SANJA MITROVIĆ: IK VOELDE EEN BEHOEFTE OM DE OORLOG BESPREEKBAAR TE MAKEN
|
|
- Adriaan Claes
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SANJA MITROVIĆ: IK VOELDE EEN BEHOEFTE OM DE OORLOG BESPREEKBAAR TE MAKEN (eerder verschenen in TM, november 2010) De ster van mimer Sanja Mitrović is rijzende. Haar voorstelling Will you ever be happy again won de BNG Nieuwe Theatermakers Prijs en werd genomineerd voor de Prix Jardin d Europe. De productie 1:SONGS (A solo with missing choir), die Mitrović speelde en maakte met Nicole Beutler, schitterde in de selectie van het Nederlands Theater Festival en won de VSCD Mimeprijs In november beleeft haar nieuwe voorstelling A Short History of Crying haar première in het Veemtheater in Amsterdam. De Val van de Muur was niet voor iedereen een bevrijding. De beste feesten in Servië vonden plaats in 1999, het jaar van de NAVO-bombardementen. Het zijn verhalen die afwijken van de officiële geschiedschrijving die de Servische-Nederlandse theatermaker Sanja Mitrović (Joegoslavië, 1978) wil belichten in haar werk. In Will You Ever Be Happy Again? (2008) diepte ze daarvoor samen met haar Duitse tegenspeler Jochen Stechmann herinneringen op uit hun eigen jeugd. In 1:Songs van Nicole Beutler belichtte ze het vrouwelijk perspectief door vrouwen uit de toneelliteratuur te verklanken, van Euripides Medea tot Gretchen uit Goethes Faust. En voor haar nieuwe voorstelling A Short History of Crying verkent ze het uiten van verdriet als een persoonlijk en tegelijk sociaal fenomeen. Al mijn werk gaat over de verhouding tussen individu en samenleving, vertelt Mitrović. Er is een verschil tussen wat een individu ervaart en wat de samenleving als gedragscode hanteert. Of tussen de officiële geschiedenis zoals die in de boeken is vastgelegd en de duizenden persoonlijke verhalen binnen die geschiedenis. Ik wil proberen juist die kleine momenten, die misschien niet belangrijk lijken, gewicht te geven.
2 Nieuw leven Sanja Mitrović studeerde Japanse taal en literatuur toen ze auditie deed bij de Kroatische groep Montažstroj, die in 1999, dus vlak na de oorlog, workshops gaf in Servië. Na dat project vergezelde ze het gezelschap naar Nederland om mee te werken aan een nieuw project. Via een van de andere spelers maakte ze kennis met de Mimeopleiding. Ze deed auditie, werd aangenomen en stond voor een belangrijke beslissing: terug naar Servië of in Nederland aan een nieuw leven beginnen. Theater was iets wat ik er tot dan toe bij deed. Toch koos ik voor de Mimeopleiding. In Servië was geen school die de kans gaf zowel te leren maken als te spelen. Bovendien interesseerde ik me voor die andere opvatting over auteursschap, die afwijkt van het klassieke regisseurstoneel maar uitgaat van de mogelijkheid vanuit jezelf te werken. Het leek haar een mooie kans en Mitrović heeft er geen spijt van dat ze die heeft aangegrepen. In kunst is het belangrijk je eigen visie te ventileren. De Mimeopleiding bood me technieken, maar ook ruimte om mijn eigen stijl te ontwikkelen. Ik kreeg er de vrijheid bij mezelf te blijven en te zeggen wat ik nodig had. Dat is zeldzaam. Haar vorige voorstelling Will You Ever Be Happy Again? vertrok vanuit persoonlijke verhalen van Mitrović en Stechmann. De jury van de BNG Nieuwe Theatermakersprijs noemde het een boeiende en persoonlijke voorstelling waarin Mitrović en haar tegenspeler Jochen Stechmann de relatie tussen nationaliteit en identiteit proberen bloot te leggen. Mitrović reflecteerde op haar jeugd tijdens de etnische conflicten en het uiteenvallen van Joegoslavië in de jaren negentig. Stechmann overpeinsde de herinneringen van zijn familie uit de periode na de Tweede Wereldoorlog en de Koude Oorlog. Beiden maakten mee hoe hun land opnieuw een identiteit moest zien te ontwikkelen en hoe hun volk zich moest opstellen jegens de beschuldigende vinger van Europa. Zij werden immers gezien als de boosdoeners die de oorlog hadden veroorzaakt. Met het resultaat van hun persoonlijke samenwerking reist Mitrović door heel Europa. De reacties lopen sterk uiteen, maar zijn altijd positief. Mitrović: In
