Kraanvogelparadijs nadert zijn voltooiing NIEUWSBRIEF. Dutch Crane Resort

Transcriptie

1 Kraanvogelparadijs nadert zijn voltooiing NIEUWSBRIEF Dutch Crane Resort 4 APRIL 2013

2 Waterstand elk uur gemeten Om het Fochteloërveen nog aantrekkelijker te maken voor kraanvogels en andere bijzondere dieren en planten, moet het natuurgebied natter worden. Met de omgeving is afgesproken dat de omwonenden hiervan natuurlijk geen schade mogen ondervinden. We verwachten geen nadelige effecten anders hadden we immers voorzorgsmaatregelen moeten treffen, maar om zeker te zijn, is er een uitgebreid monitoringsnetwerk opgezet, vertelt hydroloog Arne Roelevink van Waterschap Noorderzijlvest. Waterschap Noorderzijlvest en het Waterschap Reest en Wieden zijn gezamenlijk onder meer verantwoordelijk voor de grondwaterstand in het landbouwgebied rondom het Fochteloërveen. Natuurmonumenten had zelf binnen het natuurgebied al ongeveer tien peilbuizen geplaatst om de relatie tussen grondwaterstand en natuurontwikkeling in de gaten te kunnen houden. Dat meetnet is twee jaar geleden uitgebreid met nog eens 14 peilbuizen, voornamelijk op de rand van het gebied. Roelevink: Die 14 staan met name aan de noord- en zuidzijde op plekken waar het risico op verhoging van de grondwaterstand het grootst is. Nogmaals, we verwachten geen effect, maar controle is noodzakelijk. De peilbuizen zijn uitgerust met zogeheten dataloggers, meetapparatuur die elk uur de grondwaterstand meten en in het geheugen opslaan. Gemiddeld vier keer per jaar worden de dataloggers uitgelezen. En daarmee krijgen we veel meer gegevens over bijvoorbeeld de relatie tussen de grondwaterstand en neerslagpieken dan vroeger toen de waterstanden slechts eens per twee weken werden gemeten, vertelt de hydroloog. De nieuw geplaatste dataloggers registreren al sinds begin 2011; de bestaande zelfs van daarvoor. Om het effect van de maatregelen in het Fochteloërveen te kunnen vaststellen, moet immers de nulsituatie de waterstanden vóór het ingrijpen bekend zijn. De komende maanden (uiterlijk een jaar) worden de werkzaamheden in het natuurgebied afgerond waarna de grondwaterstand binnen het Fochteloërveen kan worden opgezet. Waterschappen, omgeving en Natuurmonumenten hebben afgesproken vijf jaar later het effect van de maatregelen te evalueren. De hydroloog: Dan kun je pas iets zinnigs zeggen over bijvoorbeeld de relaties tussen de grondwaterstanden binnen en buiten het gebied, het neerslagverloop én de getroffen maatregelen. Voor een betrouwbare uitspraak hierover zijn tijdreeksanalyses nodig. Roelevink verwacht geen problemen voor de omgeving. Dat neemt niet weg dat hij zich voor kan stellen dat mensen zich zorgen maken. Hij is altijd bereid vragen te beantwoorden. T (050) of a.roelevink@noorderzijlvest.nl.

3 Werk en waterverlet Het natte weer ten spijt is er de afgelopen maanden sinds het verschijnen van de laatste nieuwsbrief- in het Fochteloërveen veel werk verzet. De werkzaamheden in de Norger Petgaten zijn afgerond. Er zijn stukken geplagd en alle wijken zijn gedempt. De meeste watergangen zijn volgestort met zand, maar de oostelijke wijk (bij het betonnen fietspad) is opgevuld met leem. Leem is nagenoeg ondoordringbaar voor water. Daardoor blijft het water goed in het gebied en wordt overlast voor de omgeving voorkomen. Omdat het risico op doorsijpelen hier iets verhoogd was, hebben we deze extra veiligheidsmaatregel genomen, vertelt boswachter Willem Klok van Natuurmonumenten. Ook het werk in de Kolonievaart is nagenoeg gedaan: er rest nog wat bosaanplant en het plaatsen van een stuw. In de Stallaan en het Esmeergebied heeft het weer voor vertraging gezorgd. Klok: Vandaar dat je er her en der bulten zand ziet liggen. Bij de Veertig Roewijk en de Esmeerwijk bijvoorbeeld. Beide zijn pas gedeeltelijk gedempt. Na de broedtijd wordt dit werk afgerond. Ook in deelgebied Stallaan (het westelijk deel) is het dempen van watergangen door het natte weer gestaakt. Daardoor loopt ook de aanleg van een nieuw fietspad vertraging op. Jammer, want het pad vervangt het fietspad langs de Veenweg, het pad met het predicaat Slechtste fietspad van Drenthe. De boswachter: En daar schaamde Natuurmonumenten zich natuurlijk behoorlijk voor. Het nieuwe fietspad zal het oude snel doen vergeten. Een meter breed, stevige halfverharding en lekker recht. Zodra de grond droog genoeg is om de zware machines te kunnen dragen, worden de werkzaamheden afgerond. Op stapel De meeste werkzaamheden in het kader van Dutch Crane Resort zijn afgerond. Wat staat er mede door het regenverlet nog op stapel: - plaatsing van de uitkijktoren aan het einde van de Stallaan - aanleggen van het fietspad Stallaan. Kan pas als alle werkzaamheden in de Stallaan afgerond zijn. Tot die tijd zou het bouwverkeer teveel schade toebrengen aan het pad. Planning tweede helft 2013, wél afhankelijk van het weer. - Afwerken van het dempen van de sloten en wijken in het Esmeergebied en Stallaan. Dit wordt gedaan na het broedseizoen, zodra het ecologisch verantwoord is. Genieten Hoor je de heikikkers? En kijk, hommels rond bloeiende wilgen én de allereerste libellen. Heerlijk. Het voorjaar is echt aangebroken. Het is eind maart en samen met boswachter Willem Klok maken we een rondje door het Fochteloërveen. Her en der zijn nog machines bezig en zelfs op de helemaal ingerichte stukken zijn nog sporen van het werk te zien, maar overal grijpt de natuur alweer haar kans. We staan op het fietspad langs de Norger Petgaten en kunnen, dankzij bomenkap, nu prettig ver kijken. Meerkoeten ruziën op het water, een buizerd vliegt over en aan een doornige struik ontdekt Willem zelfs een dassenhaar. Ook de Kolonievaart stemt optimistisch. Hier is op een aantal plaatsen de bemeste bovengrond afgeplagd en is strooisel van een heideveldje opgebracht.

