Condens bewaring in de pootgoedsector

Transcriptie

1 Condens bewaring in de pootgoedsector Naam student: Ruud Enthoven Opleiding: Bachelor tuin en akkerbouw agrarisch ondernemerschap Module: HPON Leertaak: leertaak 8 Datum: Naam coach: Kees Westerdijk

2 Titelblad Condens bewaring in de pootgoed sector Een onderzoek naar de reactie van de pootaardappel in een condens bewaring van het jaar Naam student: Ruud Enthoven Opleiding: Bachelor tuin en akkerbouw agrarisch ondernemerschap Module: HPON Datum: Coach: Kees Westerdijk 2

3 Voorwoord Er worden al lang pootaardappelen geteeld in Nederland. Op een pootgoed bedrijf aan de Hopweg in de Noordoostpolder werden de pootaardappelen altijd in een bewaring met mechanische koeling bewaard. Vanaf 2001 wordt er bewaard met een bouwdroger in de bewaring. Hoe reageert de pootaardappel op het bewaren met een condens droger en hoe zijn de omstandigheden in deze bewaring? Deze vraag staat in dit rapport centraal, waarbij onderzoek wordt gedaan naar de reactie van de aardappel en naar de omstandigheden in de bewaring met betrekking tot tempereratuur en luchtvochtigheid. Het doel van dit werkstuk is om dhr. J. Jansen, DLV-plant, Agrovent en pootgoedtelers beter inzicht te laten krijgen in het bewaren van pootgoedaardappelen in een condens bewaring. De bijeenkomsten met K. Westerdijk en met L. Persoon hebben veel bijgedragen aan het maken van dit onderzoeksverslag. Daarnaast hebben de feedback van K. Westerdijk en L. Persoon veel bijgedragen aan het verslag. Ook wil ik dhr. J. Jansen bedanken voor het verstrekken van informatie en het toelaten van het onderzoek op zijn bedrijf. Ik wens u veel leesplezier, Student: Ruud Enthoven. Opleiding: Bachelor tuin en akkerbouw ondernemerschap. Datum: Major: Bachelor tuin en akkerbouw ondernemerschap. 3

4 Samenvatting Doelstelling De aanleiding van het onderzoek en literatuur onderzoek is om kennis omtrent het condens bewaren te vergaren. Dit voor het bedrijf: Agrovent en DLV-plant. Daarnaast is dit onderzoek ook relevant voor pootaardappeltelers. Een goed klimaat voor de pootaardappel is essentieel. Als het klimaat te vochtig is in de bewaring kan een aardappel gaan rotten. Zilverschurft ontwikkeld zich in een vochtige bewaring. Er wordt gekeken of door middel van condens bewaring het klimaat in de bewaring gunstiger kan zijn zodat zilverschurft zich niet ontwikkeld. Problemen ontstaan als het klimaat buiten erg vochtig is. Als dit langere tijd aanhoudt zijn er weinig mogelijkheden om de aardappelpartij goed te kunnen drogen. Een condensdroger kan onafhankelijk van de buitenlucht drogen. Het is technisch mogelijk om onafhankelijk te zijn van het klimaat buiten de bewaring. Maar hoe is het klimaat nu in de bewaring met een condens droger? Resultaten Het ras Carrera heeft gemiddeld een verlies van 4,1%. De verliezen waren verschillend in de kist, dit komt door de manier van het verplaatsen van de lucht in de bewaring. Het ras Innovator heeft minder verliezen ondanks dat deze 14 dagen langer in de bewaring heeft gezeten. De verliezen van de Innovator zijn gemiddeld 3,8%. De ondernemer kan zijn product temperatuur goed constant houden. Dit mede met de mechanische koeling, kachels en de bouwdroger. Met deze middelen kan de ondernemer zijn product goed drogen met een gemiddelde luchtvochtigheid van 78%. Na week 2 bleef de condens droger aanstaan. Na week drie laat de ondernemer het product langzaam afkoelen. Doordat de ondernemer het product laat afkoelen is er mogelijkheid tot drogen ten opzichte van de buitenlucht. Als de gemiddelde luchtvochtigheid erg hoog is buiten kan de ondernemer toch zijn luchtvochtigheid laag houden. Door de bouwdroger wordt de droogcapaciteit verhoogd. Niet alleen in samenwerking met de mechanische koeling maar ook als de partij droog is. De ondernemer houdt de partij warm gedurende het droog proces. Dit doet de ondernemer om knollen die gaan rotten er sneller uit te drogen. Als de partij eenmaal droog is gebruikt J. Jansen de droger om energiekosten te besparen. De stroomkosten worden bespaard doordat er minder geventileerd wordt. Tevens wordt de droger gebruikt om een zo gelijkmatig mogelijke tempratuur en luchtvochtigheid in de bewaring te houden. Aanbevelingen Drogen met een bouwdroger scheelt in de energie kosten. Een bouwdroger zorgt ervoor dat de mechanische koeling sneller aanslaat waardoor er meer droogcapaciteit ontstaat. Bij slecht weer met een hoge tempratuur en een hoge luchtvochtigheid is het mogelijk om te drogen. Met condens drogen is de bewaarder minder afhankelijk van het weer buiten. Een bouwdroger is verplaatsbaar dus in meerdere bewaringen te gebruiken. Het advies is als er op het bedrijf problemen ontstaan met het drogen van een partij pootaardappelen dat het lonend is om een condens droog systeem aan te schaffen. Dit omdat het een relatief kleine investering is wat zich zelf indirect terug verdient in energie besparing en kwaliteit van het product. 4

5 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 5 hoofdstuk 1: Aanleiding en relevantie Zilverschurft Rassen Bewaarverliezen... 8 Hoofdstuk 2: Vraagstelling, hoofd- en deelvragen Condens drogen Knowledge GAP Hoofdvraag Deelvragen Hypotheses Hoofdstuk 3: Materiaal en Methode Werkwijze Opbouw rapport Hoofstuk 4: Algemene bedrijfsgegevens Het bouwplan Rooisysteem Hoofdstuk 5: verliezen in het pootgoed Carrera Innovator Conclusie Hoofdstuk 6: Relatieve luchtvochtigheid en temperatuur verloop Relatieve luchtvochtigheid per week Temperatuurverloop Relatieve luchtvochtigheid en temperatuur Conclusie Hoofdstuk 7: Drogingsduur Mening J. Jansen Tactiek J. Jansen Conclusie Hoofdstuk 8: Zilverschurft Carrera Innovator Conclusie Hoofdstuk 9: Discussie

6 9.1 Antwoord deelvragen Antwoord hoofdvraag Hoofdstuk 10: Conclusie Hoofdstuk 11: Aanbevelingen Bibliografie Bijlage: I Temperatuur verloop en luchtvochtigheidverloop Bijlage: II Dataloggers