3 Servië reageren de toeschouwers heel emotioneel. Ze herkennen bijvoorbeeld bepaalde muziek uit de jaren negentig. Muziek die onlosmakelijk is verbonden met de oorlog en heel veel herinneringen oproept. In Duitsland biedt de parallel die we trekken tussen het Servische en het Duitse verleden het publiek de mogelijkheid zijn eigen geschiedenis in een nieuw perspectief te zien. De voorstelling opent een deur om de vergeten momenten van de officiële geschiedenis, gebaseerd op persoonlijke ervaringen, opnieuw te overdenken. Ze roept universele én heel persoonlijke vragen op over geluk, identiteit en aansprakelijkheid. Aan de gesprekken na afloop van de voorstelling met het publiek hecht Mitrović daarom net zoveel belang als aan de voorstelling zelf. Het zijn de momenten waarop herinneringen worden opgehaald en persoonlijke verhalen naar buiten komen. Zoals dat van een man uit Leipzig die vertelde dat hij de val van de Muur niet als een bevrijding had ervaren. Om die dialoog met het publiek is het Mitrović te doen. De voorstelling kwam voort uit mijn eigen behoefte om de oorlog het bespreekbaar te maken en daar niet twintig jaar mee te wachten, zoals in Duitsland is gebeurd. Het is een pijnlijke geschiedenis, maar het is het beste erover te praten en een gemeenschappelijke basis te vinden. Ik zocht naar een taal om dat te kunnen doen. In Will You Ever Be Happy Again? bieden kinderspelletjes zo n taal. Ze maken de voorstelling speels en voorkomen een sfeer van beschuldiging, maar toch openen ze deuren om die moeilijke vragen te stellen. Passie Engagement is voor Mitrović onlosmakelijk verbonden met persoonlijke betrokkenheid en passie. Ik kan me niet voorstellen dat kunst zonder passie kan bestaan. Als ik rationeler zou zijn, zou ik wetenschapper zijn. Als ik afstandelijker zou zijn, was ik leraar. Als ik kritischer was criticus. Kunst is meer dan werk. Kunst vraagt om passie. Diezelfde betrokkenheid en passie vraagt ze van haar spelers. Juist omdat ik de verhouding tussen individu en samenleving vaak centraal zet in mijn werk, speelt het persoonlijke verhaal
4 van de performers een belangrijke rol. Een performer die echt iets geeft om wat hij doet en niet simpelweg een rol vervult, raakt me. Simpelweg omdat ik dan voel dat hij meer geeft dan wat hem is gevraagd. Zelf werkt Mitrović niet alleen als maker, maar ook als speler. Dit najaar speelt ze in Adem van Olivier Provily en reist ze met 1:Songs naar Istanboel en Frankfurt. Die laatste productie is een muzikale performance waarvoor teksten van vrouwelijke personages uit de toneelgeschiedenis de basis vormden. Vanachter vijf microfoons herhaalt Mitrović namens Gretchen I kiss him op dreigende fluistertoon in een lange sequentie, schreeuwt ze als Antigone I know too well I m going to die en mijmert ze Medea s woorden What a fool I am to let my heart admit to such sentimental reasons. Dat alles op een soundscape van Gary Shephard die varieert van een rustige gitaarbegeleiding tot een stampende housebeat waarop Mitrović met uitgestoken armen haar bovenlichaam laat schokken in een adembenemende intensiteit. Huilen In de stand-up tragedie A Short History of Crying legt ze de vinger op de sociale codes rond het vergieten van tranen. Mijn persoonlijke herinneringen en die van mensen die ik ken wil ik een plaats toekennen ten opzichte van de publieke uiting van verdriet in hedendaagse culturen. Hoe worden emoties uitgedrukt in de politiek, op televisie, in de media, in de literatuur? En waarom tonen we onze tranen dan niet publiekelijk? Ter voorbereiding reisde ze door het zuiden van Servië en Montenegro op zoek naar vrouwen die hun rouw uiten door het zingen van specifieke liederen aan graven. Zij maken deel uit van een eeuwenoude traditie die langzaam uitsterft. Ook in deze voorstelling neemt ze de verhouding tussen individu en samenleving onder de loep. Mitrović: Al van oudsher zijn tranen verbonden met culturele opvattingen over geslacht, leeftijd en klasse. Wanneer mag je wel huilen en wanneer niet? De verhouding tussen gecontroleerde sociale structuren en innerlijke spontane reacties is fascinerend.
5 Bekentenissen van de performer en persoonlijke reacties die ze kreeg op een oproep contrasteren in de voorstelling met iconische huilscènes uit de hedendaagse cultuur. Huilen wordt vaak geïnterpreteerd als een roep om troost, aandacht, verontschuldiging of hulp. Volgens sommige sociale theorieën is huilen een appèl aan anderen om iets te doen, een poging tot communiceren als woorden niet volstaan. Tegelijkertijd heeft het huilen zich in de westerse cultuur ontwikkeld tot een intieme en private handeling. Je doet het alleen, of in een kleine kring van familie en vrienden. Het tonen van emoties is antisociaal; het weerspiegelt zwakte en onvermogen om je irrationele impulsen te onderdrukken. De laatste twee decennia, met de opkomst van realityshows en de biechtcultuur, is het private lijden een publiek spektakel geworden. Vandaag de dag is het niet alleen tóegestaan om emoties en pijn te delen met miljoenen anderen, het wordt zelfs aangemoedigd.
