Wat ging er aan de wet DBA vooraf?

Transcriptie

1 Kennisdocument Modelovereenkomsten Als opdrachtgever kunt u vanaf 1 mei 2016 geen beroep meer doen op de vrijwarende werking van een Verklaring arbeidsrelatie (VAR). De VAR is vervallen en maakt plaats voor modelovereenkomsten. Dit is geregeld in de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (wet DBA). In dit kennisdocument zetten wij kort uiteen waarom de wet DBA tot stand is gekomen en leggen wij uit wat de wet DBA voor u gaat inhouden. Wat ging er aan de wet DBA vooraf? Tot 1 mei 2016 vragen opdrachtnemers een VAR aan om bij hun opdrachtgever(s) te kunnen aantonen dat ze zelfstandige zijn en niet bij de opdrachtgever(s) in (fictieve) loondienst zijn. Op dit moment zijn er vier verschillende VAR's: 1. VAR-loon 2. VAR-row (resultaat uit overige werkzaamheden) 3. VAR-wuo (winst uit onderneming) 4. VAR-dga (directeur-grootaandeelhouder) Wanneer een opdrachtnemer een VAR-wuo of VAR-dga kan overleggen, mag de opdrachtgever er, zonder nader onderzoek, van uitgaan dat de opdrachtnemer een zelfstandige is. De opdrachtgever hoeft dan geen loonheffingen in te houden of premies werknemersverzekeringen af te dragen op de beloning die hij aan de opdrachtnemer betaalt. De opdrachtgever, die te goeder trouw is, kan niet worden aangesproken als achteraf blijkt dat de opdrachtnemer eigenlijk in (fictieve) loondienst van de opdrachtgever was. Dit wordt de vrijwarende werking van de VAR genoemd. Een VAR werd, volgens de staatssecretaris van Financiën de heer Wiebes, echter te vaak, te snel en

2 onterecht afgegeven. Handhaving was voor de Belastingdienst lastig en opdrachtgevers hadden geen verantwoordelijkheden ten aanzien van de VAR. Vaak waren zogenaamde zelfstandigen volgens de Belastingdienst wel in (fictieve) loondienst van hun opdrachtgever. Beiden konden daarvan profiteren; de opdrachtgever omdat hij bijvoorbeeld geen premies werknemersverzekeringen verschuldigd is en geen twee jaar het loon van de werknemer door hoeft te betalen bij ziekte. De opdrachtnemer kan gebruik maken van de diversen aftrekposten, zoals zelfstandigenaftrek en de MKB-winstvrijstelling, in de inkomstenbelasting. Wiebes noemt dit schijnzelfstandigheid. Hier moest volgens hem iets aan worden gedaan. In de praktijk bleek het lastig om een alternatief voor de VAR te ontwikkelen. In 2014 is het voorstel Beschikking geen loonheffingen (BGL) gelanceerd. Echter door weerstand uit de politiek en de praktijk en door implementatieproblemen bij de Belastingdienst is dit voorstel ingetrokken. In de tussentijd zouden de VAR s die voor 2014 zijn afgegeven onverminderd geldig blijven in Na het intrekken van het voorstel BGL stuurde staatssecretaris Wiebes Op 19 mei 2015 het wetsvoorstel Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) naar de Tweede Kamer, die het wetsvoorstel al op 2 juli 2015 heeft aangenomen. Precies zeven maanden later, op 2 februari 2016 heeft de Eerste Kamer eveneens ingestemd met het wetsvoorstel. Overigens bestaat vanuit de praktijk evenveel weerstand tegen de wet DBA als er was tegen de BGL. De wet gaat in per 1 mei 2016 en tot 1 mei 2017 zal er een overgangsperiode zijn, waarin de Belastingdienst wel zal controleren, maar zal het steeds slechts bij een waarschuwing houden, tenzij duidelijk sprake is van fraude. Verder zal in deze periode de nadruk liggen op voorlichting. Gevolgen van de wet DBA De wet DBA moet ervoor gaan zorgen dat de handhavingsproblemen van de Belastingdienst tot het verleden behoren. Dat moet gaan gebeuren doordat opdrachtgever en opdrachtnemer moeten gaan werken met modelovereenkomsten. Als deze worden gebruikt en daadwerkelijk wordt gewerkt conform deze overeenkomsten is een zelfstandige niet in loondienst bij zijn opdrachtgever. Waar onder de VAR alleen de opdrachtnemer verantwoordelijk was voor het niet bestaan van een dienstbetrekking worden met de wet DBA de opdrachtgevers hiervoor medeverantwoordelijk. In tegenstelling tot de VAR hebben de modelovereenkomsten echter geen vrijwarende werking. Wanneer opdrachtgevers en opdrachtnemers werken met een goedgekeurde eigen overeenkomst DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 2 van 8

