Ik hoor hier niet thuis.
|
|
- Christian Pieters
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ik hoor hier niet thuis. Nelly Kuypers-Cappendijck 1, Mieke Faes & Johan Bastiaensen Ik verouder op twee snelheden. Toen mijn lichaam brozer, dunner en trager begon te worden, bleef mijn geest stilstaan. In mijn hoofd ben ik nog steeds vijfendertig, maar mijn lijf lijkt steeds minder bij de inhoud van dat hoofd te passen. Terwijl mijn gedachten met dezelfde snelheid flitsen als vroeger kosten de eenvoudigste lichaamsbewegingen me nu zeeën van tijd. Uit een stoel overeind komen, op de bril van de wc plaatsnemen, een boterham doorsnijden alles lijkt op een dagtaak. Sinds ik in dit tehuis woon kan ik ook niets meer zonder hulp. Ik kan mijn broek niet opsjorren, omdat ik daarvoor twee handen nodig heb en ik met één ervan mezelf moet steunen. Mijn jas kan ik niet zelfstandig aantrekken, omdat ik mijn rechterarm niet ver genoeg kan opheffen. En hoewel de fysiotherapeute zegt dat ik volledig hersteld ben van de operaties die ik heb ondergaan en weer kan lopen, voelt mijn rechterbeen alsof iemand een tuinslang in de spieren heeft gestoken en de kracht eruit laat druppelen. Ik heb het idee dat ik wankel op mijn benen sta, terwijl dat ogenschijnlijk stevig is. Ze gaan kwiek vooruit en toch wil ik steeds dat iemand meeloopt omdat ik bang ben dat ik val. Als ik loop durf ik niet stil te blijven staan, uit angst dat ik mezelf niet meer in gang kan zetten. Als ik mijn rolstoel in het oog krijg, begin ik te hijgen, zoals een paard dat zijn stal ruikt. Opgelucht plof ik op de zitting: veilig terug in de stoel, en nog geen minuut later haat ik dat ding op wielen omdat het mij gevangen houdt. Dit is geen lichaam, dit is een gevangenis. 1 vroeger schrijfster van misdaadverhalen, nu bewoonster van een verzorgingstehuis * personalia Ik hoor hier niet thuis. 135
2 Straks is steevast veel later Ik weet dat de fysiotherapeute gelijk heeft: hoe meer ik oefen, hoe beter en vooral sneller het gaat. Die boterham kan voor mijn mes veranderen van een taaie verzameling vezels in een zacht stukje boter; die broek hoeft niet rond mijn knieën te blijven slingeren. Maar ik voel ook dat ze liever hebben dat ik niet loop, dat ik in mijn stoel blijf zitten suffen voor het raam, net als de anderen. Pas op, u kunt vallen! Gaat u weer lopen? Als u valt zijn wij niet verantwoordelijk, hoor! Dat zijn dan tenminste nog reacties. Heel vaak druk ik op de bel en komt er niemand. En áls een van de verzorgers komt is dat om te melden dat hij straks komt. Er zijn hier nog negenentwintig bewoners, mevrouw. Straks is steevast veel later. Als ik de gang inrol om na te gaan wat ze aan het doen zijn, zijn ze nooit met een van die negenentwintig anderen bezig, maar zitten ze met elkaar koffie te drinken en te leuteren. Het hek voor het bed Het ergste is het wakker worden en opstaan, of beter gezegd: de lange tijd die tussen het eerste en het tweede ligt. Als ik inslaap lig ik nog redelijk omhoog, maar als ik de volgende ochtend wakker word, is mijn hoofd weggezakt in het kussen. Ik moet plassen en ik moet ademen. Allebei lukt niet. Het drukt in mijn blaas en tegen mijn keel. Ik druk op de knop. Ik krijg het gevoel dat ik in mijn broek plas en dat ik stik. Ik druk nogmaals op de knop. Ik probeer rechtop te zitten en te hoesten en blijf halverwege de pogingen steken. Ik bedwing mijn sluitspieren en mijn opkomende paniek. Ik druk weer op de knop. Ik verhef mijn stem. Zelfs ik kan het gemompel dat ik produceer nauwelijks verstaan. Er gebeurt niets. De seconden en minuten die ik voel verstrijken tikken alleen in mijn hoofd luidop. Uiteindelijk verschijnt er iemand die me wel rechtop zet, maar niet uit bed haalt. Als ik zeg dat ik eruit wil, dat ik dringend moet plassen en kakken is het antwoord dat ik geduld moet hebben: Er zijn hier nog dertig bewoners, mevrouw. Negenentwintig!, corrigeer ik kwaad. Maar als ik eraan wil toevoegen dat ik zelf een van die negenentwintig ben, is de deur alweer gesloten. De klink naar beneden, het hek vóór het bed omhoog. Ik zou er eens uit kunnen vallen. Nee, ik zou eens kunnen ontsnappen. Dit is geen kamer, dit is een cel. 136 JG32 / 2014 / SB2 / Nelly Kuypers-Cappendijck, Mieke Faes & Johan Bastiaensen
