Notulen van Provinciale Staten

Transcriptie

1 Notulen van Provinciale Staten Vergadering 12 november 2014 Index Paginanummer Opening van de vergadering Regeling van de werkzaamheden Begroting 2015, Meerjarenprogramma s, subsidieplafonds 2015 en (6743) Tarievenkader OV 2014 (6749) Begroting Fonds Nazorg gesloten stortplaatsen 2015 (6744) Inpassings- en exploitatieplan Bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard (6747) Kaderstelling Europese aanbesteding OV-concessies Hoeksche Waard en Goeree-Overflakkee (6745) Verzamelwijziging 2014 (6754) Verordening elektronische regelgeving Zuid-Holland (6750) Bijstelling begrotingssubsidies en 2 de aanvraagperiode subsidieplafonds 2015 (6752) Zienswijze PS over concept eerste begrotingswijziging 2014 Randstedelijke Rekenkamer (6753) Notulen van Provinciale Staten van 15 oktober

2 20591 Notulen van de vergadering van 12 november 2014 in de Statenzaal van het provinciehuis te s-gravenhage. (Geopend om uur) Voorzitter: de heer J. Smit Griffier: de heer L. van Luijk Volgens de presentielijst zijn aanwezig 53 leden, te weten: Van Aelst, Bal, Blokhuizen, Braam, Branderhorst, Brands, Breitbarth, Brill, Démoed, Van Dieren, Van Dobben de Bruijn, Van Dongen, Van Egmond, Hassan, Heemskerk, Hillebrand, Hoogendam, Jansen, Jarmohamed, Keulen, Kip, Kleijweg, Koning, Kruis, Lionaar, Loose, Ludema, Meurs, Van der Nat, Noordermeer, Overwater, Paymans, Privé, Propstra, Van Santen, Schaapman, Schuringa, Smits, Snellink, Solms, Van der Stoep, Stoop, Struijlaard, Van der Tas, Verkoelen, F. Vermeulen, P.L. Vermeulen, Van Viegen, Van de Vondervoort, De Vree, Weide, Wenneker, De Zoete Afwezig zijn de leden: Erbas, Van den Berg OPENING De VOORZITTER: Goedemorgen. Welkom. Ik open de vergadering. 1. REGELING VAN WERKZAAMHEDEN De VOORZITTER: Er is bericht van verhindering ontvangen van de heer Erbas (Fractie Erbas) en de heer Van den Berg (PVV). Via de postvakken en de is een vragenlijst verspreid over de evaluatie Statenperiode Ik vraag u om deze in te vullen en uiterlijk 1 december 2014 in te leveren bij de griffie. Het presidium heeft besloten om de spreektijd voor deze vergadering vast te stellen op zes uur. Het versienummer van de huidige agenda is 3.0. Wenst iemand het woord hierover te voeren? Nee, dan is het aantal spreekuren vastgesteld op zes uur. ALDUS WORDT BESLOTEN. Na afloop van de vergadering zal ik u uitnodigen om gezamenlijk een borrel te drinken of een glaasje limonade of sap op de laatste begroting van deze Statenperiode want daarover gaan wij het vandaag hebben. De besluitvorming over de bij agendapunt 2A ingediende moties en amendementen vindt plaats met behulp van een stemmingslijst. Aan het eind van de beraadslagingen zal de griffie de stemmingslijst ronddelen. Dan zijn wij toe aan punt BESPREEKSTUKKEN A. BEGROTING 2015 (6743), MEERJARENPROGRAM- MA S (6746), SUBSIDIEPLAFONDS 2015 (6748) EN VERORDENING PRECARIOBELASTING (6751) Meerjarenbegroting Provinciale Infrastructuur, de openstellingsbesluiten subsidieplafonds SNL 2015 en de provincie Zuid-Holland 2013 en de bijbehorende tarieventabel De vaste sprekersvolgorde wordt gehanteerd: eerst de grootste oppositiepartij, dan de grootste coalitiepartij enzovoorts. Wij gaan over tot de eerste termijn van Provinciale Staten. Mag ik het woord geven aan de heer Hillebrand van de PvdA? De heer HILLEBRAND (PvdA): Toen ik dit weekend achter mijn computer kroop met een leeg blad voor mij op het beeldscherm, lukte het maar moeilijk om een verhaal op papier te krijgen. Dat had een paar oorzaken. De PvdA is voorstander van het houden van algemene beschouwingen bij de behandeling van de kadernota en in juli gaf ik daarom al uitgebreid aan wat wij vinden van een begroting voor 2015, bijvoorbeeld van de prioriteit die daarin opnieuw wordt gegeven aan bereikbaarheid over de weg. Het heeft weinig zin om dat verhaal vandaag nog eens dunnetjes over te doen. Ik zal dat ook niet doen. Dit is echter wel de laatste begrotingsbehandeling van deze Statenperiode en alleen wat zeggen over wat wij in de commissievergadering aankaartten is ook zo weinig aantrekkelijk. Dat leidt bovendien tot een herhaling van zetten die, zo vrees ik, uiteindelijk tot helemaal niets zal leiden. Ik geef een karakteristiek voorbeeld uit de commissie Groen en Water om te verduidelijken wat ik bedoel. Mevrouw Hassan stelde een vraag over biodiversiteit. Ik citeer: Wij vinden nog steeds dat de ambities te laag zijn, plannen worden uitgesteld, ambities die niet worden gerealiseerd, worden simpelweg omlaag bijgesteld, zaken worden telkens doorgeschoven, vooral in het programma Groen. Vrijvallende bedragen komen bovendien niet ten goede aan het programma. Gaan wij nu echt zo veel minder doen dan wij van plan waren? De gedeputeerde antwoordde daarop als volgt, ik citeer: U hebt de ambities in deze Staten vastgesteld en daar doen wij niets aan af. Maar het duurt soms langer en dus blijven de prestaties wel achter bij de ambities. Vervolgens somde de gedeputeerde een aantal oorzaken op die aan het aflagen of verminderen van de prestaties ten grondslag lagen en daarmee was de discussie beëindigd. Ik kan overigens tientallen andere voorbeelden geven van vragen van elke andere fractie, inclusief de collegefracties, aan elke gedeputeerde met vergelijkbare bijbehorende antwoorden. Dit karakteristieke vraag- en antwoordspel, mijnheer de voorzitter, levert de Zuid-Hollandse samenleving uiteindelijk niets op. Begrijp mij niet verkeerd; er is niets mis met de gestelde vraag over de begrotingsindicatoren voor biodiversiteit, noch met de juistheid van het daarop gegeven antwoord. De setting waarin het gesprek plaatsvindt, leidt er kennelijk echter wel toe dat de vraag automatisch een kritische ondertoon krijgt want wij zijn immers ingehuurd om GS te controleren. En GS zien het vervolgens, ook weer volstrekt logisch, als hun taak om zich daartegen te verdedigen. Ik twijfel er niet aan dat de gedeputeerde en de vragensteller zich beiden zorgen maken over de afnemende biodiversiteit in onze provincie en deze, natuurlijk voor zover de beschikbare middelen dat toelaten, zo veel mogelijk wensen te herstellen. De VOORZITTER: Aan de orde zijn de voorstellen van GS tot vaststelling van de provinciale Begroting 2015, de

3 20592 Hillebrand Tot een gesprek over de vraag wat de provincie wellicht zou kunnen doen om dat op de beste manier te bereiken, komt het echter niet. Dat geldt niet alleen voor de biodiversiteit, ik kan ook vragen of wij met elkaar, ondanks de enorme trek van mensen naar de steden, nou echt niet de ambitie hebben om meer te bereiken dan consolidatie van het aantal OV-gebruikers. Ik ken in dit huis geen enkele fractie of gedeputeerde die zegt dat meer gebruik van het OV niet nodig is in Zuid-Holland. En toch staat het wel zo in de indicatoren in de begroting en komen wij niet tot een gesprek over de vraag of en hoe wij het gebruik van het OV wellicht, met de beschikbare middelen, toch zouden kunnen vergroten. En over de toekomst van de melkveehouderij in onze veenweidegebieden lees ik al helemaal weinig. Het loslaten van de melkquota wekt in sommige kringen vrees voor het versneld verdwijnen van het grondgebonden karakter van deze sector. Omgekeerd heeft juist die grondgebondenheid in het veenweidegebied een natuurlijk eindpunt als gevolg van inklinkend veen en bodemdaling. Hoe kijken wij als Provinciale Staten daarnaar vanuit onze kernverantwoordelijkheid voor het landbouwbeleid en het landschap? Ik heb mij afgevraagd waarom wij als Statenleden zo weinig over dit soort fundamentele vragen met elkaar spreken. Ik meen dat het mede voortvloeit uit ons vaste ritueel van de vierjaarlijkse politieke cyclus. Dat ritueel ziet er ongeveer als volgt uit. Na de verkiezingen volgt een soms meer en soms minder voorspelbare stoelendans, waarna zij die een stoeltje weten te bemachtigen, binnen en paar weken tijd een beetje beschikbaar geld over de prioriteiten uit hun verkiezingsprogramma verdelen. Daarna wordt zo snel mogelijk een college als team het veld in gestuurd om het gesloten akkoord uit te voeren. In de vier jaar die volgen vormen de gemaakte afspraken vervolgens de maat der dingen en begint het zo vertrouwde maar weinig bevredigende vraag- en antwoordspel. Echt inhoudelijke discussies over de problemen van de Zuid-Hollandse samenleving komen daarna slechts spaarzaam voor. Begrijp mij goed; ik verwijt dat echt niemand want wij doen er allemaal aan mee, ook mijn fractie. Het is echter wel deze overpeinzing die mij dit weekend enigszins blokkeerde toen ik achter mijn blanco vel papier was gaan zitten. Daarom besloot ik uiteindelijk om vandaag gewoon maar eens de vraag op tafel te leggen of wij dat in de volgende Statenperiode nou niet anders, beter, net iets leuker zouden kunnen organiseren. Ik zie zelf natuurlijk ook de noodzaak van coalitievorming en ik zie ook het nut van het vooraf op hoofdlijnen afspraken maken binnen de coalitie. Ik ben politicoloog. Provinciale Staten zullen als controlerend orgaan ook altijd kritische vragen aan GS blijven stellen en GS zullen zich daartegen blijven verdedigen. Dat is logisch maar is er geen manier om ervoor te zorgen dat het echte denken, de echte dialoog na de vorming van een nieuw college niet stopt maar juist begint. Ik noem graag nog een paar andere voorbeelden. Binnenkort stemmen wij over de ontheffingsaanvraag van Schiedam voor Decathlon. Dat zal, net als het debat over het Factory Outlet Center, vermoedelijk wel een echt inhoudelijk debat worden. Maar wat de uitkomst ook wordt, de grote problemen van de kernwinkelcentra, inclusief die van Schiedam, worden er niet mee opgelost. Waar ligt dan wel de oplossing voor het wegvallend draagvlak voor onze binnensteden? En wat kunnen wij daarbij betekenen? Eenvoudige oplossingen zijn er niet. Kunnen wij daar nu niet eens met elkaar naar zoeken? En wat te denken van de werkloosheid die ook in onze provincie nog steeds schrikbarend hoog is, en meer in het bijzonder de kansen op een baan voor mensen met een forse afstand tot de arbeidsmarkt? Wat kunnen wij voor hen betekenen? Lopen wij als werkgever in de pas met het gesloten sociaal akkoord of ligt hier wellicht een kans om als provincie een voorbeeldrol te pakken? Kunnen wij misschien nog meer betekenen voor deze doelgroep? Omdat deze kwestie al op korte termijn speelt, vraag ik vandaag graag aan het college of het ons nog sneller dan reeds werd toegezegd in de commissie Bestuur en Middelen informatie wil verschaffen over zijn inzet en de hierbij spelende kansen en belemmeringen, zodat wij hierover snel met elkaar van gedachten kunnen wisselen. Ik ken de verkiezingsprogramma s van de partijen in dit huis nog niet maar ik zal er niet ver naast zitten als ik de verwachting uitspreek dat werk, innovatie van de Zuid- Hollandse economie, ambities rond biodiversiteit en verduurzaming en behoud en verbetering van mobiliteit zaken zijn, waarmee veel partijen in deze zaal successen willen boeken. Door politieke tegenstellingen, of vermeende tegenstellingen, en ons vaste ritueel komen wij in de dagelijkse praktijk echter maar bar weinig toe aan een echt gesprek met elkaar over de zaken, waarvoor wij eigenlijk de politiek in gingen, onze politieke dromen, onze idealen, onze politieke passie. Daarom vandaag van mij geen standaardbijdrage aan de algemene beschouwingen over de begrotingen. Daarom vandaag ook geen oordeel over het college. Daarvoor krijgen wij nog alle gelegenheid in januari bij de evaluatie en in de campagne. Vandaag doe ik aan alle andere fracties in deze zaal een uitnodiging. Ik nodig u uit om, los van het politieke ritueel dat gewoon zijn loop zal krijgen, buiten deze zaal, met ons van gedachten te wisselen over een aantal zaken dat ons echt raakt, waar wij wakker van liggen, of waarvoor wij juist kansen zien. Zaken waarbij de provincie in de komende jaren een rol kan spelen en misschien nog meer kan betekenen dan nu. Zelf raakte ik recent geïnspireerd door het rapport Better Growth, Better Climate van the Global Commission on the Economy and Climate. Deze commissie bestaat uit gerenommeerde wetenschappers en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven. Uit Nederland zijn oud-minister Maria van der Hoeven en Paul Dolman, CEO van Unilever, lid van deze commissie. Het rapport betoogt dat de komende vijftien jaar essentieel zijn voor onze toekomst. Als wij in deze periode onze economie op een verstandige manier verduurzamen en de schrijvers van het rapport zien daarvoor tal van kansen realiseren wij economische groei tegen een fractie van de kosten die wij zullen moeten maken, als wij de kansen voor verduurzaming niet grijpen. Het rapport kiest drie pijlers voor een aanpak in de genoemde periode van vijftien jaar. Dat is dus een periode waarvan een derde na afloop van de volgende collegeperiode verstreken zal zijn. De drie pijlers uit dit rapport zijn onze energievoorziening, landgebruik en de ontwikkeling van onze steden.

