Verzoekschrift over het behoud van leeftijdsbijslagen in het hervormde Vlaamse gezinsbijslagstelsel

Transcriptie

1 Verzoekschrift over het behoud van leeftijdsbijslagen in het hervormde Vlaamse gezinsbijslagstelsel Vlaams Parlement, Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid en Gezin woensdag 20 april 2016 Hoorzitting met Frans Schotte algemeen voorzitter Gezinsbond Yves Coemans, studiedienst

2 Kinderbijslagen als Vlaamse bevoegdheid doel regionalisering V E R B E T E R E N vooruitzicht T E L E U R S T E L L E N D geen adequate bijdragen voor kinderen geen volwaardig element van de Vlaamse Sociale Bescherming geen versterking, maar pasmunt voor bezuinigingen

3 Relatief aandeel kinderbijslagen in totale uitgaven Sociale Zekerheid Werknemers (in %) ( ) Relatief aandeel KB in totale uitgaven SZ tussen 1975 en 2013 meer dan gehalveerd (- 56,84 %) Kinderbijslagen werden federaal gedurende 38 jaar stiefmoederlijk behandeld!

4 Vlaamse kinderbijslagen vanaf 1 juli 2014 federale kinderbijslagen decennia stiefmoederlijk behandeld Vlaamse politici niet bevoegd, maar beloofden: wat Vlaanderen zelf doet, doet het beter! Gezinsbond jarenlang voorstander overheveling bevoegdheid naar Gemeenschappen werkte blauwdruk uit van een nieuw eenvoudig, doeltreffend en beter minimumkostendekkend Vlaams kinderbijslagstelsel

5 Geen woorden, maar daden! kinderen zijn belangrijk kinderen zijn onze toekomst opvoeding en opleiding zijn essentieel NU is het moment om deze mooie woorden van tientallen ministers en vele politici om te zetten in daden! VERSTERK HET KINDERBIJSLAGSTELSEL, BOUW LEEFTIJDSBIJSLAGEN IN!

6 Blauwdruk nieuw Vlaams en Brussels kinderbijslagstelsel kostprijs = 1,2 miljard euro extra investering in gezinnen met kinderen 1. gelijke basiskinderbijslag voor elk kind 158 euro per maand 2. substantieel hogere leeftijdsbijslagen 46 euro per maand op 6 jaar 46 euro extra per maand op 12 jaar 50 euro extra per maand op 18 jaar 3. totale kinderbijslag = 50% van minimumkost 0 t.e.m. 5 jaar 158 euro 6 t.e.m. 11 jaar 204 euro 12 t.e.m. 17 jaar 250 euro 18 t.e.m. 24 jaar 300 euro

7 Blauwdruk nieuw Vlaams en Brussels kinderbijslagstelsel kostprijs = 1,2 miljard euro extra investering in gezinnen met kinderen 4. onmiddellijk welvaartsvaste bedragen 5. op termijn substantieel hogere kinderbijslagen minimum kostendekkende kinderbijslagen 6. compensatietoeslag voor gezinnen met 4 of meer kinderen 50 euro per maand voor elk kind substantieel hogere leeftijdsbijslagen compenseren deels 7. KIA-toeslag (Kind In Armoede) gezinsinkomen < armoederisicodrempel euro euro per kind vanaf 3de kind 46 euro per maand voor elk kind van gezin

8 Vlaamse kinderbijslagen evaluatie Vlaams regeerakkoord: positieve elementen vereenvoudiging systeem: rangorderegeling afschaffen elk kind is gelijk, dus gelijke basiskinderbijslag OK, MAAR ONBEKENDE FACTOR = niveau van gelijke basiskinderbijslag! voldoende overgangstijd voor naadloze overgang, gezinnen zo maximaal mogelijk vrijwaren van negatieve effecten OK, MAAR ONBEKENDE FACTOR = duur van overgangstijd! sociale toeslag voor kinderen die opgroeien in een gezin met een laag inkomen, gemoduleerd naar gezinsgrootte OK, MAAR ONZEKERE FACTOR = grootte van de toeslag! behoud geboorte- en adoptiepremie overname uitbetaling door FAMIFED (uiterlijk tegen 31 december 2019) OK, MAAR ONZEKERE FACTOR = garantie op continuïteit betaling!

