DE RAAKLIJN KATERN: jaargang 16, nr.81. Bijlage bij «t Groene Waasland» nr.155, mei (v.u. Firmin De Beleyr, Belsele)

Transcriptie

1 DE RAAKLIJN KATERN: jaargang 16, nr.81. Bijlage bij «t Groene Waasland» nr.155, mei (v.u. Firmin De Beleyr, Belsele) 1

2 Beste lezer, In deze katern sluiten wij onze werking rond mijn waterweg af. In dit kader kan u het verslag lezen van onze fietstocht en het artikel dat verschenen is in het driemaandelijks tijdschrift van de heemkundige kring Vlaanderen. Hiermee is op dit niveau de Belselebeek erkend als lokaal erfgoed. Dat dit zover gekomen is hebben wij vooral te danken aan Omer Burm. Hij was en is de persoon die de Belselebeek in de aandacht bracht en blijft houden. Zijn gedrevenheid spreekt boekdelen. Ik durf zelfs stellen dat Omer, door zijn kennis op vlak van waterhuishouding, op zijn beurt tot het lokale erfgoed hoort. Hij heeft zelfs een eigen webstek: en dat zegt genoeg! Samen met Lieve Driljeux, Marina Moens, Fred Van Remoortel en ondergetekende was hij medestichter van De Raaklijn op 3 juni Omer was ook de bedenker van het logo van De Raaklijn. 1. Het dorp Belsele 2. Het natuurmonument de vallei van de Belelselebeek 3. De open ruimte Daarom is deze extra water katern een hulde aan Omer. Hij verliet de dagelijkse werking van De Raaklijn. Maar dit wil niet zeggen dat hij niet meer bezig is met zijn beek en ons hierin te adviseren. Omer zal ook de waakvlamfunctie van onze vereniging in het oog blijven houden. Zo hebben wij het milieudelict in de Bergdreef correct aangepakt en ervoor gezorgd dat de werken werden stil gelegd. Wie onze jaarwerking op jaarbasis wil doornemen kan daarvoor terecht in ons jaarboek Voor 5 krijgt u dit boek toegestuurd, tenzij u het reeds besteld had bij de vernieuwing van het lidmaatschap. Wij verontschuldigen ons voor de vertraging. Verder nog veel leesgenot en misschien tot zondag op de dag van het Park. Firmin De Beleyr 2

3 Over bomen en mensen. 25 mei 2008: 18de Dag van het Park Bomen en mensen één verhaal! Bent u klaar voor een nieuwe Dag van het Park? Het succes van de editie 2007 is wellicht een goed argument om er ook in 2008 bij te zijn. En omdat vorige editie het thema bomen zo goed aansloeg, hebben we beslist om ook in 2008 de boom centraal te plaatsen in de actie. Als we even over bomen nadenken komen we al snel tot een verrassende vaststelling: achter elke boom schuilt een verhaal met mensen in elk mens schuilt een verhaal over een boom. Of hoe uitgesproken of stilzwijgend sterk de band kan zijn tussen bomen en mensen, hoe de geschiedenis van bomen en mensen ongemerkt verstrengelt, En dat is geen nieuw gegeven. Het is een verhaal van vele eeuwen, van vele duizenden jaren. Het is een verhaal zonder begin en zonder einde. Vanuit die vaststelling komen we als vanzelf op het thema van dit jaar Bomensen Het verhaal van drie parken in het centrum van Belsele. De grote parktuinen in ons dorp vormen als het ware een groene long, een plek waar de mens tot verwondering en rust kan komen, bovendien vormen ze biotoop voor fauna en flora. De Raaklijn geeft haar leden de kans om kennis te maken met de vier grote parktuinen: het Groenhof, het vroegere Bisschoppelijke domein, het nieuwe park Hof Van Belsele en eventueel het Mierennestbosje. We verwachten u om 14u aan het Groenhof, Belseledorp nr Wij starten daar de parkwandeling. 3

