PROTESTANTSE RIDDERLIJKE ORDEN IN NEDERLAND RIDDERLIJKE DUITSCHE ORDE, BALIJE VAN UTRECHT JOHANNITER ORDE IN NEDERLAND

Transcriptie

1 PROTESTANTSE RIDDERLIJKE ORDEN IN NEDERLAND RIDDERLIJKE DUITSCHE ORDE, BALIJE VAN UTRECHT JOHANNITER ORDE IN NEDERLAND 11 december 2010

2 RIDDERLIJKE DUITSCHE ORDE, BALIJE VAN UTRECHT

3 Ridderlijke Duitsche Orde De Orde in het Koninkrijk der Nederlanden In een van de eerst wetten van het Koninkrijk der Nederlanden, op 8 augustus 1815, werd de Duitse Orde, ondanks een tegenstribbelende Staten-Generaal, erkend en werd de orde onder bescherming van de Koning gesteld Bij wet van 18 augustus 1815 is geregeld dat aan de Koning het oppergezag over de Orde is voorbehouden Benoeming van nieuwe leden kan alleen geschieden door een KB Drie typen lid: edel expectant (vanaf geboorte), ridder-expectant (minimaal 21 jaar), lid van het kapittel (minimaal 30 jaar) Jonge edelen mochten vanaf 8 september 1827, op 10 januari 1828 bekrachtigd, een klein ordekruis dragen. Sinds 22 juni 1860 is de titel van ridder-expectant erkend door de Koning Het kapittel bestond tot 2006 uit de Landcommandeur, tien commandeurs en de eerste en tweede kapittelridder Voor 1860 werden de kapittelridders jonkheer genoemd; uittreding door overlijden of door opzeggen Vier typen ordekruis: ridder-expectant, kapittel ridder, commandeur, landcommandeur Een ridder expectant moest vier kwartieren met vier grootouders van families die al vóór 1795 jaar tot de adel behoorden, aantonen In 1937 werd vastgelegd dat de er geen Duitse onderdanen meer in de Orde konden worden opgenomen. In 1946 werden de Duitse leden geschrapt uit het ledenregister 1

4 Ridderlijke Duitsche Orde Wijziging van de statuten en enige statistieken In 2006 werden de statuten aangepast De orde bestaat tegenwoordig uit leden van het kapittel en verbondenen Het kapittel bestaat uit de Landcommandeur en 12 commandeurs Oudste commandeur is Coadjutor, verantwoordelijk voor financiën en plaatsvervanger Landcommandeur Uittreden uit kapittel door overlijden, opzegging, bereiken van 75 jaar, of door verstrijken termijnen Verbondenen zijn ridder (dragen het voormalige ridder-expectant kruis), ere-commandeur of ere-ridder Ere-commandeur of ere-ridder zijn voormalige commandeurs en dragen dat ordeteken Een ridder moet tegenwoordig twee adellijke kwartieren, met één familie die al vóór 1795 jaar tot de adel behoorde aan vaderszijde en één adellijke familie aan moederszijde aantonen Sinds 1606 zijn er in Nederland 274 kapittelleden geweest, waarvan 165 sinds 1815 Sinds 1827 zijn er 178 ridders-expectant benoemd Er zijn 2 halskruizen voor de Landcommandeur gemaakt, waarvan er een verdwenen is Vaak werden de kruizen binnen de familie doorgeschoven 2