Openingsgebeden INHOUD
Openingsgebeden De schuldbelijdenis herzien Openingsgebeden algemeen Openingsgebeden voor kinderen Openingsgebeden voor jongeren INHOUD De schuldbelijdenis herzien De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus
Nadere informatieDodenherdenking. Beuningen, 4 mei 2015
Dodenherdenking Beuningen, 4 mei 2015 Voor het eerst in mijn leven bezocht ik twee weken geleden Auschwitz en Birkenau. Twee plekken in het zuiden van Polen waar de inktzwarte geschiedenis van Europa je
Nadere informatieBoek en workshop over het verlies van een broer of zus. Een broertje dood. Door Corine van Zuthem
Het overlijden van een broer of zus is een ingrijpende gebeurtenis. Toch wordt het onderwerp in de rouwliteratuur doodgezwegen. Tot verbazing van Minke Weggemans. De pastoraal therapeute schreef er daarom
Nadere informatieMuziekconcours 17 februari 2015 om 19.30 uur in het Oosterlicht Theater
Muziekconcours 17 februari 2015 om 19.30 uur in het Oosterlicht Theater Ik ben Kiki, maar mijn echte naam is Quirijn (links op foto). Muziek betekent heel veel voor mij, omdat ik al muziek maak sinds ik
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatieTekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst
Tekst herdenking Brabantse gesneuvelden: Wie de ogen sluit voor het verleden, is blind voor de toekomst Dames en heren, allen hier aanwezig. Het is voor mij een grote eer hier als pas benoemde burgemeester
Nadere informatieSchrijven opdracht 3 Kyra Willekes & Joanna Siccama - GAR1-D 22-03-2015
Schrijven opdracht 3 Kyra Willekes & Joanna Siccama - GAR1-D 22-03-2015 Gameplay in het kort (zie ook opdracht 2): - puzzel platformer runner atmosferisch fantasy - 2 delen: in nacht (tutorial) -> zoeken
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieJohannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl. (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente,
Johannes 20, 1-18 20 april Pasen 2014 Wehl (ds. A. Oude Kotte-de Boon) Thema: 'Het verhaal van Maria van Magdala ' Gemeente, We zijn er doorheen gegaan, Veertig dagen en nachten, Tijd van voorbereiding...
Nadere informatie5. Overtuigingen. Gelijk of geluk? Carola van Bemmelen Food & Lifestylecoaching. Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen
5. Overtuigingen Jouw leven op dit moment weerspiegelt exact jouw overtuigingen Een overtuiging is een gedachte die je hebt aangenomen als waarheid doordat ie herhaaldelijk is bevestigd. Het is niet meer
Nadere informatieDe vrouw van vroeger (Die Frau von früher)
Roland Schimmelpfennig De vrouw van vroeger (Die Frau von früher) Vertaling Tom Kleijn Personen FRANK, midden veertig CLAUDIA, zijn vrouw ROMY VOGTLÄNDER ANDI, zoon van Frank en Claudia TINA, Andi's vriendin
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieMet NLP de kredietcrisis te lijf Duurzaam winst behalen door compassie
Steven Smit Voor de mens in organisaties Met NLP de kredietcrisis te lijf Duurzaam winst behalen door compassie Door Steven Smit 2008 Steven Smit BV voor de mens in organisaties Chopinstraat 148 1817 GD
Nadere informatieLesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen
Lesmateriaal bij de voorstelling: Zwemmen Zonder Mouwen Beste docent, Binnenkort gaat u met uw klas naar de voorstelling Zwemmen Zonder Mouwen; een muzikale 8+ voorstelling die zich afspeelt in en rondom
Nadere informatieverwoording inhoud + vorm + functie 3 CA: verwoording eigen mening 3 Datum: verwerking recensie 1 Paraaf docent Titel voorstelling:
CKV THEATER CKV Verslag Culturele Activiteit Theater / Cabaret Naam:. Klas:. Toegangsbewijs: geldig / ongeldig (ln te vullen door je CKV-docent) verwoording inhoud + vorm + functie 3 CA: verwoording eigen
Nadere informatieActiviteit 01: Je gedachten en gevoelens 7. Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11. Activiteit 03: Acting out 16
