Onderzoek naar het visbestand in de watersportbaan en Gentse binnenwateren, najaar 2011

Transcriptie

1 Onderzoek naar het visbestand in de watersportbaan en Gentse binnenwateren, najaar 211 Project: VA211_17 Opgesteld in opdracht van: Agentschap voor Natuur en Bos maart 212 door: Spierts Igor L.Y. & Vis, Hendry

2

3 Statuspagina Titel: Onderzoek naar het visbestand in de watersportbaan en Gentse binnenwateren, najaar 211 Samenstelling: VisAdvies BV Adres: Twentehaven PT NIEUWEGEIN Telefoon: Homepage: Opdrachtgever: Agentschap voor Natuur en Bos Auteur(s): Spierts Igor L.Y. & Vis, Hendry adres: info@visadvies.nl Eindverantwoording Dr..Ir. Igor L.Y Spierts Aantal pagina s: 41 Projectnummer: VA211_17 Datum: maart 212 Versie Definitief Bibliografische referentie Spierts Igor L.Y. & Vis, Hendry, 212. Onderzoek naar het visbestand in de watersportbaan en Gentse binnenwateren, najaar 211. VisAdvies BV, Nieuwegein. Projectnummer VA211_17, 41 pag. Copyright: 212 VisAdvies BV Behoudens wettelijke uitzonderingen mag niets uit dit document worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaargemaakt, in enige vorm of op enige wijze hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van VisAdvies BV. VisAdvies BV

4 Inhoudsopgave Samenvatting 1 Inleiding Algemeen Proefgebied Doelstellingen Materiaal en methode Strategie en methode Vistuigen Elektrovisserij Zegen Verwerking van vis Beoordeling visstand Conditiebepaling Berekening omvang visbestand Viswatertypen stilstaande ondiepe wateren Resultaten Samenstelling vangst Bestandschatting Conditie Bepaling viswatertype Discussie Vergelijking en interpretatie vangstgegevens Eerdere visstandonderzoeken Bepotingsgegevens Hengelvangstgegevens Overige gelijkwaardige wateren Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen voor visserij en visstandbeheer Inrichting en beheer van het viswater Bepotingen Visstandonderzoek Literatuur Bijlage I Vangstgegevens per locatie (elektro+zegen) Bijlage II Gegevens bemonsterde locaties VisAdvies BV 4

5 Samenvatting In oktober 211 is in opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos een onderzoek uitgevoerd naar het visbestand in de Gentse binnenwateren middels een elektro- (aggregaat) en zegenvisserij, om zo de lacunes in de kennis over de vissoortensamenstelling en de totale visbiomassa op te heffen. Er zijn 18 vissoorten gevangen verdeeld over vissen (1.921 kg). De geschatte visbiomassa in de Gentse binnenwateren (m.u.v. de watersportbaan) varieert van 6 tot 291 kg/ha, wat normaal is in vergelijking tot overige kanalen. De visbiomassa in de Watersportbaan wordt geschat op 133 kg/ha, wat zeer hoog is in vergelijking tot overige kanalen. De geschatte visbiomassa in de verschillende Gentse binnenwateren bestaat voor 96-1% uit eurytope vissoorten. Op 5 locaties zijn rheofiele vissoorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,4 %. Op 6 locaties zijn limnofiele soorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,2 %. Tenslotte zijn op twee locaties exoten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,2%. Het viswatertype van de Gentse binnenwateren is niet eenduidig te typeren. Het type dat de situatie op de meeste locaties (m.u.v. kanaal Gent- Oostende en de Coupure) het meest benaderd is het blankvoorn-brasem viswatertype. Het kanaal Gent- Oostende en de Coupure hebben meer overeenkomsten met het brasemsnoekbaars viswatertype. VisAdvies BV 5

6 1 Inleiding 1.1 Algemeen In het Vlaamse Gewest bevinden zich een aantal grote lijnvormige waterlopen, zoals kanalen en grotere rivieren die erg belangrijk zijn voor de openbare visserij. Voor de meeste van deze wateren zijn bovendien hengelvangstregistraties beschikbaar. Het Agentschap voor Natuur en Bos is verantwoordelijk voor het visstandbeheer in deze wateren. Een lacune in de kennis van de visstand in dergelijke wateren is het ontbreken van cijfers over de totale visbiomassa. In het kader van het visstandbeheer is het daarom gewenst om door middel van onderzoek een beter inzicht te krijgen in de visstand in deze wateren. Op basis hiervan kunnen vervolgens streefbeelden en prioriteiten opgesteld worden en kunnen aanbevelingen worden gedaan naar het te voeren visstandbeheer, onder meer met betrekking tot het beheer, de inrichting en het uitzettingsbeleid op deze wateren. Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft VisAdvies BV en Visserij Service Nederland gevraagd een onderzoek uit te voeren naar het visbestand in de watersportbaan en Gentse binnenwateren, om zo inzicht te krijgen in de vissoortensamenstelling en de biomassa in deze wateren. 1.2 Proefgebied De Gentse binnenwateren staan zo goed als allemaal met elkaar in open verbinding. De wateren hebben een gemiddelde diepte van één tot drie meter. De watersportbaan heeft een totale lengte van 2,3 km en een oppervlakte van 17 Ha. De omtrek van de watersportbaan bedraagt 52 m en de gemiddelde diepte is 2 m. In het najaar van 22 (september oktober) is de visstand in de watersportbaan onderzocht aan de hand van elektrovisserij, fuikonderzoek en afsleping met een net. VisAdvies BV 6

7 figuur 1.1 Bemonsterde locaties in 211: watersportbaan en Gentse binnenwateren (Bron: Google maps). Nummers corresponderen met die in tabel 1.1. Dit onderzoek gebeurde naar aanleiding van het feit dat de watersportbaan (een belangrijk stilstaand water) werd opgenomen het Vlaams visserijmeetnet. In figuur 1.1 is een overzicht gegeven van de bemonsterde locaties in Gent. Het betreft de watersportbaan en nog zeven te bemonsteren wateren. In tabel 1.1 zijn de bemonsterde locaties in Gent nader omschreven. De GPS coördinaten van alle uitgevoerde elektro- en zegentrekken in het onderzoek zijn vermeld in Bijlage II. VisAdvies BV 7

