PlatformLucht Limburg. Handreiking. Luchtkwaliteit en RO. Schone lucht we doen het samen

Transcriptie

1 PlatformLucht Limburg Handreiking Luchtkwaliteit en RO 2009 Schone lucht we doen het samen

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding: Platform Lucht Limburg p Luchtkwaliteit en Ruimtelijke Ordening p Doel handreiking p Toepassingsbereik handreiking p Locatiebeleid p Bronnen van luchtverontreiniging p De Wet luchtkwaliteit p Historie p Toetsingskader p Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit p Besluit niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen) p Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 p Grenswaarden p Het in acht nemen van de luchtkwaliteit p Beslisboom toetsing luchtkwaliteit p Toelichting beslisboom p Saldering p Luchtkwaliteitsonderzoek p Rekenmethoden p Invoergegevens p Beoordelingslocatie p Wet- en regelgeving p Keuze beoordelingslocatie p Zichtjaren p Uitstel van grenswaarden voor fijn stof en NO 2 p Studiegebied c.q. te beschouwen wegen p Afronden van de resultaten p Zeezoutcorrectie p Rapportage p Tenslotte p. 37.

3 . Handreiking Luchtkwaliteit en RO 2009 Schone lucht we doen het samen

4 . Schone lucht we doen het samen

5 Inleiding. Platform Lucht Limburg De aanpak van een weerbarstig probleem als luchtverontreiniging vereist een aanpak op Europees, nationaal, regionaal en locaal niveau. Daarom hebben in 2005 de belangrijkste Limburgse partijen - gemeenten, Rijkswaterstaat Directie Limburg, GGD, Milieufederatie Limburg en Provincie - het Platform Lucht Limburg in het leven geroepen om met gebundelde krachten de luchtkwaliteit in de provincie te verbeteren. Het Platform onderhoudt nauwe contacten met de aanpak op nationaal niveau het Ministerie van VROM en agentschappen als Infomil en Senter/Novem en, meer op afstand, het Europese niveau. De samenwerking moet leiden tot aantoonbare resultaten; samenwerking is geen doel op zich. De activiteiten die door het Platform worden uitgevoerd moeten leiden tot aantoonbaar minder milieubelasting en schaalvoordelen (kostenbesparing). Het Platform functioneert onder het motto: Samen voor gezonde lucht. Het uiteindelijke streven is de luchtkwaliteit te verbeteren. Doelstelling is dat in 2010 binnen de provincie Limburg de in Europees verband gestelde grenswaarden m.b.t. luchtkwaliteit ten minste bij alle woningen en vergelijkbare plaatsen waar mensen verblijven worden gehaald. Het Platform inventariseert de behoeften aan ondersteuning binnen Limburgse gemeenten. Gemeenschappelijke knelpunten worden door het Platform praktisch opgelost door het ontwikkelen van beleid, instrumenten, interpretaties van wet- en regelgeving en (voorbeeld)projecten. De resultaten van de activiteiten worden actief gecommuniceerd binnen de eigen organisaties (bestuur en andere werkvelden) en naar andere betrokkenen binnen Limburg. De deelnemers aan het Platform hebben zelf het voortouw bij het uitvoeren van gezamenlijke activiteiten. Alle maatregelen richten zich op de aanpak van de knelpunten, waarbij het steven is om maatregelen te combineren met maatregelen die uit het oogpunt van andere doelstellingen worden genomen (b.v. ter beperking van geluidhinder). In 2008 hebben de gezamenlijke partijen verenigd in het Platform het Programma Luchtkwaliteit Limburg Schone lucht we doen het samen opgesteld; dit Programma omvat alle actieplannen, projecten en activiteiten die gezamenlijk uitgevoerd zullen worden om de doelstelling te realiseren: in 2010 (de datum van de oorspronkelijke Europese Richtlijn) wordt binnen de provincie Limburg ten minste bij alle woningen - en vergelijkbare plaatsen waar mensen verblijven - voldaan aan de in Europees verband gestelde grenswaarden inzake luchtkwaliteit. Hierbij wordt ingezet op de sporen saneren en stabiliseren/salderen. De Luchtkwaliteitplannen van de gemeenten Maastricht, Heerlen, Sittard-Geleen, Roermond, Venlo, en Weert nemen een centrale plaats in binnen het Programma. Het Programma is integraal onderdeel van het Programma Bereikbaar en Duurzaam Limburg. Binnen het Programma zijn een zestal prioritaire gezamenlijke projecten gedefinieerd. Het document dat nu voor u ligt maakt onderdeel uit van projectbeschrijving 2.4 Handreikingen/ toetsingskaders lucht en RO.

6 Schone lucht we doen het samen. Hoofdstuk 2. Luchtkwaliteit en Ruimtelijke Ordening Bij de ruimtelijke onderbouwing van nieuwe ontwikkelingen speelt het aspect luchtkwaliteit op ten minste twee vlakken een belangrijke rol. Enerzijds dient nagegaan te worden of de nieuwe ontwikkeling mogelijk is op grond van de vigerende wet- en regelgeving. Met name aan ontwikkelingen die leiden tot een toename van emissies van luchtverontreinigende stoffen worden in de huidige wet- en regelgeving strikte randvoorwaarden gesteld. Anderzijds dient bij de realisatie van een nieuwe ontwikkeling door het bevoegd gezag beoordeeld te worden of, rekening houdend met het aspect luchtkwaliteit, invulling kan worden gegeven aan het beginsel van een goede ruimtelijke ordening. Hierbij speelt de heersende en toekomstige luchtkwaliteit in relatie tot de beoogde en/of reeds aanwezige bestemmingen (wonen, zorg of werken) een belangrijke rol. Anders dan bij de juridische beoordeling van een nieuwe ontwikkeling, waarbij het toetsingskader gedetailleerd is beschreven in wet- en regelgeving, kent het bevoegd gezag een relatief grote vrijheidsgraad bij het beoordelen of sprake is van een goede ruimtelijke ordening wanneer het aankomt op het aspect luchtkwaliteit. Een goede ruimtelijke onderbouwing omvat immers een afweging van alle relevante belangen, waarvan het gezondheidsbelang van de mensen die blootgesteld zullen worden aan luchtverontreiniging er slechts één is.