9 Vlaamse kinderbijslagen evaluatie Vlaams regeerakkoord: negatief element vereenvoudiging huidige systeem: leeftijdsbijslag afschaffen = ONTOELAATBAAR kinderen kosten meer naarmate ze ouder worden!

10 Wat een kind kost, en hoe dat stijgt met de leeftijd basiskosten netto maandinkomen leeftijdsklasse 2.172,66 ( ) minimumkost (gemiddeld) , werkelijke kost van een enig kind (gemiddeld per leeftijdsklasse) 0 t.e.m 5 jaar 322,43 193,83 280,75 387,67 581,51 6 t.e.m 11 jaar 416,72 241,40 349,65 482,80 724,20 12 t.e.m 17 jaar 511,01 285,62 413,70 571,24 856,86 18 t.e.m 24 jaar 613,12 330,14 478,19 660,27 990,41 gemiddeld 471,71 267,57 387,56 535,14 802,71

11 Gezinsbond en CSB Minimumkost kinderen (incl. studiekosten) Leeftijdscategorie Minimumkost kinderen (in euro per maand) Gezinsbond (01/04/16) (incl., studiekosten) (excl. Kinderopvang) Referentiebudgetten CSB (01/04/2016) Werkloze ouders (geen kinderopvang) Tweeverdieners (2x minimumloon) (incl. kinderopvang) 0 t.e.m. 5 jaar 347,94 330,20 576,53 6 t.e.m. 11 jaar 449, ,33 12 t.e.m.17 jaar 612,70 598,16 598,16 Pendelstudent HO 885,75 686,77 686,77 Kotstudent HO 1.225, , ,54

12 Dekkingsgraad kinderbijslag in minimumkost (in %) daalt met de leeftijd Vandaag 1 ste kind 2 de kind 3 de kind e.v. 0 t.e.m. 5 jaar 28,00 51,81 77,35 6 t.e.m. 11 jaar 25,44 47,61 67,38 12 t.e.m. 17 jaar 22,35 42,07 58, ,23 37,18 50,62 Morgen? 125 euro 140 euro 150 euro 0 t.e.m. 5 jaar 38,77 43,42 46,52 6 t.e.m. 11 jaar 30,00 33,60 36,00 12 t.e.m. 17 jaar 24,46 27,40 29, ,39 22,83 24,47

13 Kinderen kosten méér, maar gezinsinkomen stijgt niet altijd mee kinderen kosten meer naarmate ze ouder worden inkomen ouders stijgt niet altijd als kinderen ouder worden deeltijds werk bij moeders neemt toe naarmate meer kinderen (en dus ook oudere kinderen) in het gezin Aantal kinderen in gezin of meer Deeltijds werk (in %) 24,8 39,4 45,6 51,6

14 Gelijke kinderbijslag maakt verlies van huidige leeftijdsbijslagen niet goed Gelijke kinderbijslag van (120, 125, 150, 160,84 of 170 euro)? i.p.v. Rang kind 1 ste rang WINST 2de rang VERLIES 3de rang VERLIES 0 t.e.m. 5 jaar 90,28 167,05 249,41 6 t.e.m. 11 jaar 106,01 198,41 280,77 12 t.e.m. 17 jaar 114,23 214,97 297,33 18 t.e.m. 24 jaar 117,88 227,98 310,34

15 Gevreesde gevolgen: verder studeren nog haalbaar? studiekosten komen bovenop minimumkosten! secundair onderwijs: 1.043,01 à 1.620,26 euro/jaar hoger onderwijs: thuiswonenden: 2.362,34 à 3.271,54 euro/jaar kotstudenten: 6.441,42 à 7.350,65 euro slechts minderheid krijgt school- of studietoelage (inkomensgekoppeld) leerlingen secundair onderwijs: 32,15 % studenten hoger onderwijs: 17,35 % Kunnen kinderen binnenkort nog wel verder studeren?

16 Gevreesde gevolgen: realiseren kinderwens te duur? kinderopvangkosten komen bovenop minimumkosten! niet alle gezinnen maken gebruik van betaalde kinderopvang selectieve maatregelen om kinderopvang betaalbaar te houden inkomenstarief i.f.v. belastbaar gezinsinkomen tarief van 5,02 (uitzonderlijk 1,57 of 3,01) à 27,72 euro/dag belastingvermindering van 45 % (+APB) in Personenbelastingen kinderen opvoeden zal duurder worden kinderwens wordt nu al niet gerealiseerd, hoge opvoedingskost speelt een belangrijke rol totale vruchtbaarheidscijfer neemt nu al verder af tot 1,71. Om een generatie te hernieuwen: 2,1 nodig.