8 tabel 1.1 Locatie nr. Beschrijving bemonsterde locaties in Gent. De locatienummers corresponderen met die in figuur 1.1. Naam Datums veldwerk 5.1AB Watersportbaan 12-1, , 12-1, 31-1 Beschrijving * A: Zuidkant Watersportbaan: strook tussen Ringvaart en BLOSO-sporthalcomplex zone t.h.v. "bos". * B: Noordkant Watersportbaan: strook halverwege sportbaan tot afwatering studenteleie : zone t.h.v. de picknick. 5.2 Belvédère 12-1 * Linker oever tussen monding in de sportbaan en 5.3 Noordelijke Leie (Bougoyen oude Leie arm) stroomopwaartse gelegen bocht * Aan de Drongense steenweg : zone tussen watermolen en steenweg. 5.4 Coupure 12-1, 13-1 * Tussen Rozemarijnbrug en Bargiebrug. 5.5 Oostende 13-1 * Brugse vaart tussen Jozef Guislainbrug en Vaartstraat. 5.6 Munckschelde 11-1 * Rinvaart tot Stropbrug. 5.7 Schelde 11-1 * Langs Keizersvest en Vlaamse Kaai: Brusselsepoortsluis en stuw tot spoorwegberm (Gentbruggestuw). 5.8AB Leie * A: Leie tussen Ringvaart en Sneppebrug. * B: Leie tussen Jan Palfijnbrug en Verlorenkostbrug. 1.3 Doelstellingen De doelstellingen van het onderzoek zijn: Een schatting maken van de vissoortensamenstelling en visbiomassa; Het viswatertype bepalen op basis van de aanwezige visstand, en Aanbevelingen te verstrekken naar het beheer, de inrichting en de visuitzettingen. VisAdvies BV 8

9 2 Materiaal en methode De visstandbemonstering van de watersportbaan en Gentse binnenwateren is uitgevoerd aan de hand van een elektrovisserij (aggregaat) in combinatie met een zegenvisserij. De velwerkzaamheden zijn uitgevoerd op 11, 12, 13 en 31 oktober Strategie en methode 2.2 Vistuigen De bemonstering is uitgevoerd volgens de bevist oppervlak methode (BOM), zoals die wordt beschreven in het STOWA handboek visstandbemonstering (Klinge et. al,. 23) en het handboek Hydrobiologie (Bijkerk, 21). Bij deze methode wordt een, van te voren vastgesteld, wateroppervlak op gestandaardiseerde wijze bevist met een vangtuig waarvan het vangstrendement bekend is. Uit de vangsten en de beviste oppervlaktes wordt met behulp van de rendementen de omvang en samenstelling van de visstand berekend. Voor een betrouwbare schatting van de visstand is het van belang dat er een gedegen inzicht is in de vissoortsamenstelling en de populatieopbouw van de verschillende vissoorten. De oeverzones van de te bemonsteren locaties zijn allen met behulp van elektrovisserij bevist. De visstand in open wateren is met behulp van zegenvisserij goed in beeld gebracht. Met de zegenvisserij kan naast een kwalitatieve ook een kwantitatieve bepaling van de visdichtheid en visbiomassa worden uitgevoerd. Door inzet van beide typen visserijen wordt beoogd een correct beeld te krijgen van de vissoortsamenstelling en populatieopbouw op de onderzoekslocaties. Er werd verwacht spiegelkarpers aan te treffen in de watersportbaan. Er is daarom tijdens het onderzoek speciale aandacht besteed aan de aanwezigheid van deze vissoort. Wanneer de vissen gevangen zouden worden werden van beide lichaamszijden foto s genomen en werden zowel de totale lengte alsmede het gewicht bepaald Elektrovisserij De oeverzone is bemonsterd door middel van een 5 kw elektrovisapparaat (figuur 2.1). Er zijn overdag trajecten van minimaal 25 m afgevist vanuit een boot door twee personen. Het rendement van het elektrovisapparaat in lijnvormige wateren met een breedte van 2 tot 1 m breed is volgens het STOWA-Handboek voor de oeverzone vastgesteld op 3% voor snoek en 2% voor de overige vissoorten (Klinge et. al, 23). Er zijn 11 trajecten Inzet van het elektrovisapparaat. bemonsterd (negen geplande en twee extra, zie hier onder), waarmee is voldaan aan de minimale inspanning van 7,5% te bemonsteren oeverlengte in dit type water. De exacte GPS coördinaten van de bemonsterde elektrotrajecten zijn vermeld in Bijlage II. In de Leie tussen de Jan Palfijnfiguur 2.1 VisAdvies BV 9

10 brug en de Verlorenkostbrug (locatie 5.8B, zie figuur 1.1) is in plaats van een zegentrek een extra traject elektrovisserij uitgevoerd. In het betreffende water lagen dermate veel fietsen, dat de zegen dreigde te worden stukgetrokken (figuur 2.2). Op de watersportbaan is een extra traject elektrovisserij uitgevoerd, omdat een aanvullende bemonstering vanwege de visvangsten gewenst was en de tijd dit toeliet. figuur 2.2 Opgeviste fiets in de Leie tussen de Jan Palfijnbrug en Verlorenkostbrug (locatie 5.8B). Op locatie 5.3 (Noordelijke Leie) was het vanwege het ondiepe water en de vele obstakels niet mogelijk om een zegentrek uit te voeren. Ter compensatie is de locatie daarom afgezet met keernetten en is het open water volledig elektrisch bevist Zegen figuur 2.3 In lijnvormige wateren met een breedte van meer dan 2 m wordt 7,5% van de oeverlengte bemonsterd met het elektrovisaggregaat. In het open water wordt de zegen ingezet, waarbij minimaal 7,5% van de oppervlakte wordt bevist. De zegen is met behulp van twee boten en minimaal twee man in een cirkel uitgevaren (rondvissen, zie figuur 2.3). Om ten alle tijden aan het benodigd bevist oppervlak per zegenuitvaren zegen met behulp van boot met trek te komen is de zegen na het uitvaren middels een lange lijn naar de elektromotor (Bron: Alain Dillen ANB). boten toegetrokken. Op deze wijze vissen leidt tot een groter bevist oppervlak, dan wanneer de zegen enkel in een cirkel wordt uitgevaren. Er zijn in totaal acht zegentrekken uitgevoerd. De exacte GPS coordinaten van de bemonsterde zegentrajecten zijn vermeld in Bijlage II VisAdvies BV 1