3 De plas die ik niet meer kan ophouden loopt langs mijn benen, zoals de lucht uit mijn longen, en tegelijk daarmee de woede, de schaamte, de vernedering. Als een klein kind lig ik mijn eigen pis en stront, maar ik ben geen twee, ik ben vijfendertig. In mijn hoofd tenminste. Mijn lichaam is tweeënnegentig. Des te scherper voelen De ene ochtend zit ik om acht uur aan de ontbijttafel, de andere om tien uur. Ik heb lange en korte dagen toegewezen gekregen, omdat iedereen vroeg uit bed wil worden gehaald en er nu eenmaal niet voldoende personeel is om aan die wens gehoor te geven. Zo wordt het ochtendleed over iedereen gelijkelijk verdeeld. Dat proberen ze me althans wijs te maken, want als ik mijn rolstoel tegen de tafel rijd zie ik altijd dezelfde gezichten van mensen die al vóór mij uit bed zijn gehaald. Sommigen snurken openlijk, anderen staren wezenloos voor zich uit. De een slaapt gewoon voort, de ander zit er met het avondeten nog altijd, onbeweeglijk, alsof er geen tijd is verstreken. Waarom zij wel en ik niet? Anderen verloren na een beroerte een deel van hun verstand, ik alleen een deel van het gevoel in mijn rechterarm en rechterbeen. Maar de vernedering van het dragen van een luier, van het slapen in een bed met tralies voel ik des te scherper. Op sommige dagen vrees ik mijn verstand alsnog te verliezen, op andere wenste ik dat dit al gebeurd was. En waarschijnlijk gebeurt het hoe dan ook. Toen ik hier maanden geleden arriveerde waren er twee andere vrouwen die me destijds even normaal leken als ik nog ben. De een zit tegenwoordig urenlang te roepen, gillen en schelden in haar stoel, de ander zit met een wijsvinger omhoog. Het lijkt of ze ons ergens voor wil waarschuwen, maar ze spreekt het niet uit, ze zwijgt als een stomgeslagen standbeeld. Toch heeft ze me wel degelijk in heldere bewoordingen gewaarschuwd: Pas maar op binnen een half jaar word je hier stapelgek. Misschien voelde ze het aankomen. Na het ontbijt rol ik de gang op. Op mijn schoot ligt een Engelse roman. Ik wil me terugtrekken in een hoek, in een boek, in een andere wereld en een andere taal. In een van de kamers begint een man te roepen: Zuster! Zuster! Hij zal de hele dag tevergeefs blijven proberen, want ook als de Ik hoor hier niet thuis. 137
4 zuster komt, komt nooit de gewenste verlossing. Een magere vrouw loopt me voorbij, achter haar rollator. Ze begint aan het eerste van talloze rondjes, en als ze stopt blijft het doormalen in haar hoofd. Achter me hoor ik andere rolstoelen. Het gevecht om een gunstig plekje voor het toilet is al begonnen. Dit is geen tehuis, dit is een concentratiekamp. Ik hoor hier niet thuis. Tien jaar doe ik dit werk nu als verpleegkundige in het woon-zorgcentrum. Was het een keuze? Ja, eigenlijk wel. In mijn stage op geriatrie merkte ik dat de omgang met ouderen mij wel aansprak. Een woon-zorgcentrum is ook minder klinisch werk dan het ziekenhuis. Je leert bewoners (geen patiënten) en hun familie ook op een andere manier kennen. Op de jaarlijkse reünie van de verpleegschool moet ik me wel telkens verantwoorden. Jij haalde toch goede punten, waarom ben je dan toch in een rusthuis gaan werken? Het kwam me wel goed uit. Het is dicht bij huis en het ploegensysteem en weekendwerk zorgen ervoor dat er bijna altijd iemand thuis is voor de kinderen. Ik geef dat dan maar als uitleg, want als ik zeg dat ik het werk boeiend vind kijken de oud-medestudenten me meewarig aan. Een echte volwaardige verpleegster moet een beetje dokter zijn met veel technische handelingen in het werk. Op OK en intensieve zorgen zitten de echte. Wat me wel stoort in dit werk is hoe de laatste jaren de werkdruk is toegenomen. Toen ik tien jaar geleden begon, stonden we s ochtends met vijf op dienst zodat je meer tijd kon besteden aan de zorg voor de bewoners en je kon hen begeleiden bij het wassen en aankleden. Alleen in het weekend, wanneer we met de helft van het personeel stonden, was het vooral zorgen dat de mensen op tijd aan tafel zaten. Tijd voor een praatje of wat extra aandacht aan een bewoner was er niet. De laatste tijd heb ik het gevoel dat het nu alle dagen weekend is. De directie zegt dat zij er niet aan kunnen doen dat er bezuinigd moet worden. Het is de schuld van de overheid. En de bewoners blinken ook niet uit in coöperatie. Er zou eens iemand moeten onderzoeken waar en wanneer ouderen de eigenschap geduld kwijtraken. Zou het iets te maken kunnen hebben met het feit dat ouderen steeds 138 JG32 / 2014 / SB2 / Nelly Kuypers-Cappendijck, Mieke Faes & Johan Bastiaensen