5 Ridderlijke Duitsche Orde Ordetekenen van de Commandeur 3

6 Ridderlijke Duitsche Orde Ordeteken van Ridder-Expectant en afwijkend model Ridder Ridder-expectant Ridder 4

7 JOHANNITER ORDE IN NEDERLAND

8 Commanderij Nederland van de Balije Brandenburg Op 15 oktober 1852 werd in Duitsland de Balije van Brandenburg van de Johanniter Orde weer tot leven geroepen Koning van Pruisen Protector Protestante Nederlandse edellieden traden toe Bij KB no 43 van 31 juli 1909 werd de Commanderij Nederland van de Balije Brandenburg der Johanniter Orde opgericht 30 april 1909, de verjaardag van prinses Juliana, werd als oprichtingsdag van de Commanderij aangenomen Herrenmeister bekrachtigt de door het Kapittel goedgekeurde statuten Prins Hendrik wordt de eerste Commandeur vam deze Commanderij (KB no 84 van 28 oktober 1909) Initieel twee typen leden: eere-ridders en rechtsridders Sinds 1930 ook het begrip ridder-expectant geïntroduceerd 5

9 Ordetekenen Commanderij Nederland Eere-ridder Rechtsridder 6

10 Orde van Sint Jan Bij KB no 33 van 5 maart 1946 wordt de onafhankelijke Orde van Sint Jan gesticht Alle banden met de Duitse tak van de Johanniter Orde worden verbroken De wijziging van de kruizen waarop in de plaats van de zwarte adelaar een gouden Nederlandse Leeuw tussen de sterpunten zou worden aangebracht, was mede een gevolg van de losmaking van de Balije Brandenburg De leden worden onderverdeeld in Eere-ridders (minimaal 25 jaar) en Rechtsridders (minimaal 30 jaar en minimaal 5 jaar Eere-ridder) Ridder-expectant dient minimaal 21 jaar te zijn Op 24 maart 1950 wordt de Damesafdeling van de Orde van Sint Jan opgericht De eerste jaarvergadering vindt plaats op 20 april 1951 Reglement van de Damesafdeling vastgesteld op 1 februari 1952 In 1954 accepteerde Prins Bernard de titel van Landcommandeur 7

11 10 september 1958 Bij KB no 41 van 10 september 1958 wordt de Orde opniew hernoemd, vanaf dat moment heet de Orde Johanniter Orde in Nederland Diverse ordetekenen (bron: Reglement Ordetekenen 1958) Ereridders en Rechtsridders Ridder-expectant Damesafdeling Johanniter zusters Johanniter helpsters Het begrip ridder-expectant komt nog voor in de statuten van 1979, maar niet meer in die van 1981 De (Ere)medaille van Sint Jan is bekrachtigd door de Ridderdag van 1967 en in de statuten van 1981 opgenomen in het reglement 8

12 Ordetekenen Ereridder Rechtsridder Geen afbeelding 9

13 Ordetekenen Ridder Expectant Rozet Damesafdeling 10

14 Ordetekenen Borstkruis (op rok) Borstkruis 11

15 27 augustus 1990 Op 27 augustus 1990 wordt de Orde grondig gewijzigd: vanaf 1 januari 1991 gaan ridders en dames samen de Orde vormen: één ridderlijke orde met een Riddersconvent en een Damesconvent In 1991 worden er op de Ridderdag 73 rechtsdames geïnstalleerd, evenveel als reeds benoemde rechtsridders Tegenwoordig bestaan de volgende ordetekenen Halskruizen en borstkruizen voor erekapittelridders, rechtsridders en ridders Draagkruizen voor erekapitteldames, rechtsdames en dames (Ere)medaille van Sint Jan Medaille voor Johanniter Vrijwilligers van Verdienste Kruis voor Johanniter Verpleegkundigen en Ziekenverzorgenden Johanniter Helpsters Johanniter Hulpspeld Johanniter Hulpen, 25 jaar Herinneringsspeld Zilveren Herinneringsspeld voor 25 jaar dienstverband Johanniter Legpenning 12

16 Ordetekenen Dame Rechtsdame 13

17 (Ere)Medaille van Sint Jan 14

18 Enige statistieken Vanaf 1909 tot en met 1983 zijn er 696 eere-ridders en 204 rechtsridders benoemd Er zijn in totaal 49 ridders expectant benoemd Er zijn vanaf 1968 tot en met eremedailles van Sint Jan en 27 medailles van Sint Jan uitgereikt 15