11 2.3 Verwerking van vis De Gentse binnenwateren zijn stilstaande ondiepe wateren. Voor dit type water heeft de OVB (organisatie ter verbetering van de Binnenvisserij) een viswatertypering opgesteld, welke in 27 door Zoetemeyer en Lucas verder is ontwikkeld (Zoetemeyer & Lucas, 27). De indeling is gebaseerd op verschillende fasen die binnen het eufiguur 2.4 Bij de verwerking van de vis is gewerkt volgens de geldende richtlijnen uit het handboek Hydrobiologie. De vis is zo snel mogelijk verwerkt en bij grote vangsten zijn deelmonsters genomen, zodat de overige vis direct kon worden teruggezet. Men neemt de deelmonsters op gewichtsbasis, nadat de vis gesorteerd is in functionele groepen. Alle gevangen vis werd weer teruggezet. Het water in de opslagteilen is Een blankvoorn. tijdig ververst en waar nodig belucht om zuurstoftekort te voorkomen. Door gebruik te maken van gedegen materiaal (knooploze beugels e.d.) is de kans op beschadiging geminimaliseerd. 2.4 Beoordeling visstand Conditiebepaling Van de meest voorkomende vissoorten zijn 25 exemplaren op één gram nauwkeurig gewogen: Aan de hand van het normgewicht (Klein Breteler & de Laak, 23), is de conditiefactor bepaald. Een conditiefactor lager dan,9 geeft aan dat het gewicht van de vis niet in verhouding is tot zijn lengte. De conditie wordt dan als slecht beoordeeld. Een waarde boven de 1,1 geeft aan, dat het gewicht van de vis hoger is dan wordt verwacht op basis van de lengte. De conditie wordt dan als goed beoordeeld. Bij een waarde tussen,9 en 1,1 wordt de conditie als normaal beoordeeld Berekening omvang visbestand Voor bestandschattingen volgens STOWA richtlijnen worden de volgende stappen doorlopen: 1. de vangst van de afzonderlijke trajecten/trekken wordt gecorrigeerd voor het rendement van het vangtuig en de toegepaste bemonsteringsmethode en per deelgebied gesommeerd; 2. de som wordt gedeeld door het beviste oppervlak per deelgebied, wat resulteert in een bestandschatting voor het deelgebied; 3. het totale bestand per water wordt berekend door het naar oppervlak gewogen gemiddelde te nemen van de schattingen per deelgebied; Voor de omrekening van lengte naar gewicht en totale visbiomassa, is gebruik gemaakt van de door de STOWA voorgeschreven lengte- gewichtrelaties (Klein Breteler & de Laak, 23). In bijlage III is een overzicht gegeven van de + bovengrens van de verschillende vissoorten Viswatertypen stilstaande ondiepe wateren VisAdvies BV 11

12 trofiëringsproces zijn te onderscheiden. Eutrofiëring leidt tot twee veranderingen in voor vis belangrijke habitat kenmerken: 1) doorzicht, en 2) begroeiing. Er zijn vijf verschillende visgemeenschappen gedefinieerd, van voedselarm tot sterk geëutrofiëerd, die genoemd zijn naar hun meest opvallende vertegenwoordigers: doorlopen: 1. baars-blankvoorn (ondiep,voedselarm water met weinig tot geen waterplanten), 2. ruisvoorn-snoek (ondiep, helder water met enige waterplanten), 3. snoek-blankvoorn (lichte eutrofiëring), 4. blankvoorn-brasem (matige eutrofiëring), en 5. brasem-snoekbaars.(sterk geëutrofiëerd troebel water zonder waterplanten). VisAdvies BV 12

13 3 Resultaten 3.1 Samenstelling vangst Over het algemeen zijn de bemonsteringen zonder problemen verlopen. Op locatie 5.3 was het water ondiep en lagen er dermate veel obstakels dat een zegenvisserij onmogelijk was. Ook op locatie 5.8B was een gedegen zegenvisserij niet mogelijk, omdat de zegen dreigde stukgetrokken te worden door de vele fietsen in het water. Van elke bemonsteringslocatie zijn de volgende omgevingsparameters beschreven: vegetatie, oevertype, ph, watertemperatuur, geleidbaarheid en doorzicht (Bijlage II). In totaal zijn er 18 vissoorten gevangen verdeeld over vissen (1921 kg in totaal). Het aantal soorten varieerde per locatie van zes tot twaalf. In alle tabellen en figuren in deze paragraaf is per locatie de totale vangstsamenstelling weergegeven (dus elektro- en zegenvisserij opgeteld). figuur 3.1 Locatie 5.1A (Gentse watersportbaan) Karakteristieke foto locatie 5.1A. De locatie is gelegen in aan de zuidkant van de watersportbaan. (figuur 3.1). De oever bestaat uit damwand. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 7 vissoorten aangetroffen verdeeld over 282 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door brasem (36%), paling (14%) en pos (15%), op basis van gewicht door brasem (7%), paling (13%) en blankvoorn (7%) (tabel 3.1). tabel 3.1 Samenstelling vangst locatie 5.1A. Soort N N % kg kg % Baars 7 25,54 5 Blankvoorn 28 1,84 7 Brasem ,16 7 Giebel 1,4 Paling ,48 13 Pos 41 15,3 3 Snoek 1,24 2 totaal ,61 1 De lengtefrequentie verdeling van baars en pos laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.2). Van brasem zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen. VisAdvies BV 13

14 Baars (n= 7) Brasem (n= 11) Paling (n= 4) Pos (n= 41) figuur 3.2 Lengtefrequentie verdeling van baars, brasem, paling en pos, locatie 5.1A.) figuur 3.3 Locatie 5.1B (Gentse watersportbaan) Karakteristieke foto locatie 5.1B. De locatie is gelegen aan de Noordkant van de watersportbaan (figuur 3.3). De oever bestaat uit damwand. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 9 vissoorten aangetroffen verdeeld over vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (99%), brasem (1%) en baars (1%), op basis van gewicht door blankvoorn (96%), brasem (3%) en baars (1%) (tabel 3.2). De lengtefrequentie verdeling van baars laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.4). Van blankvoorn en brasem zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen. VisAdvies BV 14

15 tabel 3.2 Samenstelling vangst locatie 5.1B. Soort N N % kg kg % Baars ,53 1 Blankvoorn ,73 96 Brasem ,3 3 Hybride 3,41 Karper 1 4,82 Paling 21,36 Pos 31,19 Ruisvoorn 2,63 Winde 2,33 totaal , Baars (n= 123) Brasem (n= 166) Blankvoorn (n= 23553) Paling (n= 21) figuur 3.4 Lengtefrequentie verdeling van baars, brasem, blankvoorn en paling, locatie 5.1B. VisAdvies BV 15

16 Locatie 5.2 (Belvédère) figuur 3.5 Karakteristieke foto locatie 5.2. De locatie is gelegen in de Belvédère tussen de monding in de sportbaan en de stroomopwaarts gelegen bocht. (figuur 3.5). De oever bestaat uit damwand. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 8 vissoorten aangetroffen verdeeld over 17 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door baars (51%), blankvoorn (14%) en pos (1%), op basis van gewicht door brasem (57%), winde (13%) en paling (12%) (tabel 3.3). tabel 3.3 Samenstelling vangst locatie 5.2. Soort N N % kg kg % Baars 55 51,53 4 Blankvoorn ,32 1 Brasem 1 9 7,45 57 Giebel 6 6,35 3 Paling 7 7 1,59 12 Pos 11 1,12 1 Ruisvoorn 2 2,4 Winde 1 1 1,69 13 totaal ,9 1 De lengtefrequentie verdeling van baars laat zien dat er zowel + als een enkele oudere vis is gevangen (figuur 3.6). Van blankvoorn zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen Baars (n= 55) Blankvoorn (n= 15) figuur 3.6 Lengtefrequentie verdelingvan baars en blankvoorn, locatie 5.2. VisAdvies BV 16