5 minder empathie kunnen opbrengen voor anderen? Dat ze steeds meer met zichzelf bezig zijn en steeds minder met anderen? Men zegt wel eens dat ouderdom het spiegelbeeld is van de kindertijd. Ik moet het stilaan gaan geloven. Kinderen zijn ook een beetje egoïstisch. Als hun behoeftes maar voldaan zijn, is het allang goed. Dat dit ook voor anderen geldt is moeilijk denkbaar voor hen. Ik zie hetzelfde fenomeen bij de bewoners. Ze weten heel goed dat we een hele ochtend van hier naar daar lopen om iedereen toch op een redelijk uur aan de ontbijttafel te krijgen. We hebben zelfs een beurtrol. We zorgen dat iedereen om beurt vroeg of laat geholpen wordt. Bewoners weten dit, en toch Een aantal bewoners kan het niet laten om tijdens de ochtendspits op het belletje te drukken. Het enige effect dat ze hiermee bekomen, is dat de ochtendspits langer uitloopt en dat ze dus nóg later geholpen worden. Het belletje negeren kan en mag niet. Er zou inderdaad iets ergs aan de hand kunnen zijn, dus je moet gaan kijken. Maar in vijfennegentig procent van de gevallen krijg je te horen dat ze moeten pissen of kakken. Toevallig geldt dat ook voor de negenentwintig andere bewoners. In het begin hielp ik deze mensen dan nog op het toilet, maar dat heb ik snel afgeleerd. Je bent bezig met de verzorging van één bewoner, je helpt ondertussen een andere bewoner naar het toilet en zegt dan dat hij of zij moet blijven zitten en moet bellen als hij of zij klaar is. Dus dan ga je terug naar de andere bewoner en nog voor je goed en wel terug bij de ander bent, gaat het belletje opnieuw omdat ze klaar zijn. En dan zijn ze boos als je niet snel genoeg komt, want ze zitten niet comfortabel op het toilet. Twee jaar geleden heeft een bewoner zo haar heup gebroken. De verzorgende kwam niet snel genoeg helpen en de bewoner probeerde zelf weer naar bed te gaan. Een val en een gebroken heup. En wie denk je dat er van de bewoner, de directie en de familie de schuld kreeg? Dus nu laten we de mensen in bed tot ze aan de beurt zijn. En om geen tijd te verspillen zeggen we dat er nog negenentwintig andere bewoners zijn. Niet dat het veel uithaalt. Het zijn grote kinderen. Ik heb er altijd aan gehouden om de bewoners op een volwassen, niet betuttelende manier te bejegenen. Geen verkleinwoorden, niet op een kinderlijke manier praten, niet paternalistisch omgaan met bewoners, Het zou dan ook fijn zijn mochten de bewoners zich ook op een volwassen manier gedragen. Voor alles vragen ze je hulp. Wil je mijn vestje eens Ik hoor hier niet thuis. 139
6 gaan halen, want het is hier koud. Help het eens aantrekken want ik kan mijn arm niet goed opheffen. Terwijl de fysio gezegd heeft dat Mevrouw dat best zelf kan. Het is zelfs een goede oefening om fit te blijven. Maar als je dat durft te zeggen, ho maar! Dan krijg je een hoop verwijten naar je hoofd. Noemen jullie dat verzorgen? Je bent nog te lui om me even te helpen. Of: Ja, koffie drinken met de collega s, dat kunnen jullie goed. Vorige week zei nog een van de bewoners dat het hier net een concentratiekamp is en haar kamer een cel. Dat is dan de dank die je krijgt voor alle zorgen die we geven aan deze mensen. Soms droom ik van een rustige baan op OK of intensieve zorgen. 140 JG32 / 2014 / SB2 / Nelly Kuypers-Cappendijck, Mieke Faes & Johan Bastiaensen
7 personalia bastiaensen johan klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie- Academie. bongaerts birgit Klinisch psycholoog, systeemtheoretisch psychotherapeut bij PC Sint- Amedeus te Mortsel. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. cottyn lieve Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie- Academie. faes mieke Klinisch psycholoog-psychotherapeut en opleider; staflid van de Interactie-Academie. fuchs thomas Psychiater en filosoof. Professor aan de psychiatrische afdeling van het Centrum voor Psychosociale Geneeskunde en Karl-Jaspers-Professor van de Filosofische Grondslagen van de Psychiatrie aan de Universiteit van Heidelberg. Hij is verbonden aan verschillende onderzoeksprojecten waaronder TESIS (Toward an Embodied Science for Intersubjectivity). galbusera laura Klinisch psycholoog verbonden aan het INT Marie Curie netwerk, TESIS (Toward an Embodied Science of Intersubjectivity). Ze schrijft haar PHD begin artikel personalia / JG32 / 2014 / SB2 187
8 over belichaamde subjectiviteit en schizofrenie aan de Psychiatrische Kliniek van Universiteit van Heidelberg. kuypers-cappendijck nelly Maakte deel uit van de eerste lichting hoog opgeleide meisjes die door de Nederlandse Spoorwegen in dienst werd genomen. Na haar huwelijk werd zij, zoals dat indertijd bij wet verplicht was, automatisch ontslagen om mannelijke kostwinners voorrang te geven. Naast haar leven als huisvrouw en moeder schreef ze misdaadverhalen, waarvan er enkele tientallen gepubliceerd werden in tijdschriften en bloemlezingen. Op 83-jarige leeftijd werd zij weduwe en op 90-jarige leeftijd belandde zij noodgedwongen in een rust- en verzorgingstehuis. mous jørgen Werkzaam als psychotherapeut bij de Viersprong en als docent bij de Rino-groep. van reybrouck tomas Klinisch psycholoog-psychotherapeut. Werkzaam bij CGG Eclips afdeling verslavingszorg te Gent en groepspraktijk de Luwte te Lochristi. Geassocieerde trainer bij de Interactie-Academie. vermeire sabine Psychotherapeut, orthopedagoog en opleider; staflid van de Interactie- Academie JG32 / 2014 / SB2 / personalia begin artikel
De verzamelde levens van Paula S.
