De Exergetische Gebouwschil

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De Exergetische Gebouwschil"

Transcriptie

1 De Exergetische Gebouwschil Promotieonderzoek Michiel Ritzen NWO presentatie Michiel Ritzen - afgestudeerd aan de TU Delft, architectuur, specialisatie Technologie in Duurzame Ontwikkeling - docent Zuyd Hogeschool - onderzoeker Research institute Built Environment of Tomorrow - promovendus aan de TU/e

2 Probleemstelling De gebouwschil verzorgt de overgang tussen binnen en buiten. Optimaal zou dit zijn met minimaal energieverlies (of zelfs winst) en minimaal materiaalgebruik. Huidige gebouwschillen presteren vaak suboptimaal vanwege de concentratie op 1 functie. Towards 0-impact building envelopes Michiel Ritzen Presentation May 2011

3 Probleemstelling Plaatje van romeinse villa huidig huis huis met energielevering op dak meer vastgelegde energie minder operationele energie energie levering Probleemstelling meer vastgelegde energie minder operationele energie nog geen energie levering

4 Probleemstelling In de huidige gebouwschil is er een trade off tussen operationele energie en vastgelegde energie (in materialen). Materialen worden toegevoegd om het energieverbruik te verlagen of om energie mee te leveren. vastgelegde energie operationele energie Probleemstelling Exergie maakt zichtbaar hoe de verhouding tussen operationele energie en vastgelegde energie verbeterd kan worden door middel van het kwalitatief hoogwaardiger inzetten van grondstoffen. exergetische verbetering vastgelegde energie operationele energie

5 Achtergrond Bron: IAE 2011 World Key Energy Statistics Bron: US department of energy, wereldwijd stijgt het energieverbruik - 40% in de gebouwde omgeving Achtergrond primair energieverbruik in kwh/m2/jaar verhouding operationele / vastgelegde energie wereldwijd verbruik van materialen Bron: Rob Marsh, SBi Bron: I. Sartori et al Bron: Krausmann et al 2009 operationele energie daalt vastgelegde energie stijg materiaalverbruik stijgt Energieprobleem opgelost, materiaalprobleem gecreëerd?

6 Bron: Rovers Probleemstelling Materiaal en energie moeten gecombineerd behandeld worden om een afweging te kunnen maken in het aanwenden van deze grondstoffen. Voor het creëren van de benodigde grondstoffen is tijd en ruimte nodig. Op dit moment ontbreekt een model waarin consequenties van keuzes op het gebied van energie en materialen inzichtelijk gemaakt worden tot op het niveau van tijd en ruimte en met elkaar vergeleken kunnen worden.

7 Rol gebouwschil - In de gebouwschil komen materialen, systemen en architectuur samen. - De gebouwschil heeft invloed op het exergetische gedrag van het gebouw. Doel onderzoek: Het ontwikkelen van een interactief model dat inzicht geeft in de exergetische eigenschappen van functies in de gebouwschil en hun interactie. De exergetische eigenschappen worden berekend tot benodigde tijdruimte. Het model zal worden getoetst in 4 demonstrators. Het model kan bijdragen aan de verlaging van het energieverbruik en materiaalverbruik in de gebouwde omgeving.

8 Huidige modellen concentreren zich voornamelijk op: - energieverbruik in de gebruiksfase - energiegeneratie in de gebruiksfase - vastgelegde energie zonder interactie Een interactief model ontbreekt waarin deze modellen samen komen waarmee het exergetisch functioneren van de gebouwschil als geheel kan worden bepaald. huidige modellen energie verbruik gebouwschil resultaat A energie generatie resultaat B vastgelegde energie resultaat C

9 modellen interactie energie verbruik energie generatie Te ontwikkelen exergetisch gebouwschil model. vastelegde energie Bepaling schil met beste exergetische prestatie. ontwerptool Verwerking validatie in model. Validatie van werking tool in 4 demonstrators. Onderzoeksvragen: - Wat zijn huidige en toekomstige functies van de gebouwschil? - Welke technologieën zijn te gebruiken om deze functies te vervullen? - Wat zijn de exergetische consequenties van deze technologieën? - Wat is de invloed van verschillende karakteristieken op de exergetische eigenschappen, zoals materialen, oriëntatie, helling? - Hoe kunnen de functies gecombineerd worden met het hoogste exergetische rendement? - Welke mechanismen beïnvloeden de functies en hun functioneren?

10 Onderzoeksfase 1: Komende half jaar - Inventarisatie functies in de gebouwschil - Inventarisatie berekeningstool gebouwschil - Evaluatie / start monitoring dak gebouw 1 in De Wijk van Morgen De Wijk van Morgen 4 gebouwen locatie integraal ontworpen hoog niveau van duurzaamheid multidisciplinair energiegebruik, distributie en opwekking materiaalgebruik en groei van materialen watergebruik, opvang en recycling Innovatieve leeromgeving: Studenten zijn betrokken vanaf initiatief tot en met realisatie; professionals adviseren en sturen aan.

