De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage

Transcriptie

1 > Retouradres Postbus EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA 's-gravenhage Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg AC Den Haag Postadres Postbus EK Den Haag Factuuradres Postbus BD Den Haag Datum 19 februari 2016 Betreft Beantwoording vragen over stroominkoop overheden Overheidsidentificatienr T (algemeen) Geachte Voorzitter, Hierbij stuur ik uw Kamer, mede namens de minister voor Wonen en Rijksdienst en de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu, de antwoorden op drie sets vragen over groene stroominkopen door overheden. Het betreft de volgende vragen: Vragen van het lid Smaling (SP) over overheden die ondanks milieubeloften vieze energie inkopen (ingezonden op 22 december 2015, kenmerk 2015Z25199, zie bijlage 1); Vragen van het lid Van Tongeren (GroenLinks) over het bericht Grote steden kiezen massaal voor kolenstroom (ingezonden op 23 december 2015, kenmerk 2015Z25230, zie bijlage 2); en Vragen van het lid Jan Vos (PvdA) over gemeenten en provincies die in plaats van groene stroom grijze stroom inkopen voor eigen gebruik (ingezonden op 28 december 2015, kenmerk 2015Z25311, zie bijlage 3). Uw kenmerk 2015Z Z Z25311 Bijlage(n) 3 (w.g.) H.G.J. Kamp Minister van Economische Zaken Pagina 1 van 9

2 Bijlage 1 Beantwoording vragen van het lid Smaling (SP) over overheden die ondanks milieubeloften vieze energie inkopen (ingezonden 22 december 2015, kenmerk 2015Z25199) 1 Kent u de berichten Duurzame stroom nog ver weg 1 Grijs is nieuwe groen 2? Ja. 2 Wat vindt u van het feit dat terwijl lokale overheden in een convenant beloofden hun stroom vanaf dit jaar lokaal in te kopen, ze in de praktijk kiezen voor aanbestedingen met de laagste prijs? Mij is geen convenant bekend waarin lokale overheden aangeven hun stroom lokaal te gaan inkopen. Ik kan dan ook niet beoordelen of de lokale overheden de afspraken, die ze in dit convenant maken, nakomen. Wel is in het Klimaatakkoord Gemeenten en Rijk onder andere opgenomen dat gemeenten vanaf procent van hun stroom duurzaam inkopen. Hierin is echter geen voorwaarde opgenomen dat de stroom lokaal ingekocht moet worden. 3 Wat is de waarde van een dergelijk convenant, wanneer Amsterdam zijn elektra voor de periode aan E.ON heeft gegund, Delft, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg, Wassenaar en Den Haag hebben gekozen voor GDF Suez een kolenproducent en ook Rotterdam, Zwolle, Tilburg, Den Bosch en de provincies Utrecht en Overijssel voor grijze stroom hebben gekozen? De implementatie van het systeem van garanties van oorsprong (gvo s) is een verplichting die voortkomt uit de EU-richtlijn 2009/28/EG. In dit systeem is de mate van duurzaamheid van de fysieke levering ( commodity, de fysieke stroom die geen groen- of grijswaarde bezit) losgekoppeld van de administratieve levering. Dit is nodig omdat het niet mogelijk is de elektriciteit van een specifieke productielocatie over het elektriciteitsnetwerk naar een specifieke afnemer te transporteren. De enige groene stroom is stroom waar administratief een gvo tegenover staat. Uit het nieuwsbericht blijkt dat de genoemde steden en provincies dit op orde hebben. Het feit dat de ingekochte stroom afkomstig is van een leverancier die ook stroom produceert met een kolencentrale, wil niet zeggen dat de stroom die deze leverancier aan de consument levert fysiek of administratief grijs is. Er bestaat een onderscheid tussen het aankopen van de 1 'Duurzame stroom nog ver weg', Algemeen Dagblad, 21 december 'Grijs is nieuwe groen', Algemeen Dagblad, 21 december 2015 Pagina 2 van 9