Inhoud Activiteit 01: Je gedachten en gevoelens 7 Activiteit 02: De scheiding van je ouders overleven 11 Activiteit 03: Acting out 16 Activiteit 04: Schuld 22 Activiteit 05: Angst 26 Activiteit 06: Verdriet
Nadere informatiebekende ruimte. W ren met z n zesse e zagen er mooi u We wisten dat we
LESBRIEF Leerling OPDRACHT 1 plak hier FOTO 1 Vul in. Naam: Leeftijd: School: Broers/Zussen: Passie: Favoriete muziek: Wat voor beroep zou je later willen: OPDRACHT 2 plak hier FOTO 2 Hoe ontstaat een
Nadere informatieNadieh Jolyn Siekmans
Vlinder, fladderend in de lucht doe je hen de groeten in jouw vlucht als je ze boven de hoogste bomen wellicht zult tegenkomen Samenkomst voor het afscheid van Nadieh Jolyn Siekmans * 9 mei 1994 17 januari
Nadere informatieMijnheer de Voorzitter,
Toespraak van de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal, Frans W. Weisglas, tijdens de Bijzondere Verenigde Vergadering van de Staten-Generaal ter herdenking van Z.K.H. Prins Claus der Nederlanden,
Nadere informatieHOTEL MALARIA LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN DEEL II: NAVERWERKING
HOTEL MALARIA LESBRIEF VOOR LEERKRACHTEN DEEL II: NAVERWERKING!! OPGELET!! Wij gaan er bij Publiekswerking steeds van uit dat er geen vaststaande antwoorden zijn op onderstaande vragen. De associaties
Nadere informatieMOMOTARO. Beste, Barbara Beel en Sarah Beel www.casablancavzw.be
Beste, Momotaro is een eeuwenoud Japans verhaal. Het vertelt over een kleine perzikjongen en over groot geluk, over vrienden en vijanden en over hoe je samen sterk, moedig en wijs kan zijn. Het verhaal
Nadere informatieSander Kloet. Elisha Mercelina. Het zwarte meer
Sander Kloet koud zo voelt het hier. kil ik weet niet waar het vandaan komt het is geen kou. het is angst. angst voor de wereld angst voor de dag van morgen bang dat we dingen vergeten bang dat we dingen
Nadere informatieNOOIT GENOEG DE KWETSBAARHEID VAN
TEKST: Annick Geets DE KWETSBAARHEID VAN NOOIT GENOEG Kwetsbaarheid is niet een kwestie van winnen of verliezen, maar een kwestie van inzien en accepteren dat beide bij het leven horen. Een kwestie van
Nadere informatieBen je slachtoffer? Folder voor jongeren
Ben je slachtoffer? Folder voor jongeren Mijn leven veranderde zo n drie jaar geleden. Juist de dag voor mijn mama s verjaardag kreeg ze van mijn vader een kogel door het hoofd. Wonder boven wonder overleefde
Nadere informatieHoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:
hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk
Nadere informatieEnkele vragen aan Kristin Harmel
Enkele vragen aan Kristin Harmel Waar gaat Zolang er sterren aan de hemel staan over? Zolang er sterren aan de hemel staan gaat over Hope McKenna- Smith, eigenaresse van een bakkerij in Cape Cod. Ze komt
Nadere informatieSmoesjes. TipsforTrouble HOME TROUBLE MEER WETEN < > EXTRA PITTIG
geef haar gelijk dat zij het zwaar heeft en dat de crechemedewerkers zodat ze alles op tijd af kan krijgen. Collega zal in de slachtofferrol terecht komen en wellicht in tranen uitbarsten. voel dat ik
Nadere informatierijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005
rijm By fightgirl91 Submitted: October 17, 2005 Updated: October 17, 2005 Provided by Fanart Central. http://www.fanart-central.net/stories/user/fightgirl91/21803/rijm Chapter 1 - rijm 2 1 - rijm Gepaard
Nadere informatieEenzaam. De les. Inhoud. Doel. Materiaal. Belangrijk. les
8 Inhoud 1 Eenzaam De Soms ben je alleen en vind je dat fijn. Als alleen zijn niet prettig aanvoelt, als je niet in je eentje wilt zijn, dan voel je je eenzaam. In deze leren de leerlingen het verschil
Nadere informatieDe muur. Maar nu, ik wil uitbreken. Ik kom in het nauw en wil d r uit. Het lukt echter niet. De muur is te hoog. De muur is te dik.