7 . Handreiking Luchtkwaliteit en Ruimtelijke Ordening

8 2.1. Doel handreiking Deze Handreiking Luchtkwaliteit en Ruimtelijke Ordening dient als hulpmiddel bij het toetsen van ruimtelijke ontwikkelingen aan de vigerende wet- en regelgeving inzake luchtkwaliteit. Met de handreiking wordt verder gestreefd naar uniformiteit in de beoordeling van luchtkwaliteitaspecten bij ruimtelijke ontwikkelingen alsook in de wijze waarop luchtkwaliteitsonderzoeken worden uitgevoerd. In dit kader wordt in deze handreiking in detail ingegaan op de volgende twee aspecten:. 1 Wet Luchtkwaliteit in relatie tot Ruimtelijke Ordening De handreiking beoogt inzicht te verschaffen hoe conform vigerende wet- en regelgeving luchtkwaliteitaspecten in acht genomen dienen te worden bij ruimtelijke planvorming en welke criteria daarbij een rol spelen. Daarbij wordt antwoord gegeven op de meest voorkomende technische en juridische vragen ten aanzien van de Wet luchtkwaliteit en daarmee samenhangende regelingen en uitvoeringsbesluiten zoals de Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 en het Besluit niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen). 2 Uitvoering luchtkwaliteitsonderzoek Bij kleinschalige ontwikkelingen kan vaak op voorhand worden beargumenteerd dat realisatie van het plan geen, of geen relevante, invloed heeft op de luchtkwaliteit. Onder bepaalde voorwaarden staat de vigerende wet- en regelgeving het dan ook toe om kwalitatief, zonder een luchtkwaliteitsonderzoek uit te voeren, te motiveren dat de Wet luchtkwaliteit geen belemmering vormt voor de realisatie van een project. In de voorliggende handreiking wordt een aantal praktische instrumenten aangereikt waarmee op eenvoudige wijze in een vroeg stadium beoordeeld kan worden of een luchtkwaliteitsonderzoek noodzakelijk is in het kader van de Wet luchtkwaliteit. Voor die gevallen waarin een luchtkwaliteitsonderzoek wordt verlangd, wordt aangegeven wat de belangrijkste punten zijn waaraan een dergelijk onderzoek dient te voldoen. Ook voor luchtkwaliteitsonderzoeken die primair worden uitgevoerd ter ondersteuning van de ruimtelijke onderbouwing van een project kan de voorliggende handreiking worden gebruikt als hulpmiddel bij de uitvoering van het onderzoek.

9 Handreiking Luchtkwaliteit en Ruimtelijke Ordening 2.2. Toepassingsbereik handreiking. In beginsel dient het aspect luchtkwaliteit in acht genomen te worden bij iedere ruimtelijke ontwikkeling die leidt tot een toename van de emissies van luchtverontreinigende stoffen en/of tot een toename van het aantal personen dat aan bepaalde concentraties luchtverontreinigende stoffen wordt blootgesteld. Voorliggende handreiking vormt dan ook een vertaling van het thans vigerende wettelijke kader ( Wet luchtkwaliteit ) naar een praktisch afwegingskader dat in beginsel van toepassing is op alle soorten van ruimtelijke ontwikkelingen. De voorbeelden uit de handreiking richten zich echter primair op ontwikkelingen waarbij de bronzijde van de ontwikkeling wordt gevormd door wegverkeer. Ruimtelijke ontwikkelingen waarbij bedrijfsactiviteiten (bijvoorbeeld industriële bronnen) mede bepalend zijn voor de luchtkwaliteit vallen buiten de scoop van deze handreiking. Voorliggende handreiking biedt wel handvatten om de verkeersaantrekkende werking van een bedrijf te beoordelen. Om bedrijfsactiviteiten in het kader van een vergunningprocedure te toetsen aan de luchtkwaliteitsnormen heeft het Interprovinciaal Overleg (IPO) een hulpmiddel ontwikkeld: de IPO Luchtkwaliteitstoets Locatiebeleid Bij het toetsen van een nieuwe ontwikkeling aan de Wet luchtkwaliteit en onderliggende uitvoeringsbesluiten gaat het uitsluitend om het toetsen van concentraties en/of concentratietoenamen en niet om de mate van blootstelling aan bepaalde concentraties luchtverontreinigende stoffen. Het aspect blootstelling kan toch wel betrokken worden bij de ruimtelijke afweging in het kader van onder andere de keuze van locaties voor projecten (goede ruimtelijke ordening). Zoals eerder opgemerkt geldt dat in het kader van een vereiste goede ruimtelijke ordening een zorgvuldige afweging moet plaatsvinden van alle relevante belangen, dus ook die van de luchtkwaliteit. De mate van blootstelling van toekomstige gebruikers van een projectlocatie of van bewoners in de omgeving daarvan kunnen daarbij een belangrijke rol spelen. Als hulpmiddel voor het maken van een afweging ten aanzien van de locatiekeuze met betrekking tot het aspect luchtkwaliteit heeft het Platform Lucht Limburg de Handreiking Locatiebeleid Luchtkwaliteit ontwikkeld. 2 Deze aanvullende beschouwing valt echter buiten de scoop van de voorliggende handreiking Bronnen van luchtverontreiniging De luchtkwaliteit wordt bepaald door de bijdrage van lokale bronnen en achtergrondconcentraties. Voor de vaststelling van de achtergrondconcentraties wordt in Nederland gebruik gemaakt van de zogenaamde Grootschalige Concentratiekaarten Nederland (GCN). De bijdrage van lokale bronnen in Limburg wordt in de meeste gevallen bepaald door (weg)verkeersemissies en emissies van industriële aard. 1 De IPO luchtkwaliteitstoets is te downloaden via (beleid/milieu en energie/lucht) 2 De Handreiking Locatiebeleid luchtkwaliteit is te downloaden via (beleid/milieu en energie/lucht)

10 Door de wijze waarop concentraties zijn vastgelegd in de GCN kan worden aangenomen dat de bijdragen van grote industriële emissies op enige afstand verdisconteerd zijn in het achtergrondniveau volgens de GCN. In het algemeen zullen alleen enkele (zeer) grote inrichtingen in Limburg op korte afstand van de inrichting een relevante extra bijdrage opleveren ten opzichte van de waarde volgens de GCN. Inrichtingen met de grootste industriële bronnen vallen in het algemeen onder bevoegd gezag van de provincie Limburg. Zij draagt zorg voor handhaving van de vergunningvoorschriften van deze inrichtingen. Bij de provincie kan ook nadere informatie ten aanzien van bedrijven met mogelijk relevante emissies worden opgevraagd. Voor de overige industriële bronnen dragen de gemeenten zorg voor de handhaving van vergunningsvoorschriften. In het algemeen kan de bijdrage van deze industriële bronnen reeds op korte afstand tot de inrichting verwaarloosbaar worden geacht. Bij beoordeling van de luchtkwaliteit op enige afstand van bedrijven kunnen de emissies van industriële aard derhalve buiten beschouwing worden gelaten. 10. In deze handreiking wordt er voorts vanuit gegaan dat de lokale luchtkwaliteit voldoende nauwkeurig in kaart wordt gebracht door de som van de achtergrondconcentratie (op basis van de GCN-kaarten) en de bijdrage van lokale verkeersemissies. 3 Meer informatie over de wijze waarop de emissies van bedrijven zijn opgenomen in de GCN is te vinden in het MNP rapport Concentratiekaarten voor grootschalige luchtverontreiniging in Nederland ( en de

