert, moet dan ook maximaal worden benut. Concreet: Bassischolen moeten alle leerlingen gecombineerde adviezen geven in een van de volgende drie stromen: voorbereidend hoger onderwijs (havo, atheneum en gymnasium)/voorbereidend beroepsonderwijs (de hogere vmbo niveaus en havo) en voorbereidend vakonderwijs (de lagere vmbo niveaus). Het schooladvies is leidend, tenzij de citoscore hoger uitvalt. Onderwijsinstellingen organiseren hun opleidingen in brede brugklassen overeenkomstig bovenstaande stromen. Via de bekostigingsvoorwaarden wordt hierop gestuurd. Dat betekent dat op zijn minst één van deze stromen door een VO-school wordt aangeboden. Na drie jaar vindt selectie plaats voor de uiteindelijke opleiding waarvoor de leerling zich wil diplomeren. De partij wil de hogere vmbo niveaus verlengen tot 5 jaar, net zoals de havo. Scholen krijgen meer armslag om te investeren in huiswerkbegeleiding voor kinderen met ouders die dat niet kunnen betalen. De partij wil het maatwerkdiploma invoeren, zodat kinderen per vak op een zo hoog mogelijk niveau eindexamen kunnen doen. Dit diploma moet zo worden vormgegeven, dat er geen twijfel kan ontstaan over de waarde van het diploma en het niet bijdraagt aan meer selectie aan de poort bij het vervolgonderwijs. Tot slot stelt de partij voor de vrijwillige ouderbijdrage te maximeren om te voorkomen dat scholen de bijdrage als een selectie-instrument gebruiken. SP De SP stelt kinderen gelijkere kansen te kunnen bieden door klassen te verkleinen, waarbij een gemiddelde van 23 leerlingen per klas de norm is. Daarnaast stelt de partij voor om de mogelijkheid om te stapelen te vergroten. Vroege selectie zou moeten worden tegengegaan door middel van brede brugklassen. Voorts zou er een einde moeten komen aan de nadruk op eenzijdige testresultaten door kinderen veel breder te beoordelen. Schooladviezen moeten volgens de SP dan ook worden gebaseerd op de groeipotentie van kinderen en niet alleen de huidige beheersing van bepaalde cognitieve vaardigheden.

3 Jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen krijgen een arbeidsmarktkwalificatie, die duidelijk maakt wat hun vaardigheden zijn. De partij wil meer vakscholen invoeren, bijvoorbeeld door vmbo en mbo samen te voegen. Op die vakscholen kunnen ook startkwalificaties worden behaald. CDA Het CDA is van mening dat elk kind een gelijke kans op schoolkeuze moet hebben op basis van inzet en capaciteiten. Het schooladvies blijft daarom leidend. Om het schooladvies te versterken moeten leraren beter worden opgeleid en toegerust. Brede en meerjarige brugklassen worden binnen de huidige scholengemeenschappen gestimuleerd, want ook laatbloeiers moeten kansen krijgen zich te ontplooien. Stapelen wordt gestimuleerd. Schakelprogramma s spelen een rol in dit alles. De tweedeling vertaalt zich ook in de geringe aandacht en waardering voor het beroepsonderwijs. De partij wil daarom meer investeren in het beroepsonderwijs. Daarnaast verdient de overgang van het vmbo naar het mbo meer aandacht, deze overgang is vaak te groot. Er moeten betere LOB en schakelprogramma s komen. Ook steunt de partij doorlopende vakmanroutes. D66 Ook deze partij ziet onderwijs als motor van kansengelijkheid. Ongelijke kansen voeden tweedeling en tweedeling is desastreus: er moeten gelijke kansen komen door het beste onderwijs. Goed onderwijs moet voor iedereen bereikbaar zijn. Talent en inzet zijn de enige factoren die het succes van het individu bepalen. De partij wil dan ook investeren in onderwijs. Concreet: De partij wil brede en meerjarige brugklassen creëren, ook in vmbo/havo combinaties. Er komen experimenten met driejarige brugklassen. Doorstromen en stapelen moeten worden gestimuleerd. Aanmeldingsprocedure moeten eenvoudig, toegankelijk en transparant zijn. Ook moeten er genoeg scholen zijn die vmbo tot vwo combineren. Categorale scholen moeten samenwerken met brede scholen. Prikkels voor selectie aan de poort bij het vo worden weggehaald. Succes van twijfelleerlingen wordt beloond. Bij het meer gepersonaliseerd onderwijs hoort ook het volgen en examineren van vakken op meerdere niveaus middels een maatwerkdiploma. De partij wil ervoor zorgen dat onderwijs op vmbo en mbo beter op elkaar aansluiten, door o.a. een integraal toetsingskader en experimenten met doorlopende leerlijnen, als het ware één onderwijssysteem. Het beroepsonderwijs (vmbo, mbo en hbo) moet een volwaardige pijler worden naast het academisch onderwijs. Voor leerlingen die wel goed zijn in hun vak, maar voor wie te hoge eisen aan taal en rekenen leiden tot het risico van uitval, wordt het mogelijk een vakdiploma te halen dat toegang biedt tot de arbeidsmarkt.