7 Hoofdstuk 1: Aanleiding en relevantie 1.1 Aanleiding Aardappelen bewaren gaat niet elk jaar even makkelijk. Met te veel vochtige dagen zijn de mogelijkheden om extern te drogen beperkt. Aardappeltelers kunnen problemen krijgen met rot, virussen en schimmels in de partij wat tot afkeuring kan leiden. Het is dus belangrijk om de partij zo snel mogelijk droog te krijgen. De aanleiding van het onderzoek is om kennis omtrent het bewaren met een condens droger te vergaren. Dit voor het bedrijf: Agrovent en DLV plant. Daarnaast is dit onderzoek ook relevant voor andere pootaardappeltelers. Een goed klimaat voor de pootaardappel is essentieel. Zilverschurft ontwikkeld zich in een vochtige bewaring. Er wordt gekeken of het bewaren met een condensdroger het klimaat in de bewaring gunstiger kan maken zodat zilverschurft zich minder ontwikkeld. Problemen ontstaan als het klimaat buiten erg vochtig is. Als dit langere tijd aanhoudt zijn er weinig mogelijkheden om de aardappelpartij goed te kunnen drogen. Een condensdroger kan onafhankelijk van de buitenlucht drogen. Het is technisch mogelijk om onafhankelijk te zijn van het klimaat buiten de bewaring. Maar hoe is het klimaat nu in de bewaring met een condensdroger? De gewichtsverliezen van pootaardappelen zijn 2%-4% in de eerste maand, dit hangt af van de schil dikte en de rooiomstandigheden. De maanden na de eerste maand zullen de verliezen per maand rond 0,5% tot 0,6% zijn. Tevens heeft het ene ras meer verlies dan het andere ras (Bus, 1996). Een snelle droging van de aardappelen is gewenst om uitbreiding van zilverschurft te voorkomen. Moederknollen worden ingedroogd. Wanneer een partij droog is, is aan de volgende kenmerken te herkennen: De aardappelen moeten winddroog zijn op een diepte van 30 tot 50 centimeter in de hoop. In de klei mogen deze nog vochtig zijn maar de klei moet wel verkruimelbaar zijn. Pootaardappelen die op zandgrond zijn geteeld moeten droog aanvoelen. Een goede methode om erachter te komen of de aardappelen droog zijn is om een paar aardappelen door te snijden en bovenop te legen. Als deze aardappelen gaat schimmelen is de partij nog niet droog. Als er veel lekvocht in de partij zit moet er door-gedroogd worden om rotting te voorkomen (HLBBV, 2012). 1.2 Zilverschurft Knollen waar de zilverschurft aantasting op zit verouderen sneller, dit komt omdat de knollen veel vocht verliezen bij zware aantasting. Zilverschurft is een bewaarziekte. Als knollen contact met elkaar hebben kan de besmetting over worden gebracht. De kurk laag van de knol wordt aangetast, hierdoor ontstaat er meer verlies en ziet de knol er verschrompeld uit. Zilverschurft breidt zich uit in warme vochtige omstandigheden. Het ene ras is gevoeliger voor zilverschurft dan het andere ras. Belangrijk om zilverschurft te voorkomen is het droog bewaren van de partij. De vlekken die worden veroorzaakt door zilverschurft lijken op de zwarte spikkel (andere aardappel ziekte). Het rooien met een twee fasen systeem heeft geen voordelen tegenover het in een keer rooien en opladen (Veerman, 2001). Als er zilverschurft op de aardappel zit dan komen er zilvergrijze en later bruin verkleurde plekken op de aardappel. Sterk aangetaste knollen gaan verschrompelen. Zilverschurft kan in vochtige/warme omstandigheden tijdens de bewaring uitbreiden. Bij een bewaar temperatuur van 3 graden Celsius en een relatieve luchtvochtigheid hoger dan 90% komt er geen uitbreiding. De schimmel komt voor in de kurk laag en zorgt dat de schil meer permeabel wordt, hierdoor verliest de aardappel meer vocht. Zilverschurft komt alleen op de aardappel voor. Het voorkomen van zilverschurft kan door de partij koel te bewaren bij temperaturen van 3 tot 5 graden Celsius, in pootgoed kan de behandeling met een knolbeschermingsmiddel helpen tegen zilverschurft (Agris, 2000). 7

8 1.3 Rassen Het ras Carrera is een vroeg en gevoelig ras voor zilverschurft. Bij temperatuurschommelingen en gevormde condens in de bewaring is het risico erg hoog. Mechanische koeling is dus vereist. Bij een temperatuur lager dan 5 graden Celsius kan het ras niet worden bewaard (HZPC, 2015). Het ras Innovator is een gemakkelijk te bewaren aardappel, belangrijk is dat de wondheling na het inschuren goed verloopt. De ideale bewaartemperatuur van het ras is circa 7 graden Celsius. De lucht moet regelmatig ververst worden om hoge CO2 waardes te voorkomen (HZPC, 2011) 1.4 Bewaarverliezen In een onderzoek naar bewaarverliezen kwam naar voren dat rooibeschadiging leidt tot hoge bewaarverliezen. Slechte omstandigheden tijdens het rooien kan leiden tot vervroegde aflevering en of hoge verliezen. De uitkomst van dit onderzoek was dat er in 1990 in een bewaring die in maart werd afgeleverd 7% tot 8% uitbetalingsgewicht verloren is gegaan. Er was zwak verband tussen het onderwatergewicht en de rooi beschadiging (Veerman & Wustman, 2002). Regelmatig intern draaien zorgt voor minder drukplekken op te aardappel. Wel werd de blauwgevoeligheid van de aardappel hoger bij het veel intern ventileren. Bewaarverliezen zijn groter naarmate er meer geventileerd wordt. Wel waren in dit onderzoek de verliezen hoger dan in de gangbare bewaring, dit was de oorzaak van de proef opzet. De proef kreeg meer lucht dan de normale bewaring. (Veerman & Bos, 2003) 8