De muur Ik heb een muur om me heen. Nou, een muur? Het lijken er wel tien. En niemand is in staat om Over die muur bij mij te komen. Ik laat je niet toe, Want dan zou je zien Hoe kwetsbaar ik ben. Maar
Nadere informatieOver kalveren en vlinders
Woord vooraf Over kalveren en vlinders Woord vooraf a Over kalveren en vlinders 9 Kalverliefde : de eerste verliefdheid, de eerste keren vlinders in de buik, de verliefdheid van de puberteit. Denk jij
Nadere informatieBijzonder procesdoel 5: Exploreren, verkennen en integreren van de existentiële dimensies
Bijzonder procesdoel 5: Exploreren, verkennen en integreren van de existentiële dimensies Eerste leerjaar B 5.1. Herkennen en verkennen van (grens)ervaringen Wat het betekent voor mij - verdriet - pijn
Nadere informatieTekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd. Beste mensen,
Tekst: Job 16: 20 Thema: Doge jo wol? Bijzonderheden: Tweede zondag in de 40-dagentijd Liturgie: Welkom Gezang 172: 1,3,4 Begroeting Psalm 139: 1,2 Gebed Projektlied: Nieuw leven Kindernevendienst Schriftlezing:
Nadere informatieWORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT. Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur
WORD GROTER DAN DAT WAT JOU KLEIN HOUDT Ann Weiser Cornell en Egbert Monsuur 1 Les één Welkom bij deze e-cursus waarin we je zullen laten zien hoe jij groter kunt worden en je problemen kleiner! Zijn er
Nadere informatieLiturgie Jeugddienst Nijbroek in samenwerking met de jeugddienstcommissie van Terwolde 19 oktober 2014. Selfie? Ie-self!
Liturgie Jeugddienst Nijbroek in samenwerking met de jeugddienstcommissie van Terwolde 19 oktober 2014 Selfie? Ie-self! Voorganger: Dhr. G.J. Heinen Muzikale medewerking: koor van Groot Schuylenburg uit
Nadere informatieA. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden.
Bidden met jongeren Voorbede Ben je teleurgesteld in het leven? Ben je gekwetst door anderen? Draag je vervelende herinneringen met je mee? A. God, wij bidden U voor alle mensen die hun leven graag anders
Nadere informatieNiet veel mensen krijgen deze ziekte en sommige volwassenen hebben er vaak nog nooit van gehoord of weten er weinig vanaf.
Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Lateraal Sclerose heeft. Het is een lang woord en het wordt vaak afgekort tot ALS. Niet veel
Nadere informatieART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT
ART/MEDIA & ME AUTOBIOTIC SELFIE DOCUMENT Gwen Bergers G&I1A 3009429 19.11.15 Project docenten: Saskia Freeke, Sonja van Vuuren, Martin Lacet & John Hennequin Art/Media & Me Autobiotic Selfie Voor de lessen
Nadere informatie6/02/2015. Godsdienstles geven als het begeleiden van jongeren bij het omgaan met levensvragen
Godsdienstles geven als het begeleiden van jongeren bij het omgaan met levensvragen 1 Inleiding Levensbeschouwelijk bezig zijn?? Situeren van problemen binnen de kijk op het leven (hoeveel vrijheid moeten
Nadere informatieEerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10
Eerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10 Verkondiging Geef me meer geloof God. Het is één van de meest gevaarlijke vragen die je aan God kunt stellen. Ik kan je van te voren zeggen:
Nadere informatieLiederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk
Liederen solozang Prijs: 7,= euro per stuk GEWASSEN IN WATER Inhoud: Vanuit de dopeling gezien een statement dat hij in het watergraf alles wat oud is achter zich laat. Hij weet niet alles, kent nog niet
Nadere informatieEIGEN BLOED Over moeders die hun kind afstaan ter adoptie
EIGEN BLOED Ik zie het koppie al, zegt de huisarts tegen de dertienjarige Henny Paniek Ze kwam bij hem vanwege buikpijn Dan gaat alles razendsnel Met een ambulance wordt Henny naar het ziekenhuis gebracht
Nadere informatieVoel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008
Voel jij wat ik bedoel? www.psysense.be 17/5/2008 Gevoel en emoties / definitie Emoties: in biologische zin: affectieve reacties. Prikkeling van dit systeem geeft aanleiding tot allerlei lichamelijke reacties.
Nadere informatieTHEMA 1: MEESTERSCHAP
THEMA 1: MEESTERSCHAP TEKST 1: De bijbelse grondstructuur is er één van oproep en antwoord. De God van het jodendom en van het christendom is geen zwijgzame God. Integendeel, de hele bijbelse traditie
Nadere informatie...de draad weer oppakken
...de draad weer oppakken Na de schok... Volwassenen Informatie voor volwassenen die betrokken zijn geweest bij een schokkende gebeurtenis Betrokken raken bij een schokkende gebeurtenis, dat laat niemand
Nadere informatieToespraak Gerdi Verbeet. Nationale Holocaust Herdenking Amsterdam, 31 januari Geachte aanwezigen, dames en heren,
Toespraak Gerdi Verbeet Nationale Holocaust Herdenking Amsterdam, 31 januari 2016 Geachte aanwezigen, dames en heren, De Tweede Wereldoorlog ligt alweer een hele tijd achter ons, inmiddels 71 jaar. Toch
Nadere informatieJezus maakt mensen gelukkig
Eerste Communieproject 33 Jezus maakt mensen gelukkig Jezus doet wonderen In les 5 hebben we geleerd dat God onze Vader is. Wij zijn allemaal zijn kinderen. Alle mensen zijn broertjes en zusjes van elkaar!