17 Kinderbijslag is noodzakelijk, koopkracht is noodzakelijk! voor de gezinnen: kinderbijslag extraatje voor gezinnen kinderbijslag = fundamenteel deel van koopkracht (9 %) Gemiddeld Vlaams gezin: 312,64 euro kinderbijslag (2 kinderen: jaar en 6-11 jaar) euro netto gezinsinkomen voor economie en overheid: kinderbijslag vloeit rechtstreeks terug naar economie: extra consumptie: zorgt voor tewerkstelling extra inkomsten voor de overheid via btw

18 Waaraan besteden gezinnen hun kinderbijslag? Uitgaven % gezinnen Algemene huishoudkosten 75,58 Schoolkosten 62,88 Medische kosten 45,02 Zakgeld 24,46 Kinderopvang 14,64 Bron: onderzoek Famifed 2016 (meerdere antwoorden mogelijk) Kinderbijslag wordt wel degelijk besteed aan de kinderen

19 Hoeveel gezinnen zullen verliezen? Gezinnen met kinderen in Vlaanderen Aantal kinderen Vlaanderen kind ,13% 2 kinderen ,96% 3 kinderen ,39% 4 of meer kinderen ,51% TOTAAL ,99%

20 Hoeveel gezinnen zullen verliezen? afschaffen leeftijdsbijslagen gelijke basiskinderbijslag Gelijke basiskinderbijslag (in euro/maand) Verliezers = gezinnen met aantal kinderen % van Vlaamse gezinnen met kinderen % van Vlaamse kinderen 125,00 2 of meer 53,87 73,43 150,00 2 waarvan 1 > 12 jaar 160,84 2 waarvan 1 > 18 of 2 > 12 jaar 33,96 50,49 32,14 48,40 170,00 3 of meer 14,91 28,54 Stijging voor kleine gezinnen niet realiseren ten koste van grotere gezinnen!

21 Met behoud leeftijdsbijslag verliezen minder gezinnen Huidige leeftijdsbijslagen en schoolpremie (jaarlijkse bijslag) behouden Gelijke basiskinderbijslag Gelijke basiskinderbijslag (in euro/maand) 125,00 2 of meer Verliezers = gezinnen met aantal kinderen (maar verlies lager) % van Vlaamse gezinnen met kinderen % van Vlaamse kinderen 53,87 73,43 150,00 3 of meer 14,91 28,54 160,84 3 of meer 14,91 28,54 170,00 4 of meer 3,51 8,86 Leeftijdsbijslagen temperen enigszins verlies door afschaffing rangregeling

22 Budgettaire impact Huidig Vlaams kinderbijslagbudget = 3,45 miljard euro Afschaffing leeftijdsbijslagen = 464 miljoen euro besparing Gelijke basiskinderbijslag (t.a.v. huidig budget na afschaffing leeftijdsbijslagen) 125 euro = 183 miljoen bijkomende besparing Totale besparing = 647 miljoen euro 150 euro = 283 miljoen extra investering Totale besparing = 181 miljoen euro 160,84 euro = budgetneutraal t.a.v. huidige kinderbijslagbudget 170 euro = 655 miljoen extra investering Totale extra investering = 191 miljoen euro

23 bij gelijke basiskinderbijslag van 160,84 euro: hoe grote gezinnen compenseren? Gezinsbond vraagt maximale overgangsperiode met verworven rechten voor verliezende gezinnen compensatie van grote gezinnen Leeftijdsbijslag Gelijke basiskinderbijslag (in euro/maand) Welke gezinnen Afgeschaft 160,84 3 of meer kinderen Afgeschaft 170,00 3 of meer kinderen Behouden (= 464 mio euro) 160,84 4 of meer kinderen Budget voor compensatie (in mio euro) 328,9 230,4 57,3

24 Totale impact op gezinnen is groot! Zonder bijkomende investeringen betalen vooral grote gezinnen en gezinnen met oudere kinderen het gelag! geen budget = geen hervorming kinderbijslagen!