9 Hoofdstuk 2: Vraagstelling, hoofd- en deelvragen In dit hoofdstuk wordt de vraagstelling geformuleerd. Ook wordt er weergegeven wat er al bekend is over het onderwerp en wat nog niet. 2.1 Condens drogen Het condens droogsysteem maakt droge lucht door de lucht te laten condenseren tegen een koude plaat, de koude plaat laat het vocht in de lucht condenseren waardoor het uit de lucht onttrokken wordt. Vervolgens wordt de lucht weer opgewarmd waardoor er een lage luchtvochtigheid ontstaat. De warmte van de lucht is regelbaar zodat het product op de goede temperatuur blijft. Zo kan het product sneller ingedroogd worden zodat er minder kans is op o.a. zilverschurft. Het systeem werkt in vier fases: de eerste fase is zo snel mogelijk drogen met een temperatuur van 30 graden. Fase twee is het na-verwarmen, dit onderdrukt de schimmels door het systeem van agrovent zijn kachels overbodig. De derde fase is het koelen, dit kan met buitenlucht en als de condities niet goed zijn buiten kan dit met de koeler van de condensdroger. De laatste fase is het koude nadrogen, hierbij hoeft de partij niet te verwarmen en kan de hoop toch droger worden (Agrovent, 2015). Een bouwdroger werkt anders dan het systeem van Agrovent. Een bouwdroger droogt de lucht. Deze lucht wordt door middel van het droog systeem verwarmt. Hierbij is voor de bewaring van aardappelen een mechanische koeling nodig. De bouwdroger moet goed zijn opgesteld namelijk in een afgesloten ruimte, één droger per kamer en als er meerdere drogers in een kamer staan mag de ene droger de droge lucht niet naar de andere droger blazen (A1 verhuur, sd). In de literatuur staat vermeld dat het mogelijk is om te drogen met buitenlucht. De condensdroger zal dan ook tot zijn recht komen in de natte najaren waar weinig droog mogelijkheden zijn via de buitenlucht. Met dit onderzoek wordt dan ook gekeken of de condens droger een goed klimaat kan realiseren en wat de verliezen hierbij zijn. Daarnaast wordt de ontwikkeling van zilverschurft bekeken. 2.2 Knowledge GAP In tegenstelling tot het bewaren van uien in Scandinavië is in de pootgoedsector in Nederland nog niet veel bekend over condens bewaring. Dit onderzoek is een goede aanvulling op wat er in de literatuur al bekend is en of bewaren met een condens droger in de pootgoed tijdens jaren waar het drogen met buitenlucht onmogelijk is wel mogelijk is met een condensdroger. Bij dit onderzoek wordt inzicht gegeven over het najaar van 2015, hoe de condensbewaring functioneert in dit jaar, wat de luchtvochtigheid is buiten en in de bewaring, wat de temperaturen zijn tijdens het drogen, hoelang het duurt voordat de partij droog is, of er zilverschurftaantasting in de partij zit en wat de bewaarverliezen zijn van beide rassen. Uit de hoofdvraag ontstaan deelvragen. Om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden moeten de deelvragen eerst beantwoord worden. Onderstaand de hoofdvraag en de deelvragen die met dit experiment beantwoord gaan worden. Over het bewaren van pootaardappelen is al veel bekend, ook zilverschurft is al bekend in de pootgoedsector. Nog niet bekend is of doormiddel van condensdroging de aantasting van zilverschurft te voorkomen is. Zilverschurft heeft vochtige warme omstandigheden nodig om zich te kunnen ontwikkelen. Een condensdroger droogt de lucht. Wel wordt deze lucht opgewarmd. De lucht die uit de condensdroger komt moet afgekoeld worden. 2.3 Hoofdvraag Hoe verloopt de relatieve luchtvochtigheid, temperatuur en wat is de drogingsduur in een condensbewaring bij de rassen Carrera en Innovator in het jaar 2015 en hoe reageren deze rassen met betrekking tot zilverschurft en gewichtsverlies op dit bewaarsysteem? 9

10 2.4 Deelvragen 1. Wat zijn de verliezen in het pootgoed? 2. Wat is het vochtpercentage (rv) in de bewaring gedurende het droogproces? 3. Wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? 4. Hoe lang duurt het voordat de partij droog is? 5. Zijn er opvallende zaken m.b.t. zilverschurft op de pootaardappel? 2.5 Hypotheses - Wat zijn de verliezen in het pootgoed? Waarschijnlijk zullen de verliezen relatief hetzelfde zijn als de verliezen met een normaal bewaarsysteem. Wellicht dat de verliezen hoger uitvallen omdat er veel vocht onttrokken wordt uit de bewaring en dus ook uit de aardappel. - Wat is het vochtpercentage (rv) in de bewaring gedurende het droogproces? Het vochtpercentage zal droger uitvallen dan een gangbaar systeem, dit wordt echter niet vergeleken. Maar het is goed om te weten wat de luchtvochtigheid is tijdens het bewaren. - Wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? De temperaturen zullen boven de 15 graden blijven. Dit omdat onder de 15 graden de condensdroger niet voldoende werkt. Belangrijk is om te weten wat het verloop van de temperatuur is om de kijken wanneer de partij droog is. - Hoe lang duurt het voordat de partij droog is? Het doel is om zo snel mogelijk de partij droog te hebben. Dit is mij onbekend en het zal dus uit het onderzoek moeten blijken wanneer de partij droog is. - Zijn er opvallende zaken m.b.t. zilverschurft op de pootaardappel? Omdat er droge bewaar omstandigheden zijn en zilverschurft van vocht houd zal de zilverschurft aantasting laag zijn. Wel zal het tijdens het bewaren relatief warm zijn, hierdoor zou de schimmel zich echter wel kunnen ontwikkelen. 10

11 Hoofdstuk 3: Materiaal en methode 3.1 Werkwijze 1. Wat zijn de verliezen in het pootgoed? Om deze deelvraag te kunnen beantwoorden worden er vijf zakken per ras gemonsterd en gewogen. Deze worden in vijf verschillende kisten gelegd. Deze kisten moeten willekeurig uitgespreid worden over rijen met het desbetreffende ras (Innovator/Carrera). Dit wordt per ras tijdens het rooien uitgevoerd. Als de partij wordt gesorteerd worden de zakken uit de bewaring gehaald en terug gewogen. Het verschil staat voor het verlies van de partij. Belangrijk om rekening mee te houden is dat dit met dezelfde weegschaal uitgevoerd moet worden. 2. Wat is het vochtpercentage (rv) in de bewaring gedurende het droogproces? In vier willekeurige zakken (twee per ras) wordt een datalogger geplaatst. De datalogger registreert de relatieve luchtvochtigheid in de zak en dus ook in de kist. Daarnaast registreert de bewaarcomputer de temperatuur in de drukkanalen, in de kist binnen en buiten de bewaring. Zo worden overzichtelijk en betrouwbaar gegevens van de temperatuur gewonnen. 3. Wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? In vier willekeurige zakken (twee per ras) wordt een datalogger geplaatst. De datalogger registreert de temperatuur in de zak en dus ook in de kist. Daarnaast registreert de bewaarcomputer de temperatuur in de drukkanalen, in de kist binnen en buiten de bewaring. Zo worden overzichtelijk en betrouwbaar gegevens van de temperatuur gemeten. 4. Hoe lang duurt het voordat de partij droog is? Dit wordt bekeken en overlegt met de ondernemer op het desbetreffende bedrijf. Ook wordt er een logboek bijgehouden met het bewaargedrag van de ondernemer. Zo kan er door middel van overleggen, het logboek en de gegevens van de bewaarcomputer nagegaan worden wanneer de partij droog is. 5. Zijn er opvallende zaken m.b.t. zilverschurft op de pootaardappel? Dit wordt uitgevoerd door 100 aardappelen van elke partij te pakken en ze te controleren op zilverschurft. Aardappelen die besmet zijn worden geturfd. Zo kan er een gemiddelde van elk ras aan zilverschurft bekeken worden. Hieruit kan geconcludeerd worden of het condens bewaarsysteem een negatief effect heeft op de ontwikkeling van zilverschurft op de pootaardappel. 11