Verhelst, I. (2013) De verzamelde levens van Paula S. Antwerpen: De Bezige Bij Birgit Bongaerts Dit boek is een roman en tegelijk het levensverhaal van Paula S. Geen biografie, daarvoor waren niet voldoende
Het geheim van de trainer: de hoofdingrediënten van succesvolle (in-company) trainingen
Kaufman, L., & Ploegmakers, J. (2012) Het geheim van de trainer: de hoofdingrediënten van succesvolle (in-company) trainingen Amsterdam: Pearson Benelux BV Tomas Van Reybrouck Dit boek, geschreven voor
Goed ouderschap. Een andere kijk op opvoeden
Ramaekers, S., & Suissa, J. (2013) Goed ouderschap. Een andere kijk op opvoeden Antwerpen-Apeldoorn: Garant. (158 pp.) Lieve Cottyn Ouderschap en opvoeding zijn een hot item in onze actuele samenleving.
Voor Indigo en Nhimo Papahoorjeme_bw.indd :02
Papahoorjeme_bw.indd 2 05-05-11 15:02 Papahoorjeme_bw.indd 3 05-05-11 15:02 Voor Indigo en Nhimo Tamara Bos Papa, hoor je me? met tekeningen van Annemarie van Haeringen Leopold / Amsterdam De liefste
Het droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis.
Het droogbed boek Werkboek bij de droogbedtraining in het ziekenhuis. Dit werkboek is bedoeld als ondersteuning bij het trainingsprogramma. De droogbedtraining is speciaal ontwikkeld voor kinderen en jongeren
Het leven van Max en z,n mama *week 11*
Het leven van Max en z,n mama *week 11* Op naar de drie maanden toe, want Max is nu 11 weken oud. Daarna nog een maand van aftellen, dan zitten de vier maanden erop die Daan heeft geleefd. Hopelijk wordt
Huilend geromantiseerd en schijnend geëerd
Huilend geromantiseerd en schijnend geëerd 1 2 Aurora Stevens Huilend geromantiseerd en schijnend geëerd Autobiografie 3 Copyright Aurora Stevens Omslagontwerp Aurora Stevens Auteursfoto Janna de Jong
1 Kussen over mijn hoofd
1 Kussen over mijn hoofd De woonkamerdeur valt met een klap achter mij dicht. Ik ren de trap op, sla hier en daar een tree over. Niet vallen, denk ik nog, of misschien wel vallen. Mijn been breken en dan
Laura. Ingrid Mulder. t.b.v.:
Laura Laura Ingrid Mulder t.b.v.: Schrijver: Ingrid Mulder Coverontwerp: Ingrid Mulder ISBN: 9789402127126 Ingrid Mulder / San Antón Morón December 2014 Inleiding Voorspoed was haar vreemd. Beter gezegd:
Het boek van Samuel. Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf.
Het boek van Samuel Ik ben begonnen met het boek van Samuel, maar het lukt me niet om verder te lezen; ik word geconfronteerd met mezelf. Ik voel me schuldig naar mezelf toe dat ik al die tijd in de sekte
Drink maar, schat. Ze gaat tegenover me zitten, een frons in haar voorhoofd. Liefje, zeg eens iets. Waar is Sander? Die slaapt nog, ik ben daarnet
3. Klaartje is weg! Ik schrik wakker van mama s schrille stem op de gang. Gestommel op de trap. Papa. Verward kijk ik om me heen. Wat doe ik hier? Slaperig wiebel ik de gang op. Mama schrikt wanneer ik
HANDIG ALS EEN HOND DREIGT
l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT
Door het raam ziet ze Bea, de benedenbuurvrouw. Ze veegt de sneeuw weg van het pad voor de flat. Uitslover, denkt Alice.
Alice ligt in bed. Heel langzaam wordt ze wakker. Haar lichaam ontspannen, haar hoofd leeg. De vertrouwde geur van haar man Jules hangt in de slaapkamer. Een geur van alcohol, nootmuskaat en oude man.
Algemeen Vallen bij ouderen
Algemeen Vallen bij ouderen Als u opgenomen wordt in ons ziekenhuis willen wij weten of u een verhoogde kans heeft om te vallen. Indien u al eens eerder bent gevallen, thuis of in het ziekenhuis, heeft
Take a look at my life week 13
Take a look at my life week 13 Dit was me wel een weekje zeg een nogal saai weekje. Met heel veel op bed liggen omdat ik ziek ben. Hoest de longen uit me lijf, ben onwijs verkouden, totaal geen energie
veeg de tranen van me weg. Ik kijk nog eens rond en er valt een hoop spanning van me af. Er komt zelfs een kleine glimlach op me gezicht terug.