11 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Invullen. 11 Schone lucht we doen het samen Hoofdstuk 3. De Wet luchtkwaliteit 3.1. Historie Hoofdstuk 5, titel 5.2 Luchtkwaliteitseisen, van de Wet Milieubeheer (hierna: WM) heeft betrekking op luchtkwaliteitseisen en wordt om die reden ook wel aangeduid met de Wet luchtkwaliteit. Dit hoofdstuk van de WM is in werking getreden op 15 november 2007 en vervangt het Besluit luchtkwaliteit Net als in het Besluit luchtkwaliteit 2005 zijn in de Wet luchtkwaliteit de Europese luchtkwaliteitseisen ondergebracht. De wijze waarop de Europese luchtkwaliteitseisen waren vertaald naar het Besluit luchtkwaliteit 2005 leidde er in de praktijk toe dat grote (veelal maatschappelijk relevante) ontwikkelingen niet of slechts met grote vertraging konden worden gerealiseerd in overschrijdingsgebieden. Verder zijn onder de werkingssfeer van het Besluit luchtkwaliteit 2005 vele besluiten vernietigd op grond van onvoldoende onderzoek naar de gevolgen voor de luchtkwaliteit bij kleine en middelgrote ontwikkelingen, Dit leidde ertoe dat voor nagenoeg elke ontwikkeling (hoe klein ook) een veelheid aan onderzoeken werd verlangd met vaak lange en complexe procedures tot gevolg. Al met al een ongewenste situatie die de aanleiding vormde voor het opstellen van de Wet luchtkwaliteit. Met de nieuwe Wet luchtkwaliteit wil de Nederlandse overheid de verbetering van de luchtkwaliteit bewerkstelligen zonder dat dit de realisatie van grote ruimtelijke ontwikkelingen in de weg staat. Sinds mei 2008 is er een nieuwe EU richtlijn waarin de meest recente Europese luchtkwaliteitseisen zijn vastgelegd. Deze nieuwe richtlijn vervangt de oude EU richtlijnen betreffende de luchtkwaliteit (met uitzondering van de 4 e dochterrichtlijn). De Nederlandse regelgeving voor de luchtkwaliteit zal aan deze nieuwe richtlijn worden aangepast. Een wetsvoorstel voor aanpassing van de Wet luchtkwaliteit is in voorbereiding, en zal naar verwachting in 2009 worden vastgesteld. De Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 is in juli 2008 al aangepast op de nieuwe Europese toetsafstand voor NO 2 (zie ook 3.2.3). Een overzicht van de belangrijkste wijzigingen in de nieuwe EU richtlijn is te vinden op de websites van het Ministerie van VROM en Infomil.

12 Hierna wordt het toetsingskader van de vigerende Wet luchtkwaliteit op hoofdlijnen toegelicht ( 3.2). In hoofdstuk 4 wordt aan de hand van een beslisboom ( 4.1 en 4.2) toelichting gegeven op de wijze waarop de luchtkwaliteitseisen uit de Wet luchtkwaliteit betrokken dienen te worden bij het beoordelen van verschillende ruimtelijke ontwikkelingen Toetsingskader 12. De wijze waarop de luchtkwaliteitseisen uit de Wet luchtkwaliteit in acht genomen dienen te worden bij planvorming is geregeld in artikel 5.16 van de WM en kan als volgt worden samengevat. indien aannemelijk is gemaakt dat grenswaarden niet worden overschreden bij realisatie van het plan, vormt het aspect luchtkwaliteit geen belemmering voor de realisatie van dat plan, zelfs niet indien het voorgenomen plan leidt tot een verslechtering van de luchtkwaliteit; indien aannemelijk is gemaakt dat bij realisatie van het plan de concentraties in de buitenlucht per saldo verbeteren of ten minste gelijk blijven, vormt het aspect luchtkwaliteit evenmin een belemmering voor de realisatie van dat plan; indien één of meerdere grenswaard(en) worden overschreden bij realisatie van het plan, dan kan het voorgenomen plan alsnog worden gerealiseerd indien het plan niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentraties van de stof waarvoor grenswaarden worden overschreden; indien één of meerdere grenswaard(en) worden overschreden bij realisatie van het plan en het plan wel in betekenende mate bijdraagt aan de concentraties van de stof waarvoor grenswaarden worden overschreden, kan het plan alsnog worden gerealiseerd indien als gevolg van positieve effecten van het plan en/of als gevolg van met het plan samenhangende maatregelen de kwaliteit van de lucht (elders) zodanig verbetert dat per saldo geen verslechtering optreedt (dit is de zogenaamde saldobenadering). De uitvoeringsregels voor de hiervoor omschreven beoordelingssystematiek zijn vastgelegd in de onderstaande Algemene Maatregelen van Bestuur (hierna: AMvB) en Ministeriële Regelingen die eveneens sinds 15 november 2007 van kracht zijn: Besluit niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen); Regeling niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen); Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007; Regeling projectsaldering luchtkwaliteit Conform artikel 5.16a van de Wet luchtkwaliteit kunnen bij een Algemene Maatregel van Bestuur nog nadere regels worden gesteld om te voorkomen dat bij een (dreigende) overschrijding van één of meerdere grenswaard(en) projecten doorgang vinden die er toe leiden het aantal blootgestelden met een verhoogde gevoeligheid toeneemt. Nadere eisen ten aanzien van het realiseren van plannen met gevoelige bestemmingen zijn vooralsnog alleen uitgewerkt in het Besluit gevoelige bestemmingen (luchtkwaliteitseisen), dat op 15 januari 2009 in werking is getreden (Zie ook stap 2a/b van beslisboom, 4.1 en 4.2). Om inzicht te geven in de consequenties van bovengenoemde ministeriële regelingen voor de besluitvorming over (ruimtelijke) ontwikkelingen en vergunningen zijn door het Ministerie van VROM handreikingen opgesteld. Deze handreikingen geven praktische uitleg over de verschillende regelingen en kunnen naast de voorliggende handreiking gebruikt worden als hulpmiddel bij het uitvoeren van berekeningen en het beoordelen van ruimtelijke ontwikkelingen in het kader van de Wet luchtkwaliteit. Een overzicht van de beschikbare handreikingen en de status ervan is te vinden op de sites van het Ministerie van VROM en Infomil. 4 en