4 En dat is niet zonder resultaat gebleven. Op de donkere grond zijn kleine groene sprieten en roodachtige vlekjes te zien: de eerste heideplanten en zonnedauw. Een kievit scharrelt rond, op zoek naar bodemdieren. Misschien gaat ze hier ook wel broeden. Kieviten houden van kale grond, aldus een optimistische boswachter. Zo heerlijk stil als het nu in het natuurgebied is, zo gezellig druk was het er afgelopen winter toen honderden schaatsers zich op de bevroren watertjes waagden. Dat kon zonder de natuur schade te berokkenen; door de werkzaamheden waren er niet zo heel veel vogels. In het oosten van het gebied (de Stallaan) is het deze voorjaarsdag rustig. Dit voormalige landbouwgebied is de afgelopen maanden erg op de kop gezet. Natuurmonumenten hoopt op en verwacht wel een terugkeer van de kraanvogels, maar nu nog even niet. Vogels zijn er wel volop op het Esmeer. Kuifeendmannen maken vrouwen met langzaam knikkende koppen het hof, gadegeslagen door een groepje zaagbekken. In de bomen rondom drogen aalscholvers hun vleugels en klinkt bijna schuchter het lied van een merel. Het riet verbergt een zingende rietgors en hoog boven ons trekt een groepje ganzen voorbij. Lente in het Fochteloërveen! Excursie Kom ook de lente verwelkomen in het Fochteloërveen. We nodigen u uit voor een excursie speciaal voor de omwonenden. Samen met u bekijken we oude en nieuw ingerichte delen van het natuurgebied. We lopen onder meer door de Kolonievaart, steken in in de Norger Petgaten en bezoeken het Esmeer. De excursie begint bij de familie Schuiling (camping De Schuilhoeve aan de Kolonievaart) met koffie met koek. Vandaar trekken we ongeveer twee uur door het veld; goede schoenen is dus raadzaam. Er zullen genoeg boswachters aanwezig zijn zodat er voldoende gelegenheid is om vragen te stellen. Neem vooral een verrekijker mee! Datum: 20 april 2013 Tijd: uur 0p avontuur in het veen Ook de kinderen kunnen op 20 april het veen in. Voor de jongste (3 tot 6 jaar) is er Brammetje het lammetje ; een lentespeurtocht rondom de schapen. De oudere kinderen (6 tot 12 jaar) gaan met de boswachter op pad voor een ongeveer twee uur durende, spannende dierentocht. Trekkend door het veld, zoekend naar dieren en diersporen leren ze allerlei dingen over vogels, muizen, reptielen, dassen en andere dieren. De kinderactiviteiten beginnen op 20 april om uur, eveneens bij camping De Schuilhoeve.