3 of met modelovereenkomst en deze naleven lopen opdrachtgevers echter weinig risico dat de Belastingdienst de onterecht niet ingehouden en/of afgedragen belastingen en premies zal naheffen Werken conform modelovereenkomst Het is belangrijk dat opdrachtgevers en opdrachtnemers, bij het oordeel van de Belastingdienst dat de opdrachtnemer niet in loondienst is, hun afspraken nakomen. Dit wil zeggen dat zij niets mogen doen wat in strijd is met de overeenkomst die zij hebben gesloten. Als bij een controle blijkt dat zij zich in de praktijk niet strikt aan hun afspraken houden dan kan de Belastingdienst achteraf besluiten dat de opdrachtnemer toch in loondienst is bij de opdrachtgever en de onterecht niet ingehouden en/of afgedragen belastingen en premies naheffen. Ingeval van een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) zal de opdrachtgever vaak ook met terugwerkende kracht pensioenpremies moeten betalen. Veel van bovenstaande belastingen en premies kunnen opdrachtgevers niet of moeilijk op de opdrachtnemers verhalen. Het is dus belangrijk om als opdrachtgever te blijven controleren of conform de overeenkomst wordt gewerkt, maar ook om met de opdrachtnemer afspraken te maken over wat de opdrachtgever gaat verhalen op het moment dat de Belastingdienst succesvol heeft gesteld dat er sprake is van een dienstbetrekking. Tip! Bij het opstellen van een overeenkomst of het invullen van een modelovereenkomst moet u ervoor zorgen dat u deze kunt naleven en dat u in uw situatie volgens deze overeenkomst kunt werken. Modelovereenkomsten van de Belastingdienst De Belastingdienst heeft op haar website enkele algemene of in bepaalde branches of beroepsgroepen te gebruiken voorbeelden van modelovereenkomsten gepubliceerd. Opdrachtgevers en opdrachtnemers kunnen deze gebruiken of kunnen hun eigen overeenkomst van opdracht voorleggen aan de Belastingdienst. Het oordeel geldt in principe vijf jaar, mits de omstandigheden en de wet- en regelgeving gelijk blijven. Algemene modelovereenkomsten DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 3 van 8

4 Er zijn drie algemene modelovereenkomsten gepubliceerd. Deze kunnen worden gebruikt door opdrachtgevers en opdrachtnemers die niet in een bepaalde branche of beroepsgroep werken. Deze overeenkomsten zijn opgesteld door de Belastingdienst in overleg met werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland. Het gaat hier om de volgende overeenkomsten: Geen werkgeversgezag (de meest algemene); Vrije vervanging (de opdrachtnemer mag anderen de opdracht laten uitvoeren); Tussenkomst (de opdrachtnemer wordt via een derde (intermediair) ingehuurd). Modelovereenkomsten voor branches en beroepsgroepen Branches en/of beroepsgroepen kunnen ook een modelovereenkomst opstellen en laten beoordelen door de Belastingdienst. Ook deze modelovereenkomst publiceert de Belastingdienst op haar website als zij van oordeel is dat de overeenkomst niet leidt tot een dienstbetrekking. Opdrachtgevers en opdrachtnemers in een branche kunnen de voor hen toepasselijke overeenkomst gebruiken. Zij hoeven deze overeenkomst dan ook niet meer voor te leggen aan de Belastingdienst, omdat deze al is beoordeeld. Wanneer opdrachtgevers en opdrachtnemers veranderingen aanbrengen in de overeenkomst kunnen zij er niet meer van uitgaan dat er geen sprake is van een dienstbetrekking. Die zekerheid hebben zij pas als zij de overeenkomst door de Belastingdienst laten beoordelen. Enkele branches hebben al een modelovereenkomst laten beoordelen en publiceren. Hieronder een overzicht van de reeds gepubliceerde overeenkomsten: Artiesten Beroepsgoederenvervoer Bouw Huisartsen Kunst- en cultuureducatie Tandartsen Thuiszorg Verloskundigen Een gepubliceerde modelovereenkomst gebruiken Bij de toepassing van een gepubliceerde overeenkomst moeten opdrachtgevers en opdrachtnemers op een aantal zaken letten. Alle gepubliceerde modelovereenkomsten hebben van de Belastingdienst een kenmerk (een nummerreeks) meegekregen. In de overeenkomst moet naar dit nummer worden verwezen. De opdrachtgever en opdrachtnemer mogen er dan op DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 4 van 8