13 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. De Wet luchtkwaliteit Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. 13 Het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) is een belangrijk onderdeel van de Wet luchtkwaliteit. Het NSL bestaat uit een programma van maatregelen met als doel grote ruimtelijke ontwikkelingen doorgang te kunnen laten vinden zonder dat deze in strijd zijn met de Europese luchtkwaliteitseisen. Het NSL anticipeert daarbij op een uitstel voor het halen van grenswaarden (derogatie) dat op grond van de nieuwe Europese richtlijn kan worden verleend aan afzonderlijke lidstaten. Het verzoek om uitstel, het zogenaamde derogatieverzoek, is medio 2008 ingediend bij de Europese Commissie. Indien dit verzoek wordt gehonoreerd en het kabinet een positief standpunt inneemt over het NSL kan dit onderdeel van de Wet luchtkwaliteit in werking treden (naar verwachting medio 2009). Het wordt dan mogelijk om in overschrijdingsgebieden nieuwe (grote) ontwikkelingen te realiseren zolang gegarandeerd kan worden dat na het verstrijken van de derogatietermijnen alsnog overal aan de grenswaarden kan worden voldaan. Meer informatie over de actuele stand van zaken met betrekking tot het NSL en een gedetailleerde beschrijving van het Limburgse aandeel in het programma is te vinden op de website van het Ministerie van VROM en de Provincie Limburg Besluit niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen) In het Besluit niet in betekenende mate bijdragen (verder: NIBM) is geregeld tot welke bijdrage aan de concentraties fijn stof en NO 2 sprake is van een niet in betekenende mate bijdrage. Het Besluit NIBM maakt hierbij het onderscheid tussen de periode dat het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) nog niet is vastgesteld de zogenaamde interim periode en in de situatie dat het NSL wel is vastgesteld (naar verwachting medio 2009). In de periode tot vaststelling van het NSL worden bijdragen aan de concentraties van fijn stof en NO 2 tot 1% van de jaargemiddelde grenswaarde van de betreffende stof als niet in betekenende mate beschouwd. Dit komt overeen met een bijdrage aan de concentraties van 0,4 μg/m 3. Na vaststelling van het NSL bedraagt de niet in betekenende mate grens 3% van de jaargemiddelde grenswaarde van de betreffende stof hetgeen overeenkomt met een bijdrage aan de concentraties van 1,2 μg/m 3. In de Regeling niet in betekenende mate bijdragen zijn voor verschillende categorieën van projecten nadere grenzen gesteld aan de projectomvang waaronder een project met zekerheid niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentraties luchtverontreinigende stoffen in de buitenlucht. Voor dergelijke niet in betekenende mate projecten kan besluitvorming plaatsvinden zonder dat toetsing aan de grenswaarden voor luchtverontreinigende stoffen uit de WM plaatsvindt. Ook in gevallen waarin op basis van berekeningen aannemelijk is gemaakt dat een ontwikkeling niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentraties hoeft geen toetsing aan de grenswaarden plaats te vinden. Infomil heeft een NIBM Tool ontwikkeld om eenvoudig en snel te kunnen onderbouwen dat een plan niet in betekenende mate bijdraagt aan de luchtkwaliteit. ( 5 _ en (beleid/milieu en energie/lucht)

14 Projecten in elkaars directe nabijheid die worden gerealiseerd of via een besluit worden vastgesteld in de NSL-periode (i.c. in de periode tussen medio 2009 en 2014) en bovendien gebruik maken van dezelfde hoofdinfrastructuur dienen gezamenlijk, als één geheel, te worden beoordeeld met het oog op de gevolgen voor de luchtkwaliteit. Deze zogenaamde cumulatiebepaling (artikel 5 van het Besluit NIBM) heeft betrekking op projecten: die gebruik (zullen) maken van dezelfde ontsluitingsinfrastructuur en; die aan elkaar (zullen) grenzen dan wel in elkaars directe nabijheid (zullen) zijn gelegen, tot een afstand van m van de plangrenzen, met uitzondering van projecten waarvan de toename van de concentraties ter plaatse niet meer dan 0,1 µg/m 3 bedraagt. 14. Conform de Handreiking luchtkwaliteit: niet in betekenende mate bijdragen (NIBM) van het Ministerie van VROM is gedurende de interimperiode nog geen sprake van een verplichte toepassing van de cumulatiebepaling. Toch wordt, vanuit het oogpunt van zorgvuldigheid, aanbevolen ook in de interimperiode projecten in onderling verband te bezien Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 De Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 is sinds 15 november 2007 van kracht en vervangt onder andere de Meetregeling luchtkwaliteit 2005 en het Meet- en rekenvoorschrift bevoegdheden luchtkwaliteit. In de regeling zijn algemene regels opgenomen voor de wijze waarop de gevolgen voor de luchtkwaliteit van toekomstige ontwikkelingen berekend dienen te worden. Op 17 juli 2008 en op 8 december 2008, resp., zijn bij ministeriële regelingen nog enkele technische wijzigingen doorgevoerd op de oorspronkelijke Regeling. De belangrijkste punten uit de regeling (hierna: Rbl 2007) zijn hieronder samengevat: Het Ministerie van VROM verstrekt elk jaar generieke gegevens (o.a. achtergrondconcentraties, dubbeltellingcorrecties, emissiefactoren en meteorologische gegevens) die gebruikt worden bij het uitvoeren van berekeningen; het berekenen van de luchtkwaliteit langs wegen gebeurt a-priori volgens twee standaard rekenmethoden. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen enerzijds wegen binnen een stedelijke omgeving (methode 1) en anderzijds wegen in een open omgeving (methode 2); andere generieke gegevens of rekenmethoden mogen, mits goed gemotiveerd en met goedkeuring van het Ministerie van VROM, eveneens worden gebruikt voor het bepalen van de gevolgen voor de luchtkwaliteit bij toekomstige ontwikkelingen; de door berekeningen verkregen gegevens over concentraties bij een weg moeten voldoende representatief zijn voor de luchtkwaliteit. In de Rbl 2007 zijn om die reden ondermeer de volgende voorwaarden opgenomen ten aanzien van de locatie van rekenpunten: bij toetsing langs wegen wordt een locatie gekozen die, zover mogelijk, representatief is voor een straatsegment met een lengte van minimaal 100 meter; de concentraties NO2 en fijn stof moeten worden bepaald op een afstand van niet meer dan tien meter van de wegrand; afwijken van de genoemde afstanden is toegestaan wanneer de afstanden punten opleveren die niet representatief zijn voor de luchtkwaliteit. Verder is in de Rbl 2007 per gemeente vastgelegd met welke getalswaarde de jaargemiddelde concentratie fijn stof moet worden gecorrigeerd voor de aanwezigheid van zeezout. Conform de regeling wordt het voor zeezout gecorrigeerde aantal overschrijdingen van de 24-uurgemiddelde concentratie fijn stof verkregen door het aantal overschrijdingsdagen met 6 dagen te verminderen.

15 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. De Wet luchtkwaliteit Grenswaarden. 15 In bijlage II van de WM zijn grenswaarden opgenomen voor de volgende luchtverontreinigende stoffen: zwaveldioxide (SO 2 ), stikstofoxiden (NO x ), stikstofdioxide (NO 2 ), fijn stof (PM 10 ), lood (Pb), koolmonoxide (CO) en benzeen (C 6 H 6 ). Uit metingen van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit en berekeningen van het Milieu en Natuur Planbureau blijkt dat de grenswaarden voor zwaveldioxide, stikstofoxiden, lood, koolmonoxide en benzeen in (nagenoeg) geheel worden Nederland gerespecteerd. Ook de grenswaarden voor de uurgemiddelde concentratie stikstofdioxide worden slechts zeer uitzonderlijk (bij zeer hoge verkeersintensiteiten) overschreden. Vandaar dat inventarisatie en rapportage van de luchtkwaliteit in vrijwel alle gevallen kan worden beperkt tot fijn stof (PM 10 ) en (de jaargemiddelde concentratie van) stikstofdioxide (NO 2 ). In tabel 3.1 zijn voor deze stoffen de belangrijkste te respecteren waarden opgenomen. Tabel 3.1: Voornaamste toetsingswaarden NO 2 en fijn stof Stof Norm NO 2 Grenswaarde (jaargemiddelde in µg/m 3 ) Fijn stof Grenswaarde (jaargemiddelde in µg/m 3 ) (PM 10 ) Grenswaarde (24 uurgemiddelde dat 35 x per jaar mag worden overschreden in µg/m 3 ) Grenswaarden voor 2010 zijn ook van toepassing op de jaren na Plandrempel voor NO 2 ; voor NO 2 is tot 2010 een overschrijding van de jaargemiddelde grenswaarde toegestaan, mits wordt aangetoond dat de grens-waarde in 2010 wordt gerespecteerd. Bijzondere aandacht dient in dit kader uit te gaan naar de emissies bij omvangrijke (enkele honderden parkeerplaatsen) parkeergarages. Parkeerbewegingen kunnen leiden tot verhoogde benzeenconcentraties. Voor meer informatie over parkeergarages en benzeen wordt verwezen naar de website van Infomil en de Handreiking Meten en rekenen luchtkwaliteit van het Ministerie van VROM. 6 _ Indien de inventarisatie plaatsvindt met behulp van CAR-II, dan worden automatisch de concentraties van alle te toetsen stoffen bepaald en in de bijlagen van de rapportage opgenomen. Alleen NO 2 en PM 10 behoeft analyse.