25 Wat vraagt de Gezinsbond nu concreet? 1. maximale overgangsregeling voor bestaande gezinnen met behoud van leeftijdsbijslagen en rangregeling minstens met regelmatige indexatie (bij spilindexoverschrijding) Welvaartsvast 2. gelijke kinderbijslag van minstens 150 euro voor elk nieuw geboren kind in nieuwe gezinnen, die vandaag nog geen kinderbijslag krijgen 3. engagement van Vlaamse regering om ook in nieuw kinderbijslagstelsel een leeftijdsbijslag te voorzien op 6 jaar (d.w.z. 6 jaar tijd om nodige middelen te zoeken)

26 De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen SERV in zijn akkoord van 16 maart 2015: Vanuit het principe ieder kind is gelijk, moet in iedere leeftijdsklasse de relatieve ondersteuning van het gezin en het kind, rekeninghoudend met de behoeften, gelijk zijn. De SERV pleit vanuit deze visie voor het behoud van het principe van een leeftijdsgebonden kostendekking door de kinderbijslag én voor de hervorming van de huidige leeftijdsbijslagen zodat ze beter aansluiten bij de leeftijdsgebonden kosten voor de opvoeding en ondersteuning van kinderen professor dr. Bea Cantillon en dr. Bérénice Storms (CSB - UA): Referentiebudgetten tonen aan dat een kind van 12 jaar minstens een derde méér kost dan een kind van 2 jaar

27 De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen Netwerk tegen Armoede Ook de leeftijdsbijslag staat niet in verhouding tot de grotere kosten die er zijn wanneer kinderen opgroeien Decenniumdoelen De kinderbijslag moet verhogen omwille van de leeftijd van het kind, de zorg nood van het kind en omwille van de gezinsgrootte Christelijke Mutualiteit (CM) Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen

28 De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen Beweging.net ACV We vragen een bijkomende toeslag bovenop de basisbijslag. Die toeslag wijzigt op basis van de leeftijd van de kinderen en de gezinsgrootte als de optelsom per kind onder een zeker niveau zakt ABVV De afschaffing van de leeftijdsbijslagen is geen goed idee, vermits de reële kosten stijgen met de leeftijd (en niet met de rang) ACLVB Ten tweede worden ook nog eens de leeftijdsbijslagen en de toeslagen voor wie meer kinderen heeft afgeschaft. De beloofde winst van de regering is dus alleen voor wie niet meer dan één kind heeft. Wie twee kinderen heeft verliest sowieso door het verdwijnen van de toeslagen.

29 De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen Nederlandstalige Vrouwenraad Sp.a (Freya Van den Bossche) We zullen blijven ijveren voor leeftijdsbijslagen. De kinderbijslag moet de werkelijke kost van de opvoeding reflecteren. Vermits de opvoeding van een ouder kind meer kost, moet ook het kindergeld omhoog voor oudere kinderen Kinderrechtencommissariaat (Advies 14 april 2016) In grote lijnen stijgen de kosten van kinderen naargelang de leeftijdsgroep. We vragen ook de impact van de geplande afschaffing van de leeftijdsbijslagen na te gaan. Op basis van deze toetsen moet men het beleid als nodig bijsturen. Als de Vlaamse regering bij haar beslissing blijft, moet ze voldoende garanties bieden dat de kinderarmoede niet stijgt en waar nodig compenseren. Bij onvoldoende garanties, vragen we dat de Vlaamse regering om de afschaffing van de leeftijdsbijslagen te heroverwegen

30 De Gezinsbond staat niet alleen met zijn vraag: Bondgenoten in strijd voor behoud leeftijdsbijslagen Nationale gezinsenquête kinderbijslagfonds Partena (2014) Maar liefst 78,5% van de bevraagde gezinnen vindt dat de kinderbijslag moet verschillen volgens de leeftijd of studieniveau van het kind Bevraging kinderbijslagfonds Xerius (2015) Maar liefst 96% van de bevraagde gezinnen vindt dat het bedrag van de kinderbijslag moet verhogen met de leeftijd van het kind. Oudere kinderen brengen meer kosten met zich mee. Vooral studiekosten zoals het inschrijvingsgeld en de schoolbenodigdheden worden op dit vlak vaak genoemd. De kosten van onderhoud en studiekosten nemen toe met de leeftijd van het kind. Hoe ouder het kind wordt, hoe hoger de kosten. Petitie van de Gezinsbond De Gezinsbond verzamelde bijna handtekeningen en ontving talloze steunbetuigingen.