Politiek en Sociaal vertrouwen & Internationale Samenwerking

Transcriptie

1 Politiek en Sociaal vertrouwen & Internationale Samenwerking NCDO heeft in de Barometer een aantal vragen opgenomen over sociaal en politiek vertrouwen. Het vermoeden bestaat dat er een relatie is tussen de mate van politiek en sociaal vertrouwen en de houding, kennis en gedrag ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. In deze samenvatting wordt deze relatie belicht. Daarnaast is in augustus een peiling gehouden onder dezelfde groep mensen en gevraagd naar hun bijdrage en houding ten aanzien van de noodhulp in de Hoorn van Afrika 2. Ook deze informatie wordt in onderstaande samenvatting beschreven. Politiek en sociaal vertrouwen Voor het meten van de mate van politiek vertrouwen zijn de respondenten gevraagd hoeveel vertrouwen zij hebben in instellingen zoals het Nederlands parlement, het rechtsstelsel, de politie, politici, politieke partijen, het Europees parlement, en de Verenigde Naties. Zij konden voor elk van deze instellingen hun vertrouwen aangeven door middel van een cijfer tussen de 0 en 10. Het sociaal vertrouwen is gemeten op basis van de antwoorden van de respondenten op drie vragen: Denkt u over het algemeen dat de meeste mensen te vertrouwen zijn, of dat je niet voorzichtig genoeg kunt zijn in de omgang met mensen?; Denkt u dat de meeste mensen zouden proberen misbruik van u te maken als zij daartoe de kans krijgen, of zouden zij proberen eerlijk te zijn?; Denkt u dat mensen meestal behulpzaam proberen te zijn of denkt u dat zij meestal aan zichzelf denken?. Ook bij deze vragen werd de respondenten gevraagd op een schaal van 0 tot 10 aan te geven zichzelf op deze schaal te plaatsen. Op basis van de totaalscores van de respondenten op de afzonderlijke vragen zijn zij voor zowel politiek als sociaal vertrouwen ingedeeld in drie vertrouwenscategorieën, namelijk laag, midden en hoog. PVV stemmers en niet stemmers hebben vaker weinig politiek en sociaal vertrouwen De mate van politiek en sociaal vertrouwen verschilt tussen de aanhangers van de verschillende politieke partijen. In tabel 1 treft u de mate van politiek en sociaal vertrouwen voor de aanhang van de verschillende politieke partijen aan. Mensen met een hoog politiek vertrouwen zijn relatief vaker te vinden onder de stemmers op het CDA, de VVD en D66. Mensen met weinig politiek vertrouwen zijn juist vaker te vinden onder de aanhangers van de PVV en de mensen die niet stemmen, alsmede onder de stemmers op de SP. Mensen met weinig sociaal vertrouwen zijn ook relatief vaak te vinden onder de PVV en de niet stemmers. Mensen met veel sociaal vertrouwen zijn vooral te vinden onder de stemmers op het CDA, de PvdA en GroenLinks. Onder de aanhangers van deze partijen bevinden zich ook minder vaak mensen met een laag sociaal vertrouwen, evenals onder de aanhangers van de VVD. Tabel 1 Mate van politiek en sociaal vertrouwen naar partijkeuze Politieke partij Politiek vertrouwen Sociaal vertrouwen Laag Midden Hoog Totaal Laag Midden Hoog Totaal CDA 3* 5 11* 6 3* 5 9* 6 1 De Barometer IS 2011 is een grootschalig onderzoek onder een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking. Meer informatie over de totstandkoming, inhoud en resultaten van deze Barometer kunt u vinden in het rapport Barometer Internationale Samenwerking, NCDO, Deze peiling is uitgevoerd door Motivaction en betrof vragen over de noodhulp in de Hoorn van Afrika.

