project E twee 0 Know how: 3 1 Probleem of behoefte 24 2 Keuze en ontwerp 27 3 Productie 27 4 Test 30 5 Evaluatie 31

Transcriptie

1 project E twee 0 Know how: Energie? Energieomvorming in huis 14 1 Probleem of behoefte 24 Zonneoven of zonnebarbecue? 24 2 Keuze en ontwerp 27 3 Productie Basic zonneoven Luxe zonneoven Zonnebarbecue 29 4 Test 30 5 Evaluatie Productevaluatie Procesevaluatie 32

2 project E twee is samengesteld door de leerkrachten techniek het Heilige-Drievuldigheidscollege in Leuven. Zij zouden het jammer vinden als hun werk zonder hun toestemming zou gebruikt worden. 2 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

3 0 Know how: Energie haal je niet zomaar in huis. We onderzoeken hoe energie in huis komt, en wat we ermee aanvangen. We kijken ook naar de Derde Wereld en ontdekken hoe daar zonne-energie aangewend wordt om te koken. We testen het graag zelf uit! 0.1 Energie? De energie van een systeem is de totale hoeveelheid arbeid die moet worden verricht om vanaf een grondtoestand tot de huidige situatie te komen. Bijvoorbeeld hoeveel arbeid het kost om een zwaar voorwerp vanaf de grond op een tafel te zetten, of de hoeveelheid arbeid om een spiraalveer die eerst ontspannen was een bepaalde afstand in te drukken. (Wikipedia) Energievormen Mechanische energie (o.a. kinetische of bewegingsenergie) Een vrachtwagen en een personenwagen rijden beiden met dezelfde snelheid. Welke wagen bezit de grootste kinetische energie? Elektrische energie: een trein Chemische energie: de energie die vrijkomt bij een botsing laat een airbag ontploffen. Stralingsenergie: Satellieten halen hun energie (om allerlei toestellen te laten werken) uit zonnestraling. Via zonnepanelen wordt deze stralingsenergie omgezet in elektrische energie. Thermische energie of warmte-energie: Zonnecollectoren zetten de stralingsenergie van de zon om in thermische energie gebruikt voor het opwarmen van het water in de collectoren. Kernenergie: een splijtingsproces in een kerncentrale verhit water, dat op zijn beurt dient om elektriciteit op te wekken. In een woning heb je energie nodig voor: elektrische apparaten, verlichting, verwarming, andere toepassingen zoals:... TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 3

4 Energie gaat nooit verloren De wet van het behoud van energie zegt dat energie nooit verloren gaat. Tegelijk zie je dat niet alle aangevoerde energie nuttig gebruikt wordt. Een gloeilamp zet slechts ongeveer 5% van de aangevoerde elektriciteit om in licht. De overige 95 % wordt omgezet in.... Een gloeilamp heeft dus een slecht rendement. Ter vergelijking: Een halogeenlamp: 15 %, een spaarlamp: 40 %, een TL: 65 %. Vooraleer elektriciteit benut wordt, gebeuren een aantal omzettingen. Zo gaat het in een klassieke elektriciteitscentrale: Bij elke omzetting wordt een deel van de aangevoerde energie omgezet in warmte. Dat deel gaat verloren voor het eigenlijke doel en zorgt mee voor de opwarming van de aarde. Uiteindelijk blijft slechts 40 % nuttige energie over. Vooraleer elektriciteit in een toestel echt gebruikt wordt, vermindert het rendement opnieuw door: verlies tijdens het transport van de elektriciteitscentrale naar de verbruiker, de omzetting van het elektriciteitsnet in huis naar een toestel. Gebruik elektriciteit verstandig: door zijn laag rendement is het een kostelijke energievorm. Hoe zou je de verloren warmte toch nog kunnen benutten?... 4 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