5 vertrouwen dat geen sprake is van een dienstbetrekking, mits zij conform de overeenkomst werken. Tip! Voor het verwijzen naar de door u gebruikte modelovereenkomst van de Belastingdienst adviseren wij u de volgende tekst toe te voegen: Deze overeenkomst is gebaseerd op de door de Belastingdienst op [DATUM] onder nummer [NUMMER] beoordeelde overeenkomst. De in die overeenkomst gemarkeerde bepalingen zijn in deze overeenkomst ongewijzigd overgenomen. Voor zover in deze overeenkomst aanpassingen hebben plaatsgevonden, zijn partijen van mening dat deze aanpassingen geen afbreuk doen aan de in de model- of voorbeeldovereenkomst gemarkeerde bepalingen. Opvallend zijn ook de markeringen die verspreid over de modelovereenkomsten zijn aangebracht. De teksten die hierin staan zijn van belang bij de beoordeling of sprake is van een dienstbetrekking of niet. Als opdrachtgevers en opdrachtnemers deze teksten niet veranderen en in de overeenkomst laten staan dan mogen zij aannemen dat er geen sprake is van een dienstbetrekking. De niet-gemarkeerde teksten mogen zij aanpassen aan hun eigen situatie. Uiteraard mogen er geen afspraken worden gemaakt die in strijd zijn met de gemarkeerde teksten. Tip! Als u een modelovereenkomst van de Belastingdienst gebruikt, laat de gemarkeerde teksten zoals ze zijn. Haal de markeringen ook pas weg als u de overeenkomst volledig heeft ingevuld. U heeft dan tijdens het invullen minder kans om de gemarkeerde teksten per ongeluk te verwijderen of aan te passen. Voorbeeldteksten voor in de modelovereenkomst Het kan zijn dat opdrachtgevers en opdrachtnemers geen gebruik willen maken van een gepubliceerde modelovereenkomst of dat zij het niet eens zijn met bepaalde gemarkeerde teksten. Om hen te helpen heeft de Belastingdienst op zijn website een aantal voorbeeldteksten gezet die kunnen worden gebruikt bij het opstellen van de eigen overeenkomst of ter vervanging van gemarkeerde teksten. De Belastingdienst heeft ook voorbeeldteksten opgenomen die juist leiden naar het oordeel dat sprake is van een dienstbetrekking. Als opdrachtgevers en opdrachtnemers in hun overeenkomst DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 5 van 8