4 Moet er nog zand zijn? Tijdens het krokusverlof werd de bouwput (vroeger site Van Remoortel) in de Kleemstraat uitgegraven. Door dit grondverzet zaten de aanpalende straten onder het stof en was de illegale ophoging van een akker in de Bergdreef en dumping van poelgrachten een feit. In onze vorige katern gaven wij reeds uiting van onze grote ontgoocheling dat er niet, vroeger en strenger werd opgetreden. Het tegendeel, er klonk sussende taal en er werd beweerd dat de ophoging best in orde was. De graaf- en bouwfirma waren een toonbeeld. Dit kon wel tellen als pijnstiller. In onze vorige katern kondigden wij aan dat wij hier niet mee akkoord waren en dat wij met onze klacht hogerop zouden gaan. Dit is ondertussen gebeurd, na ons bezwaar bij hogere overheid (provincie en Vlaams gewest) werden de werkzaamheden uiteindelijk stilgelegd. Net voor de stillegging was de gedumpte poelgracht, op bevel van het stadsbestuur, terug opengelegd. Een terechte beslissing en tegelijk weer niet goed vonden wij, want de herstelde poel ligt nu niet meer op haar oorspronkelijke plaats. Intussen zit alles in de impasse en zal heel deze affaire uitgevochten worden via de rechtbank. Hoe dit gaat aflopen weten we nog niet. In deze bijdrage geven wij tekst en uitleg op een onverkwikkelijk milieudelict dat men eigenlijk kon voorkomen moest men de wet juister geïnterpreteerd hebben. 4

5 Hierboven de bewuste akker naast de Bergdreef. We lopen even de akker rond en geven u daarbij de beelden weer: We starten in de dreef die ontoegankelijk is bij langdurig regenweer. De foto geeft het beeld richting akker. Op de plaats waar de zandhoop ligt (voor de els) lag vroeger de poelgracht. (positie 1 op kaart) De poelgracht waterde af naar een zijgracht via een buis, deze buis ligt nog steeds in de grond en watert enkel nog minimaal grondwater af. (positie 2 op kaart) 5

6 Als we deze buis zouden doortrekken zou ze terug in de poelgracht moet uitkomen. Dit is niet meer het geval. De heruitgegraven poelgracht, op bevel van de burgemeester, ligt er enkele meters naast. (positie 2 op kaart) De dreef is smaller en de akker is groter geworden. Doordat deze poelgracht niet meer kan afwateren via de oorspronkelijke buis, heeft men nu wateroverlast op de aangrenzende de akker richting E17. (positie 3 op kaart) De betrokken landbouwer heeft hiervoor op vrijdag 11 en zaterdag 12 april zijn grachten moeten uitgraven en het water een andere uitweg laten zoeken. (positie 4 op kaart) 6

7 De gracht die deze doorgang geeft naar de waterloop nr.46 laat de ophoging zien die hier meer dan 1 meter bedraagt. (positie 5 op kaart) In het midden van de akker is om onduidelijke reden een gedeelte niet opgehoogd. We veronderstellen dat deze plek dient om het water van de ophoging naar hier te laten sijpelen. Hier zie je eveneens de ophoging die meer dan 1 meter bedraagt. 7