17 Locatie 5.3 (Noordelijke Leie) De locatie is gelegen in de Noordelijke Leie tussen de watermolen en de Steenweg (figuur 3.7). De oever bestaat uit damwand en is begroeid met riet. In de oeverzone is één elektrotraject uitgevoerd. Vanwege het ondiepe water en de vele obstakels was het niet mogelijk om een zegentrek uit te voeren. Ter compensatie is de locatie afgezet met keernetten en is het open water elektrisch bevist. Er zijn 7 vissoorten aangetroffen verdeeld over 8454 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (87%), baars (12%) en brasem (2%), op basis van gewicht door blankvoorn (9%), baars (4%) en zeelt (3%) (tabel 3.4). figuur 3.7 Karakteristieke foto locatie 5.3. tabel 3.4 Samenstelling vangst locatie 5.3. Soort N N % kg kg % Baars ,92 4 Blankvoorn ,62 9 Blauwband 2, Brasem 128 2,55 Giebel 4 2, 2 Snoek 3,72 1 Zeelt 2 3,26 3 totaal ,7 1 De lengtefrequentie verdeling van baars en brasem laat zien dat er enkel + vis is gevangen (figuur 3.8). Van blankvoorn is zowel + als oudere vis gevangen Baars (n= 995) Blankvoorn (n= 732) VisAdvies BV 17

18 Brasem (n= 128) figuur 3.8 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem, locatie 5.3. Locatie 5.4 (Coupure) figuur 3.9 Karakteristieke foto locatie 5.4. De locatie is gelegen in de Coupure tussen de Rozemarijnbrug en de Bargiebrug (figuur 3.9). De oever bestaat uit damwand. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 1 vissoorten aangetroffen verdeeld over 686 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (42%), baars (29%) en brasem (24%), op basis van gewicht door brasem (55%), snoekbaars (14%) en blankvoorn (12%) (tabel 3.5). tabel 3.5 Samenstelling vangst locatie 5.4. Soort N N % kg kg % Baars ,55 5 Blankvoorn ,56 12 Brasem ,61 55 Giebel 6 1 5,36 6 Hybride 1,49 1 Karper 1 6,87 7 Kolblei 2,55 1 Paling 1,2 Pos 12 2,21 Snoekbaars ,6 14 totaal , 1 De lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.1) Baars (n= 22) VisAdvies BV 18

19 Blankvoorn (n= 288) Brasem (n= 163) figuur 3.1 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem, locatie 5.4. Locatie 5.5 (kanaal Gent- Oostende) figuur 3.11 Karakteristieke foto locatie 5.5. De locatie is gelegen in het kanaal Gent - Oostende tussen de Jozef Guislainbrug en de Vaartstraat (figuur 3.11). De oever bestaat uit damwand. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 8 vissoorten aangetroffen verdeeld over 957 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (4%), brasem (37%) en baars (2%), op basis van gewicht door brasem (61%), blankvoorn (24%) en baars (8%) (tabel 3.6). tabel 3.6 Samenstelling vangst locatie 5.5. Soort N N % kg kg % Baars ,8 8 Blankvoorn ,21 24 Brasem ,41 61 Hybride ,13 2 Paling 2,29 1 Pos 4,6 Riviergrondel 1, Snoekbaars 4 1,93 4 totaal ,12 1 De lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.12). VisAdvies BV 19

20 Baars (n= 19) Blankvoorn (n= 388) Brasem (n= 354) figuur 3.12 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem, locatie 5.5. Locatie 5.6 (Munckschelde) figuur 3.13 Karakteristieke foto locatie 5.6. De locatie is gelegen in de Munckschelde tussen de Ringvaart en de Stropbrug (figuur 3.13). De oever bestaat uit stortsteen en is begroeid met riet. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 8 vissoorten aangetroffen verdeeld over 569 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (46%), brasem (32%) en baars (19%), op basis van gewicht door brasem (38%), blankvoorn (33%) en baars (18%) (tabel 3.7). tabel 3.7 Samenstelling vangst locatie 5.6. Soort N N % kg kg % Baars ,79 18 Blankvoorn ,99 33 Brasem ,77 38 Giebel 2,62 4 Hybride 2,24 2 Paling 1,12 1 Ruisvoorn 8 1,24 2 Snoek 2,53 3 totaal ,3 1 VisAdvies BV 2

21 De lengtefrequentie verdeling van baars en blankvoorn laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.14). Van brasem zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen Baars (n= 17) Blankvoorn (n= 264) Brasem (n= 183) figuur 3.14 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en brasem, locatie 5.6. Locatie 5.7 (Schelde) figuur 3.15 Karakteristieke foto locatie 5.7. De locatie is gelegen in de Schelde tussen de Brusselse poortsluis en de Gent Brugge stuw (figuur 3.15). De oever wordt gevormd door een kademuur. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 6 vissoorten aangetroffen verdeeld over 1923 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door blankvoorn (98%), paling (1%) en baars (1%), op basis van gewicht door blankvoorn (96%), baars (2%) en paling (2%) (tabel 3.8). VisAdvies BV 21

22 tabel 3.8 Samenstelling vangst locatie 5.7. Soort N N % kg kg % Baars 21 1,58 2 Blankvoorn ,36 96 Brasem 6,6 Paling 15 1,47 2 Ruisvoorn 4,5 Winde 1,1 totaal ,54 1 De lengtefrequentie verdeling van baars laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen (figuur 3.16). Van blankvoorn en paling zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen Baars (n= 21) Blankvoorn (n= 1876) Paling (n= 15) figuur 3.16 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en paling, locatie 5.7. figuur 3.17 Locatie 5.8A (Leie) Karakteristieke foto locatie 5.8A. De locatie is gelegen in de Leie tussen de Ringvaart en de Sneppebrug (figuur 3.17). De oever bestaat deels uit stortsteen en deels uit damwand en is plaatselijk begroeid. Op deze locatie is één elektrotraject en één zegentrek uitgevoerd. Er zijn 12 vissoorten aangetroffen verdeeld over 728 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door brasem (45%), blankvoorn (39%) en baars (9%), op basis van gewicht door brasem (52%), blankvoorn (29%) en snoek (7%) (tabel 3.9). VisAdvies BV 22

23 tabel 3.9 Samenstelling vangst locatie 5.8A. Soort N N % kg kg % Alver 2,4 Baars 65 9,92 1 Blankvoorn ,38 29 Brasem ,16 52 Hybride 8 1 1,65 3 Kolblei 4 1,31 Paling 2 3 2,21 3 Pos 1 1,12 Ruisvoorn 2,31 Snoek 1 4,51 7 Snoekbaars 2,9 1 Winde 2,67 1 totaal ,18 1 De lengtefrequentie verdeling van baars laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen. Van blankvoorn, brasem en paling zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen (figuur 3.18) Baars (n= 65) Blankvoorn (n= 282) Brasem (n= 33) Paling (n= 2) figuur 3.18 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn, brasem en paling, locatie 5.8A. VisAdvies BV 23