4 ChristenUnie De partij heeft een programma op hoofdlijnen. Hoewel de ChristenUnie in het inleidende gedeelte van het onderdeel onderwijs wel wijst op het belang van gelijke kansen, keert het thema nauwelijks terug in de concrete voorstellen die CU doet. De CU geeft aan te willen investeren in achterstandsleerlingen en vluchtelingenkinderen om gelijke kansen te bevorderen. Die investering behelst het leren van de Nederlandse taal, onze cultuur, waarden, rechtstaat en democratie. GroenLinks De partij wil kansenongelijkheid aanpakken. De kern van dit onderwerp in het programma is dat onderwijs ongelijkheid moet verkleinen. Onderwijs moet inclusief zijn en leerlingen moeten onderwijs in hun eigen ontwikkeltempo kunnen volgen. In scholen ontmoeten ze leeftijdsgenoten met verschillende achtergronden. Concreet: De partij wil een soort moderne middenschool, met brede brugklassen, vanuit de gedachte dat er een einde moet komen aan de vroege selectie en toets cultuur in het po. Ook moet het schooladvies gecorrigeerd kunnen worden: ieder kind heeft recht op een brede brugklas zodat er genoeg tijd is om een goede schoolrichting te kiezen. Iedere school met een divers aanbod biedt een tweejarige brede brugklas aan als optie voor leerlingen. Er wordt extra bekostiging vrijgemaakt voor elke leerling die in een brede brugklas zit. Wettelijk moet worden vastgelegd dat kinderen een dubbel schooladvies kunnen krijgen. Ook worden scholen niet meer afgerekend op hun rendement, waardoor ze kinderen vaker de kans geven een hoger niveau te volgen. Ook komt er budget voor bijspijkercursussen op school, vooral voor ouders met een kleine portemonnee. Er komt een doorstroomrecht op elk niveau. Kinderen kunnen ook vakken op een hoger of een lager niveau afsluiten.