Nadere informatieWaar de hemel de aarde raakt daar wordt de mens bewogen...
Waar de hemel de aarde raakt daar wordt de mens bewogen... Ton Schulten Woord vooraf Al van jongs af heeft Ton Schulten zich aangetrokken gevoeld tot schilderkunst en vormgeving. Op 53-jarige leeftijd
Nadere informatieVoor christenen is de Bijbel met name een geloofsboek. Dat betekent
De Bijbel Een geloofsboek EWe kunnen vele wegen gaan met de Bijbel. De één ervaart het vooral als een mooi kunstobject. Vele kunstenaars hebben er inspiratie in gevonden om een kunstwerk te maken. We kennen
Nadere informatieO, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.
Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan
Nadere informatieWat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken
Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden
Nadere informatieGedenkstenen. G. van Leeuwe b.v.
Gedenkstenen G. van Leeuwe b.v. G. van Leeuwe b.v. Door de natuur gevormd Wij zijn een familiebedrijf dat persoonlijke aandacht hoog in het vaandel heeft staan. Al vier generaties staan wij bekend als
Nadere informatieWaarom is deze avond
Waarom is deze avond Het doel Kinderen, vanavond ga ik jullie een verhaal vertellen wat mij lang geleden eens overkomen is. Of het iets goeds was, dat mij was overkomen? Ja het was iets goeds. Hoewel,
Nadere informatieCaroline Penninga-de Lange Je kind in balans
Je kind in balans Caroline Penninga-de Lange Je kind in balans Op weg naar emotionele stabiliteit UITGEVERIJ BOEKENCENTRUM ZOETERMEER Van Caroline Penninga-de Lange verschenen eerder bij Uitgeverij Boekencentrum:
Nadere informatieImpressie verslag Korczak activiteiten in Ghana
Impressie verslag Korczak activiteiten in Ghana In januari 2012 zijn we met 3 bestuursleden in Ghana geweest op werkbezoek. We hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om met behulp van een aantal activiteiten
Nadere informatieToespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl
Toespraak van commissaris van de Koning Max van den Berg, Bevrijdingsdag, 5 mei 2014, Delfzijl Dames en heren, Oorlog. Dat lijkt iets van generaals. Van presidenten en wereldleiders. Van Napoleon, Hitler
Nadere informatieGeef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR
Geef Gods beloften voor jou nooit op! MIRANDA TOLLENAAR Geef nooit op! Tollenaar, Miranda ISBN 978-90-6353-630-5 NUR 713 Boekverzorging: Studio Vrolijk, Margreet Kattouw De bijbelteksten in deze uitgave
Nadere informatieNATIONALE HERDENKING NATIONALE VIERING
4 en 5 mei NATIONALE HERDENKING OP 4 MEI EN OP 5 MEI Elk jaar herdenken we op 4 mei de gevallenen van de Tweede Wereldoorlog en vieren we op 5 mei de bevrijding. Er zijn steeds minder mensen in Nederland
Nadere informatieMijn mond zat vol aarde
Mijn mond zat vol aarde Serie: Verhalen kind in oorlog Tekst: Meike Jongejan Onderzoek: Mariska de Boer en Hans Groeneweg Redactie: Jan van Zijverden Vormgeving: Richard Bos 2015, Fries Verzetsmuseum,
Nadere informatieLatijn en Grieks in de 21ste eeuw
Latijn en Grieks in de 21ste eeuw Kiezen voor Latijn en/of Grieks? Als leerling in het laatste jaar van de basisschool sta jij voor een belangrijke keuze. Welke studierichting moet je gaan volgen in het
Nadere informatiemuziek CD Secret Garden, nummer 3 song from a secret garden
Sessie Suzanne van Horssen, 1 e Nationale congres voor hospicezorg Sessie: Helpen bij afscheid nemen Hoe help je mensen bij afscheid nemen van dit leven? Daarvoor moet je weten wat er mogelijk is en vooral
Nadere informatieHosanna. Hosanna! Hosanna! De Heer komt voorbij. Zwaai met de takken en zing nu blij.*
& speelblad Hosanna Hosanna! Hosanna! De Heer komt voorbij. Zwaai met de takken en zing nu blij.* Hosanna! Hosanna! Hij is onze Heer. Leg alle jassen maar voor Hem neer. ** * Doe of je een palmtak in je
Nadere informatie1.1 Mijn kind under construction
1.1 Mijn kind under construction bij sessie 1 Mijn kind pubert - Wat is er gaande? Het overvalt je of misschien heb je al met spanning uitgekeken naar de eerste tekenen. Puberen, wat gebeurt er? Onder
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: Als je verliefd op iemand bent is dat vaak een fijn gevoel. Als de ander dan ook verliefd op jou is, wordt dit gevoel alleen maar sterker. Het is echter niet altijd
Nadere informatieTuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode. Kernles 1: Kunstenaar, wat vertel je mij?