12 3.2 Opbouw rapport In hoofdstuk vier worden de algemene bedrijfsgegevens weergegeven. Dit wordt gedaan om voldoende achtergrond informatie te geven over het bedrijf; zoals het bedrijf zelf en hoe de arbeid op het bedrijf geregeld is. In hoofdstuk vijf: De verliezen in het pootgoed wordt antwoord gegeven op de deelvraag: wat zijn de verliezen in het pootgoed? In hoofdstuk zes: Relatieve luchtvochtigheidsverloop, wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Wat is het vochtpercentage (RV) in de bewaring gedurende het droog proces? Tevens wordt in dit hoofdstuk antwoord gegeven op de deelvraag: Wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? In hoofdstuk zeven: drogingsduur, wordt antwoord gegeven over de deelvraag: Hoelang duurt het voor een partij droog is? En in hoofdstuk acht: Zilverschurft, wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Zijn er opvallende zaken met betrekking tot zilverschurft op de pootaardappel? In hoofdstuk negen: Discussie wordt gediscussieerd over de bevindingen in het onderzoek en het literatuur onderzoek. Daarna wordt er in hoofdstuk tien: Conclusie, het experiment en de discussie geconcludeerd. In hoofdstuk elf: Aanbevelingen, worden de aanbevelingen gedaan uit de uitkomsten van dit experiment en het literatuuronderzoek. Achterin het verslag zijn alle bijlage weergegeven, de bijlage ondersteunen de gemaakte conclusies van de deelvragen. Alle afbeeldingen waar geen bron bij staat in dit verslag, zijn zelf gemaakte foto s. Ook zijn alle tabellen in dit werkstuk zelf gemaakt. 12

13 Hoofstuk 4: Algemene bedrijfsgegevens In dit hoofdstuk worden de algemene bedrijfsgegevens van het bedrijf verwoord. Met behulp van deze informatie kan een beter beeld over het bedrijf worden verkregen en worden de resultaten beter begrepen. 4.1 Het bedrijf Het onderzoek wordt uitgevoerd op het bedrijf van J. en W. Jansen. Dit is een gangbaar akkerbouwbedrijf. In figuur 1 is de ligging van het bedrijf in de Noordoostpolder weergegeven. Figuur 1: De ligging van het bedrijf (Google, 2015) 4.2 Arbeid Op het bedrijf zijn geen vaste werknemers in dienst. Al het werk wordt gedaan door de ondernemer zelf en zijn zoon. In rustige tijden houdt het bedrijf zich bezig met het aanleggen van waterbronnen, opzakken van pootgoed voor derden en doet het bedrijf nog loonwerkzaamheden in de buurt. 4.3 Het bouwplan Op de zavel grond wordt 1 op 3 geteeld met pootaardappelen, zaai-uien en tulpen/gras. Als eerste worden de zaai-uien gezaaid, het volgende seizoen tulpen of gras. Als derde en laatste jaar worden de pootaardappelen geteeld. Na de tulpen word altijd een grasklaver groenbemester gezaaid, dit om het organische stof gehalte in balans te houden. 4.4 Rooisysteem Op het bedrijf wordt er gerooid met een twee fase systeem. De ondernemer rooit op deze manier om de aardappelen alvast te laten drogen op het land. Door met een twee fase systeem te rooien en laden bespaard de ondernemer op droogkosten. Omdat er nog wel eens natte plekken in de percelen zitten kan de ondernemer beslissen om de natste plekken niet op te laden. Zo komt er een product in de schuur die niet te nat is geweest en waar dus relatief weinig rotte knollen inzitten. 13

14 Hoofdstuk 5: Verliezen in het pootgoed In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Wat zijn de verliezen in het pootgoed? De verliezen van beide rassen worden weergegeven. Dit is het gemiddelde van 5 zakken per partij. De verliezen zijn met aanhangende grond. De zakken die gebruikt zijn, zijn extra doorlatend. Dit om een goede meting te verkrijgen. Ook zijn de kisten met een zak willekeurig door de bewaring geplaatst, dit is gedaan om betere resultaten te krijgen. 5.1 Carrera De gemiddelde verliezen van het ras Carrera zijn 4,1%. Er is een duidelijk verschil te zien tussen de monsterzakken die boven, in het midden of onderin de kist lagen, zie tabel 1: Verliezen Carrera. Tabel 1: Verliezen Carrera. Carrera plaats zak nummer gewicht (kg) verlies verlies in kg verlies in procenten voor na oppervlakte 1 8,7 8,4 0,3 3,4 bovenin 2 28,3 26,8 1,5 5,5 bovenin 3 32,7 31,6 1,1 3,4 in het midden 4 30,25 29,5 0,75 2,5 onderin 5 31,7 29,9 1,8 5,7 gemidelde 26,3 25,2 1,1 4,1 Het lijkt erop dat boven en onder de meeste verliezen waren. De reden dat hier meer verliezen zijn is dat boven en onder de kist de luchtaanvoer loopt. Deze lucht is nog erg droog. Tevens komt er meer lucht langs de onderkant en de bovenkant dan midden in de kist. De zak die gelijk lag met de oppervlakte van de kist heeft al minder verlies dan de zakken die bovenin of onderin lagen. De zak die in het midden lag heeft het minste verlies. Dit komt omdat hier dus het minste lucht langsloopt. Ook is de lucht die er langsloopt meer verzadigt. Dit komt omdat deze lucht het vocht bevat die de aardappelen eromheen hebben afgegeven. Zo kan het dat deze aardappelen ook minder snel drogen. 5.2 Innovator Het lijkt erop dat het gemiddelde verlies van de Innovator 3,8% is. De Innovator heeft 14 dagen langer in de bewaring gezeten dan de Carrera, tevens heeft de Innovator niet het gehele bewaarproces in de bewaring gestaan met de bouwdroger. Ook is hier het verschil te zien van bovenin, in het midden en onderin de kist. In tabel 2: Verliezen Innovator, zijn alle verliezen van de Innovator te zien. Tabel 2: Verliezen Innovator. Innovator Plaats van zak Nummer Gewicht (kg) verlies Verlies in kg Verlies in procenten Voor Na oppervlakte 2 7,3 7,0 0,3 4,1 bovenin 1 31,1 29,8 1,3 4,2 bovenin 3 28,8 27,5 1,3 4,3 in het midden 4 27,8 27,5 0,3 1,1 onderin 4 28,9 27,4 1,5 5,2 gemiddelde 5 29,1 28,3 1,1 3,8 Ondanks dat de Innovator minder verlies heeft dan de Carrera is te zien dat het verlies in de kist boven, in het midden en onderin verschillend is. Ook hier is te zien dat in het midden de minste verliezen zijn. Onderin zijn de meeste verliezen en bovenin en aan de oppervlakte zijn de verliezen 14

15 minder dan bovenin. De reden dat er verschillen in de kist zijn, zijn het zelfde als de verklaring van de Carrera. 5.3 Conclusie Het ras Carrera heeft gemiddeld een verlies van 4,1%. De verliezen waren verschillend in de kist, dit komt door de manier van het verplaatsen van de lucht in de bewaring. Het is aan de verliezen te zien waar het meeste gedroogd wordt. Het ras Innovator heeft minder verliezen ondanks dat deze 14 dagen langer in de bewaring heeft gezeten. De verliezen van de Innovator zijn gemiddeld 3,8%. Bij beide rassen is te zien dat er midden in de kist minder verliezen zijn. Boven en onderin de kist zijn de verliezen hoger. 15