4 20593 Hillebrand, Wenneker, Voorzitter en F. Vermeulen Het gaat te ver om het rapport hier uitgebreid samen te vatten maar ik zou de inhoud graag eens buiten de hectiek van deze politieke arena met jullie bespreken, bijvoorbeeld in een informele bijeenkomst van lijsttrekkers of kandidaten van verschillende partijen in dit huis, om eens in alle rust te bezien waar onze dromen en idealen elkaar overlappen. En dit natuurlijk in de hoop dat het ertoe bijdraagt dat wij in de volgende periode vaker met elkaar spreken over onze politieke passie en hoe wij samen nog meer voor de Zuid-Hollandse samenleving kunnen betekenen. Vandaag dus geen dikke stapel door ons ingebrachte moties of amendementen maar slechts de aankondiging van een uitnodiging die wij u binnenkort zullen doen toekomen. Wij zijn benieuwd of u deze aanneemt. Ik noemde alvast één inhoudelijk gespreksonderwerp maar suggesties zijn natuurlijk van harte welkom. Aan onze Commissaris van de Koning vraag ik bij dezen graag of hij wellicht gespreksleider zou willen zijn bij zo n informeel gesprek. Mij geeft het vooruitzicht van een echt gesprek over inhoudelijke uitdagingen waarvoor wij komen te staan, met natuurlijk de politieke verschillen die hier zijn en blijven, in ieder geval meer energie dan ik dit weekend had toen ik aan dit verhaal begon. Ik hoop u ook. Dank u voor uw aandacht. De heer WENNEKER (D66): Volgens mij deed de heer Hillebrand een concreet verzoek aan de fracties om te reageren op zijn voorstel, dus dat wil ik dan ook graag doen namens D66. Ik ben gecharmeerd van uw betoog en de vorm die u gekozen hebt. Wij nemen uw uitnodiging om op de wat grotere onderwerpen wat langer en dieper in te gaan, ook al zullen wij even naar de vorm moeten kijken, graag aan. De heer HILLEBRAND (PvdA): Dank u wel. De VOORZITTER: Ik neem de uitnodiging die u in mijn richting doet, ook graag aan. Dank u wel. Ik geef het woord aan de heer F. Vermeulen van de VVD. De heer F. VERMEULEN (VVD): De laatste begroting van deze Statenperiode maakt dat veel partijen vandaag diverse schoten voor de boeg zullen geven in de richting van de verkiezingen. De vraag is natuurlijk wel of na de verkiezingen ook raak geschoten kan worden. Voor de VVD is bij deze begroting vooral van belang dat er weer een stap gezet wordt in op het orde brengen van de provinciale financiën en de organisatie met als doel om voor een volgende periode een stevig fundament te leggen onder de keuzes die door een volgende Staten kunnen worden gemaakt. Met name op het gebied van infrastructuur zijn daar forse stappen gezet met het MPI en het MPO. Een groot compliment voor het college is daarbij op zijn plaats. De provincie bestaat in haar huidige bestuurlijke vorm tweehonderd jaar. De geschiedenis van het middenbestuur gaat nog verder terug maar met de viering van tweehonderd jaar koninkrijk staan wij ook gelijk stil bij tweehonderd jaar provinciaal bestuur in Zuid-Holland. Voor de VVD is het niet de vorm die een feestje waard is maar wel de inhoud. Wat heeft de provincie daadwerkelijk bijgedragen aan de economische ontwikkeling, de veiligheid, leefbaarheid en de bereikbaarheid van dit deel van de Randstad? Dat is niet onaanzienlijk en dat kan inspireren voor heden en toekomst. Als je het boek Behoedzaam bestuur, twee eeuwen provincie Zuid-Holland leest, blijkt dat je als provincie best zelfvertrouwen mag hebben of, zoals de Limburgse wetenschapper Van Elmpt zijn boek over de geschiedenis van de provincie Limburg noemde: Een besef van eigen kracht. Juist in deze tijd waarin besturen in ons land ingewikkelder lijkt dan ooit; landsgrenzen vervagen binnen de Europese context en gemeentegrenzen vervagen door intensievere regionale samenwerking. Een samenwerking die niet alleen afbreuk kan doen aan bestuurskracht en democratische legitimatie van gemeenten maar ook aan die van de provincie. Ik zeg met nadruk kan omdat het gaat om de wijze waarop je daarmee omgaat. Het boek Behoedzaam Bestuur laat zien dat de rol van de provincie juist succesvol is geweest als partner van gemeenten om hen te ondersteunen en ontwikkelingen mede mogelijk te maken. Vanuit onze kerntaken kunnen wij naast en met gemeenten helpen om te bouwen aan een beter en sterker Zuid-Holland. De regioconferentie die afgelopen maandag plaatsvond in de Duin- en Bollenstreek is daarvan een voorbeeld maar dat geldt ook voor de detachering van een provinciaal ambtenaar om de economische visie van die streek mede vorm te geven. De afspraak met de Hoeksche Waard dat er binnen een jaar toch een keuze gemaakt moet zijn over de bestuurlijke toekomst van dat gebied, is dat ook. Argumenten en ondersteuning zijn belangrijk maar een deadline is soms ook een heel goede steun in de rug en een doorslaggevend argument tegelijk. De vraag is ook of de gemeenten in de Hoeksche Waard, zoals gisteren in de pers was te lezen, zich hebben gecommitteerd aan die termijn van één jaar en ook dat de uitkomst van het onderzoek dat zij gaan doen door hen zal worden overgenomen. De rol van de provincie in het delen van kennis en ervaring tussen gemeenten moet niet worden onderschat. In september 2014 waren in dit huis op initiatief van de voorzitter meer dan 250 raadsleden bijeen. Dat was een bijeenkomst die leidde tot nieuwe energie en verbinding. Ga zo door! Ik heb hier eerder gesproken over de mogelijkheid om met gemeenten te kijken naar het delen van best practices, bijvoorbeeld op het gebied van dienstverlening. In een aantal gemeenten zijn goede ervaringen opgedaan met het naar de inwoners en bedrijven toegaan in plaats van hen naar een centraal gelegen gemeentehuis te laten komen voor een geboorteaangifte, paspoort over vergunning. Bijvoorbeeld in de gemeente Molenwaard. Ik vroeg in mijn eigen gemeente waarom het daar nog niet gebeurde, waarop een medewerker antwoordde dat hij dan geen werk meer zou hebben. Daar gaat het natuurlijk niet om. Het gaat om de service aan de inwoners en niet om de banen van de ambtenaren, die overigens straks ook nog een baan hebben als zij bij mensen op zoek moeten gaan. De vraag is dus wat het college kan bijdragen aan het met elkaar in contact brengen van verschillende gemeenten om die goede voorbeelden te delen. Het college, ik zei het al eerder, heeft uitstekend werk verricht in de afgelopen periode. De opdracht was om met minder gedeputeerden meer te doen. De twee lege plekken achter de tafel zijn daarvan blijvende getuigen. De VVD kijkt met vertrouwen uit naar de evaluatie die in januari 2015 door deze Staten zal worden besproken. De enkeling die aan het begin van deze periode de hoop, de verwachting uitsprak, dat dit nogal vernieuwende college met een spannende samenstelling van partijen, de eindstreep niet zou halen, komt bedrogen uit.

5 20594 F. Vermeulen en Braam Daarbij benadruk ik maar alvast dat de VVD ziet dat veel van de door dit college gedane beloften zijn gerealiseerd. Bezuinigingen die noodzakelijk waren om de provincie een scherper profiel en meer financiële armslag te geven, hebben structureel meer opgeleverd dan gedacht. Het ambtelijk apparaat is geslonken, zowel in vaste formatie als de externe inhuur. Op infrastructuur en groen zijn enorme slagen gemaakt op het gebied van de uitvoering van de beleidsvoornemens. De jeugdzorg kan goed worden overgedragen aan de gemeenten en met de nieuwe VRM biedt het ruimtelijk beleid ook echt ruimte. De provinciale belasting is niet gestegen maar relatief zelfs gedaald. De VVD heeft met betrekking tot deze begroting een duidelijke lijn. Het financieel kader biedt ruimte voor een volgende periode en na de verkiezingen kunnen duidelijke keuzes gemaakt worden ten aanzien van de organisatie, de provinciale belastingen en uitgaven. De VVD heeft er steeds op aangenomen dat alle informatie tijdig beschikbaar is om die keuzes daadwerkelijk te kunnen maken. Provinciale Staten moeten inzicht hebben in mogelijke scenario s voor de grootte van de organisatie, de kwaliteit en de financiële ruimte, mogelijke bezuinigingen en noodzakelijke investeringen. Daardoor worden college onderhandelingen zeg ik tegen de heer Hillebrand ook transparanter. Alle partijen hebben dan immers dezelfde informatie vooraf. Dat zou ook een goed startpunt kunnen zijn om met elkaar het gesprek aan te gaan. De VVD is er daarom ook voorstander van dat het college en de ambtelijke organisatie werk maken van het zo veel mogelijk voor de verkiezingen inzichtelijk maken en delen van noodzakelijke informatie. Zoals gezegd is op het gebied van infrastructuur, zowel investeringen als beheer en onderhoud, een enorme stap gezet. Ook op het gebied van groen wordt nog een verdere slag gemaakt, nu het uitvoeringsprogramma er ligt. Middelen koppelen aan concrete doelen zorgt er ook voor dat we geen investeringen doen waarvan wij het beheer en onderhoud later niet kunnen betalen. Mijn collega, Peter Overwater, noemde als voorbeeld de Ladder van Weber, eerst zorgen dat je de bestaande groengebieden goed kunt onderhouden, voordat je nieuwe aanlegt. Groen en infrastructuur zijn de meest zichtbare uitvoeringstaken van de provincie. Zelfs deze taken lijken soms lastig te monitoren met indicatoren in de begroting. Als er opeens minder mensen met het openbaar vervoer blijken te reizen door een andere manier van tellen, is dan het beleid mislukt? Of als een bepaald plantje in een natuurgebied minder welig tiert dan verwacht, moet je dan het hele beleid omgooien? Bij het economisch, ruimtelijk en cultuurhistorisch beleid van de provincie is meten wellicht nog ingewikkelder. Dan ligt er dus een extra grote bewijslast bij de vraag of het beleid echt effectief is. Of je moet constateren dat beleid niet meetbaar is. Dan moet je dus ook de vraag durven stellen of de provinciale bijdrage een doel dient. De jeugdzorg gaat op 1 januari 2015 over naar de gemeenten. Daarmee komt de uitvoering van deze belangrijke taak te liggen waar die hoort, namelijk zo dicht mogelijk bij de kinderen en jongeren waarom het gaat. De decentralisaties zijn precies daarop gericht en ik denk dat de provincie, met gedeputeerde Janssen voorop, een uitstekende prestatie levert bij een goede overdracht. Daarin wordt het sociaal beleid in de provincie afgebouwd. De autonome subsidies op het gebied van maatschappelijke participatie die nog openstaan, kunnen wat de VVD betreft worden beëindigd. Ik vraag het college of de diverse instellingen die deze subsidies ontvangen, een vooraankondiging kunnen krijgen dat voortzetting hiervan onder een volgend college kan worden heroverwogen. De VVD kan zich meer dan vinden in de voorliggende stukken. Wij constateren dat de provincie werkt aan verbetering van zowel de organisatie als de uitvoering. Als wij zien wat er in de afgelopen jaren tot stand is gebracht en welke projecten nog op stapel staan, dan geven wij blijk van ambitie. Volgende maand nemen zij een heel belangrijk besluit, namelijk over de aanleg van de RijnlandRoute, een ontbrekende schakel in het wegennet in de regio Leiden. De A4 Midden-Delfland nadert zijn voltooiing en op 24 november 2014 gaat een andere ontbrekende schakel in de A4 van Amsterdam naar Antwerpen, tussen Steenbergen en Roosendaal open voor het verkeer. Dan missen wij alleen nog de A4 tussen Spijkenisse en Klaaswaal. In het verband van de Vlaams-Nederlandse Delta is het goed om deze en andere ontbrekende schakels in de grensoverschrijdende infrastructuur in dat gebied nog eens goed met elkaar te bespreken. Mag ik u, voorzitter, vragen om dat daar op de agenda te zetten en te houden? Ook grensoverschrijdende openbaarvervoerverbindingen zijn van groot belang. Met de mogelijke introductie van één vervoersautoriteit voor de Metropoolregio in oprichting zouden wij weliswaar van drie naar twee autoriteiten op dat gebied kunnen gaan maar wij zijn nog ver verwijderd van een integraal openbaar vervoer in de Randstad, waarbij bijvoorbeeld ook de verbindingen tussen het zuiden van de provincie en Noord-Brabant, binnen het Groene Hart in de richting van Utrecht of in de regio Schiphol naadloos aansluiten. Ik weet dat de SP daarover een aantal vragen heeft die ook voor mijn fractie relevant zijn. Mag ik Gedeputeerde Staten complimenteren voor de stappen die zijn gezet in de uitbreiding van het R-net, waarvan de eerste lijn in Zuid-Holland tussen Leiden en Zoetermeer recent is gaan rijden? Dit zijn allemaal voorbeelden van zaken waarbij de provincie een rol speelt en waarmee wij tijdens de campagne de boer op kunnen en die kunnen leiden tot nieuwe afspraken voor een volgende periode. Ik hoop van die concrete acties, waaraan onze inwoners daadwerkelijk iets hebben, vandaag nog veel voorbeelden te horen. Dank u wel. De heer BRAAM (PVV): Vandaag spreken wij over de laatste begroting van dit college, een college dat op veel terreinen andere keuzes heeft gemaakt dan de PVV zou doen. Toch hebben wij de afgelopen jaren een aantal constructieve voorstellen gedaan die een meerderheid van deze Staten kon bekoren. Ik noem hier onder andere het meer inzichtelijk maken van subsidies en declaraties door middel van een openbaar register. Ook in de aanloop naar vandaag hebben wij een aantal constructieve voorstellen gedaan. Wellicht zijn die nog niet voor iedereen zichtbaar geweest; u kunt onze website daarvoor benaderen. Wij hebben gepoogd om die via de griffie in te dienen maar dat bleek op een meer officiële manier te moeten. Wij nodigen u daarom uit om, behalve te luisteren naar de voorstellen waarmee ik dadelijk kom, ook even op onze website te kijken. Daar staan twaalf redenen om onderwerpen van de PVV uit te kiezen.