24 Locatie 5.8B (Leie) De locatie is gelegen in de Leie tussen de Jan Palfijnbrug en de Verlorenkostbrug (figuur 3.19). De oever bestaat deels uit stortsteen en deels uit damwand en is plaatselijk begroeid. Op deze locatie zijn twee elektrotrajecten uitgevoerd. Er is getracht een zegentrek uit te voeren. Ten gevolge van de vele fietsen die in het water lagen is deze echter gestaakt, omdat het net dreigde stukgetrokken te worden. Ter compensatie is derhalve een extra electrotraject uitgevoerd. Er zijn 8 vissoorten aangetroffen verdeeld over 26 vissen. In aantallen wordt de vangst gedomineerd door baars (85%), blankvoorn (8%) en paling (4%), op basis van gewicht door baars (39%), snoek (31%) en paling (14%) (tabel 3.1). figuur 3.19 Karakteristieke foto locatie 5.8B tabel 3.1 Samenstelling vangst locatie 5.8B. Soort N N % kg kg % Baars ,67 39 Blankvoorn 16 8,57 5 Giebel 2 1 1,36 11 Paling 8 4 1,69 14 Riviergrondel 1,1 Ruisvoorn 1,1 Snoek 1 3,72 31 Zonnebaars 1,3 totaal ,5 1 De lengtefrequentie verdeling van baars laat zien dat er zowel + als oudere vis is gevangen. Van blankvoorn en paling zijn alleen meerjarige exemplaren gevangen (figuur 3.2) Baars (n= 176) Blankvoorn (n= 16) VisAdvies BV 24

25 2 1 Paling (n= 8) figuur 3.2 Lengtefrequentie verdeling van baars, blankvoorn en paling, locatie 5.8B.) 3.2 Bestandschatting De visbestanden zijn per stuwvak geschat en niet per locatie. Aan het eind van deze paragraaf is een totale bestandinschatting van het gehele kanaal gemaakt. Locatie 5.1A+B (Gentse watersportbaan) De visbiomassa wordt geschat op 133 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (95%) en brasem (3%) (figuur 3.21A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (96%), baars (1,2%) en brasem (1%) (figuur 3.21B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen bestand,9% (baars > 15 cm:,9% en snoek,2%). Opvallend is het feit dat er geen jongbroed (+) is aangetroffen van de dominante soorten blankvoorn en brasem. Naam + > >=41 Totaal % Baars,3,9 1,8,8 12,8 1, Brasem,2 15, ,1 39 3, Blankvoorn 164,5 146,9 29,1 124,6 95,2 Giebel,1,1, Hybride,3,3, Karper 4,1 4,1,3 Aal/Paling,1,5 1,1 2,3 4,1,3 Pos,9 1,1 Rietvoorn/Ruisvoorn,5,5, Winde,3,3, <= Totaal % Snoek,2,2, Totaal A VisAdvies BV 25

26 Naam + > >=41 Totaal % Baars ,2 Brasem , Blankvoorn ,3 Giebel 2 2, Hybride 3 3, Karper 1 1, Aal/Paling ,7 Pos ,7 Rietvoorn/Ruisvoorn 2 2, Winde 2 2, <= Totaal % Snoek 1 1, figuur 3.21 Totaal B Bestandschatting locatie 5.1A+B (watersportbaan) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). figuur 3.22 Locatie 5.2 (Belvédère) De visbiomassa wordt geschat op 6 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door paling (3%), blankvoorn (29%) en brasem (2%) (figuur 3.22A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door baars (67%), blankvoorn (12%) en pos (1%) (figuur 3.22B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand 2,3% (baars > 15cm). Naam + > >=41 Totaal % Baars 2,3 4 1,4 7,6 12,7 Brasem,2, ,1 2,2 Blankvoorn 1,5 5,8 1,2 17,5 29,2 Giebel,2,4,6 1, Aal/Paling 2,5 15,4 17,9 29,8 Pos 1 1 1,7 Rietvoorn/Ruisvoorn, Winde 3,3 3,3 5,5 Totaal 6 1 A Naam + > >=41 Totaal % Baars ,6 Brasem ,5 Blankvoorn ,3 Giebel 6 2 8,7 Aal/Paling ,1 Pos ,5 Rietvoorn/Ruisvoorn 2 2,2 Winde 2 2,2 Totaal B Bestandschatting locatie 5.2 (Belvédère) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.3 (Noordelijke Leie) De visbiomassa wordt geschat op 291 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (9%), baars (4,4%) en zeelt (2,9%) (figuur 3.23A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (87%), baars VisAdvies BV 26

27 (12%) en brasem (1,5%) (figuur 3.23B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand,7% (baars > 15 cm:,3% en snoek:,4%). Naam + > >=41 Totaal % Baars 1,6 1,5,8 12,9 4,4 Blauwband, Brasem 1,5 1,4,5 Blankvoorn 22,5 92,8 146,8 262,1 9, Giebel 5,2 5,2 1,8 Zeelt 8,5 8,5 2, <= Snoek,6,6 1,2,4 Totaal 291,3 1 A Naam + > >=41 Totaal % Baars ,8 Blauwband 5 5, Brasem ,5 Blankvoorn ,6 Giebel 1 1, Zeelt 5 5, <= Snoek 3 2 5, figuur 3.23 Totaal B Bestandschatting locatie 5.3 (Noordelijke Leie) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.4 (Coupure) De visbiomassa wordt geschat op 242 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door brasem (5%) en snoekbaars (13%) (figuur 3.24A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door baars (5%) en blankvoorn (3%) (figuur 3.24B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand 14,2% (baars > 15 cm: 1,7% en snoekbaars 12,5%). Naam + > >=41 Totaal % Baars 1,3 15,3 2,8 1,3 2,7 8,6 Brasem 1 5,7 8,8 32,2 119,6 49,5 Blankvoorn 1,6 15,1,6 26,4 1,9 Giebel 2,7 2,7 8,6 Hybride 1,1 1,1,5 Karper 15,3 15,3 6,3 Kolblei 4,3 4,3 1,8 Aal/Paling 2,6 2,6 1,1 Pos,5,5,2 Snoekbaars 3,3 3,3 12,5 Totaal 241,5 1 A VisAdvies BV 27

28 figuur 3.24 Naam + > >=41 Totaal % Baars ,2 Brasem ,6 Blankvoorn ,5 Giebel ,1 Hybride 2 2,1 Karper 2 2,1 Kolblei 16 16,7 Aal/Paling 13 13,6 Pos ,2 Snoekbaars ,9 Totaal B Bestandschatting locatie 5.4 (Coupure) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.5 (kanaal Gent- Oostende) Het visbestand in het gehele kanaal Gent- Oostende wordt geschat op 151 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door brasem (46%), baars (28%) blankvoorn (19%) (figuur 3.25A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (39%), brasem (29%) en baars (29%) (figuur 3.25B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand 27,5% (baars > 15 cm: 24,7% en snoekbaars: 2,8%). figuur 3.25 Naam + > >=41 Totaal % Baars 1,5 3,5 4,5 32,8 42,3 28, Brasem 6,2 4 23,1 36,8 7,1 46,3 Blankvoorn,3 13, ,5 18,8 Hybride 2,6 2,6 1,7 Aal/Paling 3,4 3,4 2,2 Pos,1,1,1 Riviergrondel, Snoekbaars,1 4,2 4,3 2,8 Totaal 151,3 1 A Naam + > >=41 Totaal % Baars , Brasem ,2 Blankvoorn ,5 Hybride ,2 Aal/Paling 24 24,9 Pos 9 9,3 Riviergrondel 12 12,4 Snoekbaars 4 4 9,3 Totaal B Bestandschatting locatie 5.5 (kanaal Gent- Oostende) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.6 (Munckschelde) Het visbestand wordt geschat op 77 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door baars (42%), blankvoorn (21%) brasem (16%) (figuur 3.26A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door baars (51%), blankvoorn VisAdvies BV 28