8 (positie 6 op kaart) We bekijken even de waterloop 46 die niet is dichtgegooid, maar wel oververzadigd raakte en daardoor ook is uitgegraven. (positie 7 op kaart) Het is ondertussen duidelijk geworden dat de waterhuishouding duidelijk verstoord is door deze illegale ophoging. Met andere woorden het bewijs dat deze ophoging onwettelijk was volgens het vergunningsbeleid. Hierbij de link naar de website waar je het artikel 99 kan vinden. Daarin kan je de omschrijving van een "aanmerkelijke reliëfwijziging" lezen. Klik op "vergunningenbeleid" en scroll verder naar art html Feit is dat er verschillende gedupeerden zijn: - de landbouwer die deze ophoging wel toeliet, maar ze volledig verkeerd heeft ingeschat, - een tweede landbouwer die niet bij zijn vee geraakt en daardoor enkele koeien verloren heeft, - de buurtbewoners vanwege de overlast, - de graaffirma die waarschijnlijk in een rechtsonzekere toestand zit, zij heeft tenslotte de opdracht gekregen van de bouwheer, - het milieu en de natuur, - het landschap is gewijzigd en de waterhuishouding eveneens. Het is de taak vanwege het beleid om in deze zaak de nodige openheid te creëren rond de fouten die zijn gemaakt in dit dossier. 8

9 Wij rekenen er op dat het gebied niet alleen hersteld wordt, maar terug ontwikkeld wordt tot een mooi wandelgebied. Dat de Bergdreef terug haar oude glorie krijgt met nieuwe wilgenrijen. Dat de historische rootputten (foto s) kunnen bezocht worden en dat men vanuit deze dreef kan verder kan wandelen langs oude maar verdwenen wegels. Kortom een gebied waarin de poelen en waterlopen te zien zullen zijn met hun typische fauna en flora. Wat dit betreft toonde de natuur zich van haar beste kant. De pas herstelde poelgracht zat reeds vol met kikkerdril. Zo ziet u maar dat fouten herstelbaar zijn. Hiervoor is politieke moed en doorzetting nodig. 9

10 Dag van de aarde een verslag: De dag van de aarde viel op paaszaterdag. Op deze 22 ste maart beloofden de weersvoorspellers ons reeds de beste aprilse grillen. Dit sombere beeld hield sommigen jammer genoeg tegen om mee te fietsen. De dappere fietsers die toch op de plaats van de afspraak verzamelden, werden onverwacht getrakteerd op meer zonneschijn dat ze die dag durfden hopen. Zodoende trokken wij ons op gang om de loop van de Belselebeek te gaan verkennen vanaf haar brongebied tot haar monding. Voor de tocht zelf verwijzen we naar de vorige katern. Op onze webstek (bij link tijdschrift nr. 80) kan u alles in kleur bekijken. Hier volgt een fotoverslag van deze zeer gevarieerde tocht van ongeveer 25 km. Dat de tocht ook te doen was voor minder mobiele mensen, bewees Camiel De Vooght met zijn electrowagentje. Klaar om te vertrekken aan de Land- en tuinbouwschool. Van hier uit rijden we naar het brongebied. Via de Weverstraat bezochten wij het aanpalend rietveld dat als waterzuiveringstation dienst doet. 10

11 Het brongebied in het John Van Eyckpark deed haar naam alle eer aan. Door de overvloedige regenval van de vorige dagen zaten alle brongrachten naar de Belselebeek overvol. Ter hoogte van het tweede rietveld liep het water rechtsreeks de Belselebeek in en stuwde het water de putdeksels omhoog. De Belselebeek loopt op deze plaats onder de Arkestraat. (foto onder) 11

12 De Belselebeek duikt onder De Waterschootstraat en toont ons wat het overstromingsgebied moet doen water bufferen en mooie taferelen opleveren! en mooie watertaferelen opleveren! 12

13 De Belselebeek vervolgt kolkend haar weg via de meerskens richting dorp. Wij hielden halt in het gemeentehuis voor de tentoonstelling van oude fossielen en kaarten en natuurlijk om de inwendige mens te versterken. Omer Burm was gastheer en bleef de bezoekers boeien met zijn niet te evenaren kennis over de geschiedenis van de beek. 13