Het DOC Ik kruip in één van de buikpijn terwijl ik in bed lig. Mijn gedachten gaan uit naar de volgende dag. Ik weet wat er die dag staat te gebeuren, maar nog niet hoe dit zal uitpakken. Als ik hieraan
"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5"
"Afraid of the Dead ( The Escape ) Hoofdstuk 5" Voor het eerst alleen Ik werd wakker in een kamer. Een witte kamer. Ik wist niet waar ik was, het was in ieder geval niet de Isolatieruimte. Ik keek om me
blaastraining voor kinderen droogblijven s nachts
Dit boekje is van Naam... Ik ben een jongen / een meisje (zet een cirkel om het juiste antwoord) Adres... Postcode... Woonplaats... Telefoonnummer... Ik ben geboren op... Het ziekenhuis waar ik kom heet
Elke miskraam is anders (deel 2)
Elke miskraam is anders (deel 2) Eindelijk zijn we twee weken verder en heb ik inmiddels de ingreep gehad waar ik op zat te wachten. In de tussen tijd dacht ik eerst dat ik nu wel schoon zou zijn, maar
Zindelijk worden. Thema. 1 Inleiding
Thema 10 Zindelijk worden 1 Inleiding Als zorghulp in de thuiszorg of bijvoorbeeld in de kinderopvang kun je te maken krijgen met kinderen die zindelijk worden. Ze moeten dan leren op een potje te plassen
Ria Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Ze moet wel twee keer zo veel eten als Anne, en altijd weer die pillen vooraf.
1. Susan Susan ligt op een bed in haar tuinhuisje. De twee deuren van het huisje staan wijd open, zodat er frisse lucht naar binnen komt. Vanuit haar bed kan Susan precies tussen de struiken door de achterdeur
Algemene informatie. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed -
Algemene informatie Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis - Kom uit het bed - 1 U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag ongeveer 30% van de ouderen die behandeld
Blijf in beweging tijdens uw ziekenhuisopname
Fysiotherapie Ergotherapie Blijf in beweging tijdens uw ziekenhuisopname i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U bent opgenomen in het ziekenhuis. Tijdens uw opname bent u minder actief
O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen.
Een klein gesprekje met God Er was eens een Kleine Ziel die tegen God zei: Ik weet wie ik ben, ik ben het licht net als alle andere zielen. God lachte breed. Dat is waar!, zei God. Jij bent ook het licht.
Inhoudsopgave. Inleiding...4. De wektraining van Van Londen...5. De droog-bed-training bestaat uit 3 stappen...6. Stap 1: Intensieve training...
Droog bed training Inhoudsopgave Inleiding...4 De wektraining van Van Londen...5 De droog-bed-training bestaat uit 3 stappen...6 Stap 1: Intensieve training...7 A. Één uur voor bedtijd...7 B. Bedtijd...7
Oefeningen terwijl u ligt. UMC Utrecht oefengids
Oefeningen terwijl u ligt UMC Utrecht oefengids UMC Utrecht oefengids Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet wel dat bewegen gezond is. Je wordt er sterker van en je voelt je er beter door.
Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed-
Voorkom onnodige achteruitgang in het ziekenhuis -Kom uit bed- VOORKOM ONNODIGE ACHTERUITGANG IN HET ZIEKENHUIS -KOM UIT BED- INLEIDING U zult misschien wel schrikken als u leest dat drie maanden na ontslag
Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Bewegen voor, tijdens en na uw ziekenhuisopname Tips adviezen en oefeningen
Bewegen voor, tijdens en na uw ziekenhuisopname Tips adviezen en oefeningen ADRZ in beweging Deze folder geeft u informatie over bewegen voor, tijdens en na uw opname. Het is belangrijk om in beweging
De PAAZ, wat is dat? Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar
De PAAZ, wat is dat? Informatie voor kinderen van 8 tot 12 jaar De afgelopen weken was het niet zo leuk bij Pim thuis. Zijn moeder lag de hele dag in bed. Ze stond niet meer op, deed geen boodschappen
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
met tekeningen van ivan & ilia
met tekeningen van ivan & ilia Uitgeverij Ploegsma Amsterdam Dit vriendenboekje is van: Lieke... Eva rood en roze konijn word ik juf mijn zelfdat er geen gemaakte armbandjes arme mensen meer zijn Ik speel
Extra oefeningen. Romp 1. Vooroverbuigen 2 2. Draaien 3. Arm en romp 3. Armen schuiven over tafel 4. Hand en pols 4. Handen vouwen en polsen buigen 5
Extra oefeningen Deze oefeningen sluiten aan op de Oefengids beroerte (CVA). De Oefengids beroerte (CVA) is te bestellen via www.hersenletsel.nl of te downloaden van www.snelinbeweging.nl. De oefengids
Spreekbeurt Dag. Oglaya Doua
Spreekbeurt Dag Oglaya Doua Ik werd wakker voordat m n wekker afging. Het was de dag van mijn spreekbeurt. Met m n ogen wijd open lag ik in bed, mezelf afvragend waarom ik in hemelsnaam bananen als onderwerp
In de bijlage vind je de verhalen van Floris (16), Hiltje (13), Joshua (16) en Wietske (46). Ze komen uit het boekje Ik ben geliefd!
Het kwaad Verdieping: Persoonlijke verhalen Leeftijd: 13-16 Thema: Tijdsduur: 20+ min. In de verdiepingsfase ga je met de jongeren in op hun persoonlijke verhalen Duur: 30 minuten Nodig: twee verhalen
Lia (21) is klaar met krassen en wil taboe doorbreken - Samenle...
! Lia (21) is klaar met krassen en wil taboe doorbreken 04/01/19 om 07:15 Bijgewerkt op 14/02/19 om 11:09 Redactie KW (//kw.be/auteurs/redactie-kw-11.html) Lia is 12 als ze begint met zichzelf te snijden.