3 commodity en de aankoop van de gvo. Hoewel beide producten vaak gebundeld worden verkocht, bestaat er voor beide een aparte markt. Dankzij deze gescheiden markten kan een energieleverancier een stroomproduct samenstellen uit de commodity en een gvo waar een klant, zoals een lokale overheid, voor kan kiezen. 4 Klopt naar uw mening de in het artikel ingenomen stelling dat door te kiezen voor grijze stroom de publieke sector achterloopt bij de verduurzaming van hun energievoorziening? Zo ja, wat gaat u daaraan doen? Nee, deze stelling klopt niet omdat er op basis van het voornoemde gvo-systeem groene en niet grijze stroom wordt ingekocht. 5 Wat vindt u van het groene imago van bedrijven die hun ingekochte stroom vergroenen door certificaten voor duurzame stroom te kopen van bijvoorbeeld waterkrachtcentrales uit Noorwegen? Hoe is te garanderen dat dit werkelijk als groene stroom kan worden aangemerkt? Ik beoordeel het imago van bedrijven niet, dat is aan de consument. Het Europese systeem van gvo s garandeert dat de stroom die wordt geconsumeerd uit een duurzame bron afkomstig is. Het gvo-systeem zorgt ervoor dat groene stroom die wordt geconsumeerd ook echt een duurzame bron heeft en niet meer dan één keer geconsumeerd kan worden. Hiertoe wordt voor elk megawattuur hernieuwbare energie één gvo afgegeven. Wanneer deze wordt afgeboekt ten behoeve van de consumptie van groene stroom wordt deze gvo in het gvo-register aangemerkt als niet langer bruikbaar. Doordat de groenwaarde van stroom is losgekoppeld van de commodity, wordt het voor een consument mogelijk om groene stroom te verbruiken. Fysiek consumeren van groene stroom is alleen mogelijk als de verbruiker voor eigen gebruik groene stroom opwekt en die direct verbruikt; op het elektriciteitsnet wordt alle elektriciteit immers vermengd. 6 Op welke wijze denkt u kleine aanbieders van 100 procent zonne- en windenergie als Pure Energie te kunnen ondersteunen om een positie op de gemeentelijke en provinciale aanbestedingsmarkt te kunnen vergaren? Ook de kleine aanbieders van 100 procent zonne- en windenergie hebben te maken met het Europees verplichte gvo-systeem. Met dit systeem wordt enkel gekeken naar de eenheid productie die plaatsvindt en niet naar de overige (productie)activiteiten van een bedrijf. Ik kan en wil het Europese gvo-systeem niet ondermijnen door leveranciers die uitsluitend groene stroom produceren en aanbieden verder te ondersteunen in aanbestedingen. Pagina 3 van 9

4 Bijlage 2 Beantwoording vragen van het lid Van Tongeren (GroenLinks) aan de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu over het bericht Grote steden kiezen massaal voor kolenstroom (ingezonden 23 december 2015, kenmerk 2015Z25230) 1 Kent u het bericht 'Grote steden kiezen massaal voor kolenstroom' 3? Ja. 2 Op welke wijze past het splitsen van de inkoop van elektriciteit in een deel nietvergroende stroom op basis van laagste prijs en losse garanties van oorsprong bij het duurzaam inkoopbeleid van de overheid? Het splitsen van de inkoop van stroom in fysieke stroom ( commodity, de fysieke stroom die geen groen- of grijswaarde bezit) en de inkoop van losse garanties van oorsprong (gvo s) doet niet af aan de duurzaamheid. Dit systeem draagt bij aan het vergroten van de consumptie van groene stroom. In het milieucriteriadocument 4 voor duurzaam inkopen worden alternatieven gegeven die meer impact hebben, zoals het voor eigen gebruik opwekken van groene stroom. Gemeenten en provincies zijn vrij om deze alternatieven toe te passen. 3 Bent u bereid om vóór het zomerreces van 2016 met de sector te komen tot een inkoopbeleid voor groene stroom dat bijdraagt aan het halen van de doelen uit het Energieakkoord? Zo nee, waarom niet? Het kabinet heeft tot doel om meer opwekking van hernieuwbare energie in Nederland te realiseren. De SDE+-regeling is het belangrijkste instrument om een bijdrage te leveren aan de toename van hernieuwbare energieproductie in Nederland. De minister voor Wonen en Rijksdienst en de staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu onderzoeken reeds de mogelijkheden om via het inkoopbeleid (de aanbesteding van diensten en leveringen), met inachtneming van het Europese aanbestedingsrecht, een bijdrage te leveren aan deze doelstelling. Zo wordt een gebied georiënteerde aanpak onderzocht waarin elektriciteitsverbruik kan samenvallen met elektriciteitsproductie. Deze aanpak wordt momenteel onderzocht op haalbaarheid en effectiviteit in de pilot EnergieRijk Den Haag. De pilot richt zich op de ontwikkeling van een duurzame 3 'Grote steden kiezen massaal voor kolenstroom', Algemeen Dagblad, 21 december 2015 ( 4 Pagina 4 van 9