29 (27%) en brasem (15%) (figuur 3.26B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand 32,7% (baars > 15 cm:27,1% en snoek 5,6%). Naam + > >=41 Totaal % Baars 2,1 9,4 16,6 4,3 32,3 41,9 Brasem 3,4 7,1 1,3 11,9 15,5 Blankvoorn,1 8,6 4,3 3,1 16,1 2,9 Giebel 1,8 5,8 7,6 9,9 Hybride,5,5,6 Aal/Paling 1,4 1,4 1,8 Rietvoorn/Ruisvoorn 2,4,6 2,9 3, <= Totaal % Snoek 2 2,4 4,3 5,6 Totaal 77 1 A Naam + > >=41 Totaal % Baars ,3 Brasem ,3 Blankvoorn ,1 Giebel , Hybride 4 4,2 Aal/Paling 12 12,5 Rietvoorn/Ruisvoorn , <= Totaal % Snoek ,7 figuur 3.26 Totaal B Bestandschatting locatie 5.6 (Munckschelde) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.7 (Schelde) Het visbestand wordt geschat op 82 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door blankvoorn (91%), paling (5,1%), en baars (3,5%) (figuur 3.27A). In aantallen wordt het visbestand eveneens gedomineerd door blankvoorn (95%), paling (2,8%) en baars (2%) (figuur 3.27B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale visbestand 2,4% (baars > 15 cm). Naam + > >=41 Totaal % Baars,9 2 2,9 3,5 Brasem,1,1,1 Blankvoorn 71,8 3,3 75,1 91,1 Aal/Paling,1,7,6 2,9 4,2 5,1 Rietvoorn/Ruisvoorn,1,1,1 Winde, Totaal 82,4 1 A VisAdvies BV 29

30 figuur 3.27 Naam + > >=41 Totaal % Baars , Brasem 14 14,3 Blankvoorn ,7 Aal/Paling ,8 Rietvoorn/Ruisvoorn 1 1,2 Winde 2 2, Totaal B Bestandschatting locatie 5.7 (Schelde) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Locatie 5.8 A+B (Leie) Het visbestand in de Leie wordt geschat op 192 kg/ha. Op basis van gewicht wordt het visbestand gedomineerd door brasem (38%), blankvoorn (22%) en baars (13%) (figuur 3.28A). In aantallen wordt het visbestand gedomineerd door baars (38%), brasem (27%) en blankvoorn (26%) (figuur 3.28B). Op basis van gewicht is het aandeel roofvis in het totale gevangen visbestand 16,1% (baars > 15 cm: 5,2% en snoek 1,9%). Naam + > >=41 Totaal % Alver,1,1,1 Baars,6 13,5 8,5 1,4 24,1 12,6 Brasem 3,6 18,6 5,2 72,4 37,7 Blankvoorn 4,4 34,7 3,6 42,7 22,2 Giebel 6,1 6,1 3,2 Hybride,1,2 2,5 2,8 1,5 Kolblei,1,6,7,4 Aal/Paling,3 4 13,3 17,5 9,1 Pos,3,3,2 Riviergrondel, Rietvoorn/Ruisvoorn,7,7,4 Snoekbaars 1,9 2 1, Winde,4 1,1 1,5,8 Zonnebaars,1,1, <= Totaal % Snoek ,9 Totaal A VisAdvies BV 3

31 Naam + > >=41 Totaal % Alver 4 4,2 Baars ,1 Brasem ,4 Blankvoorn ,3 Giebel 9 9,3 Hybride ,6 Kolblei 4 4 9,3 Aal/Paling ,8 Pos 22 22,8 Riviergrondel 4 4,2 Rietvoorn/Ruisvoorn 4 4 9,3 Snoekbaars 2 2 4,2 Winde 2 2 4,2 Zonnebaars 4 4, <= Totaal % Snoek 5 5,2 Totaal B figuur 3.28 Bestandschatting locatie 5.8A+B (Leie) per lengteklasse in kg/ha (A) en aantal/ha (B). Indeling naar ecologische gilde Locatie kg/ha % Eurytoop % Rheofiel % Limnofiel %Exoot 5.1 Watersportbaan 133 1,,, Belvédère 6 99,7,2,2-5.3 Noordelijke Leie ,9 -,, 5.4 Coupure 241 1, Kanaal Gent- oostende ,6, Munckschelde 77 96, - 4, Schelde 82 99,8,,2-5.8 Leie ,2,3,3,2 figuur 3.29 Overzicht bestandschatting en indeling naar ecologische gilde. ( -: niet aangetroffen). De geschatte visbiomassa in de Gentse binnenwateren bestaat voor 96-1% uit eurytope vissoorten, die geen specifieke eisen stellen aan hun omgeving. Op vijf locaties zijn rheofiele vissoorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van -,4%. Deze soorten zijn in één of meer levensstadia gebonden aan stromend water. Op zes locaties zijn limnofiele soorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van -,2%. Deze soorten zijn in alle levensstadia gebonden zijn aan stilstaand water met een rijke begroeiing. Tenslotte zijn op twee locaties exoten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van -,2%. Op de locaties Watersportbaan, Belvédère, Schelde en Leie zijn zowel eurytope, rheofiele als limnofiele vissoorten aangetroffen. In de Coupure zijn alleen eurytope vissoorten gevangen. VisAdvies BV 31

32 3.3 Conditie De conditiefactor van baars, brasem en blankvoorn is normaal (,9-1,1) tot goed (>1,1, figuur 3.3). 1,5 Conditie baars N=25 Conditie factor 1,25 1,75, ,5 Conditie brasem N=25 Conditie factor 1,25 1,75, ,5 Conditie blankvoorn N=25 Conditie factor 1,25 1,75, figuur 3.3 Conditiefactoren van baars, brasem en blankvoorn. 3.4 Bepaling viswatertype Het viswatertype van de Gentse binnenwateren is niet eenduidig te typeren. Het type dat de situatie op de meeste locaties het meest benaderd, m.u.v. kanaal Gent- Oostende en de Coupure, is het blankvoorn-brasem viswatertype. De visgemeenschap komt ook deels overeen met het brasem-snoekbaars viswatertype, maar onderscheidt zich op basis van het aantal plantminnende soorten. Het blankvoorn- brasem viswatertype wordt gekenmerkt door een matige groei van waterplanten en een geringe zichtdiepte. De visbiomassa in de Gentse binnenwateren (m.u.v. de watersportbaan) ligt onder de draagkracht die dit watertype normaal kenmerkt (35-6 kg/ha). Het is goed te bedenken dat de draagkracht geen streef- VisAdvies BV 32