14 Na deze pauze hervatte de ploeg fietsers het tweede deel van de tocht richting Kouterstraat. Daar werd een naamplaat van de Belselebeek terug rechtgezet. Via de Belselewegel en het sluisje van de Armentruyenbeek werd er richting Sinaai gereden. In de Hellestraat werden wij getrakteerd op de eerste helse hagelbui. Tussen de laatste opklaringen wandelden we even naar een merkwaardige bekenkruispunt. Via een sifon vloeit de Klaverbeek onder de Belselebeek (Berkelarebeek). Beekwachter Dirk Deschepper wijst de Klaverbeek aan. Ondertussen werden we getrakteerd op de tweede en derde hagelbui. We spraken van geluk dat we in het Keysershof nog half droog konden nagenieten van een natje. Op deze manier werd deze fietstocht afgesloten en fietste iedereen op eigen tempo huiswaarts. 14

15 Belselebeek in de kijker! Op de 22 e maart werd het tijdschrift over lokaal erfgoed in Vlaanderen aangeboden. Buiten de Belselebeek wordt het verleden, heden en toekomst van een 20-tal Vlaamse waterlopen beschreven. Deze kleurendruk is nog beperkt te verkrijgen aan de milde prijs van 5. We drukken hierbij het onderdeel van de Belselebeek af: Belselebeek van bron tot monding Tekst: Firmin De Beleyr en Omer Burm, de Raaklijn Foto s: Walter Vermeulen, fotoclub Balder, Dirk Deschepper, de Raaklijn De Belselebeek bevindt zich in het Waasland. De beek ontspringt in Waasmunster, loopt door Belsele, het Waterschoot en Sinaai en mondt uit in de Moervaart. Aan de hand van talrijke cultuurhistorische elementen kunnen we tot duizenden jaren terug de geschiedenis schetsen. Uittreksel uit de kaart van het Land van Waas van 1656 door Peter Verbist. Verz. Bibliotheca Wasiana. 15

16 Het verleden van de Belselebeek Op de hogere en drogere gebieden van de Belselebeek, in de omgeving van de Mierennest of de heide van Belsele werden verschillende bodemvondsten uit de Late Bronstijd, de Late IJzertijd en uit de Gallo- Romeinse periode gedaan. Dat maakt van Belsele één van de oudste Wase nederzettingen. Blootgelegde fundamenten van een Gallo- Romeinse villa (type Porticus villa) in de omgeving, doen ons vermoeden dat de dorpskom tijdens de Gallo-Romeinse periode ontstond langs de oude Romeinse heirbaan. Omstreeks het jaar 500 was er wellicht een kleine Frankische landbouwgemeenschap gevestigd op de Belseelse heide. In 1892 werd een Gallo-Romeinse muntschat bovengespit bij het uitgraven van een boom. In een kleine inlandse amfoor zaten 1527 zilveren munten. Aan de oevers van de Belselebeek zijn nog heel wat brokken ijzeroer te vinden. Deze brokken werden in die tijd uit deze beddingen gewonnen om er ijzer uit te smelten. Op de heide werden verschillende molens gebouwd zoals de Roomanmolen en de Gavermolen. De straatnamen Molendreef, Molenwijk en Gavermolenstraat zijn dan ook niet uit de lucht gegrepen. In de dorpskern van Belsele heeft de Belselebeek echt haar stempel gedrukt. Rond 1200 werden heerlijkheden gevormd. De voornaamste heerlijkheid in Belsele was het Hof Van Belsele. Men bouwde er een omwald kasteel (kasteeldreef). Verscheidene eigenaars waren : Willem Van Belsele (1230) Fam. Van Steenlandt (1400) Fam. Van Der Gracht (1627) Guillelmus Josephus van Malcote (1700) 16

17 Fam. Van Der Noot (1800) Pieter Van Haute-Denis Bisdom Gent (1901) Fam. Deprez (2007) Perceelkaart van het Hof van Belsele. De kaart is een kopie van een tekening uit Verz. K.O.K. van het land van Waas. Het hof van Belsele werd in 1702 op kaart gezet door A. Van Landeghem. De Belselebeek loopt er doorheen. Tekening van de Waterschootwijk uit het landboek van de Parochie Belsele. Winters tafereel omstreeks De vijver en de omwalling van het kasteel zijn gekoppeld aan de Belselebeek. Verz. fam. Knapen Belsele) 17

