Vaccinaties nu en in de toekomst

Transcriptie

1 Vaccinaties nu en in de toekomst Gezondheidsconferentie Vaccinaties tijdens de Europese Vaccinatieweek. Mechelen, 21 april Marina Conyn-van Spaendonck Programmamanager RVP

2 Vaccinaties, succesvolle pijler van preventie in de (jeugd)gezondheidszorg Geschiedenis Wat hebben we bereikt? Wat hebben we niet bereikt? Gap tussen efficacy en effectiveness Bedreigingen Toekomstperspectief

3 Jenner (1796): inoculatie van vocht uit koepokblaasje van het melkmeisje Sarah Nelmes naar de gezonde James Phipps vanaf 1799 pokkenvaccinatie in Nederland

4 Pokken ernstige ziekte met een zeer hoge mortaliteit epidemieën met een hoge impact

5 8 mei 1980 World Health Assembly: pokken uitgeroeid! Vaccinatie kon worden gestopt.

6 Vaccinatieprogramma's zeer effectief Hoge vaccinatiegraad Veel ziekte en sterfte voorkómen Een aantal doelziekten zijn onder controle zoals tetanus en difterie Mààr: Voor kinkhoest nog steeds verbetering wenselijk. Andere duiken weer op: bof.

7 Wat is er bereikt? Difterie: daling na WO II; in ziektegevallen en 200 ; nu verdwenen Polio in 1956: 2206 ziektegevallen, waarvan 1784 met verlammingen, 10% beademd en ondanks ijzeren long 70 (3%) Kinkhoest in 1950: 145 bij gemiddeld gevallen per jaar Mazelen in 1950: 65 ; in 1999/ ziektegevallen en 3 Bof in 1950: 9 Rodehond in 1950: 2 Tetanus weinig ziektegevallen maar altijd fataal; in bron: Rümke

8 Wat hebben we niet gerealiseerd? Gap tussen efficacy en effectiveness 'Failure to vaccinate': Suboptimale vaccinatiegraad o Religieus bezwaarden; 'bible belt' in NL o Antroposofische levenshouding en aanhangers van natuurgeneeswijze o Vaccincritici; Nederlandse Vereniging Kritisch Prikken Primair vaccinfalen Secundair vaccinfalen: o 'Waning immunity', teruglopende bescherming o Verandering van de ziekteverwekkers, 'escape mutanten'

9 In Nederland outbreaks in de 'bible belt' Polio in 1978: 110 ziekte-, 1 sterfgeval(len) en in 1992/1993: 71 ziekte-, 2 sterfgevallen Mazelen in 1999/2000: 3292 gevallen, 3 sterfgevallen Rodehond in 2004/2005: 387 gevallen waarvan 32 zwangeren; dit leidde tot 2 doodgeboren kindjes en 12 kindjes met congenitale rodehond Bof in 2007/2008 Maar ook: Mazelen bij antroposofen in 2008 én in 2011 (100 resp. 51 casus)

10 Mazelen: Vaccinatiegraad (2010; bron: WHO) en aantal mazelengevallen in EU ( in 2011; bron: ECDC)

11 Wettelijke meldingen kinkhoest sept Vervroeging schema Booster 4-jarigen Acellulair vaccin aantallen meldingen * meldjaar

12 relative rates 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Nederland Belgie Norwegen Polen Israel Ondanks vaccinatie neemt kinkhoest neemt toe in NL... én in andere landen.

13 Wettelijke meldingen bij volwassenen notifications per 100, yrs yrs 60 yrs *

14 Immunosurveillance kinkhoest, vs Toename seroprevalentie bij adolescenten en volwassenen prevalence IgG-Ptx 62.5 EU/ml yrs yrs yrs yrs yrs Slechts 25% van de volwassenen met kinkhoestinfectie rapporteert meer dan 2 wk. hoesten. De Greeff et al. PloS One 2010; 5(12):e14183

15 Verdere optimalisatie kinkhoestbestrijding door vaccinatie Bescherming vanaf de geboorte Neonatale vaccinatie? Maternale vaccinatie? Cocooning? Infectiedruk verlagen door verder terugdringen van bacterie revaccinatie adolescenten, volwassenen? Maar: alleen meer vaccineren? of?

16 Mutaties in kinkhoestbacteriën en het voorkomen van kinkhoest in Nederland % 80% Stammen lijken op de vaccinstammen Nieuwe Ptx variant: PtxA1 Nieuwe Prn variant: Prn2 Meer Ptx productie P3 stammen 60% Aangiften 40% 20% 0% Invoering vaccinatie De mutaties vergroten de fitness van de bacterie. Toename Ptx-productie (pertussistoxine) lijkt de belangrijkste adaptatie te zijn.