ONTSPANNINGSOEFENINGEN
OEFENING 1: VOEL JE LICHAAM Neem even de tijd jouw lichaam te voelen. Waar zit de spanning? Kan je de spanning beetje bij beetje loslaten? 1. Zorg ervoor dat je even niet gestoord wordt en ga rustig op
Inleiding. OMGANGSKUNDE OEFENINGEN Isa Goossens
Inleiding Omgangskunde draait om contact maken. Met deze oefeningen hoop ik dat u echt contact kan maken met leerlingen. We willen allemaal gezien en gehoord worden. We zijn allemaal mensen en iedereen
Oefeningen en adviezen na een totale heupoperatie
Oefeningen en adviezen na een totale heupoperatie FYSIOTHERAPIE Voelt beter Uw heupgewricht is vervangen door een kunstheup (heupprothese). Een mogelijke complicatie is het uit de kom schieten van de
Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.
Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster
[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9
In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie
In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd
Lucas 22,39-46 Jezus bidt
Lucas 22,39-46 Jezus bidt Tweede zondag van de Lijdenstijd Gezinsdienst Liturgie Lied: opwekking 489 Lied: opwekking 430 Votum / groet Lied: psalm 22:1,5 Gebed Wet Lied: E&R bundel 245: 1,2,3 Lezing: Lucas
Het zindelijkheidstraining beleid is van toepassing op alle medewerkers in loondienst.
ZINDELIJKHEIDSTRAINING BELEID 1. TOEPASSING Het zindelijkheidstraining beleid is van toepassing op alle medewerkers in loondienst. 2. DOEL VAN HET DOCUMENT Het doel van het document is dat alle medewerkers
Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17
Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede
Een dierbare verliezen
Een dierbare verliezen Over de gevoelens die u kan ervaren en tips om goed voor uzelf te zorgen INFORMATIEBROCHURE VOOR DE NABESTAANDEN Een dierbare verliezen U hebt kort geleden iemand verloren. Dat
Een dierbare verliezen
Algemeen Een dierbare verliezen www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl ALG042 / Een dierbare verliezen / 14-07-2015 2 Een dierbare verliezen U heeft
Spreekopdrachten thema 7 Werken
Spreekopdrachten thema 7 Werken Opdracht 2 bij 7.2 ** Knip de volgende pagina door. Je bent leidinggevende in een restaurant. Vandaag is de eerste werkdag van een nieuwe werknemer. Leg uit wat hij moet
MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1
MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden
kinesiologie en stressmanagement Bluesroute WD MIDDELBURG T (06)
kinesiologie en stressmanagement Bluesroute 116 4337 WD MIDDELBURG T (06) 57 12 96 00 veerkracht@zeelandnet.nl www.veerkrachtzeeland.nl Hallo, ik ben Tanja Hoogerheijde. Ik werk met volwassenen èn kinderen
Huisregels. voor. kinderen
Huisregels voor. kinderen Versie januari 2016 Inhoudsopgave Huisregels Dreumesen HD pagina 3 Huisregels Peuters HP.pagina 4 2 Huisregels Dreumesen We willen kinderen zoveel mogelijk op positieve wijze
Leer nu poepen en plassen zoals het moet, dan gaat het de rest van je leven goed
Leer nu poepen en plassen zoals het moet, dan gaat het de rest van je leven goed Gebruiksaanwijzing bij het poepwerkboek (print deze gebruiksaanwijzing uit en leg hem in je werkboek). Goed plassen en poepen
Maya s moeder kijkt verbaasd naar de dichte deur. Ze hoort haar dochter snikken. Nou, zo erg is het toch niet, denkt ze.
Een dichte deur Maya! De stem van Maya s moeder klinkt nu heel hard en een beetje boos. Als ik je nog eenmaal moet roepen, kom ik je kamer in!, dreigt haar moeder. Maya doet de deur van haar kamer gauw
Als deze uitspraak vandaag voor u van toepassing is en te maken heeft met uw gezondheid of handicap, dan zet u een kruisje voor de uitspraak.
SIP68 Activiteiten van het dagelijkse leven Tenslotte volgen hier een aantal vragen over activiteiten van het dagelijks leven en over de eventuele beperkingen daarin. Deze vragen gaan niet direct over
Blijf in beweging tijdens uw ziekenhuisopname
Blijf in beweging Blijf in beweging tijdens uw ziekenhuisopname Fysiotherapie Locatie Hoorn/Enkhuizen Inleiding U bent opgenomen in het ziekenhuis. Een ziekenhuisopname heeft vaak meer gevolgen dan op
Een dierbare verliezen. Informatie voor nabestaanden
00 Een dierbare verliezen Informatie voor nabestaanden Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren, en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt
MAMA MIA! FLYNN IS AL GROOT. * 1. Flynn en zijn broers Gil en Kato Dit is Flynn. Hij is vier jaar.
MAMA MIA! FLYNN IS AL GROOT. * 1. Flynn en zijn broers Gil en Kato Dit is Flynn. Hij is vier jaar. -Wijs zelf Flynn aan -Zijn jullie even oud als Flynn /ook vier jaar? Wie is ouder dan Flynn /dus vijf
Oefeningen terwijl u staat. UMC Utrecht oefengids
Oefeningen terwijl u staat UMC Utrecht oefengids UMC Utrecht oefengids Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet wel dat bewegen gezond is. Je wordt er sterker van en je voelt je er beter door.