11 De Wijk van Morgen De Wijk van Morgen Gebouw 2 Gebouw 4 De Wijk van Morgen Gebouw 3 Gebouw 1 Elektrische auto Half open bestrating Waterzuivering, opslag en hergebruik Michiel Ritzen Plaatsing 2 urban Presentatie 20 september 2011 windturbines

12 De Wijk van Morgen gebouw 1 Plaatsing PV frames De Wijk van Morgen Bedankt voor uw aandacht! Michiel Ritzen Presentatie 20 september 2011

De exergetische gebouwschil

De exergetische gebouwschil Citation for published version (APA): Ritzen, M. J., Geurts, C. P. W., & Vroon, Z. A. E. P. (2011).. conference; Scientific Committee Presentation Dutch Organisation for Scientific Research; 2011-10-24;

Nadere informatie

Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen

Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen Energie en exergie in de gebouwde omgeving Door Sabine Jansen (TU Delft) 7 April 2015 Homelab 2050, serie 4: Optimaal gebruik van beschikbare energiebronnen Exergie voor de gebouwde omgeving Statements

Nadere informatie

IMPULSEN VOOR INNOVATIE EN BEDRIJVIGHEID IN ENERGIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING VOOR BEDRIJVEN IN DE PROVINCIE NOORD-BRABANT

IMPULSEN VOOR INNOVATIE EN BEDRIJVIGHEID IN ENERGIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING VOOR BEDRIJVEN IN DE PROVINCIE NOORD-BRABANT IMPULSEN VOOR INNOVATIE EN BEDRIJVIGHEID IN ENERGIE IN DE GEBOUWDE OMGEVING VOOR BEDRIJVEN IN DE PROVINCIE NOORD-BRABANT S\E\R Het netwerk Smart Energy Regions richt zich op het stimuleren van innovatie

Nadere informatie

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM

BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM BIES BUIKSLOTERHAM INTEGRATED ENERGY SYSTEM Naar een duurzaam en geïntegreerd energiesysteem voor een wijk in transitie Een onderzoek uitgevoerd door: Met ondersteuning van: Foto: AEROPHOTO-SCHIPHOL 1

Nadere informatie

Feeding the world with solar power.

Feeding the world with solar power. Feeding the world with solar power. inteqnion-solar.com Zonne-energie. Duurzame energiebron van de toekomst. De markt voor energievoorziening is volop in beweging. Fossiele brandstoffen als gas en olie

Nadere informatie

RAAK PRO IMDEP INNOVATIE BOUWPROCES. M. Stevens. EINDSYMPOSIUM RAAK PRO IMDPEP / WP A1.3 & WP A3.2 Heerlen, 19 januari 2016

RAAK PRO IMDEP INNOVATIE BOUWPROCES. M. Stevens. EINDSYMPOSIUM RAAK PRO IMDPEP / WP A1.3 & WP A3.2 Heerlen, 19 januari 2016 RAAK PRO IMDEP INNOVATIE BOUWPROCES M. Stevens EINDSYMPOSIUM RAAK PRO IMDPEP / WP A1.3 & WP A3.2 Heerlen, 19 januari 2016 Emile Quanjel lector Innovatie Bouwproces & Techniek Tom Kretschmann coordinator

Nadere informatie

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies. Ontwerphandleiding

Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies. Ontwerphandleiding Onderbouwing van de duurzaamheid van staalconstructies Ontwerphandleiding Juni 2014 Introductie De ontwerphandleiding heeft als doel informatie te verschaffen over de verschillende stappen die doorlopen

Nadere informatie

ideego programma 2015

ideego programma 2015 ideego programma 2015 Wijnand van Hooff Programmadirecteur TKI Solar Energy TKI Solar Energy zonnestroomtechnologieën 1. Zonnestroom 2 TKI EnerGO energie in de gebouwde omgeving 2. Warmte en koude 3 TKI

Nadere informatie

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016

Welkom. Stefan Korthout. Stichting Waalwijk CO2 Vrij 29/11/2016 Welkom Stefan Korthout Opening Aad van Lopik Voorzitter Stichting Waalwijk CO2 vrij Doelstellingen Voorloper Bewustwording Samenwerking Kennis bundelen Klimaatdoelstellingen van de gemeente Waalwijk Jan

Nadere informatie

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO

Urban Energy. Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau. Aart de Geus TNO Urban Energy Kansen en mogelijkheden van energiemodellering op wijkniveau Aart de Geus TNO Opzet Presentatie Waarom en voor Wie Ontwikkelingen GIS en wijk modellen Urban Strategy als voorbeeld Energie

Nadere informatie

Regionale duurzaamheidsprojecten.