18 Het heden van de Belselebeek Het brongebied van de Belselebeek ligt in Waasmunster. In dit brongebied stromen de beekjes alleen in natte periodes: bij regen dringt het water er onmiddellijk de bodem in. Het water vanop de cuesta van het Waasland ligt 35m boven de zeespiegel en wordt door de Belselebeek voor een ruim deel afgewaterd. De oorsprong van de Belselebeek ligt aan het John Van Eyckpark in Waasmunster. Hier ontvangt de Belselebeek het water van Heimolen, van de Hoge Kouter te Sint-Niklaas en van de Nijverheidsstraat aan de Roskam. Het water wordt er gezuiverd door twee kleinschalige waterzuiveringstations: één van Heimolen en één van het John Van Eyckpark. De cuesta van het Waasland (35meter) is het brongebied van de Belselebeek. (Foto Walter Vermeulen) Begin van het stroomgebied van de Belselebeek aan het John Van Eyckpark. (Foto Dirk Deschepper) 18

19 Vanaf haar brongebied stroomt het water richting Belsele-centrum. In het Waterschoot ontvangt de beek het water van verscheidene secundaire beekjes die afkomstig zijn van de hoogte van Sombeke, de stuifzandrug van Waasmunster, het Paradijs en de Mierennest in Belsele. Daar wordt de beek gevuld met regenwater na regenbuien, maar in droge periodes ontvangt ze er het kwelwater uit de bodem. In het Waterschoot legde men een kunstmatig overstromingsgebied aan om het centrum van Belsele tegen overstroming te vrijwaren. In het centrum stroomt de beek door een nieuw aangelegd park Hof Van Belsele. Daar wordt ze meteen geflankeerd door een ruime, goed bewandelbare wegel, een trendbreuk in moderne urbanisatie. Ze ontvangt hier het water van de Molenwijk, uit het brongebied van de Ransbeek die er eerder naar Puivelde stroomde. De Belselebeek stroomt door haar geologische bedding, overblijfsel van het Vlaamse dal, dat we nu de Meerskens noemen en bij oudere Belselenaren bekend staat als het Slakhuis. Voorbij het centrum kiest de beek de richting naar Sinaai. Op de Kouter ontvangt ze het water van de Schoonhoudtbeek. Beide beken staan bekend als de Tong van Belsele. Ze zijn er ingegraven als een slangentong in de zachte helling van de Wase cuesta. 19

20 Aan de Kouterstraat kan naast de beek gewandeld worden tot aan de Hooimanstraat. Aan de Bezekoek passeert de beek een overstort naar de Armentruyenbeek die wateroverlast in het centrum van Sinaai moet voorkomen. De Belselebeek wordt door de sluis voor een deel afgeleid in de Armentruyenbeek. Aan de Hooimanstraat in Sinaai is de oorspronkelijke loop van de Belselebeek afgedamd en omgeleid om het centrum van Sinaai te beschermen tegen wateroverlast. De Oude Belselebeek loopt voor een deel ingebuisd door het centrum van Sinaai. Ze ontvangt er nog weinig water. Ze stroomt verder langs de 20