6 20595 Braam Wij doen deze voorstellen omdat wij denken dat het beter kan in onze provincie. Wij hopen dan ook volgend jaar rond deze tijd, na ongetwijfeld spannende verkiezingen, met een collectief ander verhaal te kunnen komen. Ik wil beginnen met het uitdelen van een compliment. De PVV is tevreden dat er licht aan de horizon is wat betreft de fusiedruk die de provincie uitoefent op gemeenten. Een positief signaal is de installatie van een aantal door de Kroon benoemde burgemeesters in de Bollenstreek. Overigens hebben wij ook de bijeenkomst van het collectief afgelopen week als positief ervaren. De PVV is en blijft van mening dat het initiatief tot herindeling te allen tijden van onderaf moet komen. De zogenaamde hulp van de provincie stellen wij niet op prijs. Wij kijken dan ook met enige zorg naar de huidige ontwikkelingen in onder andere de Alblasserwaard. Onlangs werden de gesprekken over de bestuurlijke toekomst afgebroken. Dit betekent niet dat het sein voor de provincie op groen springt om zich dieper in deze discussie te mengen. Dan enkele woorden over infrastructuur. Het college geeft aan dat de gemiddelde snelheid op provinciale wegen de komende jaren zal stijgen. Uiteindelijk moet dit in 2018 leiden tot een gemiddelde snelheid op provinciale wegen van 53 km/h in de spitsuren en 55 km/h in de daluren. De PVV kijkt gematigd positief naar deze voorspellingen. De ambitie om de gemiddelde snelheid te verhogen ondersteunen wij maar wij houden een slag om de arm want de op het eerste gezicht positieve cijfers mogen voor het college geen reden zijn om op zijn lauweren te gaan rusten. In de afgelopen weken is er veel aandacht besteed aan de veiligheid op provinciale wegen. Maar liefst een kwart van het totale aantal verkeersslachtoffers valt op provinciale wegen en dat terwijl die wegen maar 6% uitmaken van het totale wegennet. Het onderzoek van de ANWB geeft aan dat een ruime meerderheid van de provinciale wegen in Zuid-Holland onvoldoende veilig is. Ik licht er een aantal uit. De N207 die loopt van Bergambacht naar Hillegom is een van de belangrijkste provinciale wegen. Ondanks het feit dat daar in de afgelopen tijd werkzaamheden zijn uitgevoerd, is er nog veel te doen. In het overzicht uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur staan nog voldoende opties open, waaraan dit college geen cent wenst uit te geven. Ook de N209 verdient meer aandacht. Zo ook de N215 op Goeree-Overflakkee. De PVV heeft er twee jaar geleden al voor gepleit om meer middelen vrij te maken voor de veiligheid op provinciale wegen. Ook willen wij meer investeren in infrastructuur. Het onderzoek van de ANWB stelt dat voor een bedrag minder dan 17 miljoen euro per jaar nagenoeg alle provinciale wegen veilig zullen zijn. De maatschappelijke baten zijn ruim tweemaal hoger dan de kosten. De PVV heeft daarom de volgende vragen aan de gedeputeerde. Wat houdt u tegen? Waarom worden er niet direct plannen gemaakt om de gevaarlijkste trajecten aan te pakken? De PVV wil daarin investeren, liever vandaag dan morgen. Dan enkele woorden over de economie. De laatste weken verschijnen er berichten dat de economie een voorzichtig herstel zou doormaken. Er worden echter terecht nog vele slagen om de arm gehouden. De economische groei is nog altijd klein en de werkloosheid extreem groot. Volgens cijfers van het CBS is meer dan 10% van de beroepsbevolking werkloos. Dat zijn ruim Zuid-Hollanders, veel meer dan de inwoners van steden als Leiden, Zoetermeer of Dordrecht. De provincie heeft echter slechts beperkte middelen om de crisis te lijf te gaan. Op veel terreinen loopt de provincie eerder in de weg dan dat zij van nut kan zijn. De PVV wil dat de provincie zich bescheiden opstelt. Faciliteren maar niet regisseren. Er is echter wel een gebied waarop de provincie een wezenlijk verschil kan maken, namelijk op het gebied van belastingheffing. Dat zal u niet verbazen. De Zuid- Hollandse opcenten zijn al vele jaren de hoogste van alle provincies. In de laatste vergadering van de commissie Bestuur en Middelen namen sommigen alvast een schot voor de boeg maar het is de PVV die vandaag wederom met een concreet voorstel komt. De PVV pleit voor het verlagen van de opcenten in 2015 met 20%. Dit levert de gemiddelde automobilist een jaarlijkse besparing op van 50 euro. Nu kan de SP weer roepen waar praten we over en dat is peanuts maar het zou mooi zijn als meerdere bestuurlijke lagen in dit land zouden starten met het verlagen van de belastingen. Waarschijnlijk kunnen wij op die manier de crisis wel te lijf gaan. Door alleen maar hoge belastingen te heffen wordt er ook geen geld meer uitgegeven en staan wij met zijn allen stil. Dus wij willen graag in 2015 de opcenten verlagen met 20%. Als dat nodig is, dan komen wij daarvoor in tweede termijn met een amendement. Gezien de discussie in de commissie zijn wij bijzonder benieuwd naar de standpunten van de andere fracties. Uiteraard nemen wij geen schot voor de boeg voor de jaren daarna maar geven het nieuwe college de ruimte om te zoeken naar structurele mogelijkheden om die 20% ook daarna te kunnen doorzetten. Om behalve de Zuid-Hollandse automobilisten ook de ondernemers enigszins tegemoet te komen, willen wij een einde maken aan de provinciale precariobelasting. Er zijn vreselijk veel mensen nodig om deze belasting te innen, terwijl die nauwelijks iets opbrengt. Daarom kan deze wat ons betreft worden afgeschaft. Hiervoor houden wij een motie achter de hand. Natuurlijk hebben wij ook bedacht hoe onze plannen kunnen worden betaald. Het zal geen verrassing zijn dat wij graag willen korten op subsidies. Het college verstrekte nogal wat subsidies. Hoewel er op dit vlak duidelijk een slag is gemaakt, waarvoor onze complimenten, kan het wat de PVV betreft allemaal nog wel wat minder. Wij hebben een overzicht gemaakt van subsidies waarvan wij denken dat de provincie die niet langer zou moeten uitkeren. Het betreft vooral subsidies voor kunst- en cultuurorganisaties en de natuursubsidies. Wij zijn overigens blij met het afbouwen van de subsidie voor de Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, al hadden we nog liever nooit één cent naar dergelijke clubs overgemaakt. Helaas is het afschaffen van de subsidie voor de natuur en Milieufederatie Zuid-Holland een druppel op de gloeiende plaat. In ons overzicht komen wij uit op een totaalbedrag van 18 miljoen euro. Het leeuwendeel daarvan wordt uitgegeven aan natuurprojecten en dat brengt mij bij mijn tweede punt. De PVV wil flink snijden in die uitgaven. De komende jaren spendeert Zuid-Holland maar liefst 270 miljoen euro aan de EHS. De PVV was, is en blijft geen voorstander van recreatie van grootschalige nepnatuurgebieden. Het provinciale natuurbeleid zou wat ons betreft hoogstens kunnen bestaan uit het op geringe schaal onderhouden van bestaande gebieden. Wij trekken geen geld uit voor de aankoop en inrichting van zogenaamde nieuwe natuurgebieden.

7 20596 Braam en Démoed Daarnaast is er sprake van een flinke algemene reserve; een kleine 40 miljoen euro is vrij besteedbaar. De PVV wil dit bedrag daadwerkelijk uitgeven. Van oppotten wordt niemand beter, zeker niet in tijden van crisis. In de komende jaren neemt tevens de financiële ruimte toe tot een bedrag van meer dan 30 miljoen euro in Een jaar geleden sprak ik hier over het snijden in eigen vlees. Al het geld wat in dit huis wordt uitgegeven, is belastinggeld. Er bestaat geen geldkraan die lukraak kan worden opengedraaid en er staat ook geen geldboom in de tuin. Helaas legt het gesteggel over de besteding van het fractiebudget wederom de vinger op de zere plek. Die ophef is niet te wijten aan de media maar aan het kennelijk onvermogen om ons aan onze eigen regels te houden. Dit soort zaken straalt af op de gehele politiek, op alle partijen, ook op partijen zoals de PVV die hun zaken wel op orde hebben. Ik hoor mensen al denken het is weer zover en geef ze eens ongelijk. De heer DÉMOED (CDA): De Begroting 2015 is de laatste in deze Statenperiode. Dat is wat ons betreft een bijzonder moment, waarin je als fractie op terugkijkt op voornemens en resultaten. Wij willen echter beginnen met onze drijfveren en die zijn kort samen te vatten in de titel Wij zijn er voor u. Het CDA is een partij van de samenleving. Wij vertrouwen op de kracht van de samenleving, op de inzet van mensen, maatschappelijke organisaties en bedrijven om daaraan zelf vorm te geven. De overheid moet hen daarin ondersteunen door ruimte te scheppen, door duidelijke regels te stellen en ook grenzen, waar dat nodig is of door juist een extra steun in de rug te geven, waar dat kan. In Zuid-Holland is het druk. Er wonen veel mensen, er wordt ruimte gevraagd voor bedrijvigheid, voedselproductie, ontspanning en natuur. De behoeften veranderen omdat de wereld verandert in Zuid-Holland maar ook daaromheen. Wij moeten blijven zoeken naar de goede antwoorden op maatschappelijke ontwikkelingen. Het CDA wil dat doen samen met onze inwoners, maatschappelijke organisaties en bedrijven. Sleutelwoorden zijn voor ons verbinden en dienstbaar zijn. De Begroting kent een aantal uitgangspunten. Zo is er tot 2050 een groei van het aantal inwoners in Zuid-Holland voorzien van Dit is de helft van de totale groei van Nederland. Dit heeft niet alleen grote gevolgen voor de kwaliteit van de leefomgeving maar ook voor de mobiliteit in de provincie waar de ruimte toch al schaars is. Als de economie zoals verwacht, en daar zien wij natuurlijk naar uit, weer aantrekt, leidt dit ook nog eens tot een groei in het goederenvervoer. Automobiliteit speelt met name een rol in het buitengebied. Dat pleit ervoor om investeringen in het openbaar vervoer vooral in het stedelijk gebied te laten plaatsvinden. Wat betekent dat voor de periode die voor ons ligt? Voor het CDA betekent dat een blijvende inzet op mobiliteit, integraal op wandelen, fiets, infrastructuur, openbaar vervoer, logistiek over weg en water. Doorstroming betekent voor ons s avonds samen kunnen eten, op tijd naar vereniging of sportclub en ruimte voor ondernemen. Wij zullen dat vandaag vertalen in een concrete visie en voorstellen. Een groene draad in onze bijdrage is dat het CDA vindt dat Zuid-Holland meer werk moet maken van duurzame ontwikkeling. Duurzaamheid vertalen in de energieopgave. De initiatieven rond het warmte-koudebureau moeten meer vaart krijgen. Ruimte voor initiatieven op basis van publiek-private samenwerking. Dat gebeurt nu nog veel te fragmentarisch. Wij vragen het college om daarop straks te reageren. Duurzame ontwikkeling moet inhoud krijgen door de beleidsvelden heen, in beheer en onderhoud van wegen, in de richting van de leefomgeving en in de regionale economische impulsen. Duurzaamheid en innovatie als motoren van onze Zuid- Hollandse economie. U mag van het CDA in de komende tijd een visie en initiatieven verwachten om hieraan in de periode concreet invulling te geven. Graag openen wij het debat met het college maar vooral met andere partijen over dit thema. Eigenlijk een vergelijkbare uitnodiging als die van de heer Hillebrand maar dat treft; in tijden van verkiezingscampagnes vinden ook veel bijeenkomsten buiten dit gebouw plaats. Ik denk dat uw uitnodiging prima gecombineerd kan worden met allerlei andere initiatieven. Ik vind het in ieder geval een heel waardevol initiatief, zoals u dat vandaag formuleerde. Uiteraard zult u ook het CDA op deze bijeenkomsten aantreffen. Wij zien uit naar het debat om overeenkomsten maar ook de verschillen die er ongetwijfeld zijn, te kunnen aangeven voor de kiezers. Voor het openbaar vervoer moeten nieuwe initiatieven gestimuleerd worden. Zo is het bundelen van provinciale en gemeentelijke vervoersstromen een kans. De gedeputeerde is daar hard mee bezig. Het is jammer dat de Hoeksche Waard pas op de plaats heeft moeten maken maar wij zijn benieuwd naar de resultaten op Goeree-Overflakkee. In de Hoeksche Waard gebeurt wel iets door kleinschalige initiatieven met buurtbussen die met vrijwilligers tal van mensen vervoeren op routes die anders niet bediend zouden worden. Wat willen wij nog meer? Wat schetst onze verbazing en wat wekt vooral onze irritatie, het UWV spreekt deze vrijwilligers erop aan dat hier sprake is van verdringing van regulier werk. Daar gaat de overheid dus op een niet uit te leggen manier de mist in. In het kader van wij zijn er voor u vinden wij dat ook de provincie een rol moet spelen bij de oplossing van dit probleem. Ik heb in de media gelezen dat minister Asscher daarom initiatieven onderneemt maar daarmee is dit probleem nog niet opgelost. Door alle publiciteit lijkt het UWV pas op de plaats te hebben gemaakt. Extra vrijwilligers hebben zich in dat gebied dan ook al aangemeld. Wij zullen vandaag een motie indienen waarin wij GS oproepen om zich nadrukkelijker in te zetten voor OVinitiatieven van vrijwilligers die in onze concessiegebieden de witte vlekken van de concessie kunnen bedienen, om de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid te bewegen om het afgeven van deze beschikkingen te versoepelen en aan de schotten in de regelgeving, zoals die er nu nog zijn, direct een einde te maken. In dit verband geldt dan ook geen woorden maar daden. Op 1 januari 2015 kunnen wij zeggen dat de jeugdzorg een zaak van de gemeenten is. Het provinciale loket is dan dus gesloten. Juridisch is dat ook zo. Voor het CDA is echter veel belangrijker dat er geen pijn ontstaat voor deze kwetsbare groep mensen door de transitie. Wij pleiten er vandaag niet voor om een taak te houden want die hebben we niet maar wellicht is er wel een rol voor de provincie in de sfeer van kennis en afstemming, bijvoorbeeld in een platform met gemeenten. Van ons de vraag aan de gedeputeerde of hij dat wel eens gepeild heeft.

8 20597 Démoed, F. Vermeulen en Voorzitter Dat brengt mij bij een ander kernpunt van deze bijdrage. Als provincie zijn we een onderdeel van een netwerksamenleving, waarin we soms nodig zijn om het doel van een ander te kunnen realiseren. Wordt het daarmee geen kerntaak van de provincie? Het antwoord daarop is nee. Maar het mag evenmin leiden tot een reactie in de zin van het behoort niet tot onze kerntaak, dus wij kunnen daarin geen rol spelen. De nieuwe Participatiewet wil dat de mensen vooral meedoen. Dat is geen taak van de provincie want daarin werken kennisinstellingen, regionale organisaties en gemeenten samen. Voor het leggen van verbindingen in concrete projecten kan ook de provincie nodig zijn. Draaien wij dan ons hoofd om met de mededeling sorry, dat is niet onze zaak of gaan wij samen met eenieder die nodig is ervoor zorgen dat mensen echt kunnen meedoen? Soms heb je in werkelijkheid geen directe taak maar wel een rol in het proces. Het CDA wil de mens centraal stellen bij het ontwikkelen en uitvoeren van taken en vertalen naar leefbaarheid in dorp en wijk. Als wij daarvoor nodig zijn, dan is de discussie over kerntaken wat ons betreft ondergeschikt. Omdenken is nodig. Geen onnozele debatten over of wij er wel van zijn. Pak je rol en weet je ervan bewust dat je onderdeel bent van die prachtige netwerk. Het CDA wil in de komende periode invulling geven aan het Right to Challenge, ook in Zuid-Holland. Naar het voorbeeld van Engeland en Denemarken ontstaan meer lokale initiatieven die te maken hebben met dit buurtrecht. Het Right to Challenge heeft in zich dat verantwoordelijkheid wordt gespreid en groepen inwoners nadrukkelijk een rol nemen in de publieke dienstverlening en daarmee het recht krijgen om zelf verantwoordelijkheid te nemen in die publieke dienstverlening. Wij zien vooral toepassingen in beheertaken op het gebied van groen en infrastructuur. Naast kansen op lokaal niveau zijn er ook zeker kansen op provinciaal niveau. Uiteraard moeten we goed nadenken over een praktische vormgeving maar belangrijker is dat wij de gedachte achter het Right to Challenge, het vergroten van de kracht van de samenleving, vandaag onderschrijven. De CDA-fractie wil samen met andere partijen werken aan een initiatiefvoorstel om dit in de komende periode vorm te geven. Er ligt dus ook een vraag voor andere fracties om daarop een reactie geven. Creativiteit en particulier initiatief waren de doelen toen wij vorig jaar een motie indienden voor een pilot met de regelvrije zones. Wij hebben nog niet de indruk dat u daarvan voldoende werk hebt gemaakt. Wij verwachten dat u daarmee vaart maakt en ook daadwerkelijk loslaat en ruimte biedt. Wanneer kunt u ons daarover informeren en, beter nog, resultaten presenteren? Misschien betekent de stilte dat er geen regels meer zijn maar ook dan horen wij dat graag. Wij zijn blij met de visie op Zuid-Holland van de Commissaris van de Koning. Hij pleit voor een zichtbare en herkenbare provincie die haar rol pakt. Wij zijn het ermee eens dat een minimalistische benadering uiteindelijk leidt tot een kleurloos Zuid-Holland zonder meerwaarde. Daarin past de benadering die wij net hebben toegelicht; pak je rol als anderen daarom vragen, loop anderen niet voor de voeten en wees stevig in de positionering van Zuid-Holland. Als ik dat vertaalde maar een voorbeeld, dan is het CDA voorstander van een provinciale rol op onderwijsarbeidsmarkt, simpelweg omdat wij in het leggen van verbindingen nodig zijn om resultaten te kunnen boeken. Er komen prachtige arrangementen tot stand vanuit het bedrijfsleven maar vaak kan de overheid niet ontbreken om een concreet resultaat te boeken. Een hernieuwde focus op deze relatie dus wat ons betreft. De heer F. VERMEULEN (VVD): Met betrekking tot onderwijs en arbeidsmarkt hebben wij in het verleden discussie gevoerd over de vraag of al die grote cheques aan allerlei initiatieven wel goed zijn of dat de provincie beter een faciliterende rol zou kunnen vervullen door bijvoorbeeld mensen bij elkaar te brengen. Zet een tent op het Malieveld en breng partijen bij elkaar. Dat kost niet heel veel subsidie maar biedt wel mogelijkheden. Hoe ziet u dat? De heer DÉMOED (CDA): Ik ben het voor een deel met u eens. De oplossing ligt niet altijd in een concrete financiële bijdrage. Soms is geld de oplossing maar lang niet altijd. Het feit dat de provincie er is, kan zeker een van de verbindingen zijn waarover wij het moeten hebben. Dat is ook de lijn van onze insteek. Wij zijn niet zozeer de drager van de taak onderwijsarbeidsmarkt maar wij zijn soms onmisbaar omdat er anders niets tot stand komt. Ik heb al eerder het voorbeeld genoemd van de visserij op Goeree-Overflakkee. Visserij behoort niet tot onze taak maar wij zijn wel nodig om bij de EU subsidies aan te vragen. En daarvoor moeten de loketten hier toch gewoon opengaan. De heer F. VERMEULEN (VVD): Ik ben het daarmee eens. U stapt ook niet af van het principe dat maximaal twee overheidslagen zich met een onderwerp bezighouden, zoals onder het kabinet-balkenende is bedacht? De heer DÉMOED (CDA): Nee want dan krijgen we weer verwarring. Daar pleit ik dus niet voor maar wij zijn soms gewoon nodig en dat is ook prettig want anders zouden wij er niet toe doen. De VOORZITTER: Excuses voor de onderbreking maar ik meende een punt te horen. De heer DÉMOED (CDA): Dat klopt. Ik ga verder. Ik kom op de relatie tussen stad en platteland. Sterk in stad en platteland; het CDA is zoals u weet voorstander van afschaffing van Wgr-plus-status. Tegelijk staat de positie van Den Haag en Rotterdam buiten kijf. Voor ons is helder dat Zuid-Holland geen knip voor de neus waard zou zijn als zij het profiel van deze steden en hun potentie niet aan de stad zelf laat. Tegelijk moet Zuid-Holland vanuit het provincie zijn ook verbinding maken. Er is ruimte voor één provincie wat ons betreft. Een enorme opgave voor de stad en provincie met volop kansen voor samenwerking. Op het terrein van het natuurbeleid is inmiddels veel bereikt. Wij wachten met spanning op de nieuwe Wet natuurbescherming. De consequenties daarvan zijn nog niet bekend. Bij de voorjaarsnota zal hierover duidelijkheid komen maar wij geven nu vast aan dat de gevolgen van deze wet niet ten koste mogen gaan van belangrijke beleidsmaatregelen die op dit moment ingezet worden. Het CDA denkt aan het agrarisch natuurbeheer, de inzet van vrijwilligers en de afronding van het gebiedsprocessen in bijvoorbeeld de Krimpenerwaard en Gouwe Wiericke.