16 Hoofdstuk 6: Relatieve luchtvochtigheid en temperatuur verloop In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Wat is het vochtpercentage (rv) in de bewaring gedurende het droogproces? En wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? Er is elk uur een meting gedaan naar de rv en de temperatuur. In bijlage I: Temperatuurverloop en vochtigheidsverloop, staat het volledige verloop van de luchtvochtigheid en de temperatuur weergegeven. De resultaten worden in dit hoofdstuk weergegeven waarna er antwoord gegeven kan worden op de twee deelvragen. 6.1 relatieve luchtvochtigheid De bouwdroger kon de tempraturen tijdens het bewaren niet volledig constant houden. Dit kwam omdat de ondernemer regelmatig de lucht moest verversen om zo voldoende zuurstof in de bewaring te houden. In figuur 2: Weekgemiddelden, zijn de gemiddelden te zien over elke week. In de eerste week is de luchtvochtigheid net onder de 80%. De luchtvochtigheid is in de eerste week vrijwel gelijk. Dit komt omdat het product net is geoogst en er nog weinig gedroogd is. In de tweede week wordt het verschil groter. De luchtvochtigheid van het product is iets gedaald en de luchtvochtigheid buiten is juist gestegen. Dit duidt erop dat de ondernemer zijn product aan het drogen is. De ondernemer maakt gebruik van de juiste tijdstippen om extern te draaien, bovendien helpt de bouwdroger mee tijdens het intern draaien Figuur 2: weekgemiddelden In week drie is de rv 1,5% gedaald. In week vier is de rv met 0,9% gedaald. Wel is de gemiddelde buiten rv 91,9%. Ondanks de hoge luchtvochtigheid heeft de ondernemer toch kunnen drogen, dit is positief. In week vijf kon de ondernemer minder drogen. De relatieve luchtvochtigheid in de bewaring daalt 0,6%. Terwijl de luchtvochtigheid buiten 85,6% is. In week zes stijgt het gemiddelde product rv met 3,9%. De buiten rv stijgt met 4,8%, het was namelijk de op een na natste week van de periode. Op dat moment is het moeilijk om extern te drogen. In week zeven en week acht blijft het product rond de 80%. Vanaf week zeven is het product droog en kan de relatieve luchtvochtigheid omhoog om indroging te voorkomen. Op dit moment is het ook overbodig om de bouwdroger constant aan te zetten. Wat opvalt is dat in de natte weken er toch een lage luchtvochtigheid in de bewaring aangehouden kan worden. In de kisten zelf is er een ander verloop van de luchtvochtigheid. Het ras Carrera heeft een gemiddelde luchtvochtigheid van 90% in de kist. Het ras Innovator heeft een gemiddelde 16

17 luchtvochtigheid van 89,28%. De hoeveelheid vocht wat per ras verdampt is verschillend. De meetpunten van de gemiddelde luchtvochtigheid was gemeten boven in de kist en in het midden van de kist. In bijlage II: Dataloggers, zijn grafieken weergegeven van de rv en tempratuur verloop in de kist. Het is goed te zien dat de gemiddelde relatieve luchtvochtigheid verschillend is per ras. De Innovators hebben in een andere bewaring gestaan. Hier is goed te zien dat de luchtvochtigheid verschillend is. De luchtvochtigheid van het ras Carrera die in de bewaring heeft gestaan met de bouwdroger is gelijkmatiger dan de luchtvochtigheid van het ras innovator. Dit is te verklaren uit de minimale en de maximale waardes en wordt weergegeven in tabel 3: Min en max RV. Tabel 3: Min en max RV Innovator Carrera gem 89,28 gemiddeld 90,86 min 71,25 min 71,8 max 93,95 max 96,9 In tabel 3 is te zien dat de gemiddelde luchtvochtigheid van de Carrera hoger ligt. Tevens liggen de minimale rv en de maximale van de Carrera rv ook verder uit elkaar. De Innovator heeft dan meer schommelingen in de luchtvochtigheid wat te verklaren is uit de grafieken in bijlage II: Datalogger. 6.2 Temperatuurverloop Op het bedrijf wordt zoals in hoofdstuk 4 genoemd met een twee fase systeem geoogst. Het product is met zonnig droog weer binnen gereden. Dit is te zien in week één, de gemiddelde product temperatuur is 16,6 graden. De buitentemperatuur was kouder, zo n 12,5 graden. De ondernemer heeft een goed moment gekozen om het product binnen te rijden. Dat het product met een hoge temperatuur wordt binnen gereden is positief. Nu kan er langzaam worden terug gekoeld, hierdoor droogt het product en dat is dan ook het uiteindelijke doel. Dit is ook te zien in het verloop van de producttemperatuur. In tabel 4 is te zien hoeveel graden de temperatuur van het product daalt. Tabel 4: temperatuurdaling product buiten week 1/ week 2-0,01-0,02 week 2/ week 3 0,23 0,89 week 3/ week 4-0,88-3,48 week 4/ week 5-0,69 0,76 week 5/ week 6-1,10-0,09 week 6/ week 7-0,40 2,44 week 7/ week 8-0,88-0,55 De eerste week is de temperatuur vrijwel niet gedaald. De buitentemperatuur is gemiddeld een stuk kouder, dit betekend dat de ondernemer veel intern heeft geventileerd en niet veel extern. De tweede week daalt de temperatuur met 0,2 graden en stijgt de buiten temperatuur met 0,9 graden. In de derde week koelt het product bijna een graad af. De buiten temperatuur koelt in die week het 17

18 meeste af. In week vier koelt het product af maar wordt de buitentemperatuur warmer. De ondernemer heeft een goed moment gekozen om extern te draaien. Hierdoor is het product toch afgekoeld. In week vijf koelt het product meer dan een graad Celsius. In week zes wordt vrijwel niet gekoeld. Dit komt omdat het product al droog is, en dus is het niet verstandig om veel te koelen. Zo wordt er een buffer gehouden voor dagen met een hoge luchtvochtigheid wanneer er toch gedroogd moet worden. 6.3 Relatieve luchtvochtigheid en temperatuur. Bijlage I: Temperatuurverloop en vochtigheidsverloop laat zien hoe de bewaartempratuur en de luchtvochtigheid verlopen is tijdens het bewaren van de aardappelen. Tevens is ook de buiten temperatuur en rv weergegeven. In week één valt op dat als de buitentemperatuur omhoog gaat de buiten relatieve luchtvochtigheid ook daalt. Dit is vanzelfsprekend omdat warme lucht meer vocht kan vasthouden. Ook is te zien dat de luchtvochtigheid van het product niet constant is en de pieken en dalen overeenkomen met de buitentempratuur en luchtvochtigheid. Ook is er te zien dat de ondernemer vooral midden op de dag extern draait. Tussen de tijden 12:00 en 20:00 draait de ondernemer vrijwel altijd extern. Wat erg constant is, is de temperatuurverloop van het product. Deze loopt de gehele acht weken langzaam af. Als de ondernemer gebruik maakt van de buitenlucht staat de condensdroger ook uit. In week vier was het een erg vochtige week. Tevens was er die week veel neerslag. In week vier kan de bouwdroger zich bewijzen. En dat wordt ook gedaan. De luchtvochtigheid in de bewaring blijft niet constant maar zit de gehele week tussen de 70% en 80%. Dit is relatief droog. Een aardappel wordt het beste bewaard bij een luchtvochtigheid van 95% tot 98%. Op deze luchtvochtigheid kan er vrijwel niet gedroogd worden. De ondernemer houdt daarom ook zijn luchtvochtigheid in de bewaring zo laag mogelijk, gemiddeld 78%. Dit om zo veel mogelijk te drogen zodat er geen rot in de bewaring komt. De kans op indroging is hierbij groter. 6.4 Conclusie De ondernemer kan zijn producttemperatuur goed constant houden. Dit mede met de mechanische koeling, kachels en de bouwdroger. Met deze middelen kan de ondernemer zijn product goed drogen met een gemiddelde luchtvochtigheid van 78%, nadat het product droog was na week twee bleef de condensdroger aanstaan. Het is goed te zien dat de ondernemer zijn product na week drie langzaam laat afkoelen. Doordat de ondernemer het product laat afkoelen is er mogelijkheid tot drogen ten opzichte van de buitenlucht. Als de gemiddelde luchtvochtigheid erg hoog is buiten kan de ondernemer toch zijn luchtvochtigheid laag houden. 18