Regionale duurzaamheidsprojecten. Regionale duurzaamheidsprojecten. Piotrek Swiatkowski Docent Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, Academie voor Financieel Management, Den Bosch, Avans Hogeschool Lid kenniskring Finance & Sustainability

Nadere informatie

Trends in duurzaam bouwen

Trends in duurzaam bouwen Trends in duurzaam bouwen De ontwikkeling naar energie neutraal bouwen en duurzaam materiaalgebruik auteur ir. W.D. Wormgoor ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND - DÜSSELDORF - BONN - BERLIJN - PARIJS

Nadere informatie

Energierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden

Energierapportage MFC Atria Leusden. Asschatterweg JJ Leusden Energierapportage 2018 MFC Atria Leusden Asschatterweg 37 3831 JJ Leusden Introductie Voor u ligt de energierapportage 2018, waarin de energieverbruiken van de scholen wordt vergeleken met het maximale

Nadere informatie

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten

Nadere informatie

Domeinbeschrijving Bachelor of ICT. Duurzaam & ICT 30 januari 2014. Jan Dirk Schagen Bestuurslid HBO-I

Domeinbeschrijving Bachelor of ICT. Duurzaam & ICT 30 januari 2014. Jan Dirk Schagen Bestuurslid HBO-I Domeinbeschrijving Bachelor of ICT Duurzaam & ICT 30 januari 2014 Jan Dirk Schagen Bestuurslid HBO-I Sneak Preview: domeinbeschrijving Bachelor of ICT 3.0 Jan Dirk Schagen is bestuurslid van de HBO-I stichting,

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Ondersteuning van impact door Hogescholen

Ondersteuning van impact door Hogescholen Ondersteuning van impact door Hogescholen Ronald Mooijer 27 juni 2017 Agenda IXA Impact Het belang van netwerken Directe ondersteuning aan onderzoekers driehoek Probleem Stakeholders Product Financiering

Nadere informatie

Energiezuinig bouwen; Wat is wat?

Energiezuinig bouwen; Wat is wat? Inhoud 1. Prestaties... 2 Nul-op-de-meter (NOM)... 2 Nul-op-de-rekening... 2 BENG (Bijna energieneutraal gebouw)... 2 Energieleverend... 2 All-electric... 3 Energieneutraal... 3 Energieprestatievergoeding

Nadere informatie

Lerende gebouwen. meer comfort & minder energie. 2e Expert meeting TAG, 7 oktober 2015, Haagse Hogeschool, Delft

Lerende gebouwen. meer comfort & minder energie. 2e Expert meeting TAG, 7 oktober 2015, Haagse Hogeschool, Delft Lerende gebouwen meer comfort & minder energie 2e Expert meeting TAG, 7 oktober 2015, Haagse Hogeschool, Delft 2 e Expert meeting Thermisch Actieve Gebouwen, woensdag 7 oktober 2015, Haagse Hogeschool

Nadere informatie

Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! SMA Solar Technology AG

Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! SMA Solar Technology AG Energiebeheer en opslag: de kern van de energierevolutie! Inhoud 1 Motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag in het netwerk 3 Oplossingen van SMA 2 Inhoud 1 Motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag

Nadere informatie

Urban Energy research agenda for TU Delft. Thema 1: Future Proof Buildings and Neighbourhoods. Towards zero energy buildings and beyond

Urban Energy research agenda for TU Delft. Thema 1: Future Proof Buildings and Neighbourhoods. Towards zero energy buildings and beyond Urban Energy research agenda for TU Delft Thema 1: Future Proof Buildings and Neighbourhoods Towards zero energy buildings and beyond dr.ir. Sabine Jansen & collega s 1 Thema s 1. The integrated picture

Nadere informatie

ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2017

ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2017 ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2017 Titel van de opdracht (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) Klimaatbestendige stad: stresstesten in grote steden zoals Groningen, Leeuwarden, Bergen (Noorwegen),

Nadere informatie

UV absorberende nanodeeltjes en applicaties, research met HBO-studenten

UV absorberende nanodeeltjes en applicaties, research met HBO-studenten UV absorberende nanodeeltjes en applicaties, research met HBO-studenten Cor Schrauwen, Dag van de Oppervlaktetechnologie 12 November 2015 cor.schrauwen@zuyd.nl Cor Schrauwen Afgestudeerd chemicus, gepromoveerd

Nadere informatie

TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving

TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving TKI - Topconsortium Kennis en Innovatie EnerGO - Energie in de Gebouwde Omgeving Gezocht: Multifunctionele energie renovatie Multifunctionele energie renovatie kunnen we samen versnellen Programma TKI

Nadere informatie

Milieu-impact van constructieve ontwerpen. www.abt.eu

Milieu-impact van constructieve ontwerpen. www.abt.eu Milieu-impact van constructieve ontwerpen www.abt.eu Introductie Multidisciplinair adviesbureau met vestigingen in Velp, Delft, Düsseldorf en Antwerpen. - 260 medewerkers - Actief in binnen- en buitenland

Nadere informatie

De renovatie van jaren 60 portiekflats tot sociale en energiezuinige kluswoningen Fix-up the Walk-up

De renovatie van jaren 60 portiekflats tot sociale en energiezuinige kluswoningen Fix-up the Walk-up De renovatie van jaren 60 portiekflats tot sociale en energiezuinige kluswoningen Fix-up the Walk-up The renovation of 1960 s walk-up flats into social and energy-efficient fix-up dwellings Rub en Wessels