5 Kansengelijkheid in het VO N.B.: Deze tabel vertaalt de reeds gepubliceerde conceptverkiezingsprogramma s in concrete en korte bullet points, het aantal bullet points per partij is geen afspiegeling van de waarde die een partij hecht aan kansengelijkheid in het onderwijs. Hoogste advies leidend bij verschil tussen adviezen basisschoolleraar en centrale eindtoets Gelijktijdige bekendmaking score centrale eindtoets en basisschooladvies Mogelijkheid om op latere leeftijd de overstap naar een hoger onderwijsniveau te maken Vmbo-scholen in staat stellen hun programma beter aan te laten sluiten op het vervolgonderwijs Vmbo en mbo moeten een deel van het onderwijs samen kunnen verzorgen Behalen van deelcertificaten per vak op eigen vo-school als een leerling hun CE niet halen Behalen van mbo-diploma op vmbo-scholen Vakken volgen op verschillende niveaus Havoleerlingen met afgesloten bètavakken op vwo-niveau moeten toegang krijgen tot TU Sterkere positie LOB Er komt keuze uit drie gecombineerde schooladviezen voor alle leerlingen: voorbereidend hoger onderwijs/voorbereidend beroepsonderwijs/voorbereidend vakonderwijs. Via bekostiging wordt hierop gestuurd Een VO-school biedt tenminste één van deze drie stromen aan Schooladvies is leidend, tenzij de citoscore hoger uitvalt Na drie jaar vindt selectie plaats voor de uiteindelijke opleiding waarvoor de leerling zich wil diplomeren Hogere vmbo niveaus worden verlengd tot 5 jaar Meer armslag voor scholen om te investeren in huiswerkbegeleiding voor kinderen met ouders die dat niet kunnen betalen Invoering maatwerkdiploma, zodat kinderen op een zo hoog mogelijk niveau eindexamen kunnen doen Maximeren vrijwillige ouderbijdrage teneinde te voorkomen dat scholen de bijdrage als selectie-instrument gebruiken Verkleinen klassen, gemiddelde van 23 leerlingen per klas als norm Mogelijkheid om te stapelen vergroten Vroege selectie tegengaan d.m.v. brede brugklassen Einde aan nadruk op eenzijdige testresultaten door kinderen breder te beoordelen Aanvullend op de huidige beheersing van cognitieve vaardigheden schooladviezen baseren op groeipotentie van kinderen

6 Arbeidsmarktkwalificatie voor jongeren die geen startkwalificatie kunnen halen Meer vakscholen door bijv. vmbo en mbo deels samen te voegen Mogelijkheid om startkwalificaties te behalen op deze vakscholen Gelijke kansen op schoolkeuze op basis van inzet en capaciteiten Schooladvies blijft leidend Beter opleiden en toerusten docenten om schooladvies te versterken Brede en meerjarige brugklassen stimuleren binnen de huidige scholengemeenschappen Stimuleren stapelen Investeren in beroepsonderwijs Meer aandacht naar de vaak te grote overgang vmbo naar mbo Betere LOB en schakelprogramma s Doorlopende vakmanroutes N.v.t. Creëren van brede en meerjarige brugklassen, ook in vmbo/havo combinaties Experimenten met driejarige brugklassen Stimuleren van doorstromen en stapelen Eenvoudige, toegankelijke en transparante aanmeldingsprocedure Meer scholen die vmbo t/m vwo combineren Categorale scholen moeten samenwerken met brede scholen Weghalen prikkels selectie aan de poort Succes van twijfelleerlingen belonen Volgen en examineren van vakken op meerdere niveaus met het maatwerkdiploma Betere aansluiting vmbo en mbo d.m.v. integraal toetsingskader en experimenten met doorlopende leerlijnen Het beroepsonderwijs moet een volwaardige pijler worden naast het academisch onderwijs Mogelijkheid creëren tot een vakdiploma bij wie te hoge eisen taal en rekenen leiden tot uitval Invoering maatwerkdiploma Investeren in het leren van Nederlandse taal, cultuur, waarden, rechtstaat en democratie door achterstandskinderen en vluchtelingenkinderen Moderne middenschool met brede brugklassen Einde aan vroege selectie en toetscultuur po Mogelijkheid om schooladvies te corrigeren Vrijmaken extra bekostiging voor elke leerling die in een brede brugklas zit

7 Wettelijk vastleggen dat kinderen een dubbel schooladvies kunnen krijgen Scholen worden niet meer afgerekend op rendement zodat kinderen vaker de kans krijgen een hoger niveau te volgen Vrijmaken budget voor bijspijkercursussen op school Doorstroomrecht op elk niveau Afsluiten van vakken op een hoger of lager niveau Nog niet gepubliceerd