9 20598 Démoed en Schaapman Bij de beoordeling van deze begroting hebben wij een goede balans gezien tussen investeringen en behoedzaamheid. Het CDA is van mening dat de vrije ruimte die uit deze begroting blijkt ook beschikbaar blijft voor een nieuwe Statenperiode om de komende coalitie in staat te stellen accenten te leggen. Voor ons is nu het Hoofdlijnenakkoord de basis en met vreugde zien wij dat deze coalitie van VVD, CDA, SP en D66 op koers ligt. Wij zien uit naar de evaluatie door de Randstedelijke Rekenkamer en het debat daarover. De uitgangspunten in de begroting hebben onze instemming. De toevoeging van middelen aan programma 2, Mobiliteit, is in lijn met de afspraken. De ontwikkelingen in het Provinciefonds zijn grillig en onberekenbaar. Het niet verhogen van de motorrijtuigenbelasting heeft onze instemming. Het is in deze tijd van gewenste investeringen van bedrijven en inwoners goed om een lastenverhoging tot een minimum te beperken. Wij hebben wel onze zorgen over de structurele houdbaarheid van de provinciale financiën, vooral door het renterisico vanwege onze hoge kapitaallasten. In de begroting zijn nog twee zaken die wij vandaag concreet willen benoemen. Investeringen in de organisatie zijn soms nodig, zo ook nu. Maar wij vragen u bij de invulling een visie te hebben op hoe de expertise beschikbaar te krijgen. Uitbreiding van de formatie heeft daarbij niet onze voorkeur. Verder is de voorgestelde investering in duurzaamheid, innovatie en behoud van voldoende zoetwater op Goeree-Overflakkee voor de CDA-fractie een mooi gebiedsinitiatief. Wij hebben daartoe bij de kadernota al opgeroepen. Ik rond af met de conclusie dat verbinden alleen kan als je echt iets doet met de initiatieven uit de samenleving. Laten wij als overheid een waardig partner zijn en ruimte geven aan creativiteit en samenwerking. Alleen dan krijgen wij een herkenbare provincie in Zuid-Holland. Alleen dan maken wij het credo wij zijn er voor u waar. Bij ons werk aan de samenleving blijven wij altijd voor ogen houden dat wij de grond slechts te leen hebben gekregen om deze door te geven aan onze kinderen en kleinkinderen. Dank u wel. INGEDIEND IS: Motie 529/6743 van de leden Heemskerk en Démoed over stimuleer vrijwilligers in OV Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen op 12 november 2014 ter behandeling van bovenvermeld agendapunt; Constaterende dat: er problemen ontstaan met beschikkingen van het UWV bij initiatieven van vrijwilligers (met een uitkering) om niet bediende routes binnen onze concessie toch te bedienen, zoals recent met de buurtbussen lijn 711 en 712 in de Hoeksche Waard; daardoor in afgelegen gebieden geen openbaar vervoer meer zal plaatsvinden. Overwegende dat: de provincie verantwoordelijk is voor de ontsluiting van alle gebieden binnen de Zuid-Hollandse concessies; er initiatieven zijn voor de aan te besteden concessie HWGO om gemeentelijke en provinciale vervoersstromen te bundelen, juist om ook afgelegen gebieden goed te kunnen bedienen; wet- en regelgeving vanuit de rijksoverheid een optimale en betaalbare invulling hiervan met behulp van vrijwilligers belemmert; dit geldt voor gebieden elders in de provincie en elders in het land; de provincie initiatieven van burgers wil ondersteunen en vrijwilligers in hun kracht wil zetten. Roepen het college op: de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ook namens de provincie Zuid-Holland te bewegen het afgeven van beschikkingen voor het inzetten van vrijwilligers op buurtbussen structureel te versoepelen, De heer SCHAAPMAN (ChristenUnie en SGP): Vandaag ligt voor de Begroting 2015 en de fractie van ChristenUnie en SGP wil vandaag niet al te veel vooruitkijken; daarvoor zullen de maanden hierna voldoende gelegenheid bieden. Ik speel wat korter op de bal, de Begroting 2015, waarvan ik reeds eerder namens onze fractie heb gezegd dat er gesproken kan worden van een solide begroting met een meerjarige dekking die goed is met financiële ruimte op het incidentele vlak. Tegelijkertijd echter wel wat dreiging op de lange termijn omdat wij zien dat er echt wat nodig is rond infrastructuur. Over de ruimte en de reserves hebben wij uit en te na gesproken. Reserves zijn altijd een thema. Potten wij geld op, in de woorden van de heer Braam. Dat is wat de fractie van de ChristenUnie en SGP betreft echter niet aan de orde want wij zien dat er vooral veel geld moeten gaan zitten in wat de Egalisatiereserve is gaan heten, omdat er toekomstige financiële opgaven liggen met betrekking tot de infrastructuur, zowel in de aanleg maar zeker in het onderhoud. Ik kan niet vaak genoeg benadrukken dat in de presentatie van alle reserves die de provincie erop nahoudt ik heel graag zou zien dat die Egalisatiereserve apart zichtbaar wordt gemaakt, omdat duidelijk is dat daar toekomstige uitgaven tegenover staan op een andere manier dan in heel veel andere reserves is vastgelegd. Daar is toch altijd met een politiek besluit gemakkelijker aan te komen. Dus ik heb nogmaals in de richting van GS de oproep: als wij in de Staten wederom praten over die reserves, deze apart zichtbaar te maken. Over infrastructuur gesproken; met plezier constateren wij dat de aandacht voor beheer en onderhoud is gegroeid en dat we voor het eerst niet alleen een Meerjarenprogramma Infrastructuur (MPO) maar daarbij ook een Meerjarenprogramma Onderhoud (MPO) voorgelegd krijgen. Daar zijn wij blij mee. Met betrekking tot de motorrijtuigenbelasting sluit ik aan bij het voorstel dat GS ons hebben voorgelegd. Wij zijn zuinig, op onszelf, maar wij proberen ook zuinig te zijn naar buiten toe en de motorrijtuigenbelasting opnieuw niet te verhogen. Dat steunen wij. Ik ga door met het thema ruimtelijke ordening, waarop een belangrijke taak voor de provincie ligt. Wij kunnen zien dat wij in het afgelopen jaar een goede basis hebben gelegd voor een goede ruimtelijke ordening. Ik denk dat wij op die stevige basis volgend jaar verder kunnen. Er ligt wel een opgave op het terrein van natuur en boer.

10 20599 Schaapman De heer Hillebrand refereerde daar al aan. Wij hebben inmiddels vanuit de Staten een masterclass landbouw organiseert, juist omdat er zoveel beweging is in de grondgebonden landbouw, bijvoorbeeld rond de melkquota. Veel boerenbedrijven stoppen. Er ligt daarom een opgave voor de toekomst, waar wij nog lang niet uit zijn. Die masterclasses hebben ons wat meer inzicht gegeven. Het debat daarover zullen wij in commissies en Staten moeten vervolgen. Wij staan daar open voor, dus wij gaan graag in op een uitnodiging van de heer Hillebrand om over belangrijke thema s van gedachten te wisselen. Ben ik bij het open landschap. De fractie van de ChristenUnie en SGP heeft aandacht gevraagd voor het thema snel internet in buitengebieden. Wij hebben daarover onlangs van GS een notitie gekregen die wel erg de stap naar voren maakt door niet alleen over 4G maar al over 5G te gaan spreken maar dan spreken we inmiddels ook over het jaar Vandaag zult u vanuit de ChristenUnie en SGP-fractie op dit thema geen motie of amendement aantreffen; er is meer werk nodig om dat goed voorbereid in deze Staten te brengen maar wij zien de opgave nog steeds liggen in het buitengebied om daar ook geen achterstanden te creëren of in stand te houden ten opzichte van de meer verstedelijkte gebieden wat betreft internet. Ook als je zou werken met een 4G-constructie, dan zijn zowel de kosten als de bereikbaarheid in deze gebieden een probleem. Dat zou een mooier kunnen en moeten. Over mooi gesproken; een mooier Zuid-Holland is wat wij allemaal nastreven. Dat staat vast wel weer in de programma s en dat ligt ook altijd besloten in onze bijdrage. Vanuit die optiek wil ik nog even kijken naar het jaar 2014 en de vinger leggen op het thema erfgoed. Wij hebben bij de najaarsnota voor erfgoed euro extra gereserveerd. Die kwam overigens niet uit de algemene middelen maar uit de reserve die in die portefeuille zat. Na overleg met de gedeputeerde hierover hebben wij geconstateerd dat hier nog een opgave ligt voor Een elftal projecten, Restauratie van Rijksmonumenten geheten, ligt klaar om ter hand genomen te worden maar het subsidieplafond is bereikt. Gelet op de incidentele financiële ruimte en gelet op een subsidiebijdrage die hier verstrekt zou kunnen worden, zouden wij daarvoor graag een voorstel doen maar dat past niet want wij spreken over de Begroting 2015 en dit gaat over een plafond voor Ik heb daarom een motie voorbereid die wij bij dezen indienen omdat die bijna de strekking van een amendement heeft. Ik kan echter vandaag niet iets amenderen uit Daarom willen wij bij uitzondering een motie indienen in eerste termijn die aan GS vraagt om in december 2014 aan Provinciale Staten een besluit voor te leggen ter eenmalige verhoging van het subsidieplafond 2014 Restauratie Rijksmonumenten ter hoogte van euro. Het bedrag is gebaseerd op de elf projecten die klaarliggen, die geheel aan alle subsidievoorwaarden voldoen maar alleen door dat glazen plafond heen schieten. Dat kunnen wij hiermee opruimen. Die projecten tellen samen op tot ongeveer euro. Dat is veel geld maar ik wijs de fracties erop dat ik dan de eerste ben die vandaag over 10 miljoen euro gaat spreken want daar heeft nog geen enkele andere fractie over gesproken. Het gaat natuurlijk over 10 miljoen voor een maatregelenpakket voor Grevelingen en Volkerak, waarmee wij zouden moeten instemmen. De fractie van de ChristenUnie en SGP begrijpt dat daarover gesproken moet worden met de andere overheden en dat daarvoor een bedrag gereserveerd moet worden maar we vragen wel aan de gedeputeerde om een concreet uitgewerkt voorstel in het komende jaar, als wij hiermee instemmen, zodat wij er nadrukkelijk apart over kunnen besluiten. Dan rest mij nog een tweetal thema s. Allereerst het thema jeugd. Ik denk dat de overdracht in 2015 naar de gemeenten door de provincie op een goede wijze is voorbereid. Wij zijn ook blij met de uitwerking die GS hebben gegeven aan het invoeren van een aantal pilots op ons verzoek om in een aantal regio s alvast te experimenteren. Dat heeft leerervaring opgeleverd en dat heeft geholpen. Wij krijgen begin december nog een slotbijeenkomst, waarin wij met elkaar de balans willen opmaken over de manier waarop gemeenten er in regionaal verband voor staan en hoe wij de jeugdtaken zullen overdragen. Wij zien dat met vertrouwen tegemoet. Dat brengt mij ten slotte bij het onderwerp Groenservice Zuid- Holland (GZH). Wij hebben daarvoor eerder aandacht gevraagd omdat wij problematiek besloten zien liggen in de toekomst van de GZH. Wij zien dat er gelijktijdig een discussie plaatsvindt over de reconstructie van de recreatieschappen en dat die twee dingen op een lastige manier door elkaar heen lopen. Wij zijn er niet op uit om eerst het ene en dan het andere te doen; wij zouden liever twee sporen naast elkaar ontwikkeld zien worden, waarin met gemeenten en andere partners wordt gesproken over een nieuwe inrichting van de recreatieschappen en parallel daaraan hoe je met de GZH zou kunnen omgaan in de toekomst. Ik geloof dat het college van Gedeputeerde Staten vooral het zicht heeft op verzelfstandiging. Wij hebben daarover nog niets besloten. Het is goed dat beide worden vastgepakt maar niet met elkaar wordt verweven. Wij horen graag van Gedeputeerde Staten hoe zij dat willen oppakken in de komende periode. De begroting waarmee wij straks zullen instemmen, zal voor Gedeputeerde Staten een groot aantal taken met zich meebrengen die in 2015 uitgevoerd moeten worden. De fractie van de ChristenUnie en SGP wil u bij de uitoefening daarvan Gods zegen toewensen. Dank u. INGEDIEND IS: Motie 530/6743 van de leden Schaapman en Van Dieren over erfgoed. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen ter behandeling van bovenvermeld onderwerp; Constaterende dat: er in 2014 elf restauratieprojecten resteren, die alle voldoen aan de criteria voor subsidieverlening; dit alle rijksmonumenten zijn; het daarmee gemoeide subsidiebedrag 0,9 mln. betreft; het subsidieplafond 2014 voor restauratie Rijksmonumenten is bereikt; de begroting 2015 het financiële beeld van de Najaarsnota bevestigt c.q. aangeeft dat er incidenteel voldoende incidentele financiële ruimte is: de algemene reserve bedraagt 69,6 mln. waar een minimum van 30 mln. is vereist;