Tuin van Heden 5 en 6 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen
Nadere informatieAlda Koning. Nieuw begin. Achtergelaten: land in oorlog. Achtergelaten: beschoten stad. Achtergelaten: station in brand
Voor Yaroslav Nieuw begin Achtergelaten: land in oorlog Achtergelaten: beschoten stad Achtergelaten: station in brand Achtergelaten: mijn vader en moeder Achtergelaten: mijn jongere broer. Gevonden: land
Nadere informatieMartinus Nijhoff. en het modernisme
Martinus Nijhoff en het modernisme Overzicht 1. Modernisme 2. Nijhoff vs. PvO 3. Nijhoffs poëzie 4. Vorm vs. vent 1. Modernisme James Joyce Virginia Woolf T.S. Eliot Marcel Proust André Gide Thomas Mann
Nadere informatieRouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan.
Over rouw en rouwen Rouw hoort bij het leven, het is een algemeen menselijke taak hiermee om te leren gaan. Emoties zijn belangenbehartigers: signaal dat er iets belangrijks aan de hand is; toegangsweg
Nadere informatieVan mij. Een gezicht is geen muur. Jan Bransen, Universiteit Utrecht
[Gepubliceerd in Erik Heijerman & Paul Wouters (red.) Praktische Filosofie. Utrecht: TELEAC/NOT, 1997, pp. 117-119.] Van mij Een gezicht is geen muur Jan Bransen, Universiteit Utrecht Wij hechten veel
Nadere informatieDe gelijkenis van het huis op de rots en op het zand.
De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel
Nadere informatieHet verlies van een dierbare
Het verlies van een dierbare Het Zorgpad Stervensfase is gebaseerd op de Liverpool Care Pathway for the dying patient (LCP). De LCP is door het Erasmus MC Rotterdam en het IKNL locatie Rotterdam integraal
Nadere informatieLeiderschap is van iedereen
Leiderschap is van iedereen Eddy Karrenbelt Als u het wenkend perspectief leest in het boekje mensenzorg voor de transitie in de Langdurige Zorg. Dan vindt u het streefbeeld gedreven professionals. In
Nadere informatieLatijn: iets voor jou?
: n j i t a L r o o v s iet jou? De Romeinen en wij Waar komen onze letters vandaan? Hoe komen we aan de namen van de maanden? De antwoorden op vele van deze vragen vind je vaak in het verleden bij de
Nadere informatieIn 2016 In dit jaar van de oorlog, ik zit in Motala, de kleine stad die niet TV wordt uitgezonden geluid van de salon, zou ik Znntha helemaal leeg,
Dat is de vraag We zijn nu in 2016 De Chinezen noemde het jaar de namen van dieren, het Jaar van de Draak, Jaar van de Rat, Jaar van de Os, in python, in het paard... En riep de Syriërs laatste vijf Oawamanm
Nadere informatieRia Massy. De taart van Tamid
DE TAART VAN TAMID Ria Massy De taart van Tamid De taart van Tamid 1 Hallo broer! Hallo Aziz! roept Tamid. Zijn hart klopt blij. Aziz belt niet zo dikwijls. Hij woont nog in Syrië. Bellen is moeilijk in
Nadere informatieTel: 06 239 475 38 esther@ikhouvanmij.eu www.ikhouvanmij.eu
Tel: 06 239 475 38 esther@ikhouvanmij.eu www.ikhouvanmij.eu Met dit Ebook wil ik je graag inzichten geven in hoe je van jezelf kunt (leren) houden. Dit bereik je (wellicht helaas) niet door even een knop
Nadere informatieTijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling
8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen
Nadere informatieInleiding. Veel plezier!
Inleiding In dit boek lees je over Danny. Danny is een jongen van 14 jaar. Er zijn veel dingen die Danny verkeerd doet. Hij rent door de school. Hij scheldt zomaar een klasgenoot uit. Of hij spuugt op
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieinterview Lees! Lees! Lees! Lars Kloet en Annelot Prins Interview met Jan Terlouw
Lars Kloet en Annelot Prins interview Lees! Lees! Lees! Interview met Jan Terlouw Foto: Annelot Prins Jan Terlouw (1931) is een man met veel kwaliteiten. Naast zijn carrières als politicus en kernfysicus,
Nadere informatieVerlies & Rouw. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website:
Verlies & Rouw HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Verlies is wanneer je iemand of iets die veel voor
Nadere informatiehoe we onszelf zien, hoe we dingen doen, hoe we tegen de toekomst aankijken. Mijn vader en moeder luisteren nooit naar wat ik te zeggen heb
hoofdstuk 8 Kernovertuigingen Kernovertuigingen zijn vaste gedachten en ideeën die we over onszelf hebben. Ze helpen ons te voorspellen wat er gaat gebeuren en te begrijpen hoe de wereld in elkaar zit.