16 Samen beslissen 16. Hoe doen we dat?

17 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Invullen. 17 Schone lucht we doen het samen Hoofdstuk 4. Het in acht nemen van de luchtkwaliteit 4.1. Beslisboom toetsing luchtkwaliteit Het navolgende stroomschema geeft schematisch weer op welke wijze de luchtkwaliteitseisen uit de Wet luchtkwaliteit en onderliggende regelgeving betrokken dienen te worden bij het beoordelen van ruimtelijke ontwikkelingen. De beslisboom is op de volgende pagina weergegeven.

18 1 Is de Wet luchtkwaliteit van toepassing 2a Is de AMvB Gevoelige bestemmingen (luchtkwaliteitseisen) van toepassing? 2b Neemt het aantal personen met een verhoogde gevoeligheid toe in een gebied met (dreigende) grenswaarden overschrijdingen? 2c Toetsen van het plan aan AMvB Gevoelige bestemmingen (luchtkwaliteitseisen) en zo mogelijk vervolgen stappenplan 3 Leidt het plan tot een toename van de emissie(bronnen) en daardoor tot een toename van schadelijke luchtverontreinigende stoffen? 4 Is de toename van de concentratie verwaarloosbaar? 5 Is de toename van de concentratie zeker niet in betekenende Geen luchtkwaliteitsonderzoek mate op basis van de MR NIBM? Wel luchtkwaliteitsonderzoek 6 Leidt de toename van de concentratie(s) tot overschrijding van de grenswaarden? 7 Treedt binnen het plangebied een verbetering op (eventueel na maatregelen) zodat de luchtkwaliteit te minste gelijk blijft of verbeterd? 8 Treedt buiten het plangebeid een verbetering op (eventueel na maatregelen) zodat de luchtkwaliteit per saldo tenminste gelijk blijft of verbeterd? 9 Is de toename van de concentratie niet in betekenende mate op basis van een luchtkwaliteitsonderzoek? Wet luchtkwaliteit geen belemmering voor planrealisatie 10 Is het plan opgenomen in het NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) of een ander programma dat niet in strijd is met het NSL? 11 Kan het plan worden aangepast? Besluit kan niet worden genomen op basis van de Wet Luchtkwalteit

19 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Het in acht nemen van de luchtkwaliteit 4.2. Toelichting beslisboom. 19 Voorgaande beslisboom is bedoeld als een hulpmiddel voor plannenmakers en planologen om te beoordelen of, en zo ja, op welke wijze, de luchtkwaliteitseisen uit de Wet luchtkwaliteit betrokken dienen te worden bij ruimtelijke planvorming. Naast een beoordeling in het kader van de Wet luchtkwaliteit mag in een goede ruimtelijke onderbouwing de motivatie voor de locatiekeuze niet ontbreken. Als hulpmiddel voor de onderbouwing van een locatiekeuze in het licht van luchtkwaliteit wordt verwezen naar de Handreiking Locatiebeleid Luchtkwaliteit die door het Platform Lucht Limburg is ontwikkeld. Onderstaand worden de afzonderlijke stappen uit de beslisboom kort toegelicht. Stap 1. Is de Wet luchtkwaliteit van toepassing? In artikel 5.16, lid 2 van de Wet luchtkwaliteit is een lijst opgenomen van artikelen waarvan de uitoefening van de daarin opgenomen bevoegdheid of toepassing gevolgen kan hebben voor de luchtkwaliteit. Is een van de artikelen van toepassing op de voorgnomen ontwikkeling dan is de Wet luchtkwaliteit van toepassing en dient de rest van de beslisboom te worden doorlopen. De opsomming bevat de volgende artikelen: a. de artikelen 1.2, 4.15a, 4.16, 7.27, 7.35, 7.42, 8.2, 8.8, 8.11, derde lid, 8.40, eerste lid van de Wet milieubeheer; b. de artikelen 13, 16, 43, 48 en 53 van de Wet inzake de luchtverontreiniging; c. de artikelen 2.1, 2.2, 2.3, 3.1, 3.10, 3.22, 3.23, 3.26, 3.27, 3.28, 3.29, 3.30, 3.33, 3.35, 3.38, 3.40, 3.41, 3.42, 4.1, 4.2, 4.3 en 4.4 van de Wet ruimtelijke ordening; d. de artikelen 11 en 15 van de Tracéwet; e. de artikelen 2, 5 en 8 van de Planwet verkeer en vervoer; f. artikel 9 van de Spoedwet wegverbreding. Indien NEE de Wet luchtkwaliteit is niet van toepassing op de ontwikkelingen en vormt derhalve geen belemmering voor de realisatie ervan. Voorbeeld: voor het verlenen van een bouwvergunning (die krachtens het vigerende bestemmingsplan kan worden verleend) dient dus geen toetsing plaats te vinden aan de Wet luchtkwaliteit. Indien JA ga naar stap 2. Stap 2a-b-c. Is het Besluit gevoelige bestemmingen (luchtkwaliteitseisen) van toepassing? Conform artikel 5.16a van de Wet luchtkwaliteit kunnen bij een Algemene Maatregel van Bestuur nog nadere regels worden gesteld om te voorkomen dat bij een (dreigende) overschrijding van één of meerdere grenswaard(en) projecten doorgang vinden die er toe leiden het aantal blootgestelden met een verhoogde gevoeligheid toeneemt. Dit Besluit gevoelige bestemmingen (luchtkwaliteitseisen) van 15 januari 2009 (in werking met ingang van 16 januari 2009) beperkt de mogelijkheden om ruimtelijke ontwikkelingen uit te voeren in overschrijdingssituaties voor zogenaamde gevoelige bestemmingen.