11 20600 Voorzitter en P.L. Vermeulen Overwegende dat: de provincie Zuid-Holland een aantal stevige voorwaarden aan subsidieverlening verbindt waaraan al de ingediende projecten voldoen; slechts het subsidieplafond een obstakel vormt om tot subsidieverlening over te gaan; restauratie van dit erfgoed bijdraagt aan een mooier Zuid- Holland; een subsidie aan de restauratieprojecten eenmalige bijdragen betreffen c.q. de begroting van de provincie niet structureel belasten; er ruim voldoende incidentele financiële ruimte is om het subsidieplafond eenmalig te verhogen; door toekenning van de subsidie geen achterstanden ontstaan; Verzoeken het college: Om in december 2014 aan Provinciale Staten een besluit voor te leggen ter eenmalige verhoging van het subsidieplafond 2014 restauratie rijksmonumenten ter hoogte van 0,9 miljoen euro; en gaan over tot de orde van de dag! De VOORZITTER: De ingediende motie zal worden rondgedeeld en maakt deel uit van de beraadslagingen. Dat geldt ook voor motie 529 van het CDA die zojuist is rondgedeeld. Ik geef graag het woord aan de heer Vermeulen van de SP. De heer P.L. VERMEULEN (SP): In een land waarin je van de ene verbazing in de andere valt, als het gaat om falende bestuurders, slapende en lakse toezichthouders en soms zelfs ronduit schaamteloze zelfverrijking bij financiële instellingen, de zorg, woningbouwcorporaties, het onderwijs en soms zelfs de overheid, is het ook wel eens fijn om te constateren dat onze provincie een baken van degelijkheid en rust is wat dat betreft. Ik geef toe dat er wel eens iets het nieuws haalt als de besteding van fractiegelden maar over het algemeen is er sinds de Ceteco-affaire uit de jaren negentig gelukkig weinig aan de hand. Dat wil ik hier toch maar eens noemen. Vorig jaar keek ik bij de beschouwingen terug op wat er bereikt is gedurende de achttien jaar dat de SP in de Staten zit. Daar ging ik natuurlijk vooral op in vanwege de bijdrage daaraan door deze coalitie. Ik ga dat nu niet herhalen. Het college ligt op koers, ook al gaan sommige zaken misschien wat trager dan wij graag zouden willen. Wij komen daarop terug bij de behandeling van het rapport van de Randstedelijke Rekenkamer. Ik moest vorig jaar ook de woorden van een van mijn voorgangers, Fenna Vergeer, aanhalen die in 1995 stelde dat er een grote en groeiende tweedeling in de maatschappij was tussen arm en rijk. Helaas staan wij nu weer op zo n punt. Terwijl wij het als Staten hebben over belangrijke zaken als groen, openbaar vervoer en ruimtelijke ordening, maken veel mensen zich in deze tijd zorgen over het behoud van hun baan, hun studieschuld en de zorg voor onze ouderen. Ik ga nu niet uitgebreid het kabinetsbeleid bekritiseren want daar zijn anderen voor, maar de SP maakt zich wel grote zorgen over deze mensen want zij verdienen steun van de overheid. Deze mensen kijken waarschijnlijk om een heel andere reden uit naar de verkiezingen in maart volgend jaar, dan velen in deze zaal. Dan de begroting. Die is uiteraard beleidsarm maar laat wel een financieel gezonde provincie achter voor een volgende coalitie en college. Er is inmiddels meer en beter inzicht in de kapitaal- en beheerlasten op de lange termijn en de dekking die daarbij hoort maar het college constateert ook terecht dat er helaas nog steeds financiële onzekerheid blijft en dat wij daarom behoedzamer moeten begroten. Toch moet er bij een relatief beleidsarme begroting vooruit gekeken worden en zijn er beperkt extra investeringen en reserveringen nodig. De reservering voor de verbetering van de waterkwaliteit in de Zuidwestelijke Delta steunen wij van harte en wij hopen dan ook dat dit project snel samen met de regio opgepakt kan worden. Wij kijken in het verlengde van dit project ook heel erg uit naar de getijdencentrale want onze energievoorziening en de innovatie kunnen immers wel wat verduurzaming gebruiken. Dat is iets waar het IPPC ons onlangs weer eens even op heeft gewezen. Ook op bestuurlijk gebied is extra inzet nodig. Een aantal gemeenten krijgt het financieel steeds zwaarder en het toezicht op deze gemeente moet op peil blijven. Wij hebben hier vele malen over gesproken in de afgelopen jaren en daarbij is het beeld gerezen dat de provincie permanent de vinger aan de pols houdt en de gemeenten steunt waar mogelijk. Die rol vinden wij erg belangrijk en met deze begroting houden wij die rol op peil. Dat is ook het geval bij de bestuurlijke samenwerking van gemeenten. Het college is zich in de loop van deze periode meer als bestuurlijke partner gaan opstellen en dat is een verstandige lijn die voortgezet moet worden. Een mooi voorbeeld daarvan is de conferentie van afgelopen maandag in de Bollenstreek. Daar zie je dat onder andere de aanpak van de regionale economie verder reikt dan alleen de Bollenstreek zelf. De behoefte aan een bestuurlijke partner die op grotere schaal partijen bij elkaar kan brengen om die aanpak op gang te krijgen is groot en de provincie moet die rol zeker blijven vervullen. Wij willen ook nog even vooruitkijken bij het openbaar vervoer. Daar is van alles over te zeggen maar ik beperk mij nu tot één onderdeel. Openbaar vervoer kan altijd beter. Wij snappen ook wel dat het moeilijk is om met de kleinere bijdrage van het Rijk het vervoer op peil te houden. De heer Démoed stipte ook een belangrijk punt aan, namelijk de inzet van vrijwilligers in de dunbevolkte gebieden. Wij willen echter ook nog eens kijken naar het systeem met drie concessiegebieden. Wij denken dat wij voordelen kunnen behalen als we kunnen komen tot één concessiegebied, waarover de provincie Zuid-Holland gaat. Om de volgende Staten de kans te geven die stap al dan niet te zetten, verzoeken wij het college bij motie om te onderzoeken welke effecten dit zou hebben voor de reiziger en de provincie en op welke termijn dit geregeld zou kunnen worden. Ik zal u daarvoor zo dadelijk een motie overhandigen. Dat brengt mij bij de woorden van de heer Hillebrand. Ik denk dat hij zeker een punt heeft en wij gaan dan ook vanaf deze plek graag in op zijn uitnodiging. Zijn opmerking over de bespreking cultuur hier in ons provinciehuis is opvallend en voor een groot deel terecht. Opvallend want sinds de afgelopen verkiezingen zien wij toch wel een flinke vernieuwing in dit huis met een groot aantal nieuwe Statenleden, maar blijkbaar zijn er toch mechanismen waardoor iedereen uiteindelijk weer in hetzelfde stramien gaat handelen.

12 20601 P.L. Vermeulen, Voorzitter en Kleijweg Anderzijds is een zeker collectief politiek geheugen ook van belang. Ik weet niet of we daar helemaal uit gaan komen maar laten wij in gesprek gaan en kijken waar dat toe leidt en welke rol Statenleden die al wat langer meelopen kunnen spelen in dat verhaal. In mijn inleiding constateer ik dat er in onze provincie sprake is van een stabiel bestuur, dat wel, met weinig tot geen politieke onrust en incidenten met de verkiezingen op komst spreek ik vanaf deze plek de wens uit dat wij er met zijn allen voor zorgen dat dat zo blijft. In tijden dat veel van onze inwoners zich zorgen maken over hun toekomst, is vertrouwen in de politiek van het grootste belang. INGEDIEND IS: Motie 531/6743 van de leden Van Aelst, Wenneker, Démoed, Hillebrand, Brill en De Zoete over onderzoek mogelijkheden één provinciale concessie. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen op 12 november 2014 ter behandeling van bovenvermeld agendapunt; Constaterende dat: er regelmatig gesproken wordt over de wenselijkheid van 1 concessiegebied voor provinciaal openbaar vervoer in plaats van 3; er weinig duidelijk is over de gevolgen van en mogelijkheden voor een dergelijk besluit; Overwegende dat: de kosten voor drie afzonderlijke aanbestedingen vermoedelijk hoger liggen dan 1 grote aanbesteding; er verschillen bestaan in kosten en aanbod tussen de verschillende concessiegebieden; als er verschillende vervoerders zijn er afspraken gemaakt moeten worden over concessiegrensoverschrijdende lijnen; er aan een dergelijke belangrijke beslissing gedegen onderzoek ten grondslag moet liggen; Verzoeken het college: 1. te onderzoeken welke effecten het samenvoegen van de drie provinciale concessiegebieden voor openbaar vervoer zou hebben; 2. te onderzoeken welke effecten het samenvoegen met andere concessiegebieden, binnen en buiten de provincie, zou hebben; 3. te onderzoeken op welke termijn de 3 provinciale concessiegebieden tot 1 gefuseerd zouden kunnen worden; 4. te onderzoeken welke financiële gevolgen een dergelijke fusie zou hebben voor de provincie en voor het provinciale openbaar vervoer; 5. te inventariseren welke tarifaire verschillen er tussen de verschillende concessiegebieden in de provincie zijn en welk effect een samenvoeging van de concessiegebieden zou hebben voor de kosten voor de reiziger (meerekenend welke (synergie)voordelen er door het hebben van 1 concessiegebied terug zouden kunnen vloeien in het vervoer); 6. de onderzoeksopdracht te zijner tijd te bespreken in de betreffende Commissie; en gaan over tot de orde van de dag! De VOORZITTER: Dank voor uw bijdrage en uw laatste woorden. Ik geef het woord aan mevrouw Kleijweg. Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): GroenLinks staat een Zuid-Holland voor ogen waar het goed leven is, waar wonen, werken en gezondheid naast elkaar bestaan. GroenLinks wil een verbinding leggen tussen de Zuid-Hollandse dynamiek en een toekomst die gericht is op duurzaamheid en duurzame innovatie. Een toekomst met een schone economie en met kwaliteit van leven. Met schone lucht, schoon water en een schone bodem. En met groene ruimte, bereikbaar voor iedereen. De voorliggende begroting heb ik door de coalitiepartijen al verschillende keren een beleidsarme begroting horen noemen. Wij zien iets anders. Wij zien dat de energie die de vorige begroting nog uitstraalde, in deze begroting niet meer terugkomt. Het college schreef toen over de economische situatie als een nieuwe periode, die nieuwe kansen biedt, kansen voor de economie, gebaseerd op duurzame energie en bio based grondstoffen. En, zo stond in de Begroting 2014, het zijn dan ook deze veranderingen waarop Zuid-Holland in de tweede helft van deze collegeperiode wil inzetten. Business as usual is geen optie, stond er. Nu is het veranderen van koers geen gemakkelijke opgave. Verandering van de economie naar een duurzame economie kan op flinke weerstand rekenen. Mensen houden nu eenmaal niet van veranderingen. Soms moet de politiek een handje helpen en het voortouw nemen. Wij hebben de samenleving nu eenmaal zo ingericht dat vrijwel iedereen op elk bedrijf of organisatie voor zijn eigenbelang opkomt. De politiek, in ons geval provincie, overziet die verschillende belangen en stuurt op het overkoepelende belang, op een leefbare provincie waar het gezond en plezierig wonen en werken is. In de bestuurlijke inleiding van de begroting wordt een visie op een aantal relevante ontwikkelingen beschreven. Een visie op alleen relevante ontwikkelingen is slechts een beperkte visie. Volgens GroenLinks moeten wij een visie hebben op de samenleving en minimaal op de Zuid-Hollandse samenleving. Maar, zoals ik al zei, de visie van het college gaat alleen over ontwikkelingen die het college ervan vindt. Die relevant geachte ontwikkelingen zijn er ook op drie onderdelen: economie, bestuur en financiën. Laten wij eerlijk zijn, die beperkte visie is natuurlijk ook het gevolg van geschipper van een college in de huidige samenstelling. Voorbeelden van dat geschipper zijn er te over. Ik noem een aantal voorbeelden. Luchtkwaliteit verbeteren en ook de mobiliteit bevorderen boven openbaar vervoer. Te kennen geven dat het milieu belangrijk is en een uitermate zwak en voorlopig standpunt innemen tegen bijvoorbeeld schaliegas of tegen het gebruik van Roundup. Windmolenlocaties aanwijzen en nieuwe kolencentrales toestaan. Doelstellingen over groei en multifunctionele landbouw opnemen in de begroting en uitbreiding van grootschalige eenzijdige vleeskwekerijen verder mogelijk maken. Natuurdoelstellingen afhankelijk maken van het beleid van de centrale overheid en van economische verdienmodellen. Dit zijn voorbeelden van elkaar tegenwerkende acties. Wie het allemaal tegelijk nastreeft, bereikt geen verandering.

13 20602 Kleijweg en F. Vermeulen Bovendien heb je geen eigen richting en geen sturing. Geen sturing betekent ook dat alles gaat zoals het al lang gaat. Voor alles groei- en winstmaximalisatie, verdere teruggang van de biodiversiteit en het niet halen van luchtkwaliteitsdoelen en duurzame energie laten gebruiken als extra energie zonder de fossiele energie te verminderen. Het benoemen van relevante ontwikkelingen, zoals het college doet in de Begroting 2015, is ook een volgend beleid, misschien zelfs volgzaam. Er wordt geteld en gevolgd. Nieuwe gegevens zetten niet aan tot extra actie maar tot het bijstellen van doelstellingen. Dat is vandaag al vaker gezegd. Wij hebben in de vorige cyclus letterlijk gehoord van gedeputeerde Weber dat de doelstellingen te hoog bleken en te zijn en op mijn vraag over het naar beneden bijstellen van doelen wilde hij niet zeggen dat wij een tandje bij moeten zetten. In deze coalitie wint economie in zijn smallere vorm het van economie in de bredere uitleg, ofwel groei- en winstmaximalisatie winnen het van een gezonde en plezierige woon- en leefomgeving, voorwaarden waaronder mensen productief kunnen zijn. Die smalle kijk op de economie lijkt op een kamikaze actie. Je weet dat de gevolgen fataal zijn maar toch ga je door. Het tweede onderdeel waarop het college ingaat in de bestuurlijke inleiding is bestuur met daaronder de rol van het provinciale bestuur. Of liever, de andere rol van het provinciale bestuur. Het college spreekt over horizontalisering, samenwerking met partners en inspelen op de maatschappelijke dynamiek. Dat klinkt mooi maar aansluiten bij de maatschappelijke vraag kan ook zomaar betekenen meegaan in wat gevraagd wordt. En dat laatste geldt zeker bij het ontbreken van goede kaders en strakke uitgangspunten. Bovendien is de provincie geen winkel die moet inspelen op de vraag van klanten. En ook is de provincie geen arts die medicijnen verstrekt op grond van de zelfdiagnose van patiënt. In feite hebben wij het hier over een uitholling van de provinciale taken en bevoegdheden. Let wel, GroenLinks is op geen enkele wijze tegen overleg en samenwerking maar wij weten ook dat gemeenten opkomen voor hun eigenbelang, evenals bedrijven. Dat mag, zo hebben wij dat georganiseerd, maar een provincie is er om het algemeen belang veilig te stellen. De provincie heeft overkoepelende taken. Dan kom ik bij het onderwerp financiën. Gedeputeerde Van der Sande zei in de commissie zoiets als als de wereld niet verandert, dan hebben wij op termijn een financieel probleem. Ik denk dat wij dat inmiddels allemaal wel weten. Waarom handelen wij daar dan niet naar? Omdat er afspraken zijn? Zijn die afspraken dan in beton gegoten? Hoe verstrekt de verantwoordelijkheid van dit college en de coalitie? En overigens, de wereld verandert natuurlijk maar het levert vrijwel nooit financieel voordeel op. Integendeel zelfs. Om een recent voorbeeld te noemen; het gebrek aan veiligheid op een substantieel deel van de provinciale wegen. Daar moet vast extra geld naartoe in de volgende periode. Ik heb een heleboel niet gezegd. Natuurlijk wordt er ook ingezet op goede zaak, zoals het waterdossier en het nieuwe en verbeterde fiets- en wandelpaden en het verstevigde toezicht op gemeenten (wat overigens weer op gespannen voet staat met de zogenoemde horizontalisering). Natuurlijk zijn we blij met de plannen voor de aankoop en inrichting van natuur. Het is alleen zo jammer dat elke vooruitgang zomaar weer tenietgedaan wordt door andere acties. Het is voor Zuid- Holland gemakkelijker om doelen te bereiken als de landelijke overheid eisen en regels stelt, of als wij Europese normen krijgen opgelegd of recent, als een bedrijf, de nieuwe eigenaar van Nedstaal, stelt dat de proef met het verbranden van asbest maatschappelijk niet verantwoord is. Ik kom weer terug bij visie en inzet om daadwerkelijk het verschil te willen en kunnen maken. De kring is rond. Wij hebben vijf moties die bedoeld zijn om de schade te beperken die de goede ontwikkelingen worden aangedaan. In toenemende mate wordt het autogebruik goedkoper dan reizen met het openbaar vervoer. Dat is in onze ogen een zeer onwenselijke ontwikkeling die belemmerend is voor het verbeteren van de luchtkwaliteit. Wij hebben een motie die oproept tot het koppelen van de indexatie van de opcenten aan de tarieven van het openbaar vervoer. Het doel is om ervoor te zorgen dat het collectieve vervoer voor de reizigers voldoende aantrekkelijk blijft in relatie tot het individueel vervoer. Gezien de inzet om wensen die op langere termijn niet haalbaar zijn door te zetten en daarmee de toekomstige colleges onverantwoord zwaar te belasten, roepen wij in een motie op om voor de verkiezingen geen nieuwe verplichtingen meer aan te gaan op het gebied van de aanleg van nieuwe wegen. De otter is terug in Zuid-Holland maar hij wordt net zo hard weer doodgereden. Op 4 november 2014 heeft de rechtbank in Den Haag gesteld dat wij verantwoordelijk zijn voor de bescherming van deze bedreigde diersoort. Wij roepen het college op om in actie te komen en knelpunten met betrekking tot oversteekplaatsen te inventariseren en met een plan van aanpak te komen. GroenLinks hecht grote waarde aan het compenseren van door ontwikkelingen verloren gegane landschappelijke en ecologische waarden, zoals ook in de Verordening Ruimte is opgenomen. Door tijdsverloop en andere omstandigheden is het zicht hierop, in elk geval voor Provinciale Staten, niet scherp. Wij vragen om een inventarisatie en een jaarlijkse verantwoording. De Programmatische Aanpak Stikstof en de uitbreiding van de veehouderij zitten elkaar in de weg. Met een motie vragen wij samen met de Partij voor de Dieren om inzicht in de uitbreidingscapaciteit van de veehouderijen, toetsing in de bijdrage van de gevraagde uitbreidingen aan de achtergrondwaarde van stikstof en de criteria voor de maximale uitbreidingscapaciteit. De Partij voor de Dieren dient straks mede namens GroenLinks een motie in over het gebruik van leidingwater in plaats van flessen water in de restaurants en bij de catering in provinciale gebouwen. Ik dien mijn moties nu in maar wij zullen die eventueel weer intrekken als de beantwoording daartoe aanleiding geeft. De heer F. VERMEULEN (VVD): Ik heb een technische vraag. Stel dat iemand water wil met bubbels erin. Hoe gaat u dat regelen?