Nadere informatie

Duurzame Bouwmaterialen

Duurzame Bouwmaterialen Seminarie Duurzaam Bouwen: Duurzame Bouwmaterialen 29/01/2016 Leefmilieu Brussel Het gebouw als materiaalbank Caroline Henrotay, Project management en Technische Coördinatie Leefmilieu Brussel Context

Nadere informatie

Open Data Estafette Duurzame Energie, 11 juni 2014, Amersfoort

Open Data Estafette Duurzame Energie, 11 juni 2014, Amersfoort Open Data Estafette Duurzame Energie, 11 juni 2014, Amersfoort Gaston Halders (Enexis) Arjan van Diemen (TNO) Derek Rodenberg (KPN) Energie Informatie Agenda Introductie sprekers Projectachtergrond Het

Nadere informatie

Duurzame Ontwikkeling

Duurzame Ontwikkeling Duurzame Ontwikkeling Korte toelichting op het begrip Praktische invulling - in bedrijven - technologie Invulling in het onderwijs J. Venselaar 17 november Duurzame ontwikkeling in het onderwijs 1 Duurzaam..

Nadere informatie

Persoonlijke Competentie Ontwikkeling in Leernetwerken

Persoonlijke Competentie Ontwikkeling in Leernetwerken Persoonlijke Competentie Ontwikkeling in Leernetwerken Prof. dr. Rob Koper Onderwijstechnologisch Expertise Centrum Conferentie Onderwijsinnovatie Het Boek Voorbij, Hogeschool Zuyd, Heerlen 30-5-200-7

Nadere informatie

Energieneutraal via de Passief bouwen route

Energieneutraal via de Passief bouwen route Energieneutraal via de Passief bouwen route ing. J.J.P. (Jan Pieter) van Dalen Slotsymposium 14 september 2015 Verbouw monument Verbouw van een monument Monument als bedoeld in art. 1 onder d (Monumentenwet

Nadere informatie

DUW Parkstad. De uitstoot van broeikasgassen zorgt voor klimaatverandering!

DUW Parkstad. De uitstoot van broeikasgassen zorgt voor klimaatverandering! DUW Parkstad De uitstoot van broeikasgassen zorgt voor klimaatverandering! DUW Parkstad Woningen stoten veel broeikasgassen uit. Nieuwbouw moet vanaf 2020 energieneutraal zijn. Maar hoe maken we bestaande

Nadere informatie

Materiaalbewust bouwen & TOTEM. John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019

Materiaalbewust bouwen & TOTEM. John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019 Materiaalbewust bouwen & TOTEM John Wante, Roos Servaes MINA-hoorzitting, 18 maart 2019 1. Intro 2. TOTEM 3. Circulariteit 4. Conclusies Klimaatimpact van een gebouw 60 50 40 30 20 10 Klimaatimpact door

Nadere informatie

Van Baarsen Buisleidingen BV. CO2 reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

Van Baarsen Buisleidingen BV. CO2 reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Van Baarsen Buisleidingen BV CO2 reductiedoelstellingen 2015 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1. Doelstellingen 3 2 Subdoelstellingen 4 2.1. Subdoelstelling

Nadere informatie

Commissie Benchmarking Vlaanderen

Commissie Benchmarking Vlaanderen Commissie Benchmarking Vlaanderen 023-0096 TOELICHTING 09 WARMTE KRACHT KOPPELING 1. Inleiding Warmte Kracht Koppeling (WKK) is het gecombineerd genereren van warmte, meestal onder de vorm van stoom, en

Nadere informatie

SURFacademy Toets Tweedaagse DIGITAAL TOETSEN, GA ER MAAR AAN STAAN!

SURFacademy Toets Tweedaagse DIGITAAL TOETSEN, GA ER MAAR AAN STAAN! SURFacademy Toets Tweedaagse DIGITAAL TOETSEN, GA ER MAAR AAN STAAN! #T2D2015 AGENDA 10 dec Toetsbeleid 10.00 uur Opening Annette Peet - SURFnet 10.05 uur Casus TU/e: aanpak digitaal toetsbeleid Ludo van

Nadere informatie

Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam

Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam Case study Nieuwbouw DC Conakryweg Amsterdam Beschrijving van het project Aan de Conakryweg te Amsterdam, wordt in het voorjaar 2018 gestart met de realisering van een nieuw distributiecentrum voor Caprev

Nadere informatie

Tussen creativiteit en degelijkheid

Tussen creativiteit en degelijkheid Uitnodiging Intreerede Laure Itard Lector Energie en de Gebouwde Omgeving No-nonsense energieontwerp: Tussen creativiteit en degelijkheid Dinsdag 30 november 2010 Dr. Laure Itard is per 1 januari 2010

Nadere informatie

WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S

WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S 4 april 2019 dr.ir. ing. Sander Mertens WATERSTOF DC IN SMART MULTI COMMODITY GRID S Even voorstellen De Haagse Hogeschool 26.000 studenten uit 140 landen 1.900 medewerkers 25 lectoren toegepast onderzoek