Nadere informatieSpeech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek.
Speech tijdens opening tentoonstelling Oorlog! Van Indië tot Indonesië 1945-1950, Bronbeek. 19 februari 2015 Goedemiddag, Ik ben heel blij met deze tentoonstelling. Als dochter van een oorlogsvrijwilliger
Nadere informatieWELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG. door Nelly Troost
WELKOM MARKERING VAN DE PALLIATIEVE FASE WORKSHOP COMMUNICATIE MET PATIËNT EN INFORMELE ZORG door Nelly Troost GEGEVENS UIT DE CASUS Systeem dhr. Jansen 74 jaar MW. JANSEN 75 jaar Medisch/Zorgverlening
Nadere informatieGefeliciteerd! Een kennismaking met de bijzondere techniek EFT.
Je bent zwanger! Gefeliciteerd! Een bijzondere tijd. Vol verwachting kijk je uit naar het moment dat je je kind in je armen kan sluiten. Alleen nog even bevallen. Tja, en dat is nu precies waar je misschien
Nadere informatieEducatief materiaal om te werken rond relaties en seksualiteit met de bijhorende VOET
1 Educatief materiaal om te werken rond s en seksualiteit met de bijhorende VOET Beddengoed, voorbehoedmiddelengids voor jongeren Een heldere en leerrijke brochure, bruikbaar in klasverband. Het boekje
Nadere informatieToespraak van Anouchka van Miltenburg, Voorzitter van de Tweede Kamer, bij de bijeenkomst van de Stichting Herdenking 15 augustus 1945, op 14 augustus 2015 in de Tweede Kamer We dachten dat we na de capitulatie
Nadere informatieIn de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen
14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie
Nadere informatieZand erover. verzoeningsviering voor de tweede graad. VAN IN 2013 Tuin van Heden.nu - Viering
Zand erover verzoeningsviering voor de tweede graad Zand erover Verzoeningsviering voor de tweede graad Vooraf in de klas Wat heb je nodig? - twee grote bladen papier, schrijf op het eerste blad het kernwoord
Nadere informatieInhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6
1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel
Nadere informatieDe bruiloft van Simson
De bruiloft van Simson Weet je nog waar de vertelling de vorige keer over ging? Over Simson, de nazireeër. Wat is een nazireeër? Een nazireeër is een bijzondere knecht van God. Een nazireeër mag zijn haar
Nadere informatieThema s voor het Alzheimer Café. Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek
Thema s voor het Alzheimer Café Verzameld, kopjes gekozen en geordend door Franklin Roos van Alzheimer Café Zuidelijk Westerkwartier te Leek Medische aspecten Wat is dementie? Medische aspecten Verschillende
Nadere informatieRuwe bolster, blanke pit
relaties door Eva Van Driessche Ruwe bolster, blanke pit Ontdek de zachte kant van mannen Als je Russell Crowe als stoere Robin Hood door de cinema hebt zien razen, weet je het zeker. Echte mannen zijn
Nadere informatieKerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk
Kerk- School- en Gezinsdienst op zondag 29 maart 2015 in de Martinikerk Voorganger: Ds. M.N. Ariesen-Holwerda Organist: Kees Nottrot Pianist: Peter Wagenaar Afkondigingen Zingen van een psalm 122: 1 en
Nadere informatieWIJ zijn hier gekomen niet alleen om jullie en alle anderen hier te
SAMENVATTING VAN DE REDEVOERINGEN GEHOUDEN VOOR DE JEUGD IN SURINAME EN DE NEDERLANDSE ANTILLEN Willemstad, 19 oktober 1955, Oranjestad, 22 oktober 1955. Paramaribo, 5 november t 955 WIJ zijn hier gekomen
Nadere informatieVerslag IHBV HB-Café 12-09-2014 Utrecht
Verslag IHBV HB-Café 12-09-2014 Utrecht Op vrijdag 12 september 2014 werd in de Kargadoor in Utrecht voor de vierde keer het HBcafé voor hoogbegaafde volwassenen gehouden. Dit keer als onderwerp het vertellen
Nadere informatieDe Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.
De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar
Nadere informatieT4 Oefen SED Geschiedenis Module 6
T4 Oefen SED Geschiedenis Module 6 1. Bekijk bron 1. De titel van de onderstaande Russische cartoon is: De Amerikaanse stemmachine. De Verenigde Staten drukken op het knopje voor, dat naast het knopje
Nadere informatie