6 iets willen afspreken dat daarop lijkt, dan kan dit betekenen dat de opdrachtnemer in loondienst van de opdrachtgever zou moeten komen. Als zij dit willen voorkomen, dan zullen zij andere afspraken moeten maken. Een eigen overeenkomst voorleggen Opdrachtgevers en opdrachtnemers moeten een overeenkomst van opdracht sluiten om hun afspraken vast te leggen. Wanneer zij een overeenkomst hebben gesloten kunnen zij deze door de Belastingdienst laten beoordelen. De Belastingdienst zal dan bepalen of de afspraken tussen de opdrachtnemer en de opdrachtgever tot een dienstbetrekking leiden. Als de Belastingdienst de samenwerking tussen een opdrachtgever en een opdrachtnemer niet beschouwt als een dienstbetrekking dan kan de opdrachtgever de opdrachtnemer behandelen als een zelfstandige. Als opdrachtgevers en opdrachtnemers een overeenkomst willen voorleggen, moeten zij deze sturen naar: De Belastingdienst wil dat de volgende gegevens worden meegestuurd bij de te beoordelen overeenkomst: de naam van de organisatie die de overeenkomst voorlegt; de soort van die organisatie (bijvoorbeeld brancheorganisatie of een intermediair); en de contactpersoon van die organisatie (naam, adres telefoonnummer en ); en RSIN/BSN van de organisatie als die een opdrachtgever of opdrachtnemer is; en dat wordt aangegeven of de overeenkomst voor één opdrachtgever of meerdere opdrachtgevers is bedoeld; en een duidelijk en volledig overzicht van alle afspraken; en de werkzaamheden en de omstandigheden van uitvoering daarvan; en of de overeenkomst door bemiddeling tot stand is gekomen; en welke specifieke regelgeving of certificeringseisen gelden. Vanzelfsprekend kunnen wij u helpen bij het opstellen van een overeenkomst van opdracht en voor u de overeenkomst voorleggen bij de belastingdienst. Implementatietermijn De wet DBA gaat in op 1 mei Tot die tijd mogen opdrachtnemers hun VAR van 2014, 2015 en/of 2016 nog blijven gebruiken. De opdrachtgevers mogen dan ook uitgaan van de vrijwarende werking daarvan en kunnen dus niet worden aangesproken, tenzij uiteraard sprake is van misbruik. Het zal tot 1 mei 2016 nog mogelijk zijn om een nieuwe VAR aan te vragen als een opdrachtnemer er een nodig heeft, nieuwe werkzaamheden gaat verrichten of nog geen VAR heeft. Het is ook mogelijk om nu al volgens een modelovereenkomst te werken. DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 6 van 8

7 Opdrachtgevers en opdrachtnemers krijgen tot 1 mei 2017 de tijd om hun werkwijze aan de wet DBA aan te passen. De Belastingdienst zal in deze periode alleen waarschuwingen uitdelen, maar geen boetes. Enkel als overduidelijk fraude wordt gepleegd, zal de Belastingdienst actie ondernemen. In de periode van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017 zal de Belastingdienst veel inzetten op voorlichting over de nieuwe wetgeving. Tip! Wanneer u als opdrachtnemer nog geen VAR heeft kunt u deze nog aanvragen. Deze kunt u binnen vijf werkdagen al hebben, maar dat kan ook acht weken duren. Wij adviseren u daarom geen VAR aan te vragen, maar nu al met de modelovereenkomsten te werken. Conclusie Vanaf 1 mei 2016 kunnen opdrachtnemers hun VAR niet meer gebruiken om aan te tonen dat zij niet in loondienst zijn bij hun opdrachtgever(s). Vanaf deze datum kunnen zij deze zekerheid krijgen door een modelovereenkomst van de site van de Belastingdienst te gebruiken of een eigen overeenkomst van opdracht door de Belastingdienst te laten beoordelen. Opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn met de wet DBA beide verantwoordelijk voor dat hun arbeidsrelatie geen dienstbetrekking wordt, zodat financiële gevolgen achterwege zullen blijven. Tot 1 mei 2017 krijgen opdrachtgevers en opdrachtnemers de tijd om zich aan de nieuwe wet aan te passen. Wij zijn u graag van dienst bij het beoordelen van uw arbeidsrelaties met zelfstandigen. DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 7 van 8

8 Heeft u nog vragen of wilt u meer informatie? Laat ons u terugbellen door dit contactformulier in te vullen. Of neem contact op met één van onze vestigingen DRV in Bergen op Zoom Joulehof 10, 4622 RG Bergen op Zoom DRV in Oud-Beijerland Beetsstraat 1, 3261 PL Oud-Beijerland DRV in Breda Cosunpark 20, 4814 ND Breda DRV in Roosendaal Emmerblok 30, Oud Gastel DRV in Goes Stationspark 51, 4462 DZ Goes DRV in Rotterdam Hoofdweg 52, 3067 GH Rotterdam DRV in Hellevoetsluis Bruggehoofd 7, 3223 DB Hellevoetsluis DRV in Sliedrecht Trapezium 150, 3364 DL Sliedrecht DRV in Middelburg Park Veldzigt 1, 4336 DR Middelburg DRV in Terneuzen Willem Alexanderlaan 45, 4532 DB Terneuzen DRV in Naaldwijk Zuidweg 59, 2671 MP Naaldwijk DRV in Zierikzee Karnemelksvaart 2, 4301 GX Zierikzee DRV Personeel De VAR nu echt geschiedenis Pagina 8 van 8