Nadere informatie

Lucas Reijnders. Hoogleraar Milieukunde Universiteit van Amsterdam

Lucas Reijnders. Hoogleraar Milieukunde Universiteit van Amsterdam Lucas Reijnders Hoogleraar Milieukunde Universiteit van Amsterdam Ruimte voor duurzame energie L. Reijnders Duurzame energie & energieverbruik wereldwijd Zonne-energie: ~ 121300x 10 12 Watt Windenergie:

Nadere informatie

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012

Kom verder. Saxion. Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen. Welkom. Jan de Wit, 20 juni 2012 Kenniscentrum Design en Technologie Trends in energie voor bedrijven en bedrijventerreinen Welkom Jan de Wit, 20 juni 2012 Vragen? Trends: 1. Energiebesparing door monitoring & procesbeheersing 2. Energiebesparing

Nadere informatie

Cleantech Markt Nederland 2008

Cleantech Markt Nederland 2008 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft

Nadere informatie

Professionalisering van docenten. Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort

Professionalisering van docenten. Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort Professionalisering van docenten Gerda Geerdink Studiedag Facta 24 maart 2015 Amersfoort Opbouw presentatie Welke docenten hebben we nodig? Professionalisering binnen de HAN Resultaten onderzoek naar vier

Nadere informatie

UITGANGSPUNT: WERELDWIJDE (OVER)CONSUMPTIE. Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 2

UITGANGSPUNT: WERELDWIJDE (OVER)CONSUMPTIE. Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 2 Ton Bastein TNO UITGANGSPUNT: WERELDWIJDE (OVER)CONSUMPTIE Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 2 Biomassa en voedsel Kunststoffen Maakindustrie Bouw Consumptiegoederen Circulair_Bouwen_bij_de_Helling 3 UIT

Nadere informatie

Lokale productie en opslag: een realiteit! SMA Solar Technology AG

Lokale productie en opslag: een realiteit! SMA Solar Technology AG Lokale productie en opslag: een realiteit! Inhoud 1 Marktverwachtingen en motivatie 2 Lokaal energiebeheer en opslag in het netwerk 3 Oplossingen van SMA 2 Inhoud 1 Marktverwachtingen en motivatie 2 Lokaal

Nadere informatie

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN)

Smart Grids proeftuinen. Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Smart Grids proeftuinen Innovatieprogramma Intelligente Netten (IPIN) Innovatieprogramma Intelligente Netten - IPIN Presentatie geleerde lessen: 1. Vanuit proeftuinen en IPIN programma 2. Voor het innovatiesysteem

Nadere informatie

Energy Solutions Pioneering for you

Energy Solutions Pioneering for you Energy Solutions Pioneering for you Uw Energy Consultant : Ruben Boekel Telefoonnummer : 088-9456014 Energy Solutions Pompen zijn verantwoordelijk voor 10 procent van het wereldwijde energieverbruik. Dit

Nadere informatie

Titel van het project (Kort en krachtige weergave van het onderwerp)

Titel van het project (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR februari 2014 Invulinstructie: Dit formulier is bedoeld voor afstudeeropdrachten die in een periode van gemiddeld 4 maanden (kunnen) worden uitgevoerd. Voor kortere klussen komt

Nadere informatie

Demand Side Response in de praktijk

Demand Side Response in de praktijk Demand Side Response in de praktijk Verbeter uw bedrijfsresultaten Productreeks September 2017 De kracht van Demand Side Response Prestaties verbeteren Met Demand Side Response optimaliseert u het operationele

Nadere informatie

NEDERLAND WORDT ANDERS LEARNING FROM LOWLANDS

NEDERLAND WORDT ANDERS LEARNING FROM LOWLANDS NEDERLAND WORDT ANDERS LEARNING FROM LOWLANDS LEARNING FROM LOWLANDS Dank voor je interesse in Learning from Lowlands. In dit document vind je meer informatie over de Expeditie; waarom we het organiseren,

Nadere informatie

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019

TOTEM & Circulariteit. Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 TOTEM & Circulariteit Roos Servaes Build up / Inspiratiedag GDCB 23 mei 2019 Waarom? Wat is de impact van onze gebouwen? Welke bouwmaterialen zijn meer of minder duurzaam? Hoe kan ik afwegingen maken rond

Nadere informatie

Zorg en technologie in het onderwijs voor verpleegkundigen

Zorg en technologie in het onderwijs voor verpleegkundigen Zorg en technologie in het onderwijs voor verpleegkundigen Thijs van Houwelingen Promovendus Lectoraat Vraaggestuurde Zorg Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening Docent Verpleegkunde Hogeschool Utrecht

Nadere informatie

... Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045... Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst! Waarde creëren Stadhuisplein. Veranderende overheid

... Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045... Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst! Waarde creëren Stadhuisplein. Veranderende overheid Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045 Energieneutraal Veranderende overheid Waarde creëren Stadhuisplein Zichtbaar maken van innovatie Als duurzame stad Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst!