2 PvdA 6* * 9 13* 9 VVD 6* 15 20* 13 10* D66 2* 7 10* GroenLinks 2* * 4 6* 4 SP 11* SGP ChristenUnie 0* 3* PVV 14* 9 5* 10 14* Partij voor de Dieren 2* * Andere partij 1* Zeg ik liever niet 5 4 3* 4 6* 4 1* 4 Geen enkele partij, ik zal niet 26* 9* 7* 14 18* 15 10* 14 gaan stemmen Weet niet/geen mening 21 24* * het betreft hier een significant verschil Houding tegenover ontwikkelingssamenwerking Belang van ontwikkelingssamenwerking Gemiddeld vindt bijna tweederde van de Nederlandse bevolking het (zeer) belangrijk mensen in arme landen helpen zich te ontwikkelen. Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen blijken vaker deze mening toegedaan: respectievelijk 78% en 77%. Ook vinden zij vaker dan gemiddeld dat de problemen in ontwikkelingslanden zo groot zijn dat we niet kunnen toekijken zonder te helpen (75% en 76% tegenover gemiddeld 58% 3 ) en dat het oplossen van armoede in ontwikkelingslanden ook in het belang van de rijkere landen is (75% en 75% tegenover 62% gemiddeld). De Nederlandse bevolking is verdeeld over de oplosbaarheid van het armoedeprobleem. Ongeveer een derde is van mening dat het armoedeprobleem niet oplosbaar is. Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen zijn vaker dan gemiddeld van mening dat het armoedeprobleem niet oplosbaar is (39% en 38% tegenover 31% gemiddeld). Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen zijn het daar vaker niet mee eens en achten en het armoedeprobleem vaker oplosbaar (33% en 36% tegenover 29% gemiddeld). Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen zijn ook iets vaker van mening dat ontwikkelingslanden hun problemen zelf op moeten lossen, respectievelijk 18% en 17% tegenover 11% gemiddeld, maar ook onder degenen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen is een aanzienlijk deel (47%) van mening dat ontwikkelingslanden hun problemen niet alleen op moeten lossen. Laag vertrouwen tempert verwachting bijdrage ontwikkelingssamenwerking Iets meer dan de helft van de Nederlandse bevolking denkt dat ontwikkelingssamenwerking deels wel, deel niet bijdraagt aan een structurele verbetering van de leefomstandigheden in ontwikkelingslanden. Mensen met een laag sociaal vertrouwen wijken hier niet van af. Wel denken zij iets vaker dan gemiddeld dat ontwikkelingssamenwerking niet bijdraagt aan een structurele verbetering (24% tegenover 16% gemiddeld). Mensen met een laag politiek vertrouwen zijn hierover meer uitgesproken. Zij denken nog vaker dat ontwikkelingssamenwerking niet bijdraagt aan een verbetering van de leefomstandigheden (29% tegenover gemiddeld 16%), en juist minder vaak dat ontwikkelingssamenwerking deels wel, deels niet bijdraagt aan een structurele verbetering van de leefomstandigheden. Zowel mensen met een laag politiek als een laag sociaal vertrouwen zijn dan ook minder vaak van mening dat geld 3 De percentages die in deze samenvatting worden gepresenteerd voor de Nederlandse bevolking kunnen afwijken van de percentages die in het rapport Barometer Internationale Samenwerking 2011 staan. Dit heeft te maken met het feit dat niet iedereen de vragen heeft beantwoord voor het vaststellen van het politiek en sociaal vertrouwen waardoor de gemiddelden soms iets van elkaar kunnen verschillen.

3 geven aan ontwikkelingssamenwerking zin heeft (respectievelijk 27% en 29% tegenover 42% gemiddeld). Mensen met een hoog vertrouwen vaker voorstander van ontwikkelingssamenwerking Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen zijn vaker dan gemiddeld voorstander van ontwikkelingssamenwerking (respectievelijk 65% en 64% tegenover 45% gemiddeld). Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen zijn juist minder vaak voorstander (27% en 32%), en vaker tegenstander (29% en 29% tegenover 17% gemiddeld) van ontwikkelingssamenwerking. Een aanzienlijk deel, 40%, van de Nederlandse bevolking kan of wil geen keuze maken voor of tegenstander te zijn. Dit aandeel is onder mensen met een laag politiek vertrouwen nog hoger (44%). De redenen om voorstander te zijn verschillen niet veel onder mensen met een hoog of laag vertrouwen. Opvallend is wel dat zowel mensen met een laag politiek als laag sociaal vertrouwen vaker dan gemiddeld voorstander zijn omdat we hulp moeten bieden/mensen elkaar moeten helpen (respectievelijk 37% en 35% tegenover 28% gemiddeld). Budget voor ontwikkelingssamenwerking Er is een groot verschil tussen mensen met een laag of hoog politiek of sociaal vertrouwen in de mate waarin zij het overheidsbudget voor ontwikkelingssamenwerking steunen. Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen blijken veel vaker dan gemiddeld voor een vermindering van dit budget te zijn (respectievelijk 60% en 59% tegenover 42% gemiddeld). De belangrijkste reden om dit budget te willen verminderen is dat eerst het eigen land of economie op orde moet komen, gevolgd door het geld komt op de verkeerde plek terecht. Mensen met een laag sociaal vertrouwen noemen vaker dan gemiddeld deze twee redenen (53% tegenover 48%, en 20% tegenover 17%). Mensen met weinig vertrouwen in de politiek noemen alleen de tweede reden het geld komt op de verkeerde plek vaker dan gemiddeld (21% tegenover 17% gemiddeld). Mensen met veel vertrouwen in de politiek vinden beide redenen minder belangrijk dan gemiddeld (40% tegenover 48%, en 10% tegenover 17%). Ook voor hen is de eigen economie de meest genoemde reden, maar deze wordt gevolgd door de reden dat Nederland zich moet houden aan de (internationale) norm (21% tegenover 10% gemiddeld). Zowel mensen met een hoog politiek als hoog sociaal vertrouwen zijn iets vaker dan gemiddeld van mening dat het budget voor ontwikkelingssamenwerking gelijk moet blijven of verhoogd moet worden (respectievelijk 75% en 72% tegenover 57% gemiddeld). Problemen, werkwijze en actoren Grootste probleem is gebrek aan goed beleid en openbaar bestuur Het gebrek aan goed beleid en een goed openbaar bestuur wordt door de Nederlandse bevolking gezien als het grootste probleem dat in ontwikkelingslanden speelt. Mensen met een laag politiek vertrouwen zijn iets minder vaak deze mening toegedaan (32% tegenover 36% gemiddeld), maar ook onder hen wordt dit probleem als grootste probleem gezien. Als tweede probleem wordt het gebrek aan basisvoorzieningen en natuurlijk hulpbronnen genoemd. Mensen met een laag politiek en laag sociaal vertrouwen noemen dit probleem minder vaak (20% en 22% tegenover 25% gemiddeld). Op drie staat conflicten en rampen. Mensen met een laag politiek vertrouwen noemen dit probleem juist vaker dan gemiddeld (16% tegenover 12% gemiddeld).

4 Meeste bijdrage verwacht van structurele armoedebestrijding Aan de respondenten zijn verschillende werkwijzen voorgelegd met de vraag in welke mate de betreffende werkwijze bijdraagt aan de ontwikkeling van een land en het bestrijden van armoede. Ongeveer de helft van de bevolking verwacht de grootste bijdrage van een werkwijze die gericht is op structurele armoedebestrijding: 51% verwacht (zeer) veel van deze werkwijze. Werkwijzen gericht op het verstrekken van microkredieten en maatschappijopbouw zijn daarna de werkwijzen waarvan men aangeeft (zeer) veel te verwachten (beide 49%). Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen zijn vaker dan gemiddeld positief over bovenstaande werkwijzen, in tegenstelling tot mensen met een laag politiek of sociaal vertrouwen. Zij zijn juist minder positief over de mate waarin genoemde werkwijzen structurele armoedebestrijding, microkredieten en maatschappijopbouw (veel) bijdragen aan de ontwikkeling van een land of het bestrijden van armoede. Negatiever over geschiktheid verschillende actoren Bijna de helft van de Nederlandse bevolking vindt dat professionele organisaties als Oxfam Novib, War Child en Terre des Hommes het meest geschikt zijn om ontwikkelingssamenwerking vorm te geven, op de voet gevolgd door internationale organisaties. Mensen met een laag politiek vertrouwen vinden deze organisaties juist minder vaak geschikte actoren in het veld van ontwikkelingssamenwerking (39% tegenover 51% gemiddeld). In iets mindere mate geldt dit ook voor mensen met een laag sociaal vertrouwen. Mensen met een hoog politiek vertrouwen vinden juist vaker de professionele ontwikkelingsorganisaties (60% tegenover 51% gemiddeld) geschikt, alsmede de internationale organisaties (60% tegenover 49% gemiddeld) en dit geldt ook voor mensen met een hoog sociaal vertrouwen. Mate van vertrouwen ook indicatief voor beoordeling budgetbesteding De helft van de Nederlandse bevolking is van mening dat particulieren en professionele ontwikkelingsorganisaties hun budget goed tot zeer goed besteden. Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen hebben vaker de overtuiging dat deze budgetten goed tot zeer goed worden besteed. Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen beoordelen de budgetbesteding van deze verschillende actoren over het algemeen minder goed. Zij vinden minder vaak dat de budgetbesteding van de nationale overheid (zeer) goed is (respectievelijk 9% en 19% tegenover gemiddeld 30%). Ook de budgetbesteding van internationale organisaties wordt door mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen minder goed beoordeeld (respectievelijk 16% en 27% tegenover 37% gemiddeld). Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen beoordelen de budgetbesteding van alle instellingen met een eigen budget de nationale overheid, internationale organisaties, professionele ontwikkelingsorganisaties en hulpinitiatieven van particulieren meer dan gemiddeld als goed. Kennis van ontwikkelingssamenwerking Kennis ontwikkelingsorganisaties vooral laag onder mensen met weinig vertrouwen in de politiek Van de Nederlandse bevolking kan ongeveer een derde geen enkele organisatie noemen die zich bezighoudt met ontwikkelingssamenwerking. Van de mensen met een laag politiek vertrouwen kan bijna de helft (45%) geen enkele organisatie noemen. Onder

5 hen zijn organisaties als Oxfam Novib en Vluchtelingenwerk nog het meest bekend, maar worden beduidend minder vaak genoemd. Ook mensen met een laag sociaal vertrouwen kunnen minder vaak een organisaties noemen die zich bezighoudt met ontwikkelingssamenwerking (37% tegenover 31% gemiddeld). Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen kunnen juist vaker dan gemiddeld een organisatie noemen die zich bezighoudt met ontwikkelingssamenwerking (79% en 77% tegenover 69% gemiddeld). Ook minder bekendheid met millenniumdoelen Mensen met een laag politiek of sociaal vertrouwen geven vaker aan niet bekend te zijn met de millenniumdoelen (respectievelijk 56% en 53% tegenover 45% gemiddeld). Degenen die hier wel eens van gehoord hebben zijn over het algemeen weinig bekend met de afzonderlijke doelen: 45% kan geen millenniumdoel noemen. Opvallend is dat mensen met een laag sociaal vertrouwen niet afwijken van dit gemiddelde, zij noemen even vaak een specifiek millenniumdoel. Mensen met een laag politiek vertrouwen kunnen minder vaak een specifiek millenniumdoel noemen. Vooral mensen met een hoog politiek vertrouwen noemen vaker dan gemiddeld specifieke millenniumdoelen (67% tegenover 55% gemiddeld). Dat geldt in iets mindere mate ook voor mensen met veel sociaal vertrouwen (60% tegenover 55% gemiddeld). Gedrag Vertrouwen indicatie voor actief gedrag Hoe hoger het politiek en sociaal vertrouwen hoe actiever men is in het ondernemen van activiteiten op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen geven vaker dan gemiddeld aan in de laatste 12 maanden geen enkele activiteit te hebben ondernomen (respectievelijk 31% en 27% tegenover 20% gemiddeld). Mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen ondernemen juist vaker dan gemiddeld diverse activiteiten: respectievelijk 89% en 90% (tegenover 80% gemiddeld) onderneemt activiteiten. De belangrijkste activiteiten zijn: het doneren van goederen (41%), geld geven via éénmalige donaties (38%), meedoen aan een loterij die goede doelen steunt (38%), en fairtrade producten kopen (32%). Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen ondernemen deze afzonderlijke activiteiten minder vaak dan gemiddeld, mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen doen dit juist veel vaker. Ondanks laag vertrouwen wordt wel geld gedoneerd Diegenen die hebben aangegeven in de afgelopen maanden geld te hebben gedoneerd via éénmalige donaties (38%) of donateur zijn van één of meerdere ontwikkelingsorganisaties (18%) is gevraagd hoeveel geld zij hebben gegeven. De bedragen variëren van minder dan 10 euro tot meer dan 500 euro. Meer dan de helft van de donateurs (54%) besteedt een bedrag tot 50 euro. Mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen verschillen hier niet van de gemiddelde donateur, maar de bijdrage komt anders tot stand. Mensen met een laag politiek vertrouwen doneren relatief vaker een klein bedrag tot 10 euro (28% tegenover 19% gemiddeld), en iets minder vaak een bedrag tussen de 20 en 50 euro (12% tegenover 20% gemiddeld). Mensen met een hoog sociaal vertrouwen doneren juist minder vaak een klein bedrag (13% tegenover 19% gemiddeld), en vaker een bedrag tussen de 20 en 50 euro (24% tegenover 20% gemiddeld). Verder valt nog op dat mensen met een hoog sociaal vertrouwen wat vaker een groot bedrag doneren (tussen de 250 en 500 euro). Mensen