21 Zwaanaarde tot waar ze die verlaat en vroeger uitmondde in de Lee. Heden is ze daar ook afgedamd en mondt nu uit in de Klaverbeek, die haar water opvangt en naar het pompgemaal aan het Keizershof leidt. De huidige beek wordt omgeleid langs de Ruyselaerbeek, de Berkelaerbeek, de Bundersgracht naar de Lee. Waar de omgeleide Belselebeek haar water in de Lee stort vloeit ze verder richting Leebrug. Hier wordt ze geflankeerd door een mooie wandelweg tot aan haar monding in de Moervaart aan het Keyzershof. De monding van de omgeleide Belselebeek in de Moervaart aan de Keizersbrug. De toekomst aan de Belselebeek Het park van het Hof van Belsele is vorig jaar verdubbeld in oppervlakte (negen ha!). Binnenkort komen hier nog eens vier ha bij. Hierin krijgt de beek haar oude glorie terug. Waarbij jong en oud terug zal kunnen slenteren langsheen de beek in alle seizoenen. Ons Heem Tijdschrift over lokaal erfgoed in Vlaanderen. 21

22 Nieuws van de bosgroep. In ons vorig artikeltje hadden we het over de bosgroepen, zij beogen een duurzaam bosbeheer door het uitvoeren van een dunningskap. Hoe werkt dat? Medewerkers van de bosgroep markeren toekomstbomen (blauwe kleur) en te vellen bomen (rode kleur) in het bos. Bij een dunningskap is het de bedoeling om de mooiste bomen in het bos meer licht te geven om te groeien. Meer licht in het bos zorgt daarnaast ook voor meer ruimte voor struiken, kruiden en dit is goed voor het dierenleven in het bos. Om bij de kapping van de bomen zo min mogelijk schade te berokkenen wordt ook het parcours uitgestippeld indien het werk met een oogstmachine (harvester) gebeurt. De te kappen bomen worden zorgvuldig opgemeten en dit wordt genoteerd, zodoende kan de boscoördinator het volume hout berekenen en te koop aanbieden. De houtopkoper doet de exploitatie. Veelal worden de bomen geveld met kettingzagen en uitsleepmachines (timberjack), maar in grotere bossen wordt de harvester (oogstmachine) ingezet. Werking harvester 22

23 Met een harvester is het mogelijk om een boom volledig machinaal te vellen en in sortimenten te korten. De boom wordt met de grijparmen vastgepakt en daarna, net boven de grond, doorgezaagd. De machinist kan de boom precies laten vallen waar hij dat wil. De boomstam gaat, in horizontale stand door de harvesterkop, waarbij de stam ondertussen ontdaan wordt van de zijtakken en op lengte gezaagd wordt. De boom wordt vervolgens ter plekke gekort en soort en lengte opgestapeld, zodat er geen lange stammen door het bos hoeven te worden gesleept en de omringende begroeiing niet wordt beschadigd. (bron : hei-heg-hoogeind.dse.nl) Het afzagen en korten van de bomen gebeurt computergestuurd; de computer meet precies hoeveel hout de machine passeert en alle gegevens worden opgeslagen op diskette of via satelliet doorgegeven aan het kantoor. Zo kan exact worden vastgesteld en gecontroleerd hoeveel hout van welk sortiment uit welk bosvak is gehaald. (bron: AVHI: Algemene Vereniging Inlands Hout) Namens de bosgroep Dirk Deschepper 23

24 Dinsdag 27 mei Open jaarvergadering Stramin Ieder jaar organiseert Stramin haar open jaarvergadering. Het thema van de avond is het natuurlijk erfgoed te Nieuwkerken. Nieuwkerken mag inderdaad trots zijn op zijn kleine landschapselementen en goed uitgebouwd wegelnetwerk. Stramin bestaat 25 jaar en U bent welkom op deze avond waarbij u getrakteerd wordt op een hapje en drankje. Afspraak in zaal De Nieuwe Klok Ten Bos, Nieuwkerken, 20u. De Raaklijn U bent welkom op onze samenkomsten in 2008: 19 mei en verder in het jaar op 23 juni, 29 sep, 27 okt, 24 nov, 15 dec De vergaderingen gaan telkens door in het zaaltje van de Klavers te Belsele om 20u. De Raaklijn Vereniging voor de kwaliteit van de omgeving te Belsele. secretariaat : Kleemstraat 89, 9111 Belsele PCR : Website: 24