14 20603 Kleijweg en F. Vermeulen Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): Laten wij beginnen met plat water. Dat is hetzelfde als leidingwater. Misschien doet u dan mee? De heer F. VERMEULEN (VVD): Ik heb ook voorkeur voor plat water maar er zijn mensen die voorkeur geven aan wat anders. Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): Ik bedoel dat u dan misschien meedoet met deze motie. De heer F. VERMEULEN (VVD): U lost dat probleem dus niet op. Bubbeltjeswater blijft wel op tafel staan maar alleen het platte water wordt vervangen? Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): Deze motie gaat in eerste instantie over plat water maar een volgende stap kan natuurlijk altijd genomen worden. De heer F. VERMEULEN (VVD): Misschien kan met de waterleidingbedrijven een overleg gestart worden om ervoor te zorgen dat er ook bubbeltjeswater uit de kraan komt. Mevrouw KLEIJWEG (GROENLINKS): Ik begrijp dat u meedoet met de motie. INGEDIEND ZIJN: Motie 532/6743 van de leden Kleijweg en Van Viegen over indexatie opcenten gelijktrekken met indexatie OVtarieven. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen ter behandeling van bovenvermeld onderwerp. Constaterende dat: in het Coalitieakkoord is opgenomen dat het college openbaar vervoer stimuleert door te investeren in toegankelijkheid; in het Coalitieakkoord is opgenomen dat openbaar vervoer in grotere mate moet worden ingezet als alternatief voor woon-werkverkeer; uit recente metingen blijkt dat minder gebruik wordt gemaakt van het openbaar vervoer dan eerder gedacht; de prijsontwikkeling van de opcenten en van de reizigerstarieven geen gelijke tred hebben gehouden; Overwegende dat: het openbaar vervoer een belangrijke maatschappelijke waarde heeft, bijvoorbeeld voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van (kleine) kernen en om sociaal isolement van mensen zonder auto te voorkomen; de OV-tarieven mede bepalend zijn voor de toegankelijkheid van het openbaar vervoer; de verhouding tussen de autokosten en de OV-kosten een afweging is bij vervoerskeuzen voor woonwerkverkeer; Dragen het college op: De opcenten en de OV-tarieven in 2015 met eenzelfde percentage te indexeren; Motie 533/6743 van de leden Kleijweg en Van Viegen over geen nieuwe verplichtingen aangaan voor wegenbouw. Provinciale Staten van Zuid-Holland in vergadering bijeen op 12 november 2014 ter bespreking van bovenvermeld onderwerp: Constaterende dat: uit het MPI blijkt dat de provincie op termijn ruim 800 miljoen euro tekortkomt om de beschreven ambities uit te voeren; dit tekort omlaag wordt gebracht door de vrije beleidsruimte op te souperen; dit vergaande gevolgen heeft voor toekomstige colleges en Staten; de zittingsperiode van het huidige college nog steeds enkele maanden duurt; Overwegende dat: Het zeer ongewenst is om de beleidsvrije ruimte voor de toekomst zo zwaar in te perken; Het niet nodig is om in de laatste maanden van de college- en Statenperiode nieuwe bindende afspraken te maken over de aanleg van nieuwe wegen; De twijfel omtrent de nieuwe-wegen-ambitie groeit; Dragen het college op: Om in de nog resterende collegeperiode geen nieuwe bindende afspraken te maken over de aanleg van nieuwe wegen; en gaan over tot de orde van de dag! Motie 534/6743 van de leden Kleijweg en Van Viegen over veilige oversteek voor de otter. Provinciale Staten van Zuid-Holland in vergadering bijeen op 22 november 2014 ter behandeling van bovenvermeld onderwerp; Constaterende dat: in 2014 de otter ook in Zuid-Holland zich weer op meerdere plaatsen heeft gevestigd; in 2014 al meerdere otters in het verkeer zijn gesneuveld; natuurorganisaties een actie zijn gestart om geld bijeen te krijgen voor oversteekvoorzieningen voor otters in de directe omgeving van hun nieuwe vestigingsplaatsen; Overwegende dat: de otter als bedreigde diersoort onze bescherming verdient; het gerechtshof van Den Haag die verantwoordelijkheid nog recent heeft bekrachtigd; het opheffen van de versnippering van leefgebieden de grondgedachte is achter het natuur netwerk; Dragen GS op om: in overleg met natuurorganisaties de meest risicovolle oversteken voor otters in Zuid-Holland, met de mogelijke oplossingen, te inventariseren; En gaan over tot de orde van de dag!

15 20604 Voorzitter en Wenneker deze inventarisatie zo spoedig mogelijk, doch uiterlijk 1 april 2015 aan Provinciale Staten voor te leggen vergezeld van een voorstel van aanpak; En gaan over tot de orde van de dag! Motie 535/6743 van de leden Kleijweg, Van Viegen en Hillebrand over registratie groencompensatie. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen op 12 november 2014 ter behandeling van bovenvermeld agendapunt; Constaterende dat: de Verordening Ruimte voorschrijft bij ontwikkelingen van groot algemeen belang binnen de gebieden in categorie 1 en 2, de verloren gegane landschappelijke en ecologische waarde te compenseren; de gemeenten van GS de ruimte krijgen deze verplichting verder invulling te geven; het nakomen van afspraken in het kader van de genoemde compensatie soms pas in de toekomst, bijvoorbeeld aan het eind van de werkzaamheden, kan plaatsvinden; Overwegende dat: Provinciale Staten verantwoordelijk blijven voor de controle op de naleving van de door hen uitgevaardigde verordening; door tijdsfactor en onvoorziene omstandigheden gemaakte afspraken onbekend en onhelder kunnen worden; Dragen GS op om: een inventarisatie van de noodzakelijke en uitgevoerde compensaties in het kader van artikel lid 4 en artikel lid 5 van de Verordening Ruimte bij te houden; en Provinciale Staten jaarlijks tegelijkertijd met de jaarlijkse verantwoording een overzicht te sturen van de recente stand van zaken van noodzakelijke, gemaakte en uitgevoerde compensaties afspraken; en gaan over tot de orde van de dag! Motie 536/6743 van de leden Kleijweg, Van Viegen en Hillebrand over PAS en uitbreiding veehouderijen in Z-H. Provinciale Staten van Zuid-Holland, in vergadering bijeen op 12 november 2014 ter behandeling van bovenvermeld agendapunt; Constaterende dat: de Visie Ruimte en Mobiliteit meer ruimte geeft voor uitbreiding van extensieve en intensieve veehouderijen; het opheffen van het melkquotum een impuls geeft aan de melkveehouderijen in Zuid-Holland om uit te breiden; PAS-afspraken nodig bleken om de verschillende economische sectoren ruimte te bieden voor uitbreiding; alleen al dit jaar 128 vergunningen ingevolge de Natuurbeschermingswet zijn verleend voor uitbreidingen van Zuid-Hollandse veehouderijen nabij natuurgebieden; Natura 2000-doelen in een aantal aangewezen gebieden vrijwel onbereikbaar lijken te worden door de hoge achtergrondwaarde; ook de biodiversiteit in recreatiegebieden en agrarische sectoren gebaat is bij een lagere achtergrondwaarde; niet in alle gevallen de uitbreidingen van agrarische bedrijven op emissie worden getoetst en in ieder geval niet op hun bijdrage aan de algemene achtergrondwaarde; het daarom van belang is om op korte termijn inzichtelijk te hebben hoeveel uitbreidingsruimte er nog is voor de veehouderijen in Zuid-Holland; hierbij rekening dient te worden gehouden met de door GS verwachten toename in automobiliteit en wegencapaciteit, zoals in het MPI is ingepland; Dragen GS op om: zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk voor 1 april 2015 inzichtelijk te maken wat de uitbreidingscapaciteit voor veehouderijen in Zuid-Holland is; over te gaan tot een structurele toetsing van de bijdrage aan de achtergrondwaarde van stikstof voor elke aangevraagde uitbreiding in de veehouderij; aan te geven op basis van welke criteria de maximale uitbreidingscapaciteit zal worden toegekend; En gaan over tot de orde van de dag! De VOORZITTER: Dank u wel. De moties zullen worden rondgedeeld en maken deel uit van de beraadslagingen, evenals de moties die net zijn rondgedeeld. Ik geef het woord aan de heer Wenneker van D66. De heer WENNEKER (D66): Wij leven in een bijzondere provincie; de grootste haven van Europa, het mondiale centrum van recht en vrede, drie grote kenniscentra, enkele belangrijke Greenports, 3,5 miljoen inwoners en duizenden bedrijven die met elkaar 21% van het bruto nationaal product verdienen. En toch kun je urenlang fietsen, varen en wandelen door de fraaie duinstroken, polders, plassengebieden en rivierlandschappen, langs schitterende cultuurhistorische hoogtepunten. Als Zuid-Holland niet bestond, zou je het niet voor mogelijk houden. Onze fractie is trots dat wij de afgelopen jaren als coalitiepartij eraan hebben kunnen bijdragen dat Zuid-Holland nog mooier, leefbaarder, duurzamer en economisch sterker is geworden. De bestuursstijl is in deze periode opener geworden en ook meer gericht op samenwerking. Niet meer top down maar meer samen met de regio s, zoals in het groenbeleid, en meer gericht op het in dialoog vinden van maatwerkoplossingen. De rol van de provincie kan hierbij vaak bescheiden blijven. D66 hecht veel waarde aan de kracht van mensen zelf en aan de kracht van de markt. Markt en de maatschappelijke initiatief waar dat kan, de overheid waar moet. Wij kijken in deze laatste algemene beschouwingen kort terug op de afgelopen periode maar wij willen vooral aangeven waar wij in de komende maanden de puntjes op de i willen zetten. Daarnaast kijken wij kort vooruit. Overwegende dat: het terugdringen van de achtergrondwaarde van stikstof grote inspanningen vereist;

16 20605 Wenneker Laten wij voor de verandering eens op het provinciehuis beginnen. De provincie, het is vandaag al eerder gezegd, is immers jarig. De begroting van Zuid-Holland voor 2015 en de verdere jaren is gezond. Wij zijn de crisis doorgekomen zonder de lasten voor de inwoners van Zuid-Holland te hoeven verhogen. De lasten in Zuid-Holland zijn immers nog steeds hoger dan in andere provincies. Ook is de provinciale organisatie afgeslankt. De provincie concentreert zich bijna geheel op haar kerntaken en doet er alles aan om ruimte te scheppen voor economische groei en een aantrekkelijk en gezond leefklimaat. Dat is ons goed bevallen. Deze lijn willen wij dan ook in de volgende periode voortzetten. Het is een goede begroting om over te dragen aan een nieuw college. Niet alleen omdat zij gezond is maar ook omdat zij veel inzichtelijker is dan dat zij was. Veel is op orde gebracht. Overhead en de reserves zijn duidelijk geworden. Er is een subsidieregister en het belangrijkste is dat voor het eerst sinds ons tweehonderd jaar bestaan de kapitaal- en beheerlasten op het gebied van mobiliteit, vastgoed en natuur voor de lange termijn inzichtelijk zijn gemaakt. Wij hebben hierover in 2010 en 2011 moties ingediend en wij konden toen niet bevroeden dat het zoveel kracht zou kosten om helderheid te scheppen maar dat bewijst slechts hoe noodzakelijk het was. Goed dat het gelukt is. Uit de begroting blijkt ook dat de provincie transparanter is geworden. De website Staat van Zuid-Holland (staatvan.zuidholland.nl/) is uitgerold, een goed initiatief dat wij toejuichen en ook eerder bepleit hebben door middel van een motie over open data. Wij zijn benieuwd of er al cijfers bekend zijn over het gebruik ervan. Ook wil de provincie graag leren op andere terreinen. Zo is de provinciale organisatie de laatste tijd met enige vasthoudendheid op zoek naar gegevens en partners om benchmarks mee op te zetten. Het is belangrijk om prestaties, kosten en werkwijzen van provincies met elkaar te kunnen vergelijken, zodat er van geleerd kan worden. Overigens zijn wij ook van mening dat iedere zelfbewuste provincie hiervoor open zou moeten staan. De afgelopen periode heeft in het teken gestaan van de Visie Ruimte en Mobiliteit. Het proces is zorgvuldig verlopen en het resultaat mag er zijn, niet in de laatste plaats vanwege het symbolische nietje dat de onderwerpen ruimte en mobiliteit met elkaar verbindt. Het oude instrumentarium met de rode en groene contouren en weinig ruimte voor lokale afwegingen voldeed niet meer. Nu de Visie Ruimte en Mobiliteit is vastgesteld, gaat onze fractie erop letten of Zuid-Holland dankzij deze visie niet alleen de maximale ruimte schept voor wonen, sporten en recreëren maar dat de toepassing ervan Zuid-Holland concurrerender en duurzamer maakt. Over duurzaamheid en innovatie gesproken. De provincie heeft niet alleen de taak om uiteenlopende nieuwe ontwikkelingen (gebruik van aardwarmte, internet detailhandel) mogelijk te maken en in goede banen te leiden maar om dat ook met haar eigen instrumentarium te stimuleren. Wat ons betreft heeft de provincie echter ook tot taak om de infrastructuur in ruime, nieuwe zin te ontwikkelen. Wat D66 betreft gaat het daarbij om kennis, financiering, warmtenetten, reststromen en de kansen die deze onderwerpen bieden leidend te laten zijn bij de ruimtelijke ordening en de economische agenda. Wij zien hiervoor in de visie goede aanzetten. D66 vindt dat het de komende jaren nog verder ontwikkeld kan worden. We moeten durven investeren in projecten die het verschil maken, zoals het Innovation Quarter en projecten in Nederland en Zuid-Holland Internationaal op de kaart zetten, zoals de Deltawerken en de Zandmotor. Dit geldt ook voor de gebiedsontwikkeling van de Grevelingen. Wij zijn blij met de 10 miljoen euro die hiervoor gereserveerd is in de Begroting Door onder andere mijn fractie is bij de kadernota al aangegeven dat we dit zien als een win-winwinproject. Als er weer water stroomt door de Brouwersdam, wordt zowel de waterkwaliteit als de waterveiligheid vergroot. Daarnaast biedt het kansen voor het opwekken van elektriciteit. Wij hebben ons gedurende het afgelopen zomerreces tijdens een werkbezoek laten bijpraten over de plannen en ontwikkelingen op dit gebied en wij zijn enthousiast over deze innovatieve vorm van duurzame energie in deze regio. Nog meer innovatie. Wij zijn van mening dat de luchtkwaliteit in Zuid-Holland nog gezonder moet worden. D66 wil dat Zuid- Holland voldoet aan de normen van de WHO. De provincie zou daarvoor de samenwerking moeten opzoeken met onze kennisinstituten om schone technieken te stimuleren. Op het thema van de luchtkwaliteit is de nieuwe Omgevingsraad Schiphol relevant. Deze raad start op 1 januari 2015 en is voortgekomen uit een fusie van de Alderstafel en de Commissie Regionaal Overleg luchthaven Schiphol (CROS). Mijn fractie heeft er altijd voor gepleit dat Zuid-Holland deelneemt aan het bestuurlijk overleg over Schiphol en de omgeving omdat grote delen van Zuid-Holland in het noorden van de provincie deel uitmaken van die omgeving, zodat die niet alleen de lusten maar ook de lasten van Schiphol aan den lijve ondervinden. Ik wil graag weten of en op welke wijze Zuid- Holland in de Omgevingsraad Schiphol deelneemt. Graag een reactie van het college. Met betrekking tot de natuur en groen stellen wij vast dat dit college is gestart onder een bijzonder lastig rijksgesternte. Het is dan ook te prijzen dat er ondanks de moeilijke beslissingen in het groenbeleid, veel projecten toch doorgaan en ook het beheer volledig gedekt is. De ladder van Weber, zoals de VVD het net noemde. Het is fantastisch dat na twintig jaar weerstand een nieuw Veenweidepact in de Krimpenerwaard gesloten is. De RodS nadert zijn voltooiing en dat vinden wij uiteraard goed nieuws. Ondanks hevige rijksbezuinigingen en het geheel terugtrekken van het Rijk uit de RodS, lijkt toch 90% van de oorspronkelijke ambitie gerealiseerd te kunnen worden, inclusief het beheer. Het is belangrijk voor het leef- en het vestigingsklimaat. In deze periode is de rol van de provincie op het gebied van natuur behoorlijk veranderd. Er wordt meer ontwikkeld en gerealiseerd door en in samenwerking met de partners van de provincies. Dat proces kost echter tijd maar positief is dat het aandeel van derden in de kosten van recreatie en beheer langzaam maar gestaag omhooggaat. Wij zijn ook tevreden over wat het college in het openbaar vervoer geïnvesteerd heeft in de afgelopen periode. Een aangepaste RijnGouwelijn, zeven buscorridors en de uitrol van R-net. Het is belangrijk omdat wij het openbaar vervoer comfortabel en efficiënt moeten maken om de model split ovauto te veranderen ten gunste van het openbaar vervoer.