5 Opmerkelijkheden Ze zullen af en toe raar hebben opgekeken, de noeste werkers in het veen. Want behalve ongetwijfeld af en toe stijve spieren en koude voeten, bracht het werk in het Fochteloërveen de afgelopen maanden óók verrassingen. In de Norger Petgaten werd eind 2012 tijdens het plaggen een patroon in het zand ontdekt dat de mannen deed denken aan sporen van een vroegere bewoning. Natuurmonumenten schakelde de provinciaal archeoloog in. Het vermoeden bleek onjuist. Het streepjespatroon van de Kolonievaart bleek wél historisch. Ook daar werd tijdens het graven een patroon in de bodem ontdekt dat, na onderzoek, de sporen van turfgraverij bleken te zijn. De turfgaten en legakkers waren nog mooi te zien. Hoe oud de sporen zijn is onduidelijk; in de Kolonievaart is tot 1746 veen gestoken. Ook de familie Schuiling van de camping kwam voor verrassingen te staan. Want terwijl de werkzaamheden in de Kolonievaart in volle gang waren en ze eigenlijk geen vogels verwachtten, werden ze nachtenlang gestoord door duizenden rietganzen juist daar. Ze tetterden de hele nacht door. We konden er niet van slapen. Geeft niet hoor, het is een mooi geluid, maar je verwacht het niet.

6 Een bijzondere burgemeester De naam komt geregeld voorbij - het is tenslotte een van de vier deelnemers binnen het Dutch Crane Resort -, maar wat is eigenlijk het Marius Tonckens Fonds, wie is of was die Marius? Marius Tonckens was een Drent, nazaat van de invloedrijke Tonckensfamilie en tussen 1898 en 1934 burgemeester van Zuidwolde. Het was de tijd van bittere armoede onder het gewone volk en Marius trok het zich aan. Er kwamen nutsvoorzieningen en openbaar vervoer, de grond werd ontgonnen. In 1957 stierf de voormalig burgemeester en bepaalde in zijn testament dat er een stichting moest worden opgericht die met de opbrengsten van zijn nalatenschap (ruim 300 hectares grond plus effecten) onder meer goede werken in Zuidwolde en omgeving moest doen. Zo geschiedde. Het bestuur en rentmeesterschap (het praktische beheer van de gronden) werden ondergebracht bij de Heidemaatschappij, nu Arcadis. Een deel van Tonckens grond (20 hectares) ligt in het gebied de Kolonievaart en kreeg, net als de rest van de Kolonievaart, eind vorige eeuw de bestemming natuurontwikkeling. De Stichting wilde die natuuraanleg zelf ter hand nemen en niet overlaten aan een natuurorganisatie. Maar ja, wat te doen? Moesten we er bos aanleggen, een moeras maken of een weide met bloemen? Gelukkig kwamen we in contact met Natuurmonumenten en besloten we onze plannen op elkaar af te stemmen. Dan is de natuurwinst immers het grootst, vertelt rentmeester Andre Blok. Daarom is ook van de burgemeestersgrond de bovenlaag afgeplagd, zijn wijken gedicht en is heidestrooisel opgebracht. Blok: Ook ik verheug me ontzettend op de eerste heideplantjes. Rest de vraag of natuurontwikkeling wel in de geest van Marius is. Ja, helemaal. Kijk naar zijn wandelbos in Zuidwolde. In zijn testament bepaalde hij dat dit natuur moest blijven en vooral open voor iedereen. We handelen in zijn geest. Boek Voor wie meer wil weten over het Fochteloërveen en de vele vrijwilligers die er actief zijn, is er het boek Wat je met rust laat, kan groeien. De veenkenners en schrijvers Herman Feenstra en Harke Kuipers verhalen in het boek over de natuur, het ontstaan en ontwikkeling van het Fochteloërveen en laten vrijwilligers aan het woord. Met veel mooie foto s. Kosten 27,50 exclusief verzendkosten. Uitsluitend te bestellen via Stichting Het Marius Tonckens Fonds Camping De Schuilhoeve Het veen leeft! Natuurmonumenten organiseert dit jaar tal van (kinder-)activiteiten in of nabij het Fochteloërveen. Wat staat er op stapel? - 28 april: Wilde Buitendag Leer Overleven. Fikkie stoken, hut bouwen en broodje bakken? Je leert het tijdens een spannende tocht samen met de boswachter. Start bij het Verenigingsgebouw Veen-huizen, tijd uur mei: ambachtenmarkt bij het verenigingsgebouw in Veenhuizen, uur. - 6 oktober: Wilde Buitendag. Landgoed De Slotplaats in Bakkeveen, uur oktober Wilde Buitendag Leer toveren. Een heerlijke dag heksje spelen. vliegen op een bezemsteel, je eigen eten zoeken en magische toverdrankjes brouwen. Verenigingsgebouw Veenhuizen, uur oktober: Nacht van de nacht. Ervaar de stilte en het mysterie van de duisternis. Met een boswachter van Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer trekt u door de natuur. Uilen en vleermuizen begeleiden u. Fochteloërveen, uur, vertrek bij de werkschuur van Staatsbosbeheer, Hoofdweg 41, Veenhuizen december: Wilde Buitendag Help de vogels. Onder begeleiding maak je lekkernijen voor vogels. De dieren kunnen wel wat hulp gebruiken in de koude wintermaanden. Verenigingsgebouw Veenhuizen, uur. Colofon tekst: Monica Wesseling fotografie: KINA, Judith Bouma Natuurmonumenten vormgeving: Buro Klaas Huizenga druk: Scholma Druk Dit project komt mede tot stand met een bijdrage van de Europese Commissie