Het Belgisch beleid/nap inzake seksueel geweld? Geschiedenis, heden en toekomst?

Transcriptie

1 Het Belgisch beleid/nap inzake seksueel geweld? Geschiedenis, heden en toekomst? M A R I J K E W E E WA U T E R S, I G V M D I E N S T H O O F D G E N D E R G E R E L AT E E R D G E W E L D U N I T D I E N S T H O O F D T R A N S G E N D E R U N I T

2 Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen? Autonoom overheidsbedrijf met rechtspersoonlijkheid Sinds 2003 (voordien Dienst gelijke kansen) Strijd tegen discriminatie op basis van geslacht (met inbegrip van moederschap en geslachtsverandering en gender) Specifiek mandaat inzake IAP GENDERBASED VIOLENCE IAP s HOMO-TRANSFOBIE en DISCRIMINATIE NAP 1325 NAP GENDERMAINSTREAMING.

3 Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen? Klachtenbehandeling + Burgerlijke partijstelling (zaak Saida Seikh = gedwongen huwelijken + discriminatie) Beleidsvoorbereiding monitoring evaluatie (IAP s HOMO-TRANS + GENDERGEWELD + NAP GM) Onderzoek/advisering Subsidiëren Sensibilisering (campagnes 25/11) Internationale missie

4 Instituut en onderzoeken/acties geweld?

5 Seksueel geweld : de harde verborgen cijfers Darknumber % van volwassenen geeft aan SO te zijn van seksueel geweld (2.3 % vrouwen en 0.7 % mannen) Cijfers Nederland 12% vrouwen en 3% mannen FRA % van alle Belgische vrouwen sinds de leeftijd van 15 jaar ooit slachtoffer van seksueel geweld. (meer dan 1/10) (50/50 gekende en niet gekende dader) Sexpert Vlaanderen ,6 % van de jongeren onder de 18 jaar heeft met seksueel geweld te maken gehad (22,3% meisjes en 10.7 % jongens) en 8.1 % volwassen (13.8% vrouwen en 2.4 % mannen).

6 Seksueel geweld en dadershap? Bekenden versus onbekenden? Bij vrouwelijke volwassen so is drie op de vier gevallen een bekende. Bij vrouwen is de dader in 48% van de gevallen de partner, in 10% een familielid, in 13% een kennis en in 7% iemand van het werk. Bij mannelijke slachtoffers is dat 62%. Meestal mannelijke verdachten/daders (95% van politiestatistieken) Een nieuwe (Amerikaanse) studie concludeert dat maar liefst een derde van de mannen dwang zou willen gebruiken om gemeenschap te bekomen als er geen consequenties zouden volgen, maar dat willen ze geen verkrachting noemen.

7 Seksueel geweld? De harde politiecijfers Politiecijfers verkrachting/aanranding van de eerbaarheid Ongeveer alle jaren iets rond de klachten VERKRACHTING per jaar. (= grofweg 10% van reële verkrachting per jaar????, aangezien maar een aangiftebereidheid van 90%). Politiecijfers voor misdrijf Aanranding van de eerbaarheid met geweld en dreiging (opgelet voor meerderjarigen is er enkel misdrijf indien aanranding is gebeurd met geweld of bedreiging) : 779 klachten Parket cijfers verkrachting zaken van verkrachting geregistreerd bij de parketten in (is relatief constante)

8 En sepot? Sepot voor verkrachtingszaken? 45,46% (systematische daling en meer dan 10 % gedaald tav andere jaren) Reden van sepot 2013? Meer dan 93 % van de redenen is technisch van aard (verjaring (4%), geen/onvoldoende bewijs (meer dan 60 %), dader ongekend ( meer dan 17%). Opgelet sepot is een tijdelijke beslissing, kan altijd heropend worden!

9 Veroordelingen ? Van de zaken die naar rechtbank gaan is maar 5 % van de vonnissen een vrijspraak : in meer dan 74% veroordeling van de doorverwezen zaken Men kan grofweg melden dat ongeveer 14% van de zaken veroordeeld geraken. Maar opgelet : correctionalisering van het misdrijf (gevolg voor strafmaat). Cijfers Nederland tot vorige jaren spreken ook van maar 10 % veroordelingen.