Huisregels. voor. kinderen
Huisregels voor. kinderen Versie september 2014 Inhoudsopgave Huisregels Dreumesen HD pagina 3 Huisregels Peuters HP.pagina 4 2 Huisregels Dreumesen We willen kinderen zoveel mogelijk op positieve wijze
JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,
Lesbrief SPRIETSELS Improvisatietheater
Lesbrief SPRIETSELS Improvisatietheater Deze lesbrief is geschreven voor de groepen 2, 3 en 4 Beste leerkracht, wat ontzettend leuk dat u binnenkort met uw klas naar een voorstelling van Sprietsels Improvisatietheater
Rick de Leeuw. Hou me stevig vast
Rick de Leeuw Hou me stevig vast Ik zit op de trap En luister naar de radio Er klinkt een mooi en triestig lied Ik neurie zachtjes mee Ik wil muziek als het sneeuwt Ook al sneeuwt het nu even niet Ik neem
Onderzoek van de blaas en urinewegen bij kinderen. (mictiecystogram)
Onderzoek van de blaas en urinewegen bij kinderen (mictiecystogram) De afspraak voor het mictiecystogram Het onderzoek vindt plaats op de afdeling radiologie: Datum:.. Dag/tijdstip: dag. uur Je wordt van
Zindelijk worden. De hele dag droog blijven. Positief opvoeden Drenthe
Zindelijk worden De hele dag droog blijven Positief opvoeden Drenthe Zindelijk worden De hele dag droog blijven Elke ouder is blij als er geen luiers meer op het boodschappenlijstje staan. Het betekent
Op bezoek bij Suus op de Intensive care
Op bezoek bij Suus op de Intensive care Hoi, ik ben Suus en ik lig in het ziekenhuis. De afdeling waar ik lig, heet de Intensive care. In dit boekje laat ik je zien hoe de afdeling eruit ziet en wat iedereen
Stomme trutten. Qatar, Qatar!, giechelen de meisjes voor het huis aan de overkant. Kelly heeft gelijk. Nu zijn ze op de fiets.
Stomme trutten Kijk, die stomme trutjes zijn er weer. Kelly wijst naar buiten. Sanne kijkt nieuwsgierig uit het raam. Voor het huis aan de overkant staan twee meisjes. Meisjes met blonde paardenstaartjes.
De twee zaken waarover je in dit boek kunt lezen, zijn de meest vreemde zaken die Sherlock Holmes ooit heeft opgelost.
Sherlock Holmes was een beroemde Engelse privédetective. Hij heeft niet echt bestaan. Maar de schrijver Arthur Conan Doyle kon zo goed schrijven, dat veel mensen dachten dat hij wél echt bestond. Sherlock
Babylichaamstaal. Van te vroeg geboren baby s
Babylichaamstaal Van te vroeg geboren baby s Inleiding Voor een pasgeboren baby is lichaamstaal de eerste en enige manier om te vertellen wat hij wel of niet prettig vindt. Omdat hij nog niet kan praten,
Pakket 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging
BESCHRIJVING VAN DE ZORGZWAARTEPAKKETTEN Pakket 4 Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging Het pakket Beschut wonen met intensieve begeleiding en uitgebreide verzorging is wonen
Plasadviezen voor ouders en kinderen
Plasadviezen voor ouders en kinderen 2 Inleiding Deze folder geeft u een aantal plasadviezen voor u en uw kind. Voor alle kinderen is het belangrijk dat ze goed plassen, zodat de blaas zich in één keer
Thema Gezondheid. Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht.
http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht. Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren met de leerkracht. Zinnen maken met omdat. Hulp vragen. Veel succes! Deze les
Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie
Lesbrief les 3 groep 1 en 2 Energie voor drie Lesdoelen De kinderen weten dat eten en drinken je verse energie geven om te bewegen. De kinderen weten dat eten en drinken ook zorgen dat je kunt groeien.
Prent 1 : Klaslokaal. De kinderen zingen rond de kerstboom.
Een verrassing voor Tim 1 2 Prent 1 : Klaslokaal De kinderen zingen rond de kerstboom. Eén stem klinkt er als een zilveren klokje boven uit. Waarom huil je? vraagt Lize aan de juf. Ik huil niet, lacht
EEN DIERBARE VERLIEZEN
EEN DIERBARE VERLIEZEN 994 Inleiding Deze folder is bedoeld voor nabestaanden. U leest hierin over de gevoelens die u kunt ervaren en hoe u in deze moeilijke tijd goed voor uzelf kunt zorgen. U heeft kort
Oefeningen terwijl u zit. UMC Utrecht oefengids
Oefeningen terwijl u zit UMC Utrecht oefengids UMC Utrecht oefengids Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet wel dat bewegen gezond is. Je wordt er sterker van en je voelt je er beter door.
Marlies Verhelst. Geraakt
Marlies Verhelst Geraakt 4 Het bankje Langzaam fietst Aron naar de waterplas. Hij heeft zin in zijn date met Maira. Het is hun eerste afspraakje. Hij zet zijn fiets tegen de prullenbak naast een van de
Jij krijgt een operatie van de KNO-arts. Hieronder lees je het verhaal van Jaap, hij krijgt ongeveer dezelfde operatie.
Jij krijgt een operatie van de KNO-arts. Hieronder lees je het verhaal van Jaap, hij krijgt ongeveer dezelfde operatie. Het verhaal begint thuis, en op de foto zie je Jaap. Vandaag gaat Jaap met zijn moeder
Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Annie van Gansewinkel. Vast
Annie van Gansewinkel Vast 4 Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen De groeten Je krijgt de groeten van je vader. Jim haalt zijn schouders op. Hij blijft tegen de bal schoppen. De bal knalt tegen
Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen?