6 met een hoog politiek vertrouwen onderscheiden zich niet in het doneren van grote bedragen. Noodhulp Ruim een derde (38%) van de respondenten geeft aan geld te hebben gedoneerd aan de grote hulpacties voor Pakistan of Haïti, of aan allebei. Een meerderheid (55%) geeft echter aan niet te hebben meegedaan aan beide acties. Opvallend is dat er geen verschillen zijn tussen de mate van vertrouwen politiek of sociaal en het wel of niet meedoen aan deze hulpacties. De meest recente hulpactie, die voor de hongersnood in de Hoorn van Afrika, heeft aanzienlijk minder donateurs opgeleverd: 18% heeft geld gedoneerd voor de hongersnood in de Hoorn van Afrika. Mensen met een hoog politiek vertrouwen hebben vaker dan gemiddeld gedoneerd (21%), mensen met een laag politiek vertrouwen juist minder vaak (14%). Ook blijken mensen met een laag politiek vertrouwen minder vaak geld te geven aan Nederlandse ontwikkelingsorganisaties en internationale organisaties (39% tegenover 51% gemiddeld). Gemiddeld 13% van de Nederlandse bevolking geeft geld hieraan via een vast donateurschap, en 38% geeft aan incidentele te doneren aan Nederlandse ontwikkelingsorganisaties en internationale organisaties. Dit laatste wordt minder vaak gedaan door mensen met een laag politiek vertrouwen (32%). Tot slot In deze samenvatting is gekeken naar de relatie tussen de mate van politiek en sociaal vertrouwen en de houding, kennis en gedrag ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking. Daarbij is allereerst gekeken naar de mate van politiek en sociaal vertrouwen onder de aanhangers van de verschillende politieke partijen. Daaruit blijkt dat mensen met weinig politiek en sociaal vertrouwen vooral te vinden zijn onder stemmers op de PVV en de niet stemmers. Ook de stemmers op de SP hebben vaker weinig vertrouwen in de politiek. Veel vertrouwen in de politiek hebben de aanhangers van het CDA, de VVD en D66. Een hoog sociaal vertrouwen is vooral te vinden onder de kiezers van het CDA, de PvdA en GroenLinks. Het vermoeden van NCDO dat er een relatie bestaat tussen de mate van vertrouwen en houding, kennis en gedrag ten aanzien van ontwikkelingssamenwerking blijkt juist te zijn. Voor wat betreft de houding tegenover ontwikkelingssamenwerking geldt dat mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen over het algemeen positiever denken over het belang en de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking. Dit in tegenstelling tot mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen: zij vinden het minder belangrijk om mensen in arme landen te helpen ontwikkelen en zijn negatiever over de bijdrage van ontwikkelingssamenwerking. Ook zijn mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen veel vaker voor een vermindering van het budget voor ontwikkelingssamenwerking, terwijl mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen juist vaker van mening zijn dat het budget gelijk moet blijven of vergroot moet worden. Samenvattend kunnen we concluderen dat mensen met een hoog politiek of hoog sociaal vertrouwen over het algemeen een stuk positiever staan tegenover ontwikkelingssamenwerking dan mensen met een laag politiek of laag sociaal vertrouwen. Ook wat betreft kennis en gedrag zien we duidelijke verschillen tussen de mate van vertrouwen en de mate waarin mensen bekend zijn met ontwikkelingssamenwerking en

7 activiteiten ondernemen op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Zo zijn mensen met weinig politiek vertrouwen minder vaak bekend met ontwikkelingsorganisaties en kunnen zij minder vaak millenniumdoelen noemen. Hetzelfde geldt voor mensen met een laag sociaal vertrouwen, alhoewel zij wel vaker in staat waren afzonderlijke millenniumdoelen te benoemen. Verder valt op dat hoe hoger het politiek en sociaal vertrouwen hoe actiever men is in het ondernemen van activiteiten op het gebied van ontwikkelingssamenwerking. Samenvattend kunnen we ook hier concluderen dat mensen met veel politiek en sociaal vertrouwen meer kennis hebben en actiever zijn op het gebied van ontwikkelingssamenwerking dan mensen met weinig politiek of sociaal vertrouwen.