10 Non disclosure? Laattijdige Gemiddeld zoekt een SO maar anderhalf jaar na seksueel geweld een vorm van psychosociale hulp als dader bekende is, melding bij politie gemiddeld na 8 maand Redenen van non disclosure gelinkt aan MO, SO en Daderprofiel Minder disclosure bij : Zware verkrachting met penetratie en met geweld en dreiging omdat dit meer avoidance coping behavior veroorzaakt. Verkrachting door bekenden (vriend/familie/mentor) Leeftijd van jaar. Gebruik van drugs en alcohol door SO So willen niet meer schade na aangifte. Aangifte = controle verlies.

11 Belgisch beleid seksueel geweld? Van GEEN beleid gericht op seksueel geweld (op meerderjarigen in de NAPpen) In 2013 IGVM consultatieronde gehouden met experten, Ngo s = knelpuntennota doorgestuurd naar regering Februari 2014 Federale reactie met concrete acties door vorige federale regering Resultaten = nieuwe wetten, start evaluaties, website, handboek politie, wetswijziging gerechtskosten (voor so ), databank verdachten, opleiding ziekenhuizen. In 2015 geïntegreerd als belangrijk aandachtspunt in nieuwe NAP!

12 Nieuwe aandachtspunten Waarom so niet spreken/liever niet aangeven (I m fine syndroom)/plan van aanpak? Aangifte = duivels dilemma Nieuw forensisch onderzoek /nieuwe onderzoeksmethoden (hypnose?) Reactie tijdens verkrachting = TI en gevolgen voor so en getuigenis? Traumatisch scherm. Gevolgen = (complexe) PTSS - hoog risico

13 NAP = Verdrag van Istanbul + SO directive 2012? Gemengd Verdrag = moet worden geratificeerd door alle bevoegde Regeringen, federaal en deelstatelijk Stavaza: Vlaanderen (29/11/2013) Waals gewest ( 13 /03/ 2014) Cocof (7/04/2014 ) Franstalige gemeenschap (26/04/2014) Duitstalige gemeenschap (6/05/2014) BXL en COCOM (01/2015) Federaal: goedkeuring MR 23 juli 2015 unanieme goedkeuring door commissie Buitenlandse zaken 19/11/2015 Plenaire goedgekeurd op 03/12/2015 nu publicatie BS Belangrijk = memorie s van toelichting

14 Nieuwe algemene aandachtspunten/principes Noodzaak multidisciplinaire aanpak Niet alleen gericht op aangifte maar op disclosure. Noodzaak holistische/integrale aanpak Noodzaak van out reachende/aanklampende aanpak So-shap/TI en getuigenverklaringen/ondervragen van so die middelen hebben gebruikt One stop shop Nieuwe digitale vormen van seksueel geweld Nieuwe vormen van campagnes gericht aan doelgroepen Vroegpreventie, secundaire en tertiaire preventie Stoppen van victim blaming

15

16 Specifiek acties beleid (40 tal concrete acties) In kadernota veiligheid en nationaal veiligheidsplan Nieuwe richtlijnen SAS/col audiovisueel verhoor/viclas Nieuwe wet DNA-herziening SWB (inclusief misdrijven seksueel geweld)-hiv testing daders (niet SR-traject) Nieuwe wetten (grooming-cyberstalking) maar enkel mj! Nieuw handboek politie/opleidingen Samenwerkingsprotocollen ziekenhuizen parket Nieuwe onderzoeken (mannen so/seksueel geweld/seksueel overschrijdend gedrag in gezondheidsinstellingen /risicotaxatieinstrumenten daders/verdachten)

17 Beleid Campagnes (naar so) Gerichte Opleidingen naar professionals (ziekenhuizen/politie) Aanbevelingen voor aanpak so seksueel geweld naar artsen toe Stroomlijnen hulpaanbod voor seksuele delinquenten Preventie/educatie in scholen Medisch attest seksueel geweld Ondersteunen van partners en familieleden van so in de hulpprogramma s Profiel sekstoerist Beleidsinitiatieven rond seksueel geweld in asielprocedure en in conflictsituaties

18 Dank u wel! Marijke Weewauters, Diensthoofd federaal steunpunt gendergerelateerd geweld IVGM 02/ Marijke.weewauters@igvm.belgie.be