20 Overigens blijft ook naast het Besluit gevoelige bestemmingen het beginsel van een goede ruimtelijke ordening uiteraard onverkort gelden. In alle gevallen dient in de ruimtelijke onderbouwing van een ontwikkeling die betrekking heeft op gevoelige bestemmingen zeer zorgvuldig omgegaan te worden met het aspect luchtkwaliteit in relatie tot de gezondheid. Meer over luchtkwaliteit in relatie tot gevoelige bestemmingen is opgenomen in de Handreiking Locatiebeleid Luchtkwaliteit van het Platform Lucht Limburg. 20. Indien NEE ga naar stap 3 en besteed extra aandacht aan het gezondheidsaspect in relatie tot luchtkwaliteit in de ruimtelijke onderbouwing van de ontwikkeling; Indien JA: toetsing van de ontwikkeling aan de bepalingen uit het Besluit gevoelige bestemmingen en zo mogelijk vervolgen beslisboom. Stap 3. Leidt het plan tot een toename van de emissie(bronnen) en daardoor tot een toename van luchtverontreinigende stoffen? Gaat realisatie van het plan gepaard met een toename van het verkeersvolume op (lokale) wegen waardoor een toename van de hoeveelheid luchtverontreiniging te verwachten is ten gevolge van verkeersemissies? Gedacht kan worden aan de verkeersaantrekkende werking van bedrijven, industrieterreinen en kantoren maar ook additionele verkeersbewegingen ten gevolge van (nieuwe) woningen of wegen die kunnen leiden tot een toename van de concentraties schadelijke stoffen. Indien NEE dan vormt de Wet luchtkwaliteit geen belemmering voor de realisatie van het plan op grond van artikel 5.16, lid 1, onder b1, van de Wet luchtkwaliteit : de luchtkwaliteit blijft ten minste gelijk (of verbetert). Voorbeeld: een zogenaamd conserverend plan kan om reden van geen verslechtering van de luchtkwaliteit doorgang vinden (echter, opletten met conserverende plannen waarbij in de praktijk wel meer emissies zullen optreden, bijvoorbeeld bij oude, niet geheel gerealiseerde bestemmingsplannen). Indien JA ga naar stap 4. Stap 4. Is de toename van de concentraties verwaarloosbaar? Aan elkaar grenzende of in elkaars directe nabijheid gesitueerde ontwikkelingen, die elk afzonderlijk een NIBM-bijdrage leveren aan de concentraties, kunnen sámen alsnog leiden tot een IBM-bijdrage aan de concentraties. Om te voorkomen dat op deze manier nieuwe knelpunten ontstaan of over het hoofd worden gezien is in het Besluit niet in betekenende mate bijdragen de cumulatiebepaling opgenomen (zie ook 3.2.2).

21 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Het in acht nemen van de luchtkwaliteit. 21 Conform het Besluit NIBM kan het cumulatieve effect van een ontwikkeling (op enig punt) verwaarloosd worden indien de bijdrage aan de concentraties 0,1 µg/m 3 of minder bedraagt. Deze bovengrens volgt uit het Besluit NIBM waarin is opgenomen dat projecten waarvan de toename van de concentraties niet meer dan 0,1 µg/m 3 bedraagt: a. de status NIBM hebben waardoor zij in principe zijn uitgezonderd van toetsing aan de grenswaarden en; b. verwaarloosd kunnen worden bij het bepalen van cumulatieve effecten van andere NIBM projecten. In tabel 4.1 zijn drempelwaarden voor de projectomvang opgenomen waaronder de bijdrage aan de luchtkwaliteit verwaarloosbaar kan worden geacht. De drempelwaarden zijn afgeleid uit de Regeling niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen) en komen overeen met ¼ van de drempelwaarden die in deze regeling worden gesteld voor projectbijdragen van 0,4 µg/m 3. Tabel 4.1: Categorieën projecten Drempelwaarde projectomvang verwaarloosbare planbijdrage Drempelwaarde projectomvang Woningbouw 1 ontsluitingsweg ontsluitingswegen 250 Kantoren 1 ontsluitingsweg [m2 bvo] 2 ontsluitingswegen [m2 bvo] Combinatie woningbouw 1 ontsluitingsweg 0,0008 * aantal woningen + en kantoren 0, * BVO kantoren in m2 =< 0,1 2 ontsluitingswegen 2 keer zoveel woningen en BVO kantoren Mits gelijke verdeling verkeer over 2 ontsluitingswegen Indien JA dan vormt de Wet luchtkwaliteit geen belemmering voor de realisatie van het plan op grond van artikel 5.16, lid 1, onder b1, van de Wet luchtkwaliteit : de luchtkwaliteit blijft ten minste gelijk (of verbetert). Voorbeeld: realisatie van een beperkt aantal woningen of een bedrijf met een beperkte verkeersaantrekkende werking. Indien NEE ga naar stap 5. Stap 5. Is de toename van de concentraties zeker niet in betekenende mate op basis van de Regeling niet in betekenende mate? Bedraagt de toename van de concentraties fijn stof en NO 2 niet meer dan 1% van de jaargemiddelde grenswaarde (0,4 µg/m 3 ) in de interimperiode of niet meer dan 3% van de jaargemiddelde grenswaarde (1,2 μg/m 3 ) in de periode dat het NSL van kracht is dan is sprake van een niet in betekende mate bijdrage aan de luchtkwaliteit.

22 In de Regeling niet in betekenende mate bijdragen (luchtkwaliteitseisen) zijn voor een aantal categorieën van projecten grenzen gesteld aan de projectomvang waaronder een project met zekerheid niet in betekenende mate bijdraagt. Projecten die op basis van de drempelwaarden uit de regeling als niet in betekenende mate kunnen worden aangemerkt zijn uitgezonderd van toetsing aan de grenswaarden. De Wet luchtkwaliteit vormt daarmee geen belemmering voor de realisatie van het project. Tabel 4.2 geeft een overzicht van de drempelwaarden voor de projectomvang uit de regeling zoals die gelden tijdens en na de interimperiode. 22. Tabel 4.2 Drempelwaarden NIBM-projecten (d.d. augustus 2008) Categorieën projecten Drempelwaarde projectomvang Tijdens interimperiode Woningbouw 1 ontsluitingsweg ontsluitingswegen Kantoren 1 ontsluitingsweg [m2 bvo] 2 ontsluitingswegen [m2 bvo] Combinatie woningbouw 1 ontsluitingsweg 0,0008 * aantal woningen + en kantoren 0, * BVO kantoren in m2 =< 0,4 2 ontsluitingswegen 2 keer zoveel woningen en BVO kantoren Mits gelijke verdeling verkeer over 2 ontsluitingswegen Na interimperiode Woningbouw 1 ontsluitingsweg ontsluitingswegen Kantoren 1 ontsluitingsweg [m2 bvo] 2 ontsluitingswegen [m2 bvo] Combinatie woningbouw 1 ontsluitingsweg 0,0008 * aantal woningen + en kantoren 0, * BVO kantoren in m2 =< 1,2 2 ontsluitingswegen 2 keer zoveel woningen en BVO kantoren Mits gelijke verdeling verkeer over 2 ontsluitingswegen Indien JA dan vormt de Wet luchtkwaliteit geen belemmering voor de realisatie van het plan op grond van artikel 5.16, lid 1, onder c, van de Wet luchtkwaliteit ; Voorbeeld: realisatie van 500 woningen in de interimperiode. Indien NEE ga naar stap 6. Let op: indien een ontwikkeling als NIBM wordt beoordeeld in een procedure dient nagegaan te worden of de cumulatiebepaling uit het Besluit NIBM van toepassing is op de betreffende ontwikkeling (zie ook 3.2.2).