19 Hoofdstuk 7: Drogingsduur In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de vraag: Hoe lang duurt het voordat de partij aardappelen droog is? Er wordt gekeken wanneer de partij droog is. Dat is te zien aan de relatieve luchtvochtigheidsverloop en de tempratuur. Ook is er met de ondernemer overlegt wanneer hij verwachtte dat de partij droog was. 7.1 Mening J. Jansen De ondernemer J. Jansen merkte dat zijn partij aardappelen al snel droog was. Na een paar dagen was het meeste vocht er al uit. Als een partij droog is laat de ondernemer zijn droger aanstaan. Dit doet de ondernemer omdat hij door de bouwdroger minder hoeft te ventileren. De ondernemer is van mening dat dit minder stroom kost. Ook kan er met de bouwdroger een gelijkmatiger klimaat aangehouden worden. Het is van belang dat een partij aardappelen zo snel mogelijk droog wordt. Dit omdat er dan minder kans is op zilverschurft. Een andere reden om de partij zo snel mogelijk droog te krijgen is omdat er later in het jaar minder kansen zijn om extern te kunnen drogen, dus moet de partij zo snel mogelijk droog zijn. Partijen die sneller droog zijn zorgen voor minder ziektes en dus afkeuring in het volgende teelt seizoen. Het is belangrijk om niet te denken dat een partij na een paar dagen al droog is. Dit omdat er altijd een paar moederknollen of rotte knollen in de bewaring liggen. Deze zijn niet in een keer volledig verrot, dit duurt enige tijd. Een bouwdroger die constant vocht onttrekt, onttrekt het vocht wat vrijkomt bij het rottingsproces en zo voorkomt de droger dat de rotte knol gaat lekken. Als de knollen die aan het verrotten zijn gaan lekken zorgen ze ervoor dat de aardappelen die onder de rotte knol zitten erg vochtig worden. Als een aardappel meer dan 24 uur nat is gaat deze ook verrotten. Belangrijk is dat dit voorkomen wordt. De bouwdroger helpt om deze knollen uit de partij te drogen als de partij al relatief droog is. Een voordeel hiervan is dat dit constant gebeurd. 7.2 Tactiek J. Jansen De tactiek die de ondernemer gebruikt om zijn partij te drogen is om de temperatuur zo hoog mogelijk te houden. De ondernemer houdt zijn tempratuur hoog om de capaciteit van de bouwdroger te behouden. Hoe koeler de tempratuur hoe minder de bouwdroger werkt. Als de tempratuur hoog is kunnen de aardappelen die aan het verrotten zijn sneller uitgedroogd worden. Dit omdat deze knollen sneller verdampen en zo wordt de partij dus sneller droog. Een bijkomend voordeel is wanner de partij warm is dat er na de eerste paar weken langzaam terug gekoeld kan worden. Als een partij afkoelt is er de mogelijkheid dat er gedroogd kan worden. Omdat de buitenlucht gedurende het najaar kouder wordt dan de tempratuur in de bewaring kan er drogere lucht in de bewaring geblazen worden. De ondernemer is van mening dat de bouwdroger de mechanische koeling vaker laat aanslaan. Dit komt omdat de bouwdroger de lucht met twee graden verwarmt. Als de partij warmer wordt, voelt de mechanische koeling dat deze eerder moet aanslaan. Omdat een mechanische koeling een grotere capaciteit heeft dan een bouwdroger wordt de droogcapaciteit flink verhoogd. Conclusie Door de bouwdroger wordt de droogcapaciteit verhoogd. Niet alleen in samenwerking met de mechanische koeling maar ook als de partij al droog is. De ondernemer houdt de partij warm gedurende het droogproces. Dit doet de ondernemer om knollen die gaan rotten er sneller uit te drogen. Als de partij eenmaal droog is gebruikt J. Jansen de droger om op stroomkosten te besparen. De stroomkosten worden bespaard doordat er minder geventileerd wordt. Tevens wordt de droger gebruikt om een zo gelijkmatig mogelijke tempratuur en luchtvochtigheid in de bewaring te houden. 19

20 Hoofdstuk 8: Zilverschurft In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de deelvraag: Zijn er opvallende zaken m.b.t zilverschurft op de pootaardappel? 8.1 Carrera Het ras Carrera werd gesorteerd op 27 november Tijdens een steekproef van 100 aardappelen zijn er geen aardappelen met zilverschurft tegengekomen. In figuur 2: Steekproef is te zien hoe de steekproef is uitgevoerd. Dit komt omdat de condensdroger de lucht voldoende drooghoudt tijdens het intern ventileren. Op deze manier heeft de schimmel geen kans om zich te ontwikkelen. Dit is positief omdat het ras Carrera gevoelig is voor de schimmel. Omdat het een najaar was met veel natte dagen heeft de ondernemer veel intern gedraaid maar toch zijn de kisten goed droog geworden. Een ras zoals Carrera zou meer last hebben gehad van zilverschurft zonder een bouwdroger. Er waren ook aardappelen die gingen verrotten. Dit kwam uit op 3 aardappelen per 100 aardappelen. De aardappelen die verrotte lekten geen sappen tijdens het rotproces. Figuur 2: Steekproef 8.2 Innovator Het ras Innovator is 10 December 2015 vrijgekomen uit de bewaring. Tijdens dezelfde steekproef van 100 aardappelen is geen zilverschurft ontdekt. Dit is positief. Wel viel op dat de partij een stevige huid had met veel oneffenheden. De partij is niet voorbehandeld tegen zilverschurft. Dit doet J. Jansen omdat het niet nodig is. Het drogen met de bouwdroger is de reden dat de ondernemer niet voorbehandeld. Zilverschurft is een schimmel die vocht nodig heeft om te overleven. De bouwdroger die vocht onttrekt heeft voldoende capaciteit om de schimmel niet te laten ontwikkelen. De Innovator had geen last van rotten in de steekproef. 8.3 Conclusie Geconcludeerd kan worden dat de bouwdroger voldoende capaciteit heeft om een droogklimaat in de bewaring te creëren. Dit zorgt ervoor dat de schimmel zilverschurft zich niet kan ontwikkelen. Dit is positief zo kan er worden bespaard worden op behandelingen die zilverschurft tegen gaan. Ondanks dat het een najaar was waarbij er relatief weinig gedroogd kon worden en waarbij veel intern werd gedraaid, kon de bouwdroger dit klimaat toch vasthouden. Vooral dat het ras Carrera geen zilverschurft vertoonde was opmerkelijk. Dit omdat het een ras is die gevoelig is voor zilverschurft. 20