17 20606 Wenneker en Voorzitter Daarom juichen wij ook de proef toe van gemeentelijke voorzieningen, inclusief vraaggestuurd en provinciaal openbaar vervoer, op Goeree-Overflakkee. De vervoersautoriteit. In de Randstad zijn, overigens zonder veel succes, pogingen gedaan om de bestuurlijke samenwerking op het gebied van mobiliteit te verbeteren. Wij zijn blij dat wij als Staten het standpunt hebben uitgedragen dat de vorm de inhoud volgt. D66 is van mening dat het vervoer het beste op het niveau van de Randstad kan worden georganiseerd en suboptimaal op het niveau van Zuid-Holland, maar zeker niet nog verder versnipperd mag worden. Voor een krachtig mobiliteitsbeleid is het bestaan van meerdere vervoersautoriteiten zeer onwenselijk. De inwoners van grote steden, maar ook de Zuid-Hollandse eilanden, het Groene Hart en de Bollenstreek moeten immers optimaal met elkaar verbonden worden. Wij begrijpen echter ook de wens van de grote steden om zeggenschap te hebben over hun eigen mobiliteitsbeleid. Hiervoor moeten wij met elkaar tot een goede oplossing kunnen komen. En dan toch ook nog iets over de Wgr-plus. Tijdens de presentatie van het boek over de geschiedenis van Zuid- Holland ter viering van het tweehonderdjarig bestaan van de provincie zei de historicus, Herman Sietsma, over de inrichting van het bestuur: De samenwerkingsverbanden mogen ingewikkeld zijn, als de achterkant van het rechtsstatelijk model maar klopt. Daarmee zijn wij het van harte eens en daarom steunen wij het opheffen van de Wgr-plus maar hebben wij wel zorgen over wat daarvoor in de plaats komt. Het is onmenselijk dat het provinciaal bestuurder participeert in een gemeenschappelijke regeling voor verlengd lokaal bestuur. Hier klopt dus de achterkant niet, om met de woorden van de heer Sietsma te spreken. Wij vinden het dan ook goed dat Zuid-Holland bij monde van de Commissaris van de Koning en Gedeputeerde Staten een duidelijke positie inneemt in het debat over de bestuurlijke toekomst van onze regio. Wij ondersteunen die boodschap van harte en spreken dat hier vandaag nogmaals uit. Jeugdzorg. Op 1 januari 2015 is de overdracht van de jeugdzorg aan de gemeenten een feit. D66 heeft het idee van de decentralisatie altijd gesteund omdat wij van mening zijn dat zorg en hulpverlening het beste zo dicht mogelijk bij huis en geïntegreerd georganiseerd moeten worden. Wel maken wij ons zorgen over de bescherming van de privacygevoelige informatie door gemeenten. In september 2014 en zelfs nog gisteren heeft het College Bescherming Persoonsgegevens een brief uitgedaan, waarin het college minister Plasterk waarschuwt omdat het lastig blijkt om de vereiste grondslag te vinden voor iedere verwerking van persoonsgegevens. Het college heeft op ons verzoek eerder al aandacht gevraagd voor dit probleem bij gemeenten en het Rijk. Hebben GS het idee dat privacygevoelige informatie nu goed beschermd is en zo niet, wat kan de provincie hier verder aan doen? De provincie heeft na 1 januari 2015 geen wettelijke taken meer binnen het sociale domein. In de Begroting 2015 staat dat de provinciale rol wordt heroverwogen en dat nadere voorstellen zullen volgen. Wij kijken daarnaar uit en om een schot voor de boeg te geven, wij vinden het logisch als de provinciale rol met betrekking tot maatschappelijke participatie verder wordt afgebouwd. Ik had het net al even over de decentralisatie van jeugdzorg. De decentralisaties naar gemeenten vormen een aanzienlijke taakverzwaring voor de gemeenten op het maatschappelijk gebied en de economische opgaven, waarvoor gemeenten zich gesteld zien. Dat stelt stevige eisen aan de gemeenten en hun bestuurskracht. Vaak hebben gemeenten moeite om deze opgave goed aan te pakken omdat gemeenten nu eenmaal niet regeren buiten hun eigen grenzen. Kleine gemeenten zijn wat ons betreft te vaak afhankelijk van samenwerkingsverbanden, waarin zij slechts een beperkte invloed hebben en waarbij de democratische controle te wensen overlaat. Volgende week vinden de herindelingsverkiezingen plaats in de Krimpenerwaard. Wij zijn blij dat wij dat in deze Statenperiode nog meemaken en wensen de nieuwe gemeente Krimpenerwaard en natuurlijk ook de gemeente Nissewaard een mooie toekomst. Hiermee is het aantal gemeenten in Zuid-Holland de afgelopen 5 jaar gedaald van 74 naar 60. Daarnaast is er in deze periode, mede op aandringen van D66, getracht beweging te krijgen in de regio s waar de noodzakelijke bestuurlijke samenwerking niet van de grond kwam, vastgelopen was of al tijden ritueel onderhouden werd. Wij zijn van mening dat met het vergroten van het gemeentelijke takenpakket de lokale bestuurskracht ook de komende periode nog verder moet worden versterkt. Op het vlak van cultuur is deze periode heel veel veranderd, zoals ook ten doel gesteld was in het Hoofdlijnakkoord. De provincie heeft zich beperkt tot het cultureel erfgoed en cultuurparticipatie en bij een recente hoorzitting met cultuurinstellingen die betrokken zijn bij de basisvoorziening bleek dat het na de nodige pijn en strubbelingen, nu eigenlijk best goed ging, ook bij het Jeugdtheaterhuis. De organisaties zijn er sterker uitgekomen en dat is goed voor de Zuid- Hollandse kinderen en jongeren. Ook deze koers willen wij graag in een volgende periode voortzetten. Dat geldt ook voor de koers met betrekking tot erfgoed. D66 vindt het belangrijk dat ook toekomstige generaties kennis kunnen nemen van ons erfgoed, zich ermee verbonden voelen en er ook verantwoordelijk voor blijven. De vernieuwende netwerkaanpak van de monumentenzorg, de erfgoedlijnen, heeft geleid tot een veelvoud aan middelen naast de provinciale middelen maar ook tot een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit door monumenten beter in te bedden in hun omgeving. De provincie heeft erfgoed, groen, water en bereikbaarheid goed weten te integreren. Deze aanpak zien wij dan ook als een stimulans voor de noodzakelijke herbestemming van ons erfgoed. Ik kom tot een eind. Ik begon met de constatering dat wij leven in een buitengewoon bijzondere provincie. Alle uitersten landschap, economie en inwoners zijn er te vinden en dat zal over tweehonderd jaar ook nog zo zijn. Over de vraag of de provincie zelf over tweehonderd jaar nog bestaat, kunnen wij nu nog niets zinnigs zeggen maar D66 wil enthousiast blijven bijdragen aan een Zuid-Holland dat nog mooier, duurzamer, leefbaarder en economisch sterker kan worden. Dank u wel. De VOORZITTER: Dank voor uw bijdrage. Ik merk op dat de publieke tribune te klein dreigt te worden. Dat een goede zaak. Fijn dat u er bent en een deel van dit debat bijwoont. Ik geef het woord aan de heer Struijlaad van 50PLUS.

18 20607 Struijlaard en Hillebrand De heer STRUIJLAARD (50PLUS): De Programmabegroting 2015 van onze mooie provincie ligt vandaag ter vaststelling voor. Mede namens de fractie van 50PLUS bedank ik het college voor deze informatie. Voor 50PLUS wederom een aardige en uitdagende klus om deze begroting te beoordelen dan wel van commentaar te voorzien. De fractie van 50PLUS zou de begroting willen samenvatten met deze krachtige subtitel Kan niet waar zijn! (met dankzegging aan Astrid Joosten). Waarom deze titel? Al jaren pleit 50PLUS, en niet alleen tijdens de jaarlijkse behandeling van de conceptprogrammabegroting, voor heldere en meetbare maatschappelijke doelen, gekoppeld aan herkenbare doelgroepen ter legitimatie van de gevraagde budgetten. Steeds weer werd er minimaal instemmend geknikt door de collega-statenleden maar helaas is er in de praktijk nog geen steek veranderd. Niet langer lijkt Australië het wolland bij uitstek maar is de provincie Zuid-Holland het nieuwe wollige land. Het is in de ogen van 50PLUS volstrekt onaanvaardbaar om jaarlijks honderden miljoenen euro s aan gemeenschapsgeld uit te geven zonder ook maar een concreet, dus meetbaar, maatschappelijk doel per doelgroep aan de gevraagde budgetten te koppelen. Jammer genoeg kan 50PLUS het genoemde niet in de digitaal aangeleverde documenten terugvinden. Helaas blijft 50PLUS in deze Statenarena tot op de dag van vandaag een roepende in de woestijn, ondanks breed instemmend gekreun van verschillende andere fracties. Dat gekreun beperkt zich echter tot op heden tot de wandelgangen. Geachte mede-staten en leden van GS, u kent ongetwijfeld het Nederlandse gezegde de tering naar de nering zetten. GS hebben hierop, spitsvondig als altijd, een variant bedacht die kortweg luidt de tering naar de virtuele nering zetten. Als u de voorliggende conceptprogrammabegroting voor 2015 zou goedkeuren, dan gaat de provincie Zuid-Holland in miljoen euro uitgeven, terwijl er slechts 678 miljoen euro aan publieke munten binnenkomt in de provinciale kas. Het verschil wordt feitelijk virtueel gefinancierd in de voorliggende conceptprogrammabegroting voor PLUS wenst haar collega-statenleden dan ook veel sterkte en overtuigingskracht om dit aan de ruim 3,5 miljoen inwoners van onze provincie uit te leggen. Dat is zeker een lastige klus omdat in de voorliggende conceptprogrammabegroting voor 2015 geen meetbare, maatschappelijke doelen per doelgroep staan om dit nader te verklaren. In ieder geval zal 50PLUS niet aarzelen om de inwoners de waarheid te vertellen. De heer HILLEBRAND (PvdA): Voordat wij GS in de gelegenheid stellen om de inwoners van Zuid-Holland één en ander uit te leggen, zou ik de heer Struijlaard willen vragen om het mij in ieder geval even uit te leggen. Ik snap de cijferopstelling die hij over de bühne probeert te brengen niet. Graag nog wat toelichting. De heer STRUIJLAARD (50PLUS): Als u het goedvindt, zal ik u in de volgende alinea uitleggen wat wij daar precies mee bedoelen. In ieder geval zal 50PLUS dus niet aarzelen om de inwoners de waarheid te vertellen. Het kan niet waar zijn dat 3,5 miljoen Zuid-Hollanders al jaren fors inleveren, de bodemloze Brusselse put 642 miljoen euro extra van Nederland wenst te ontvangen, terwijl GS van Zuid-Holland bijna 700 miljoen euro willen uitgeven in 2015 aan volstrekt onduidelijke maatschappelijke doelen. Het lijkt bijna een Brusselse begrotingsmethodiek. Keer op keer vraagt 50PLUS wat de echte problemen zijn in Zuid-Holland en wat de maatschappelijke doelen zijn. Om het begrijpelijk en simpel te vertalen: wat is het echte probleem, wat kost het, wat levert het op en wanneer wordt het project opgeleverd? Dat is toch simpel? Wellicht is het voor een toekomstig college zinvol om daar eens aan te denken en structureel in te voeren. Mijnheer Hillebrand, uw uitnodiging om verder van gedachten te wisselen om dit soort zaken beter te doen, neem ik graag aan. De heer HILLEBRAND (PvdA): Ik wil graag doorpraten over van alles, ook met u natuurlijk. Maar ik snap het toch nog niet helemaal. Ik heb u hier in de afgelopen vier jaar tijdens de begrotingsbehandeling heel gretig uw handtekening onder bijna elke motie zien zetten, waarin het college werd gevraagd om meer te doen, meer beleid te maken en meer uit te geven. Maar nu in de allerlaatste ronde, met de eindstreep en de verkiezingen in zicht, komt u met een verhaal in de zin van: flauwekul al die honderden miljoenen euro s, stop er toch mee, we krijgen er niets voor terug. Ik hoor dat nu pas, terwijl de wedstrijd zo goed als voorbij is. Kunt u eens toelichten waarom ik dat verhaal van u niet vorig jaar of het jaar daarvoor heb gehoord in plaats van al die handtekeningen die u met graagte onder onze moties en die van andere partijen hebt geplaatst? De heer STRUIJLAARD (50PLUS): Zeer zeker. Wij vinden dat er heel goede punten zaten in sommige moties die wij in de afgelopen jaren hebben ondertekend. Maar wij hebben ook elke keer gevraagd wat het probleem precies was. Er was altijd sprake van iets ondernemen, iets bereiken maar wij willen graag weten wat precies het probleem is, alvorens een doel te beschrijven. Dat probeer ik aan te geven. De heer HILLEBRAND (PvdA): Dat is helder. En die vraag gaat u nu beantwoorden? Dan wacht ik nog even. De heer STRUIJLAARD (50PLUS): Zijn er dan geen maatschappelijke problemen op te lossen in Zuid-Holland, waaraan de provincie zou kunnen bijdragen? Natuurlijk wel. Het punt is echter, zeker voor 50PLUS als kleine fractie, dat zij niet geruchten tot probleem wil verheffen of van een incident een politiek maatschappelijke prioriteit maken. Het bewijs van deze vaststelling ligt besloten in de voorliggende conceptprogrammabegroting voor 2015 want nergens in dit bijna driehonderd pagina s tellende document vinden wij die informatie in welke vorm dan ook terug. Laat staan dat deze informatie in behapbare brokken aan de Staten wordt aangeboden ter ondersteuning van hun bestuurlijke standpuntvorming. Het kan niet waar zijn dat zonder te beschikken over deze informatie, een programmabegroting kan worden samengesteld. Dus moet de conclusie zijn dat deze informatie wel degelijk voorhanden is. Ook binnen 50PLUS leven, net als bij andere fracties, de nodige vragen naar aanleiding van opgevangen maatschappelijke signalen en incidenten. Om te voorkomen dat 50PLUS onterecht aan het generaliseren slaat of ter oren gekomen incidenten opblaast tot monsterlijke proporties, willen wij graag op de volgende drie vragen een antwoord hebben van GS: 1. Welke zijn volgens GS de drie belangrijkste specifieke ouderenproblemen in Zuid-Holland, waaraan GS willen gaan werken in 2015?