5 0.1.3 Energiebronnen voor elektriciteit Niet-hernieuwbare energiebronnen: fossiele brandstoffen (olie, gas, steenkool) kernenergie. Duurzame of hernieuwbare energiebronnen: de zon, de wind, aardwarmte, waterkracht, biomassa. Energie van een onverwachte bron Voer volgende test uit. Vul aan en schrap waar nodig in deze test. Testmateriaal: 1 citroen, 6 testsnoertjes, 4 koperen staafjes, 4 zinken staafjes, een mes, een multimeter, enkele LEDjes/ Werkplan: 1. Steek links het koperen staafje in de citroen, rechts het zinken staafje. 2. Meet de spanning (volt) met de multimeter door de meetpennen tegen het zink en koper te houden. Je leerde in het 1 e jaar met de multimeter werken. Zoek het ev. terug op. Als de multimeter een negatief cijfer weergeeft, dan zijn de positieve pool en negatieve pool omgekeerd verbonden, verwissel ze dan. Welke spanning lees je af? Volt Correct verbonden: - Positieve pool (rode meetpen) : zinken / koperen staafje - Negatieve pool (zwarte meetpen) : zinken / koperen staafje 3. Vervang de multimeter door een rode LED en verbind met testsnoer aan de metalen staafjes. Let op voor de polariteit: het langste pootje van de LED is positief / negatief. Brandt de LED? Ja / Neen 4. Meer spanning kan je bereiken door de citroen te halveren, in beide delen de staafjes aan te brengen en met een testsnoertje in serie te plaatsen. Schets hieronder de opstelling: Tip: zorg ervoor dat de ruimte tussen beide delen niet vochtig is. Waarom niet?... TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 5

6 . 5. Meet de spanning met de multimeter:.. volt Licht het LEDje op? Ja / Neen 6. Zo nodig halveer je de 2 delen opnieuw en test verder uit tot de LED oplicht. Welke spanning heb je minimaal nodig voor een redelijk resultaat? volt 7. Test ook enkele andere LEDjes. Noteer hieronder het resultaat:. 8. Verklaring: In een chemische reactie ontstaat er in een zuur een elektronenstroom tussen twee verschillende metalen. Dezelfde proef zou ook kunnen uitgevoerd worden met appelen of aardappelen. De opbrengst is nog lager en te gering om economisch rendabel te zijn. Waarom is de opbrengst nog lager? Welke apparaten met lage spanning kan je nog met citroenenergie laten werken?. Nog duidelijker: Onderzoeksopdrachten: Bereid met een andere leerling een presentatie voor van een van de volgende energiebronnen. Onderstaande ideeën, schema s of afbeeldingen moeten zeker voorkomen. Opdracht 1: Fietsdynamo Meet de spanning op een fietsdynamo. Resultaat. Welk lampje is bijgevolg nodig? Minimum:... In de praktijk :.. Verklaar deze tekening. Soorten fietsdynamo s:. Fietsverlichting met een dynamo is niet steeds de veilig. Verklaar.en zoek een oplossing. 6 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

7 Opdracht 2: Elektriciteitscentrale met fossiele brandstof Verklaar bovenstaand schema. De onderdelen van het systeem: Voordelen van fossiele brandstof:.. Nadelen: (info o.a. op: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 7

8 Opdracht 3: Elektriciteitscentrale met kernenergie Is kernenergie belangrijk voor België? Waar treffen we centrales aan?. Welke centrale staat op deze foto?. Leg de werking van de reactor uit. Noteer enkele bedenkingen bij het gebruik van kernenergie: Voor:.. Tegen: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

9 Opdracht 4: Elektriciteitscentrale met waterkracht (waterkrachtcentrale) Waar tref je in de buurt waterkrachtcentrales? Op meren:... Op rivieren:..... Welk is de grootste waterkrachtcentrale in de wereld? Wat is de opbrengst? Wat is het milieu-effect van een waterkrachtcentrale? Positief:.. Negatief : Teken hieronder schematisch een waterkrachtcentrale. Verklaar.... TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 9

10 Opdracht 5: PV-cellen Verklaar de werking van een systeem met pv-cellen met de afbeelding hiernaast. Waarvoor dient de omvormer?... De Kwh-meter?.. De netkoppeling?.. Hoe loopt de elektronenstroom in de siliciumcellen? Schets. De laatste jaren werden op vele huizen in Vlaanderen panelen met pv-cellen geplaatst. Niet iedereen vindt dit positief. Bespreek voor- en nadelen. Enkele voordelen:.. Nadelen:.. Wat is de Kyoto-norm?. 10 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

11 Opdracht 6: Biomassa Welke materialen kunnen omgezet worden naar biomassa? Omzetting kan op 3 manieren gebeuren, nl. door verbranding, vergassing en vergisting. Geef van elk een voorbeeld. Verbranding: Vergassing:. Vergisting: Biobrandstof (o.a. voor de auto s) lijkt een verantwoorde toepassing. Toch komt er ook kritiek op. Formuleer deze bondig. Info o.a. op: Toon de werking vergisting tot biogas aan met onderstaande installatie: Materiaal: Droge gist Kristalsuiker PET-fles van 1,5 l Ballon Warm water Stappenplan: Schep 2 eetlepels droge gist en 2 eetlepels kristalsuiker in de fles, Vul de fles voor de helft met warm water (heet water geeft een snellere werking), WERK VOORZICHTIG! Span de ballon rond de opening van de fles, Schud de fles voorzichtig zodat alle ingrediënten goed mengen. TREK HIERVOOR WERKHANDSCHOENEN AAN, Wacht 10 minuten. Schrijf hieronder het resultaat:... Wat is de naam van deze brandstof?. Waaruit bestaat het materiaal?. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 11