33 beeld is, maar een maat voor de maximaal haalbare visbiomassa, die bovendien alleen kan worden bereikt onder de meest optimale omstandigheden. De omstandigheden in de Gentse binnenwateren zijn vanwege o.a. het lage aandeel paai en opgroeigebieden, verre van optimaal. De visbiomassa in de watersportbaan is in vergelijking tot de andere wateren hoog maar desondanks heeft het water de meeste overeenkomsten met het blankvoorn- brasem viswatertype. Het kanaal Gent- Oostende en de Coupure hebben meer overeenkomsten met het brasem-snoekbaars viswatertype. Dit watertype is kenmerkend voor kanalen met veel scheepvaart en steile oevers, waardoor de ontwikkeling van onderwater vegetatie wordt beperkt. Op beide locaties is de brasem dominant en zijn er geen plantenminnende vissoorten aangetroffen. Overige vissoorten die met dit type worden geassocieerd, en op deze locaties zijn vertegenwoordigd, zijn blankvoorn, kolblei (alleen Coupure), paling en pos. VisAdvies BV 33

34 4 Discussie 4.1 Vergelijking en interpretatie vangstgegevens Eerdere visstandonderzoeken Alle gegevens van in deze paragraaf besproken eerdere onderzoeken zijn verstrekt door Ir. Kristof Vlietinck (Agentschap voor Natuur en Bos) en aldaar ook opvraagbaar. Over de visstand in de meeste Gentse binnenwateren is over het algemeen weinig informatie beschikbaar. In 22 is door het Provinciaal Centrum voor Milieuonderzoek in samenwerking met het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek, de Provinciale Visserij Commisie (PVC) van Oost-Vlaanderen en het agentschap voor natuur en bos een visstandbemonstering uitgevoerd in de Gentse watersportbaan, welke bestond uit elektrovisserij, fuikenvisserij en afsleping met het net (Samsoen, 23). In het hier beschreven onderzoek uit 211 is het open water bevist met de zegen en de oever met een 5KW elektroapparaat. In tabel 4.1 is een overzicht gegeven van de aangetroffen vissoorten op de Gentse watersportbaan. hoeveelheid water bevist. In totaal werd 15 kg vis gevangen, welke op basis van gewicht gedomineerd werd door blankvoorn (36%), brasem (25%) en snoekbaars (25%). In 211 zijn op de watersportbaan twee zegentrekken van.7 ha uitgevoerd waarbij in totaal 1523 kg vis werd gevangen. De vangst werd vrijwel geheel gedomineerd door blankvoorn (96%). Op basis van de vangst uit de zegentrekken en de elektrotrajecten wordt de visbiomassa op de Watersportbaan geschat op 133 kg/ha. Gezien het feit dat bijna alle vis in één zegentrek werd gevangen, is het aannemelijk dat er zich plaatselijk hoge concentraties blankvoorn ophielden ten tijde van de betabel 4.1 Aangetroffen vissoorten en het totaal aantal soorten in de Gentse Watersportbaan. ( x: gevangen met elektrovisserij en fuiken/ of zegenvisserij, * enkel met elektrovisserij, + enkel met fuikof zegenvisserij. Soort Baars x x Blankvoorn x + Brasem + + Giebel + * Hybride + Karper + + Kolblei Paling x * Pos x x Ruisvoorn x + Snoek * + Snoekbaars Winde x + totaal x x In 22 zijn in de Gentse Watersportbaan tien locaties bemonsterd, waarbij 12 vissoorten zijn aangetroffen. In het huidige onderzoek zijn twee locaties bemonsterd, waarbij 11 soorten werden aangetroffen (waarvan één hybride). De kolblei en snoekbaars werden in 22 wel aangetroffen en in het huidige onderzoek niet. In 22 waren beide soorten talrijk aanwezig en werden vooral met fuiken gevangen. Er zijn geen aanwijzingen die duiden op de totale verdwijning van beide soorten. Aangezien in het huidige onderzoek niet met fuiken is gevist, is het mogelijk dat beide soorten daarom niet zijn aangetroffen. Een achteruitgang van beide soorten lijkt daarom waarschijnlijker. In 22 werden 1 elektrotrajecten van 25 m uitgevoerd, waarbij in totaal 2 kg vis werd gevangen. In 211 werden twee elektrotrajecten van 3m uitgevoerd waarbij in totaal ruim 3kg werd gevangen. Met de afsleping werd in 22 een onbekende VisAdvies BV 34

35 monstering. Het is dan ook niet ondenkbaar dat de geschatte biomassa blankvoorn, en daarmee de totale visbiomassa, enigszins wordt overschat. De karper is in 211 wel gevangen maar gezien de schuwheid van de vis kan het karperbestand mogelijke worden onderschat. Deze mogelijke onderschatting staat naar verwachting niet in verhouding tot de mogelijke overschatting van het blankvoornbestand Bepotingsgegevens Alle in deze paragraaf besproken herbepotingsgegevens: zijn verstrekt door de Databank herbepotingen (Agentschap voor Natuur en Bos). In tabel 4.2 zijn de herbepotingsgegevens van de Gentse watersportbaan uit de periode weergegeven. Sinds 25 is er vooral veel blankvoorn uitgezet in de Watersportbaan (123 kg), en in mindere mate winde (18 kg), rietvoorn (16 kg), karper (8 kg) en paling (6 kg). Op basis van de visstandbemonstering in 211 wordt de visbiomassa dan ook gedomineerd door blankvoorn (96%), de vis lijkt zich hier goed thuis te voelen. Opvallend is echter dat er geen jongbroed (+) is aangetroffen. Mogelijk heeft de blankvoorn onvoldoende geschikt paai en opgroeigebieden kunnen vinden in de watersportbaan, waardoor er geen jongbroed is aangetroffen. Tevens is het mogelijk dat de blankvoornpopulatie in één van de zijwateren paait (bijvoorbeeld de Noordelijke Leie). In de periode is 6 kg glasaal uitgezet. Tijdens de bemonsteringen op de watersportbaan zijn in totaal 61 alen gevangen, waarvan 57 exemplaren tussen 8 en 35 cm. Het aandeel jonge aal is daarmee opvallend groot en zeer waarschijnlijk een gevolg van de uitzettingen. In het verleden zijn er ook spiegelkarpers uitgezet. Tijdens de bemonstering is er alleen één schubkarper gevangen. Tenslotte is er 18kg winde en 16 kg rietvoorn uitgezet. Van beide soorten zijn slechts twee exemplaren gevangen. tabel 4.2 Herbepotingsgegevens kanaal Gentse watersportbaan in de periode (Bron gegevens: Databank herbepotingen, ANB). jaar soort gewicht (kg) lengte (cm) leeftijd 26 blankvoorn karper Hengelvangstgegevens winde blankvoorn rietvoorn winde paling 1 glasaal blankvoorn paling 2 glasaal 21 blankvoorn winde paling 3 glasaal Alle in deze paragraaf besproken hengelvangstgegevens zijn verstrekt door de Vlaamse Vereniging van hengelsport verbonden (VVHV). Het gemiddelde totaalgewicht vis per man hengeluur (alle gevangen vissoorten in de hele Gentse watersportbaan) van alle hengelvangsten van viswedstrijden uit de periode zijn weergegeven in figuur 4.1. In deze periode varieerde het gemiddelde gewicht per man hengeluur van,31 kg (24) tot 1,29 kg (21) per hengelmanuur. Sinds 28 is er een duidelijke stijging waarneembaar. VisAdvies BV 35