21 Hoofdstuk 9: Discussie In dit hoofdstuk worden de resultaten vergeleken met het literatuuronderzoek zie: hoofdstuk 1. Dit hoofdstuk is vooral om antwoord te geven op de deelvragen en uiteindelijk op de hoofdvraag. Hier komen aanbevelingen uit en die worden in hoofdstuk 11 duidelijk en overzichtelijk verwoord. 9.1 Antwoord deelvragen 1. Wat zijn de verliezen in het pootgoed? De verliezen in het pootgoed waren bij beide rassen verschillen. Het ras Carrera zat aan de hoge kant met 4,1%. Het ras innovator was lager 3,7% uit literatuuronderzoek is gebleken dat in de eerste maanden 2% tot 4% acceptabel is. Het ras Carrera zit hier net boven. Het ras Innovator zit hier onder. Dit komt omdat het ras innovator niet de hele bewaarperiode in de bewaring met een condensdroger heeft gestaan. Hierdoor is het verlies lager. Een aardappel die in een bewaring staat met een condensdroger heeft meer verliezen dan in een bewaring zonder condensdroger. 2. Wat is het vochtpercentage (rv) in de bewaring gedurende het droogproces? Het vochtpercentage van de bewaring met bouwdroger was relatief laag. Normaal wordt een aardappel bewaard met een luchtvochtigheid van 95%. Het nadeel hiervan is dat het slecht te drogen is. Ondernemers staan op dat moment voor een dilemma tussen een goede RV met rotten of een te lage RV zonder rotten. Veel kiezen voor een lagere rv en drogen zo laag mogelijk. Tijdens het onderzoek met de bouwdroger is een gemiddelde luchtvochtigheid van 78% behaald. Er wordt dus niet gekeken naar de verliezen maar naar een droge partij. 3. Wat zijn de temperaturen in de bewaring tijdens het droogproces? De ideale bewaartempratuur voor het ras Carrera is hoger dan 5 graden, bij 5 graden Celsius kan het ras niet worden bewaard. Het ras Innovator is een gemakkelijk te bewaren aardappel, belangrijk is namelijk dat de wondheling na het inschuren goed verloopt. De ideale bewaartemperatuur van het ras is circa 7 graden Celsius. De lucht moet regelmatig ververst worden om hoge CO2 waarden te voorkomen. Tijdens het drogen zat de ondernemer ver boven de ideale tempratuur van de rassen. Dit komt omdat de bouwdroger bij een lage tempratuur niet voldoende werkt. Als de rassen droog en gesorteerd zijn wordt de tempratuur verlaagt naar de ideale bewaartempratuur. Dat de ondernemer zijn aardappelen te warm bewaard gaat dus met een reden. Dit is negatief voor de verliezen. 4. Hoe lang duurt het voordat de partij droog is? In de literatuur staat dat een snelle droging van de aardappelen is gewenst om uitbreiding van zilverschurft te voorkomen. Snelle droging zorgt er ook voor dat moederknollen worden ingedroogd. Wanneer een partij droog is, is dat aan de volgende kenmerken te herkennen: De aardappelen moeten winddroog zijn op een diepte van 30 tot 50 centimeter in de hoop. In de klei mogen deze nog vochtig zijn maar de klei moet wel verkruimel baar zijn. Pootaardappelen die op zandgrond zijn geteeld moeten droog aanvoelen. Een goede methode om erachter te komen of de aardappelen droog zijn is om een paar aardappelen door te snijden en bovenop te leggen. Als deze aardappelen gaan schimmelen is de partij nog niet droog. Als er veel lekvocht in de partij zit moet er langer gedroogd worden om rotting te voorkomen. De ondernemer teelt zijn aardappelen op lichte zandgrond. Deze aardappelen voelde na twee weken droog aan en er kwam stof uit de kist. Wanneer normaal een partij aardappelen droog is, is per seizoen verschillend. Dit komt door de omstandigheden van het weer en het moment waarop gedroogd kan worden. 21

22 5. Zijn er opvallende zaken m.b.t zilverschurft op de pootaardappel? In de literatuur staat dat de aardappelen die gevoelig zijn voor zilverschurft koel bewaard moeten worden. Dit doet de ondernemer juist niet. Die bewaart zijn product juist warm om goed te kunnen drogen. Een voordeel is dat de schimmel bij vochtige omstandigheden zich uitbreidt. De ondernemer had geen vochtige omstandigheden. Hij heeft tijdens het bewaarproces de omstandigheden voldoende droog gehouden zodat de schimmel zich niet kan ontwikkelen. De ondernemer rooit met een twee fase systeem. Volgens de literatuur heeft dit geen voordelen tegenover het in één keer rooien van de aardappelen. Het ras Carrera is een gevoelig ras voor zilverschurft. Het ras Innovator is minder gevoelig. In de literatuur adviseren ze om tussen 3 tot 5 graden te bewaren om zilverschurft tegen te gaan. Het ras Carrera kan hier niet tegen, dit is dus niet aan te raden. Een mogelijkheid is om het te behandelen maar er moet wel opgelet worden dat het ras tegen het middel kan. Temperatuur schommelingen zijn ook positief voor de ontwikkeling van zilverschurft. Uit hoofdstuk 6: Relatieve luchtvochtigheid en tempratuurverloop is gebleken dat de ondernemer een constante temperatuurverloop had. Dit is positief en hierdoor kan de schimmel zich niet goed ontwikkelen. De ondernemer doet het duidelijk anders dan in de literatuur. Het feit dat de ondernemer niet voor behandeld en ook geen last heeft van de schimmel betekend dat de ondernemer zijn product goed heeft bewaard. 9.2 Antwoord hoofdvraag De hoofdvraag van het onderzoek is: Hoe verloopt de relatieve luchtvochtigheid, temperatuur en wat is de drogingsduur in een condensbewaring bij de rassen Carrera en Innovator in het jaar 2015 en hoe reageren deze rassen met betrekking tot zilverschurft en gewichtsverlies op dit bewaarsysteem? De hoofdvraag is in de deelvragen volledig beantwoord. De rassen Innovator en Carrera reageren verschillend qua verlies op het bewaarsysteem. Het was een moeilijk najaar waar het systeem goed tot zijn recht kwam. De relatieve luchtvochtigheidsverloop was laag en relatief constant in de bewaring. Ook de tempratuur was erg constant. De ondernemer had na twee weken zijn product droog. Dit verschilt per najaar. Een belangrijk factor is het weer buiten. Qua zilverschurft was niets te ontdekken in beide partijen. Dit was boven verwachting, omdat het ras Carrera gevoelig is voor zilverschurft. 22