5 energievoorziening voor het gebied met overheidsgebouwen rond het station Den Haag Centraal. Inspanningen zijn gericht om daarvoor een repeteerbare (aanbestedings-)aanpak te ontwikkelen, die ook elders in het land kan worden toegepast en waarbij andere (private) partijen met hun vastgoed kunnen worden betrokken. Ook onderzoekt het Rijk of het mogelijk is om daar waar productie van duurzame elektriciteit en het gebruik ervan ruimtelijk gescheiden zijn, het eigen areaal (grond, infrastructuur en gebouwen) in te zetten ten behoeve van het (door derden) realiseren van duurzame energie. Onderzocht wordt of en op welke wijze het Rijk in dat kader afspraken kan maken met de ontwikkelende partijen gericht op het verkrijgen van de op dit areaal geproduceerde groene stroom voor de eigen bedrijfsvoering (in de vorm van de aldaar geproduceerde gvo s). 4 Bij welke leverancier(s) koopt de Rijksoverheid haar elektriciteit in? De Rijksoverheid koopt haar elektriciteit in bij Delta en E.ON. 5 Wat is de herkomst van de door de Rijksoverheid ingekochte garanties in de periode 2010 tot 2016? 6 Kunt u een indeling geven van de volumes van door het Rijk ingekochte garanties naar herkomst per land en per soort groene stroom (biomassa, zonneenergie, windenergie et cetera)? Zo nee, waarom niet? 5 en 6 In de jaren 2010 tot en met 2015 zijn de volgende gvo s ingekocht. Voor 2016 zijn nog geen gvo s ingekocht Large hydro Noorwegen Small hydro Zweden/Noorwegen Wind EU Denemarken Biomassa Finland Totaal Large hydro Noorwegen Small hydro Zweden/Finland/ Noorwegen Pagina 5 van 9

6 Wind EU Denemarken Biomassa Finland Totaal Large hydro Noorwegen Small hydro Finland/Zweden Wind EU Denemarken Totaal Large hydro IJsland Small h\ydro Slovenië/Noorwegen/ IJsland Wind EU Denemarken Totaal Hernieuwbare energiebron Aantal gvo s 2014 Herkomst Large hydro Noorwegen Small hydro Noorwegen/Zweden Wind EU Italië/Finland Totaal Large hydro Zweden Small hydro Finland/Noorwegen Wind EU Italië Wind NL Nederland Totaal Het Rijk heeft in 2015 voor het eerst getest met het inkopen van gvo s van Nederlandse windparken. Deze Nederlandse gvo s zijn bestemd voor het stroomverbruik in de kantoren van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Voor de komende jaren wordt bekeken of de inkoop van Nederlandse gvo s kan worden uitgebreid. Pagina 6 van 9

7 Bijlage 3 Beantwoording vragen van het lid Jan Vos (PvdA) over gemeenten en provincies die in plaats van groene stroom grijze stroom inkopen voor eigen gebruik (ingezonden 28 december 2015, kenmerk 2015Z25311) 1 Bent u op de hoogte van de berichtgeving over gemeenten en provincies die zeggen groene stroom in te kopen, die in werkelijkheid afkomstig is van kolencentrales van E.ON en GDF Suez? Ja. 2 Klopt het dat Rotterdam, Leiden, Zoetermeer, Wassenaar, Delft, Tilburg, Zwolle, Den Bosch en de provincies Utrecht en Overijssel deze handelswijze toepassen? Ik ben niet op de hoogte van de precieze methode van de groene stroominkoop van deze provincies en gemeenten. In het antwoord op vraag 3 van het lid Smaling ga ik in op het Europees verplichte systeem van gvo s dat ten grondslag ligt aan de handelswijze bij groene stroominkoop. 3 Klopt het dat met het (laten) opkopen van groene stroomcertificaten, onder meer van Noorse waterkrachtcentrales, in de praktijk 0% extra groene stroom wordt opgewekt? De mogelijkheid gvo s te kopen is bedoeld om de bestaande groene stroomproductie te administreren. Het kopen van gvo s leidt tot een hogere prijs voor de gvo, waardoor investeren in hernieuwbare energieopwekking rendabeler wordt. Door de huidige Europese markt voor gvo s, die gekenmerkt wordt door weinig vraag en veel aanbod, is deze prikkel nog erg klein. Bovendien bestaat er geen voorwaarde dat de opbrengst van de gvo geïnvesteerd moet worden in nieuwe productiecapaciteit. 4 Hoe verhoudt deze handelswijze zich tot de voorbeeldfunctie die lokale overheden hebben, en met het convenant, waarin ze beloofden vanaf 2015 stroom duurzaam te gaan inkopen? Deze handelswijze is in overeenstemming met het convenant, maar lokale overheden kunnen voor een ambitieuzere invulling kiezen, bijvoorbeeld door het voor eigen gebruik opwekken van groene stroom. Pagina 7 van 9