17 17 Een Nederlands probleem? relative rates relative rates 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Rates NL Rates Be P3 NL P3 Be 100% P3 stammen 80% aangiften 60% 40% 20% 0% P3 frequency Oplossing: aanpassing van vaccins? Met dank aan Denis Pierard, Universitair Ziekenhuis Brussel, en Frits Mooi (RIVM, NL)

18 Terugkeer van bof in NL: uitbraak onder studenten sinds eind 2009 van kinderziekte naar studentenkwaal

19 Bof Number of cases > Week of onset Bof gevallen (n = 1353), 1 dec '09-10 april '12, naar leeftijd en week van eerste ziektedag

20 Bof gevallen (n=1353) naar leeftijd en vaccinatiestatus; 1 december '09-10 april '12 No. of cases Unknown Vaccinated but doses unknown 3 or more doses 2 doses 1 dose 0 doses Age in years Complicaties werden gemeld bij 107 gevallen (7.9%): 95 hadden orchitis (12.0% van de mannen).

21 Oorzaken bofepidemie Gastheer factoren o Afname van vaccin-geïnduceerde immuniteit over de tijd nauwelijks bofviruscirculatie geen natuurlijke boosters o Blootstelling - specifieke contactpatronen en intensiteit Virus-eigenschappen o mismatch vaccinstam (A) en circulerende bofvirusstam (G) Interactie gastheer & virus o gevaccineerden met bof relatief veel virusuitscheiding t.o.v. symptomen? Oplossing: extra vaccinatie (BMR-3)? Verbetering vaccins???

22 Uitdagingen voor de toekomst Doelstelling Individuele bescherming te bieden aan de gevaccineerde, maar ook de verspreiding van ziekteverwekkers te stoppen en epidemieën te voorkomen (indirecte bescherming door groepsimmuniteit). Continue inspanning van alle betrokken partijen voor maximaal resultaat! En zo polio-eradicatie, mazeleneliminatie,, te bereiken! Draagvlak behouden door goede voorlichting Aanpassing in vaccinatieschema's: o Kinkhoest: neonatale vaccinatie, maternale vaccinatie, cocooning? o Revaccinatie bof? Verbetering vaccins?

23 Hoe ziet de toekomst van vaccinatie eruit? Nieuwe preventieve vaccins: o Rotavirusvaccin o Varicellavaccin (waterpokken; gordelroos) o RSV (Respiratoir Syncytiëel Virus) o Meningokokken B o. Therapeutische vaccins? Leefstijlvaccins? Nieuwe toedieningsvormen Nieuwe doelziekten kinderziekten! Nieuwe doelgroepen Individueel belang versus groepsbelang Acceptatie door het publiek

24 Onbeperkte mogelijkheden tot vaccinatie? Onbegrensde mogelijkheden?

25 Introductie HPV-vaccinatie tegen baarmoederhalskanker Heftige discussie laait op Deelname aan RVP niet meer vanzelfsprekend

26 Berichten in de (vak)pers na publicatie van advies van de Gezondheidsraad Wantrouwen in het HPV-vaccin in vaccinaties in het algemeen in de regering, de overheid HPV = "high profit vaccine"

27 Herijking vaccinatie-aanbod? Vaccinatieprogramma in NL: een publiek collectief preventieprogramma, op basis van vrijwilligheid, zonder kosten voor de doelgroep publiek privaat groep individu vast aanbod keuzemogelijkheden gratis eigen bijdrage of op eigen kosten Communicatie: Naast klassieke middelen (posters, folders) innoveren en aansluiten bij cybercommunicatie

28 Naar een vaccinatieprogramma voor alle leeftijden Gezondheidsraad NL 2007 Welk model? Programmatisch versus vraaggestuurd Collectief versus individueel gestuurd vier kwadranten Collectieve financiering (overheidsbegroting, AWBZ, basispakket) Alles vaste prik Programmatisch gestuurd vaccinatie-aanbod Prikpremie Vraag gestuurd vaccinatie-aanbod 'Op de markt is je vaccinatie een prikkie waard' STG/Health Individuele financiering (aanvullend pakket, eigen betaling)

29 Uitdaging voor de toekomst: zorgvuldig, slagvaardig toekomstbestendig, met behoud van draagvlak