23 Hoofdstuk 10: Conclusie De hoofdvraag van dit onderzoek was: Hoe verloopt de relatieve luchtvochtigheid, temperatuur en wat is de drogingsduur in een condensbewaring bij de rassen Carrera en Innovator in het jaar 2015 en hoe reageren deze rassen met betrekking tot zilverschurft en gewichtsverlies op dit bewaarsysteem? Het ras Carrera heeft gemiddeld een verlies van 4,1%. De verliezen waren verschillend in de kist dit komt door manier van het verplaatsen van de lucht in de bewaring. Het is aan de verliezen te zien waar het meeste gedroogd wordt. Het ras innovator heeft minder verliezen ondanks dat deze 14 dagen langer in de bewaring heeft gezeten. De verliezen van de innovator zijn gemiddeld 3,8%. Bij beide rassen is te zien dat er midden in de kist minder verliezen zijn. Boven en onderin de kist zijn de verliezen hoger. De ondernemer kan zijn producttempratuur goed constant houden. Dit mede met de mechanische koeling, kachels en de bouwdroger. Met deze gemiddelden kan de ondernemer zijn product goed drogen met een gemiddelde luchtvochtigheid van 78% nadat het product droog was na week twéé bleef de condensdroger aanstaan. Het is goed te zien dat de ondernemer zijn product na week drie langzaam laat afkoelen. Doordat de ondernemer het product laat afkoelen is er mogelijkheid tot drogen ten opzichte van de buitenlucht. Als de gemiddelde luchtvochtigheid erg hoog is buiten kan de ondernemer toch zijn luchtvochtigheid laag houden. Door de bouwdroger word de droogcapaciteit verhoogd. Niet alleen in samenwerking met de mechanische koeling maar ook als de partij al droog is. De ondernemer houdt de partij warm gedurende het droogproces. Dit doet de ondernemer om knollen die gaan rotten er sneller uit te drogen. Als de partij eenmaal droog is gebruikt J.Jansen de droger om op stroomkosten te besparen. De stroomkosten worden bespaard doordat er minder geventileerd wordt. Tevens wordt de droger gebruikt om een zo gelijkmatig mogelijke tempratuur en luchtvochtigheid in de bewaring te houden. De bouwdroger heeft voldoende capaciteit om een droogklimaat in de bewaring te creëren. Dit zorgt ervoor dat de schimmel zilverschurft zich niet kan ontwikkelen. Dit is positief zo kan er worden bespaard worden op behandelingen die zilverschurft tegen gaan. Ondanks dat het een najaar was waarbij er relatief weinig gedroogd kon worden en waarbij veel intern werd gedraaid, kon de bouwdroger dit klimaat toch vasthouden. Vooral dat het ras Carrera geen zilverschurft vertoonde was opmerkelijk. Dit omdat het een ras is die gevoelig is voor zilverschurft. Het was een moeilijk najaar waar het systeem goed tot zijn recht kwam. De relatieve luchtvochtigheid verloop was laag en relatief constant in de bewaring. Ook de tempratuur was erg constant. De ondernemer had na twee weken zijn product droog. Dit verschilt per najaar een belangrijk factor is het weer buiten. Qua zilverschurft was niets te ontdekken in beide partijen. Dit was boven verwachting, omdat het ras Carrera gevoelig is voor zilverschurft. 23

24 Hoofdstuk 11: Aanbevelingen In dit hoofdstuk worden aanbevelingen weergegeven. Deze aanbevelingen komen uit de discussie. Tevens zal er in dit hoofdstuk een verbeterde proefopzet worden weergegeven aanbevelingen Uit de resultaten van het onderzoek blijkt dat de ondernemer zijn partij ondanks dat het een vochtig najaar is met weinig drogende uren goed droog heeft gehouden. Omdat dit niet vergeleken is met een partij zonder bouwdroger kan er niet met bewijs worden aanbevolen dat een bouwdroger beter is. Uit ervaringen bij andere ondernemers die een bouwdroger dit najaar voor het eerst gebruikt hebben is gebleken dat er meer gedroogd wordt. Deze ondernemers zijn dan ook enthousiast geworden en hebben ook een bouwdroger gekocht. Belangrijk is dat de bouwdroger niet elk jaar strikt nodig zal zijn. Ook in seizoenen waar de bouwdroger niet noodzakelijk is, is het alsnog lonend om de droger in te schakelen. Met de bouwdroger hoef je op een gegeven moment minder te ventileren. Als er minder geventileerd hoeft te worden kan het bedrijf besparen in de stroomkosten. Als volgt zijn een paar aanbevelingen over het bewaren met een bouwdroger weergegeven: Drogen met een bouwdroger scheelt in de energie kosten. Een bouwdroger zorgt dat de mechanische koeling sneller aanslaat waardoor er meer droogcapaciteit ontstaat. Bij slecht weer en een hoge tempratuur met een hoge luchtvochtigheid is het mogelijk om te drogen. Met condensdrogen is de bewaarder minder afhankelijk van het weer buiten. Een bouwdroger is verplaatsbaar dus in meerdere bewaringen te gebruiken. Het advies is: als er op het bedrijf problemen ontstaan met het drogen van een partij pootaardappelen dat het lonend is om een condens droogsysteem aan te schaffen. Dit omdat het een relatief kleine investering is wat zichzelf indirect terug verdient in energie besparen en een hogere kwaliteit van het product Verbeterde proefopzet De proef is relatief goed verlopen. Enkele nadelen bij deze proef zijn dat het niet vergeleken is met een bewaring zonder bouwdroger. Dit omdat deze niet beschikbaar was in de praktijk. Wanneer deze proef opnieuw uitgevoerd wordt is het belangrijk om de proef in twee verschillende bewaringen uit te voeren. Een bewaring zonder bouwdroger en een bewaring met bouwdroger. Tevens moet de proef ook met hetzelfde ras van hetzelfde perceel zijn. Dit om een zo homogeen mogelijk uitslag te verkrijgen. Er moet hetzelfde geventileerd worden of het stroomverbruik moet gemeten worden. Ook moet het bewaren gebeuren met dezelfde bewaarder en op de zelfde plaats. Ook was er te weinig voorbereidingstijd om een goede proefopzet te maken. De reden dat hier te weinig tijd voor was, was dat het onderzoek bekend werd vlak voor de oogst. Wat goed is gegaan is dat er nauwkeuring gewogen is en dat er met geijkte apparatuur de relatieve luchtvochtigheid en tempratuur is gemeten. Dit is belangrijk om een goed verlies in kaart te kunnen brengen. Ook is er overlegd met de ondernemer, door veel te overleggen ontstaat er een goed beeld van het bewaarverloop. De metingen die werden gedaan ondersteunen de bevindingen van de bewaarder. 24