8 5 Klopt het dat deze certificaten te vergelijken zijn met groene aflaten voor grijs gedrag? Klopt het dat deze vorm van 'groene' stroom eerder 'sjoemelstroom' genoemd is? Nee, er is geen sprake van grijs gedrag omdat er wel degelijk groene stroom wordt ingekocht. Het inkopen van groene stroom met gvo s uit het buitenland is door sommige partijen eerder sjoemelstroom genoemd. Dit is echter een misleidende bewoording. Een gvo garandeert dat er sprake is van groene stroom. Groene stroom uit een ander land is niet minder duurzaam. 6 Waarom heeft de overheid een systeem bedacht waarmee overheden en bedrijven voor een gering bedrag net kunnen doen alsof zij groene stroom verbruiken, terwijl dit helemaal niet zo is? 7 Kunt u overwegen dit systeem in de huidige vorm af te schaffen? Kunt u overwegen een dergelijk groen certificatensysteem slechts van toepassing te laten zijn op in Nederland geproduceerde, additionele, duurzaam opgewekte stroom? 6 en 7 De implementatie van het gvo-systeem is een verplichting die voortkomt uit de EU-richtlijn 2009/28/EG. Ook de internationale verhandelbaarheid van de gvo s is een verplichting. Nederland kan het gvo-systeem dus niet afschaffen en dat zou ook meer kwaad dan goed doen. Het systeem van gvo s is juist ondersteunend in het voorkomen dat hernieuwbare energie meer dan één keer wordt geconsumeerd zoals ik in het antwoord op vraag 5 van het lid Smaling aangeef. Ook ligt het gvosysteem ten grondslag aan de uitbetaling van de SDE+-subsidies. Daarnaast is zonder een systeem van gvo s het toezicht op het stroometiket door de ACM niet mogelijk. Bovendien blijkt uit gegevens van CertiQ 5 dat kleine en grote consumenten steeds vaker willen weten en kiezen waar de door hen geconsumeerde stroom vandaan komt. Die informatie is alleen via het gvosysteem te achterhalen. Consumenten kunnen voorts van hun leveranciers vragen om de opbrengsten van de gvo s te investeren in nieuwe hernieuwbare capaciteit (additionaliteit) net als ze ook kunnen vragen om stroom die is opgewekt in Nederland. 8 Hoe verhoudt het gedrag van de gemeente Rotterdam zich tot het Rotterdam Climate Initiative? Hoe verhoudt het gedrag van de gemeente Rotterdam zich tot de fijnstof- en luchtverontreinigingsproblematiek in de regio? Hoe geloofwaardig 5 Pagina 8 van 9

9 is het duurzaamheidsbeleid van de gemeente Rotterdam op deze manier? Het Rotterdam Climate Initiative gaat over meer aspecten dan enkel het inkopen van groene stroom. Voor wat betreft de inkoop van groene stroom handelt Rotterdam in lijn met de praktijk die ik schets in het antwoord op vraag 3 van het lid Smaling. 9 Hoe verhoudt het gedrag van de genoemde gemeenten en provincies zich tot de recente Kameruitspraak dat de kolencentrales binnen afzienbare tijd moeten gaan sluiten? Eventuele uitfasering van kolencentrales staat los van de levering van stroom door een marktpartij op basis van het Europees systeem van gvo s. Pagina 9 van 9