19 20608 Struijlaard en Van Viegen Waar vinden wij deze in de voorliggende conceptbegroting terug? Tot nu toe hebben wij deze gegevens niet, zowel tekstueel, kwalitatief als kwantitatief kunnen terugvinden. 2. Welke zijn de overige voorgestelde inspanningen in de voorliggende conceptbegroting die GS voornemens zijn te doen aan ouderenproblemen? 3. In welke mate dragen de geplande inspanningen bij aan het verminderen daarvan? Daarnaast heeft de fractie van 50PLUS nog een paar generieke vragen met betrekking tot de geagendeerde conceptbegroting: Nadrukkelijk wordt geschreven Begroting 2015 en niet concept-begroting 2015, laat staan concept- Programmabegroting Is daar een aanleiding voor? Welk deel van de totale Begroting 2015 draagt aantoonbaar bij aan het welzijn van de ruim 3,5 miljoen inwoners van Zuid- Holland? Hoe is dat per doelgroep uitgesplitst? Volgens de voorliggende conceptbegroting wordt 634 miljoen euro via onze programma s besteed. Wat is de relatie van de provinciale welzijnsproblemen tot de verschillende doelgroepen? Geachte Statenleden, geacht college van GS, de zojuist door 50PLUS gestelde vragen maken zonneklaar duidelijk welke onrust ons bekruipt na het bestuderen van de voorliggende conceptbegroting. U vraagt ons feitelijk om u toestemming te verlenen om in 2015 bijna 700 miljoen euro uit te geven, terwijl voor ons volstrekt onduidelijk blijft wat nu de echte problemen zijn en wat de Zuid-Hollandse samenleving ervoor terugkrijgt. U neemt dus in feite een loopje met de controletaak van Provinciale Staten. Want hoe kunnen Provinciale Staten controleren, als niet eens geformuleerd kan worden wat de echte problemen zijn en wat er bereikt dient te worden? De fractie van 50PLUS kan alleen dan instemmen met de voorliggende conceptbegroting als wij onszelf, en dus ook de 3,5 miljoen inwoners van Zuid-Holland, helder kunnen uitleggen in welke mate door de provincie Zuid-Holland wordt bijgedragen aan hun welzijn. Want het kan niet waar zijn dat wij elke Zuid-Hollander een jaarcontributie vragen van bijna 200 euro en hun vervolgens niet kunnen uitleggen wat de problemen zijn en wat zij ervoor terugkrijgen. Tot slot houd ik u het breed geaccepteerde en door 50PLUS integraal geadopteerd adagium voor dat luidt als volgt: Welzijn is leidend, ruimte is volgend en middelen zijn ondersteunend. Aan dit adagium dient naar de mening van 50PLUS elke provinciale begroting te voldoen. Tot zover mijn bijdrage. Mevrouw VAN VIEGEN (Partij voor de Dieren): Dit is de laatste begrotingsbespreking van deze Statenperiode. Het is een moment om de behaalde resultaten van de afgelopen periode eens onder de loep te nemen maar ook om vooruit te kijken. De uitnodiging van de PvdA om de volgende Statenperiode te bespreken en op een andere manier te gaan samenwerken, nemen wij dan ook met beide handen aan. Het thema van mijn bijdrage is transformatie. Ik kom hierop nog terug. Wat opvalt in de Begroting 2015 is dat de economische doelstellingen goed op schema liggen en veelal behaald zijn. Dat kan helaas niet gezegd worden van de ecologische doelstellingen. De ecologische crisis is veel groter dan de economische; er is sprake van een economisch tekort van 3% maar van een ecologisch tekort van 35%. Wij vinden dat de provincie veel meer moeten doen om de ecologische crisis aan te pakken. Daarop hebben wij de afgelopen periode dan ook gehamerd. In tegenstelling tot wat de gedeputeerde Weber heeft aangegeven in de commissievergadering, staat in het Hoofdlijnenakkoord wel degelijk dat de 100 miljoen euro voor Recreatie om de Stad beschikbaar is gesteld voor de periode en niet voor daarna. De Partij voor de Dieren heeft waardering voor de voorstellen voor tijdelijke natuur. Zijn GS bereid om hierover zo veel mogelijk in overleg te treden met gemeenten en regionale gemeentelijke verbanden? Ook zijn wij blij dat de provincie naast de regionale economische overleggen nu ook structurele regionale ecologische overleggen initieert. Dan de bescherming van de Natura 2000-gebieden. Dit jaar alleen al zijn er tot nu toe 135 vergunningen verleend voor uitbreidingen van veehouderijen ingevolge de Natuurbeschermingswet. Er zijn daarnaast veel andere economische ontwikkelingen in onze provincie. Nog steeds is de maximale uitbreidingsmogelijkheid niet bekend en er hangt nog steeds een waas over de PAS. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft recent aangegeven dat, gezien de onzekerheden in de uitvoering van het programma, zij het gevaar reëel geacht dat het vereiste natuurherstel in een aantal gebieden uitblijft. De overheid geeft op voorhand ontwikkelingsruimte vrij die er achteraf gezien niet blijkt te zijn, waardoor de natuur ter plekke verder achteruitgaat. Om dit te voorkomen vindt het planbureau het raadzaam om de voortgang van het programma nauwkeurig te volgen en heel voorzichtig te zijn met het van tevoren uitgeven van ontwikkelingsruimte. Gebeurt dat niet, dan zijn er over enkele jaren nog maar weinig mogelijkheden om de tegenvallers op te vangen. Het planbureau stelt dat de recente discussie over mogelijke oorzaken voor het verschil in de gemeten en de berekende concentraties ammoniak, waarmee de ontwikkeling van de stikstofdeposities samenhangt, de noodzaak verhoogt van tijdige monitoring en bijsturing. Een ander element in de discussie betreft de effectiviteit van de maatregelen in de landbouw vanaf Hierover hebben de WUR, het RIVM en het Planbureau voor de Leefomgeving een bericht uitgegeven. Mijn vraag is wat GS vinden van de bevindingen van het planbureau. Bent u bereid om zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk voor 1 april 2015, inzichtelijk te maken wat de uitbreidingscapaciteit überhaupt nog is? Samen met GroenLinks hebben wij de motie voorbereid die inmiddels door GroenLinks is ingediend. Verder vragen wij nadrukkelijk aandacht voor de handhaving van de wettelijke bepalingen in de Natura 2000-gebieden en andere natuur- en recreatiegebieden. Gebleken is dat stroperij, met name de visstroperij in deze gebieden, schrikbarend toeneemt. Aan de ene kant worden beschermingsmaatregelen genomen maar aan de andere kant worden die op deze manier werd tenietgedaan, en dat kan toch niet de bedoeling zijn. Maar ook bij andere natuur- en recreatiegebieden is het slecht gesteld met de handhaving omdat deze veelal is wegbezuinigd. Het gevaar is dat dit leidt tot veel extra overlast en belasting voor het milieu, wat nadelige gevolgen heeft voor de natuur en de biodiversiteit.

20 20609 Van Viegen Zijn GS bereid om in overleg te treden met diverse handhavende organisaties om een verscherping van de handhaving in deze gebieden te bespreken en te stimuleren en meer samenwerking te laten plaatsvinden en een betere coördinatie? Ik denk dat door het laatste de handhaving zeker kan worden verbeterd. Ik houd hiervoor een motie achter de hand. Het agrarisch natuurbeheer. In 2016 gaat het agrarisch natuurbeheer van start. De meetfrequentie van eenmaal per zes jaar vinden wij echt te laag want op die manier kunnen wij niet tijdig bijsturen. De Partij voor de Dieren vindt de eenzijdige focus op agrarisch natuurbeheer te beperkt, temeer omdat daarin al vele miljoenen euro s zijn geïnvesteerd en het nog niet heeft geleid tot enige verbetering van de agrarische natuurkwaliteit. Integendeel zelfs. Wij betwijfelen sterk of het agrarisch natuurbeheer zoals het college dat voor zich ziet, gaat werken. Om het beleid echt succesvol te laten zijn, is het heel belangrijk om nadrukkelijk andere partijen dan alleen agrariërs te betrekken bij de natuurcollectieven. Wij zijn van mening dat de terreinbeherende organisaties (tbo s), natuurorganisaties en natuurvrijwilligers vanwege hun expertise en ervaring nadrukkelijk betrokken moeten worden bij het agrarisch natuurbeheer en het weidevogelbeheer, een belangrijk onderdeel daarvan. Temeer omdat de tbo s tot nu toe veel betere resultaten hebben geboekt. Is de gedeputeerde bereid om bij de beoordeling van de gebiedsoffertes van de agrarisch natuurbeheercollectieven aan het einde van dit jaar de visie van deze organisaties nadrukkelijk mee te wegen? Ik houd hiervoor een motie achter de hand. Dan de Kaderrichtlijn Water. Ook met betrekking tot de waterkwaliteit worden de doelen bij lange na niet gehaald en zijn deze doelen in de afgelopen jaren steeds weer naar beneden bijgesteld. Wij dringen er bij GS op aan om echt alle zeilen bij te zetten om de doelen alsnog te behalen. Over water gesproken; in het bedrijfsrestaurant wordt nog steeds water uit flessen gereserveerd. Flessenwater is een energieverslindend product. Het is slecht voor het milieu vanwege de plastic verpakking en het productieproces. De CO 2-uitstoot van flessenwater is vierhonderd keer hoger dan dat van leidingwater. En daar komt nog bij dat leidingwater goedkoper is. Een liter leidingwater is duizend keer goedkoper dan een fles bron- of mineraalwater. In het kader van een efficiënte interne bedrijfsvoering kunnen veel kosten worden bespaard. Zijn GS bereid om in het provinciehuis en andere bedrijfsgebouwen die in beheer zijn bij de provincie, inclusief het bedrijfsrestaurant dus, voortaan leidingwater te schenken in plaats van flessenwater? Ik houd hiervoor een motie achter de hand, hoewel ik vind dat het eigenlijk niet nodig zou moeten zijn om hiervoor een motie in te dienen. Er is een trend waarneembaar naar meer zelfvoorzienendheid, zoals stadsmoestuinen, buurtmoestuinen, kleinschalige voorzieningen voor energie en kleinschalige collectieve woonvormen voor ouderen. Het zijn allemaal voorbeelden van vernieuwende, soms uit nood geboren, initiatieven. Er is een transformatie gaande in de samenleving. Een kanteling van de centraal geleide, top-downgestuurde, naar een decentrale, bottom-upsamenleving. Delen van onze samenleving hebben een groot financieel belang bij het in stand houden van de bestaande orde en de kortetermijneconomie maar dat is slechts uitstel van executie. Een ongrijpbare, vernieuwende dynamiek van onderop zal langzaam maar onmiskenbaar een nieuwe werkelijkheid worden. Nu staat in onze samenleving niet de menselijkheid centraal maar staat die in dienst van structuren en systemen. De Partij voor de Dieren zal zich blijven inzetten voor een transformatie naar een samenleving die gericht is op het welzijn van mens en dier, natuur en een gezonde leefomgeving. Hierbij staan waarden als liefde, oprechte aandacht, vertrouwen, mededogen en duurzaamheid centraal. Er is sprake van decentralisatie van taken en bevoegdheden van Rijk en provincie naar gemeenten maar de essentie is de noodzakelijke cultuuromslag en structuurverandering. Het misverstand is dat de politiek binnen de kaders van een centrale en verticale samenleving bezig is met hervormingen en systeemaanpassingen, terwijl naar schatting enkele honderdduizenden mensen bezig zijn met het vormgeven van een geheel nieuw type samenleving, waarin zelfvoorzienendheid van voedsel, energie en zorg zal toenemen. Dit zal leiden tot spanningen tussen de aanpassers en de vernieuwers die gepaard gaan met chaos, turbulentie en onzekerheid. De Partij voor de Dieren zal blijven vasthouden aan haar idealen en wij zullen ons niet van de wijs laten brengen door de waan van de dag. Er is een transformatie gaande naar een nieuw economisch systeem, waarin seculariteit, eerlijkheid en transparantie, netwerken, eco en aandacht voor wat echt van waarde is, een nieuw waarde- en waardensysteem. Inmiddels zien wij steeds sterker de ontwikkeling dat geld als voornaamste middel, de materiële welvaart als bestemming en groei als voornaamste eisen worden ingehaald door immateriële waarden als liefde, warmte, barmhartigheid en onderlinge verbondenheid tussen mensen, dieren en natuur. Zoals een moment van geluk bij het zien van een vlinder die wordt meegedragen door de speelse wind. Over vlinders gesproken; het voorbestaan van veel vlindersoorten staat sterk onder druk. Steeds meer vlindersoorten krijgen een beschermde status op de rode lijst. Het aantal vlinders dat voorkomt in agrarische graslanden, zoals de Argusvlinder, is sterk afgenomen. Juist de bloemrijke graslanden in het agrarische landschap worden steeds zeldzamer. En deze zijn juist van belang voor insecten, waaronder vlinders. De populatie van de Argusvlinder is in de afgelopen twintig jaar zelfs met 98% afgenomen. Maar een derde van de populatie komt nog in Zuid-Holland voor en daarom is het belang van bescherming erg groot. Op 1 mei 2015 gaat het nieuwe agrarisch natuurbeheer van start maar bescherming van vlinders is daarin niet opgenomen. Vlinders maken deel uit van de biodiversiteit die verbeterd moeten worden. Daarom is het van belang om vlinders op te nemen in de plannen voor het nieuwe agrarisch natuurbeheer. Ik verzoek GS daarom de bedreigde Argusvlinder op te nemen als doelsoort in de leefgebieden open grasland en natte doornadering en de Argusvlinder op te nemen als provinciale ambitiesoort en de partnerlanden nadrukkelijk te betrekken bij het agrarisch natuurbeheer, wat ook goed is voor de bescherming van akkervogels, en om over de nadere uitwerking in overleg te gaan met de Vlinderstichting en Stichting De Rietgors. Ik houd hiervoor een motie achter de hand. De vlinder is een metafoor voor de veranderingen in onze tijd, in de geld gestuurde wereld, waar wij middenin zitten.