23 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Het in acht nemen van de luchtkwaliteit Stap 6. Worden in de situatie na realisatie van het plan grenswaarden overschreden?. 23 Een toename van de concentraties luchtverontreinigende stoffen, IBM of NIBM, is toegestaan mits dat niet leidt tot een situatie waarin grenswaarden worden overschreden. Waar en hoe de luchtkwaliteit inzichtelijk gemaakt dient te worden om te kunnen vaststellen dat grenswaarden niet worden overschreden wordt beschreven in hoofdstuk 5 van deze handreiking. Indien NEE dan kan het plan doorgang vinden op grond van artikel 5.16, lid 1a van de Wet luchtkwaliteit (respecteren van grenswaarden). Indien JA ga naar stap 7. Stap 7. Treedt binnen het plangebied een verbetering van de luchtkwaliteit op (evt. na maatregelen) zodat per saldo de luchtkwaliteit ten minste gelijk blijft of verbetert? Dit is de zogenaamde saldobenadering (hier beperkt tot het plangebied). Bij toepassing van de saldobenadering hebben maatregelen die er voor zorgen dat de verslechtering wordt weggenomen altijd de voorkeur boven maatregelen die leiden tot een verbetering van de luchtkwaliteit buiten de beïnvloedingssfeer van het plan (zie paragraaf 4.3). Indien JA dan kan het plan doorgang vinden op grond van artikel 5.16, lid 1b onder 2 van de Wet luchtkwaliteit. Voorbeeld: extra verkeersbewegingen die worden gecompenseerd door een verbeterde verkeersdoorstroming Indien NEE ga naar stap 8. Stap 8. Treedt buiten het plangebied een verbetering van de luchtkwaliteit op (evt. na maatregelen) zodat per saldo de luchtkwaliteit ten minste gelijk blijft of verbetert? Deze saldobenadering dient in goed overleg met overheid te worden geformuleerd. Voor een toelichting van het begrip buiten het plangebied wordt verwezen naar de Regeling projectsaldering luchtkwaliteit 2007 en de Handreiking Saldering luchtkwaliteit van het Ministerie van VROM. Indien JA dan kan het plan doorgang vinden op grond van artikel 5.16, lid 1b onder 2 van de Wet luchtkwaliteit. Voorbeeld: realisatie van een plan dat leidt tot verkeersaantrekking (lokaal hogere concentraties) maar ook tot afscherming bij de verspreiding van schadelijke stoffen (lagere concentraties) waardoor de luchtkwaliteit in een groter gebied per saldo gelijk blijft of zelfs kan verbeteren. Indien NEE ga naar stap 9.

24 Stap 9. Is de toename van de concentratie niet in betekenende mate op basis van een luchtkwaliteitsonderzoek? Niet voor alle categorieën van projecten zijn drempelwaarden gesteld in de Regeling niet in betekenende mate. Conform het Besluit niet in betekenende mate kan ook aan de hand van een luchtkwaliteitsonderzoek worden bepaald of een project niet in betekenende mate bijdraagt aan de concentraties. 24. Indien JA dan vormt de Wet luchtkwaliteit geen belemmering voor de realisatie van het plan op grond van artikel 5.16, lid 1, onder c, van de Wet luchtkwaliteit ; Indien NEE ga naar stap 10. Let op: indien een ontwikkeling als NIBM wordt beoordeeld in een procedure dient nagegaan te worden of de cumulatiebepaling uit het Besluit NIBM van toepassing is (zie ook 3.2.2). Stap 10. Is het plan opgenomen in het NSL (Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) of een ander programma dat niet in strijd is met het NSL? Indien een project is opgenomen in het NSL is het gevrijwaard van rechtstreekse toetsing aan de grenswaarden uit de Wet luchtkwaliteit. De Wet luchtkwaliteit vormt in dat geval dan ook geen belemmering voor de realisatie van het betreffende project. Voor een uitgebreide toelichting op het NSL en de actuele stand van zaken wordt verwezen naar de site van het Ministerie van VROM. Voor een overzicht van de Limburgse projecten die zijn opgenomen in het NSL wordt verwezen naar het Limburgs Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Onder strikte voorwaarden kunnen ook projecten die niet zijn opgenomen in het NSL, maar in een ander programma, doorgang vinden. Een overzicht van deze voorwaarden is opgenomen in artikel 5.13 van de Wet luchtkwaliteit. Een van de voorwaarden is dat het betreffende programma de doelstelling van het NSL niet frustreert. Indien JA dan kan het plan onder voorbehoud doorgaan. Indien NEE ga naar stap _ en (beleid/milieu en energie/lucht)

25 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Het in acht nemen van de luchtkwaliteit Stap 11. Kan het plan worden aangepast?. 25 Indien na het doorlopen van de stappen 1 t/m 10 niet kan worden uitgesloten dat luchtkwaliteitaspecten een belemmering vormen voor de planontwikkeling kan in principe geen besluit worden genomen op basis van de Wet luchtkwaliteit. Wel kan overwogen worden het plan in aanpaste vorm te realiseren, waarbij het plan leidt tot minder emissies van schadelijke stoffen. Ook de keuze voor een andere planlocatie (bijvoorbeeld met lagere achtergrondconcentraties) kan dan het overwegen waard zijn. De stappen 2 t/m 10 dienen dan opnieuw doorlopen te worden op basis van het aangepaste plan. Indien JA ga naar stap 2. Indien NEE het plan kan geen doorgang vinden op grond van de Wet luchtkwaliteit. Luchtkwaliteitsonderzoek benodigd of niet? Indien het plan in overeenstemming met de stappen 1 t/m 5 uit de beslisboom kan doorgaan, dan is een luchtkwaliteitsonderzoek niet strikt noodzakelijk. De Afdeling bestuursrechtspraak van Raad van State onderschrijft dit in enkele van haar uitspraken als volgt: is slechts aanleiding voor het uitvoeren van een luchtkwaliteitsonderzoek indien op voorhand niet is uitgesloten dat uitoefening van een besluit een verslechtering van de luchtkwaliteit met zich kan brengen. Dat niet voor alle ontwikkelingen een luchtkwaliteitsonderzoek wordt vereist vanuit de wet- en regelgeving laat onverlet dat het uitvoeren van een (beperkt) luchtkwaliteitsonderzoek nuttige informatie kan verschaffen voor de ruimtelijke onderbouwing van het plan. Ook in gevallen waarbij dat het niet expliciet wordt verlangd vanuit de Wet luchtkwaliteit Saldering Saldering kan worden toegepast in gebieden waar de normen uit de Wet luchtkwaliteit worden overschreden én planrealisatie tot gevolg heeft dat de concentratie van de luchtkwaliteit lokaal in beperkte mate verslechtert. Het uitgangspunt bij saldering is dat de concentratie schadelijke stof per saldo ten minste gelijk blijft of verbetert. Bij het nemen van een besluit op basis van saldering moeten een aantal salderingsregels in acht worden genomen. Aan welke criteria en voorschriften een besluit op grond van saldering dient te voldoen is uitgewerkt in de Regeling projectsaldering luchtkwaliteit 2007 (d.d. 15 november 2007). In de regeling wordt ook ingegaan op de wijze waarop aspecten als het aantal blootgestelden, overschrijdingsoppervlak en samenhang tussen plan- en salderingsgebied betrokken dienen te worden bij het nemen van een besluit. Op 11 oktober 2006 heeft de Raad van State een eerste uitspraak gedaan over de saldobenadering (zaaknummer /1). De Raad van State accepteert in deze uitspraak de gehanteerde saldobenadering. Over het betrekken van het aantal blootgestelden bij saldering overweegt de Raad van State in een recente uitspraak het volgende:

26 zwaarder gewicht kan worden toegekend aan de afname van het aantal adressen waar grenswaarden worden overschreden dan aan de toename van het aantal hectaren waar grenswaarden worden overschreden.. (zaaknummer /1 d.d. 11 oktober 2006) Meer informatie over (project-)saldering, voorbeelden ervan en veel gestelde vragen zijn opgenomen in de Handreiking Saldering luchtkwaliteit van het Ministerie van VROM. 26.

27 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Luchtkwaliteitsonderzoek. 27 Schone lucht we doen het samen Hoofdstuk 5. Luchtkwaliteitsonderzoek Zoals eerder in deze handreiking aangegeven zijn de meest voorkomende redenen om een luchtkwaliteitsonderzoek uit te voeren in het kader van de ruimtelijke onderbouwing van nieuwe ontwikkelingen: het toetsen of een ontwikkeling voldoet aan de vigerende wet- en regelgeving; en/of; het inzichtelijk maken van concentraties luchtverontreinigende stoffen ter plaatse en in de omgeving van een nieuwe ontwikkeling zodat zorgvuldig afgewogen kan worden of sprake is van een goede ruimtelijke ordening ten aanzien van het aspect luchtkwaliteit. Wanneer een luchtkwaliteitsonderzoek wel en niet noodzakelijk is voor de toetsing van een ontwikkeling aan de Wet luchtkwaliteit is toegelicht in hoofdstuk 4 van deze handreiking. Algemene uitvoeringsregels waaraan een luchtkwaliteitsonderzoek dient te voldoen, indien de resultaten van het onderzoek gebruikt worden voor toetsing aan de Wet luchtkwaliteit, zijn vastgelegd in de Regeling beoordeling luchtkwaliteit 2007 (hierna: Rbl 2007, zie ook 3.2.3). In dit hoofdstuk worden de belangrijkste overwegingen die een rol spelen bij de uitvoering van een luchtkwaliteitsonderzoek, uitgaande van de Rbl 2007, in het kort behandeld.

28 5.1. Rekenmethoden Om de luchtkwaliteit ten gevolge van locale bronnen en achtergrondconcentraties vast te stellen zijn diverse rekenmethoden beschikbaar. Afhankelijk van de aard van de te onderzoeken situatie dient een afweging gemaakt te worden welke rekenmethode het best geschikt is voor het bepalen van de luchtkwaliteit. 28. Conform de Rbl 2007 wordt de luchtkwaliteit langs wegen en inrichtingen volgens de zogenaamde Standaardrekenmethoden (SRM) berekend. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen de luchtkwaliteit langs wegen in een stedelijke omgeving (SRM 1), de luchtkwaliteit langs wegen in het open veld (SRM 2), en de luchtkwaliteit bij inrichtingen (SRM 3). Een overweging voor de keuze voor SRM 1 of SRM 2 wordt als volgt gemaakt. SRM 1. Bij toepassing van deze methode moet de beschouwde situatie voldoen aan de volgende voorwaarden: L1 L2 L1/H1 < < L2/H2 < 3 L1/H1 < 1.5 L2/H2 < 1.5 L1/H1 < 3 H= hoogte gebouw (m) L= afstand weg-as tot bebouwing (m) a. de weg ligt in een stedelijke omgeving; b. de maximale rekenafstand is de afstand tot de bebouwing, met een maximum van 30 of 60 meter ten opzichte van de wegas, afhankelijk van het straattype; c. er is niet of nauwelijks sprake van een hoogteverschil tussen de weg en de omgeving; d. langs de weg bevinden zich geen afschermende constructies; e. de weg is vrij van tunnels.

29 Handreiking Luchtkwaliteit en RO. Luchtkwaliteitsonderzoek. 29 SRM 2. Bij toepassing van deze methode moet de beschouwde situatie voldoen aan de volgende voorwaarden: L1 L2 L1/H1 > 3 L2/H2 > 3 H1, H2 = hoogte bebouwing L1, L2 = afstand bebouwing tot wegrand SRM 2 is primair bedoeld voor buitenstedelijke situaties. Daarnaast kan met SRM 2 ook (in beperkte mate) de aanwezigheid van een middenberm, verhoogde en verdiepte ligging van wegen, en afscherming worden betrokken bij de berekening van de luchtkwaliteit. Bekende implementaties van SRM 1 is het CARII model en van SRM 2 het VLW model van Rijkswaterstaat. Via Infomil wordt sinds kort ook het model ISL2 beschikbaar gesteld. ISL2 staat voor Implementatie Standaard rekenmethode Luchtkwaliteit 2 en kan gebruikt worden voor berekeningen in situaties die vallen onder SRM2. Net als het CARII model is ISL2 vrij beschikbaar. Meer informatie over CARII en ISL2 is te vinden op de website van Infomil. SRM 3 uit de Rbl 2007 heeft betrekking op situaties bij inrichtingen en valt daarmee buiten de scoop van deze handreiking. Met het ISL3a model kunnen eenvoudige situaties worden doorgerekend die vallen onder het toepassingsbereik van SRM3. ISL3a is net als ISL2 sinds kort vrij beschikbaar via de website van Infomil. In uitzonderlijke situaties zijn, mits aan een aantal motiveringseisen wordt voldaan, afwijkende c.q. meer specialistische rekenmodellen toegestaan. Zo zijn SRM1 en SRM2 modellen niet geschikt om in een complex gebouwde omgeving de invloed van gebouwen op de verspreiding van luchtverontreiniging in detail te bepalen. In zulke gevallen kunnen numerieke verspreidingsmodellen of windtunnelonderzoeken uitkomst bieden. Voor het gebruik van afwijkende rekenmethoden in juridische procedures is goedkeuring nodig van de minister van VROM. Een actueel overzicht van rekenmethoden die zijn goedgekeurd voor het bepalen van de luchtkwaliteit in situaties binnen en buiten het toepassingsbereik van de standaardrekenmethoden is te vinden op de website van het Ministerie van VROM Invoergegevens Conform de bepalingen van de Rbl 2007 maakt het Ministerie van VROM jaarlijks gegevens bekend die gebruikt moeten worden bij de berekening van de concentraties luchtverontreinigende stoffen. De gegevens worden in principe jaarlijks vóór 15 maart beschikbaar gesteld. De gegevens hebben ondermeer betrekking op achtergrondconcentraties en dubbeltellingcorrecties, emissiegegevens van 8 onder: leefomgeving/luchtkwaliteit/meten en rekenen 9 onder: dossier luchtkwaliteit