Nadere informatie

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center

Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Opslag van energie een verantwoordelijkheid of kans voor de zorg? Joris Ijzermans Business Unit Manager Energy Solutions Center Energy Solutions Center Joris IJzermans Achtergrond: Energievoorziening Business

Nadere informatie

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018

Toelichting ISO Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 Toelichting ISO 14001 Milieuprestatiemeting versie 15 mei 2018 SCCM heeft een instrument ontwikkeld waarmee u goed inzicht krijgt in de milieuprestaties van uw organisatie, de ISO 14001 Milieuprestatiemeting.

Nadere informatie

ActiveHouse & House of Tomorrow Today. Jos Lichtenberg

ActiveHouse & House of Tomorrow Today. Jos Lichtenberg ActiveHouse & House of Tomorrow Today Jos Lichtenberg Duurzaamheid Proces Efficientie Flexibiliteit Materiaal Reductie Energiebesparing Afval reductie HoTT Materiaal Materiaal reductie Afvalreductie Hernieuwbaar

Nadere informatie

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.

Nadere informatie

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl

WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?

Nadere informatie

Van oefening naar impact: volwassen lokaal klimaatbeleid De urgentie 3. De kanteling van rollen 4. Macro ontwikkelingen /

Van oefening naar impact: volwassen lokaal klimaatbeleid De urgentie 3. De kanteling van rollen 4. Macro ontwikkelingen / Van oefening naar impact: volwassen lokaal klimaatbeleid 1. 2. De urgentie 3. De kanteling van rollen 4. Macro ontwikkelingen / Uitdaging Uitdaging: bestuurlijk draagvlak Uitdaging: onder de 350 ppm komen

Nadere informatie

Samenwerken met de praktijk met multisdiciplinaire studententeams Selficient

Samenwerken met de praktijk met multisdiciplinaire studententeams Selficient Samenwerken met de praktijk met multisdiciplinaire studententeams Selficient Nadia Verdeyen Center of Expertise Smart Sustainable Cities Solar Decathlon & onderwijsinnovatie Een HU interdisplinair studententeam

Nadere informatie

Samenvatting. Een Ecovat INFRASTRUKTUUR is een plug and play :

Samenvatting. Een Ecovat INFRASTRUKTUUR is een plug and play : Introductie Aris de Groot Energie-, Installatie- en Bouw BV Postbus 2 5400 AA Uden Ing. A.W. (Aris) de Groot. Directeur/eigenaar Bezoekadres: Loopkantstraat 7a Uden Mobiel 0651.386511 Samenvatting Een

Nadere informatie

PLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG

PLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG Wie zijn wij? Wij bouwen met een visie op lange termijn. Fossiele brandstoffen raken op, grondstoffen schaars. Toekomst vraagt om integrale benadering: kijk naar gebieden en veel disciplines hierbij betrekken,

Nadere informatie

Dirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek)

Dirk Vanhoudt. Onderzoeker. VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) Dirk Vanhoudt Onderzoeker VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) De rol van groene warmtenetten in de renovatie van woningen Inhoudstafel 1. De Vlaamse huizenmarkt 2. De energieprestatieregelgeving

Nadere informatie

Het kan minder! ing. P. Hameetman

Het kan minder! ing. P. Hameetman Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en

Nadere informatie

Instraling door de zon in Nederland

Instraling door de zon in Nederland Instraling door de zon in Nederland Marc van der Sluys Lectoraat Duurzame Energie Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 13 oktober 2016 Trefwoorden Zon, zonne-energie, insolatie, zonnepanelen, zonneboiler

Nadere informatie

Overzicht opleidingen

Overzicht opleidingen Overzicht opleidingen Stand van zaken oktober 2013 Opleiding Onderwijsinstelling Deeltijd Voltijd Duur Kosten Overig Leegstand Post-MA NRP Academie (transformatie) NRP, ism TU Delft, Nyenrode en Hogeschool

Nadere informatie

Cliëntenparticipatie in onderzoek

Cliëntenparticipatie in onderzoek Cliëntenparticipatie in onderzoek VOOR ONDERZOEKERS Informatie voor u als onderzoeker over het betrekken van cliënten (vertegenwoordigers) bij praktijkgericht onderzoek KENNISMAKING MET CLIËNTENPARTICIPATIE

Nadere informatie

Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat?

Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat? Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat? DSRG congres, 3 november 2011 Prof dr ir Joan van Aken TU/e ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek ofwel DSR (Design Science Research): brug tussen

Nadere informatie

Beleggers in gebiedsontwikkeling

Beleggers in gebiedsontwikkeling Beleggers in Incentives en belemmeringen voor een actieve rol van institutionele beleggers bij de herontwikkeling van binnenstedelijke gebieden P5 presentatie april 2015 Pelle Steigenga Technische Universiteit

Nadere informatie

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert

Nadere informatie

SCRIPTS: Mobiliteitsdiensten voor toekomst Beginnend in heden. Prof. Dr. Henk Meurs, Radboud Universiteit

SCRIPTS: Mobiliteitsdiensten voor toekomst Beginnend in heden. Prof. Dr. Henk Meurs, Radboud Universiteit SCRIPTS: Mobiliteitsdiensten voor toekomst Beginnend in heden Prof. Dr. Henk Meurs, Radboud Universiteit Innovaties in verkeer en vervoer SURF: Smart Urban Regions of the Future (SURF) - Vanuit onder meer:

Nadere informatie

SBIR Verduurzamen voedselproductie

SBIR Verduurzamen voedselproductie SBIR Verduurzamen voedselproductie Informatiebijeenkomst 16 juli 2014 Alexia Michel, Ministerie EZ Topsector Agri&Food en Tuinbouw&Uitgangmaterialen Achtergrond Initiatief: topsector Agri&Food en ministerie

Nadere informatie

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG

DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:

Nadere informatie

Hoe krijg je de bewoners aan het verbouwen?

Hoe krijg je de bewoners aan het verbouwen? Nationale Trainingsdag voor gemeenten Wonen zonder aardgas Hoe krijg je de bewoners aan het verbouwen? Lars Boelen Everything sustainable Sible Schöne HIER klimaatbureau Maud Vastbinder - HIER klimaatbureau

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Wereldwijd zijn meer dan 3 miljard mensen afhankelijk van biomassa brandstoffen zoals hout en houtskool om in hun dagelijkse energie behoefte te voorzien. Het gebruik van deze

Nadere informatie

Energiebesparing koffieverpakkingen

Energiebesparing koffieverpakkingen Op CE Delft CE lossingen Delft voor Oplossingen milieu, econom voor ie milieu, en technolog economie ie en technologie Oude Delft 180 Oude Delft 180 2611 HH Delft 2611 HH Delft tel: tel: 015 015 2 150

Nadere informatie

Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel

Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR FEBRUARI 2017 Titel van de opdracht (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel Korte omschrijving van de onderzoeksopdracht Het lokale energie

Nadere informatie

Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle. Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet?

Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle. Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet? Prijzengeld: 5.000,- Deadline: 23 November 2014 Battle type: Premium Battle Hoe voorkomen we piekbelasting van het elektriciteitsnet? Introductie Stedin is als netbeheerder verantwoordelijk voor een veilig

Nadere informatie

Steek Energie in je huis

Steek Energie in je huis Steek Energie in je huis 9 oktober 2012 Breda 1 Bouwbedrijf Boot B.V. Bouwbedrijf Boot is actief in de woningbouw (particulier, ontwikkeling), zorg huisvesting en utiliteit (scholen, kantoren, bedrijfsgebouwen).

Nadere informatie

ZUINIGE ENERGIE EN KPN

ZUINIGE ENERGIE EN KPN ZUINIGE ENERGIE EN KPN KPN start op 30 oktober 2012 met nieuwe corporate campagne Het netwerk dat geeft om Nederland. Hierbij worden relevante maatschappelijke thema s belicht. In de eerste uiting, We

Nadere informatie

Duurzaamheid in een virtuele omgeving Toepassen van virtualisering in het ICT-onderwijs voor duurzaamheidsdoelstellingen

Duurzaamheid in een virtuele omgeving Toepassen van virtualisering in het ICT-onderwijs voor duurzaamheidsdoelstellingen Duurzaamheid in een virtuele omgeving Toepassen van virtualisering in het ICT-onderwijs voor duurzaamheidsdoelstellingen Agenda De Omslag : het duurzaamheidsprogramma van de Hogeschool Utrecht Duurzaamheid

Nadere informatie

Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU

Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Leven in een verstedelijkte Delta; Het belang van kennis van de ondergrond Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam innoveren UU Quality of live Opzet Lezing Waarom is er kennis over de ondergrond nodig?

Nadere informatie

ZA5470. Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish)

ZA5470. Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) ZA5470 Flash Eurobarometer 315 (Attitudes of European Entrepreneurs Towards Eco-innovation) Country Specific Questionnaire Belgium (Flemish) FL315 Attitudes of European entrepreneurs towards eco innovation

Nadere informatie

NDDHO2018. Atlas: het meest duurzame Onderwijsgebouw ter wereld

NDDHO2018. Atlas: het meest duurzame Onderwijsgebouw ter wereld NDDHO2018 Atlas: het meest duurzame Onderwijsgebouw ter wereld Atlas: het meest duurzame Onderwijsgebouw ter wereld Presentatie: Thijs Meulen (TU/e) Voorzitter: Alfred van Kessel (RVO) Referent: Marieke

Nadere informatie

Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober :00-17:30

Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober :00-17:30 Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober 2018 13:00-17:30 Beste genodigde, Een urgenter vraagstuk dan de toekomst van onze planeet is er niet. Daarom is er ook geen urgentere

Nadere informatie

Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel

Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR SEPTEMBER 2016 Titel van de opdracht (Kort en krachtige weergave van het onderwerp) Ruimte 4 Nieuwe energie in Paddepoel Korte omschrijving van de onderzoeksopdracht Het lokale