36 Gemiddeld gewicht (kg) per manhengeluur 1,5 1,,5, Jaar figuur 4.1 Reëel gemiddeld totaalgewicht (kg) per man hengeluur (MHU) in de vangsten tijdens hengelwedstrijden op de Gentse watersportbaan (Bron gegevens: Vlaamse Vereniging van hengelsport verbonden (VVHV). figuur 4.2 geeft het percentage viswedstrijden aan uit de periode waarin één van deze vissoortgroepen ( voornachtigen, brasemachtigen en andere vissoorten) domineerde in de aantallen. Voornachtigen (blankvoorn, rietvoorn, winde, alver, etc. ), brasemachtigen (brasem/kolblei) en andere vissoorten (paling, baars, pos, karper, etc). In de gehele periode is de variatie binnen elke groep erg groot. Na 24 verdwijnt de groep andere soorten plotseling geheel uit de vangst, waarna deze vanaf 28 weer in geringe mate worden gevangen. De samenstelling van de vangst in de jaren 29, 21 en 211 verschilt nauwelijks. 1% %Brasemachtigen %Andere %Voornachtigen 75% 5% 25% % figuur 4.2 Geschatte vangstfrequentie (aantalspercantage) per meest gevangen vissoortengroep (voornachtigen, brasemachtigen en andere vissoorten) in het kanaal Gentse binnenwateren (bron: Vlaamse Vereniging van Hengelsport Verbonden (VVHV)). De vistechnieken van enerzijds hengelwedstrijden en anderzijds visstandbemonsteringen zijn dermate verschillend dat het niet reëel is om een vergelijking te maken van hoeveelheden gevangen vis. Over het algemeen is het goed mogelijk om trends in hengelvangsten en de resultaten van visstandbemonsteringen te vergelijken. Voorwaarde is dat er een lange reeks van hengelvangsten bekend is. De visstandbemonsteringen zijn uitgevoerd in 22 en 211 waarbij verschillende vistechnieken (fuiken en zegen) zijn gebruikt. VisAdvies BV 36

37 4.1.4 Overige gelijkwaardige wateren In tabel 4.3 is een overzicht weergegeven van de geschatte visbiomassa in een aantal gelijkwaardige kanalen. De geschatte visbiomassa in de Gentse binnenwateren (m.u.v. de watersportbaan) varieert van 6 tot 291 kg/ha, wat normaal is in vergelijking tot overige kanalen. De visbiomassa in de Watersportbaan wordt geschat op 133 kg/ha, wat zeer hoog is. De variatie in visbiomassa in de verschillende kanalen is echter vrij groot. tabel 4.3 Geschatte visbiomassa van kanalen gelijkwaardig aan de Gentse binnenwateren. Water jaar kg/ha rapport Kanaal Bossuit- Kortrijk Spierts & Vis, (211a) Kanaal Leuven- Dijle Spierts & Vis, (211b) Albertkanaal Kemper & Vis (21a) Netekanaal Kemper & Vis (21b) Kanaal Dessel- Turnhout- Schoten Bosveld & Kroes (211) Twentekanaal Kemper (26) Julianakanaal Kemper (1999) Amsterdam-Rijnkanaal Vriese et al. (1993) VisAdvies BV 37

38 5 Conclusies en aanbevelingen 5.1 Conclusies Er zijn vissen gevangen verdeeld over 18 vissoorten (1921 kg). Op locatie 5.8 a (de Leie) zijn de meeste vissoorten aangetroffen (n=12). De vangst op locatie 5.7 bestond uit 6 soorten en was daarmee het minst soortenrijk. De conditie van baars en blankvoorn is normaal. De conditie van brasem is normaal tot goed. De geschatte visbiomassa in de Gentse binnenwateren (m.u.v. de watersportbaan) varieert van 6 tot 291 kg/ha. De visbiomassa in de Gentse Watersportbaan wordt geschat op 133 kg/ha. De geschatte visbiomassa in de verschillende Gentse binnenwateren bestaat voor 96-1% uit eurytope vissoorten. Op 5 locaties zijn rheofiele vissoorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,4 %. Op 6 locaties zijn limnofiele soorten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,2 %. Tenslotte zijn op twee locaties exoten aangetroffen met een gewichtsaandeel variërend van <, -,2%. Het viswatertype van de Gentse binnenwateren is niet eenduidig te typeren. Het type dat de situatie op de meeste locaties het meest benaderd (m.u.v. kanaal Gent- Oostende en de Coupure) is het blankvoorn-brasem viswatertype. Het kanaal Gent- Oostende en de Coupure hebben meer overeenkomsten met het brasem-snoekbaars viswatertype. 5.2 Aanbevelingen voor visserij en visstandbeheer Inrichting en beheer van het viswater De Gentse binnenwateren vormen een open systeem waar vis vrij kan migreren tussen de verschillende wateren. Bij het beheer en de inrichting van het viswater is het van belang een systeemgerichte aanpak te hanteren. Voor de ontwikkeling van een meer evenwichtige en soortenrijkere visstand verdient het aanbeveling om het areaal paai en opgroeigebieden in de Gentse binnenwateren te vergroten. Veel vissoorten paaien bij voorkeur in plantrijke stukken van een viswater. Bijvoorbeeld: blankvoorn paait in ondiep water dat rijk is aan ondergedoken waterplanten, waar zij hun kleverige eieren aan kunnen afzetten. In kleine paaiplaatsen kunnen ei densiteiten van stuks/m² worden bereikt. Een evenwichtige ontwikkeling van de + jaarklasse is echter van een uitgebreide oever afhankelijk. Dus niet alleen een goede paailocatie, maar meer nog een goede opgroeilocatie is cruciaal voor het goede ontwikkeling van broedvis. De bescherming tegen predatoren is voor het jongbroed meestal van groter belang dan de grootte van de paaiplaatsen. Voor de overleefbaarheid van jong broed is het voedselaanbod een belangrijk element. In ondiepe, vegetatierijke plaatsen is het voedselaanbod hoog. Voor jonge vissen belangrijke voedselbronnen als zoöplankton en macrofauna zijn hier sterk aanwezig. VisAdvies BV 38