Preek over Psalm 1,1 a.2 (jeugddienst): Hoe kan ik tijd met God doorbrengen? Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Ze zitten met z'n tweeën op haar kamer: Reinier en Marloes. Ze kennen elkaar al een poosje.
Marcus 14,1-11 Maak Jezus blij met jouw liefde
Marcus 14,1-11 Maak Jezus blij met jouw liefde Aangepaste dienst met medewerking van de Bliid Boadskip Sjongers uit Berlikum Liturgie Voorzang Gez 132 Dank u voor deze nieuwe morgen Stil gebed Votum Zegengroet
Gele spikkels. Maar altijd weer gebeurt er iets en vergeten ze alles wat ze hebben beloofd. Daarom wil ik weten of hier, bij me-
Gele spikkels Je hebt zo enorm veel geleerd, Mika, zegt mevrouw De Goede. Ze knielt bij mijn stoel voor me neer en pakt mijn kin. Niet stevig zoals papa soms doet, maar zacht. Herhaal het nog maar een
Het meisje in de trein
Het meisje in de trein in makkelijke taal Paula Hawkins Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen Woensdag 3 juli 2013 Rachel zit in de trein naar Londen. Elke dag zit Rachel in deze trein. s Morgens
Boekverslag Engels The skeleton man door Joseph Bruchac
Boekverslag Engels The skeleton man door Joseph Bruchac Boekverslag door een scholier 2262 woorden 3 november 2003 6,2 114 keer beoordeeld Auteur Joseph Bruchac Eerste uitgave 2001 Vak Engels H 1 Op 2
De eekhoorn kon niet slapen. Hij liep van zijn deur om zijn tafel heen naar zijn kast, bleef daar even staan, aarzelde of hij de kast zou opendoen,
De eekhoorn kon niet slapen. Hij liep van zijn deur om zijn tafel heen naar zijn kast, bleef daar even staan, aarzelde of hij de kast zou opendoen, deed hem niet open, liep langs de andere kant van de
Mantelzorgers in beeld
Mantelzorgers in beeld Zorgen voor een dementerende partner Mantelzorgster Jannie De 80 jarige Jannie zorgt voor haar dementerende man Kees. Samen wonen ze in een normaal huis. Gelukkig is er een slaapkamer
Teksten uit het script van Hertha, verder geen nieuws. Zie onderaan dit document. A3 papieren en stiften/pennen voor de afsluiting.
Lesidee: Inwisselbaarheid: wat zou jij doen? Stel.. Jij bent Hertha (een Joods meisje) of Teun (een jonge Nederlandse, niet Joodse bewaker) en je bent verliefd. Hoe goed of hoe fout kun je zijn in zo n
Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende
Goeminne, A. (2011). Begin er maar aan. Ontdek en ontwikkel je kracht als leidinggevende Leuven: Conota (176 pp.) Birgit Albrechts Begin er maar aan, een uitnodigende titel voor een boek, geschreven vanuit
Spelregels voor de blaastraining thuis (voor kinderen van 10 t/m 18 jaar)
Spelregels voor de blaastraining thuis (voor kinderen van 10 t/m 18 jaar) Tijdens de blaastraining leer je om droog te worden en op een goede manier te plassen: 1. Je leert hoe je moet plassen 2. Je leert
Advies van de kurkdroogpoli
Advies van de kurkdroogpoli Voor kinderen en jongeren met blaasproblemen Ziekenhuis Gelderse Vallei In dit boekje staan adviezen over drinken, plassen en poepen. Zo kun je zien wat je zelf al kunt doen
Uitprobeerpakket. Toetsboek 4 groep 4 blok 6
Uitprobeerpakket Toetsboek 4 groep 4 blok 6 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
LES 4. Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116
LES 4 Handelingen 12:1-19; Van Jeruzalem tot Rome: Verlost uit de gevangenis blz.109-116 De boodschap God hoort en verhoort onze gebeden voor elkaar. Leertekst: Terwijl Petrus onder zware bewaking zat
een dierbare verliezen
een dierbare verliezen een dierbare verliezen U heeft kort geleden iemand verloren. Dat kan heel verwarrend zijn. Vaak is het moeilijk te accepteren dat iemand er niet meer is. Soms is het verdriet of
Wat waardeer je enorm aan de persoon die tegenover je zit? Geef één voorbeeld wat jou helpt om je agressie onder controle te houden.
1 Geef één positieve eigenschap over de persoon die links van je zit. Wat waardeer je enorm aan de persoon die tegenover je zit? Vertel de groep wat je doe als je kwaad bent, doe het voor. Geef een voorbeeld
Oefengids Oefeningen terwijl u staat.
Oefengids Oefeningen terwijl u staat www.nwz.nl Inhoud Blijf in beweging tijdens uw opname 3 De oefeningen 4 Bewegen op uw eigen niveau 11 Uw vragen 11 2 Blijf in beweging tijdens uw opname Iedereen weet
Advies van de kurkdroogpoli
Advies van de kurkdroogpoli Voor kinderen en jongeren met blaasproblemen Ziekenhuis Gelderse Vallei In dit boekje staan adviezen over drinken, plassen en poepen. Zo kun je zien wat je zelf al kunt doen