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

Op weg naar EUR-strategie online leren

Op weg naar EUR-strategie online leren Op weg naar EUR-strategie online leren SURF Symposium Open en Online Education, 11 maart 2014 Dr. Gerard Baars Directeur Risbo en projectleider deelprogramma online leren EUR Bouwstenen strategie online

Nadere informatie

De ontwikkeling van een kop-verdover De impact van EU verordening 1099/2009 op het toekomstig bedwelmen van slachtkuikens

De ontwikkeling van een kop-verdover De impact van EU verordening 1099/2009 op het toekomstig bedwelmen van slachtkuikens De ontwikkeling van een kop-verdover De impact van EU verordening 1099/2009 op het toekomstig bedwelmen van slachtkuikens De ontwikkeling van een kop-verdover door Exportslachterij Clazing BV & Doelstellingen

Nadere informatie

VOLGENDE GENERATIE REKENMODELLEN VOOR ENERGIESIMULATIES OP STADSNIVEAU

VOLGENDE GENERATIE REKENMODELLEN VOOR ENERGIESIMULATIES OP STADSNIVEAU VOLGENDE GENERATIE REKENMODELLEN VOOR ENERGIESIMULATIES OP STADSNIVEAU Ruben BAETENS KU Leuven Building Physics Section DE TRADITIONELE BENADERING binnen gebouwsimulatie Klassieke combinatie van warmte-

Nadere informatie

Making Solar Systems Smarter

Making Solar Systems Smarter Making Solar Systems Smarter GOEDE REDENEN OM OVER TE STAPPEN OP ZONNE-ENERGIE SMART PV-OPLOSSINGEN VAN SOLAREDGE Geld besparen Door zonne-energie te gebruiken in uw huis zal uw energierekening omlaag

Nadere informatie

ZERO PENTATHLON. Ontwerpopdracht 1 Master Architectuur binnen theoretisch vak Constructie 4 i.s.m. Bouwfysica en Installaties 4

ZERO PENTATHLON. Ontwerpopdracht 1 Master Architectuur binnen theoretisch vak Constructie 4 i.s.m. Bouwfysica en Installaties 4 ZERO PENTATHLON Ontwerpopdracht 1 Master Architectuur binnen theoretisch vak Constructie 4 i.s.m. Bouwfysica en Installaties 4 Prof. Griet Verbeeck Faculteit Architectuur & Kunst, UHasselt Transitiearena

Nadere informatie

Zoek geen beren, zoek de weg

Zoek geen beren, zoek de weg KIEN Knooppunt Innovatie Elektrotechniek Nederland Wanda Kruijt wandakruijt@stichtingkien.nl Zoek geen beren, zoek de weg Programma 9:00 9:30 Ontvangst met koffie of thee 9:30 9:40 Welkom (Adrie van Duijne)

Nadere informatie

Krachtigere prestaties

Krachtigere prestaties Krachtigere prestaties Verbeter uw operationeel rendement Propositiereeks September 2017 Verbeter uw bedrijfsresultaten met energie Operational excellence en effectief kostenbeheer zijn belangrijke aandachtsgebieden

Nadere informatie

Op weg naar 2030 SGS congres 16 mei 2019 Drs. Ing. H.M. (Harry) Nieman

Op weg naar 2030 SGS congres 16 mei 2019 Drs. Ing. H.M. (Harry) Nieman Op weg naar 2030 SGS congres 16 mei 2019 Drs. Ing. H.M. (Harry) Nieman 1 Inhoud : Wat is en doet de NMD Herstructurering Harmonisatie Onderzoek Toekomst 2 Doelstellingen NMD: Landelijke geharmoniseerde

Nadere informatie

Manifest Circulair Onderwijs

Manifest Circulair Onderwijs Manifest Circulair Onderwijs de rol van onderwijs in verantwoord innoveren 2 Waarom urgentie De jeugd heeft de toekomst. Wij maken de toekomst. Wij brengen kinderen en jong volwassenen het gedachtengoed

Nadere informatie

Sport en Innovatie. Wetenschappers en innovatie

Sport en Innovatie. Wetenschappers en innovatie Wetenschappers en innovatie Sport en Innovatie Deelnemers rondetafelgesprek: Nico Delleman Hidde Haisma Marnix ten Kortenaar Koen Lemmink Hanno van der Loo Nando Timmer Huub Toussaint Bij innovatie speelt

Nadere informatie

Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw

Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw Warmtepompen & aardgasvrije nieuwbouw Door Willem Hooijkaas Voorzitter Nederlands Platform Warmtepompen Platform Warmtepompen Stuurgroep Stuurgroep Aandachtspunten presentatie: Duurzaam & Gasloos (bouwkundige)

Nadere informatie

Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor

Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor Schoonschip is de meest duurzame drijvende woonwijk van Europa, bestaande uit 46 drijvende huishoudens die een nieuwe standaard definieert voor duurzame stedelijke ontwikkeling in Amsterdam. HET PROJECT

Nadere informatie