12 Extra Opdracht 7: Windenergie Verklaar de werking van een windgenerator met deze afbeelding:..... Het milieu-effect voor windenergie: Positief:... Negatief:... Een windmolen zet wind om in mechanische energie. Tandwielen zorgen hiervoor. Duid ze aan op de afbeelding. (vergroot eventueel) 12 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

13 Extra Opdracht 8: Geo-energie en aero-energie Onderzoek deze 2 onbekende energievormen. Waarom zijn ze zo onbekend?.. Energie uit niets Een perpetuum mobile (Latijn: eeuwig bewegend) is een hypothetische machine die in staat is om energie op te wekken uit niets. De thermodynamica heeft al meer dan een eeuw geleden de onmogelijkheid hiervan aangetoond. Niettemin worden elk jaar nog patentaanvragen gedaan voor dergelijke apparaten. Er zijn twee mogelijkheden: of ze werken niet, of er is toch een verborgen energiebron aanwezig. Patenten worden echter niet verleend op een perpetuum mobile. De zoektocht naar een dergelijk apparaat is al heel oud, en er zijn op papier talloze voorbeelden bedacht: Zo is er een watermolen die energie opwekt die gebruikt wordt om water weer omhoog te pompen zodat de molen erop kan blijven lopen. Een elektromotor die draait op de elektrische energie die hij zelf met een eraan gekoppelde generator opwekt, etc. In deze gevallen is echter altijd de opgewekte energie kleiner dan de nodige energie om de beweging in stand te houden. Bij bewegende onderdelen wordt immers door wrijving steeds een deel van de energie omgezet in thermische energie. Leuk idee: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 13

14 0.2 Energieomvorming in huis Elektriciteit in huis Elektriciteit komt door een elektriciteitsmeter in huis. Langs een verdeelkast en leidingen bereikt het alle verbruikers: lichtpunten, keukenapparaten, pc, diepvriezer, wasmachine Opdracht 9: Electriciteitsschema s Bestudeer het eendraadschema (1) op volgende pagina: - Wat betekenen de symbolen? Maak een lijstje. - Duid de toevoerleiding aan. Bestudeer ook het situatieschama (2) - Staan alle kringen van het situatieschema ook op het eendraadschema? Ja / neen - Welke kringen bedienen de badkamer? Teken - een eendraadschema - een situatieschema voor elektriciteit dat je kan plaatsen in een maquette (project M twee) Informatie: _Elektrische_Installaties_2010_NL_LR.pdf Elektrische installaties moeten goedgekeurd worden. Een goedkeuring is 25 jaar geldig. voldoen aan de voorwaarden van het AREI (Algemeen Reglement voor Technische Installaties). (1) Een eendraadschema is een schematische voorstelling van de vaste stroominstallatie. Deze houdt geen rekening met de plaats van het elektrisch materiaal. Wel vermeldt het de spanning en aard van de elektriciteit. Ook leidingen, doorsneden, aantal geleiders, wijze van plaatsing, schakelaars, contact-, verbindings- en aftakdozen, lichtpunten... staan vermeld. (2) Een situatieschema bestaat uit een grondplan waarop de plaatsen van alle borden, verbindings-, aftaken contactdozen, lichtpunten, schakelaars en gebruikstoestellen aangeduid worden. Lichtpunten en contactdozen krijgen de letter en het nummer van het eendraadschema. Schakelaars zijn aangeduid met de letter van de stroombaan en het nummer van het lichtpunt of toestel dat ermee verbonden is. 14 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

15 Eendraadschema: Situatieschema: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 15

16 Opdracht 10: Veilig met elektriciteit Leg met eigen woorden uit: Elektrocutie: Overspanning:. Lekstroom (of verliesstroom):.... Kortsluiting:. Wanneer wordt dit waarschuwingsbord gebruikt?. Om gevaarlijke situaties te vermijden: Aarding Zekering Differentieelschakelaar (of aardlek-, of verliesstroom-) Wat? Wat? Wat? Werkt bij (schrap): kortsluiting, overbelasting, aardlek Werkt bij (schrap): kortsluiting, overbelasting, aardlek Werkt bij (schrap): kortsluiting, overbelasting, aardlek Aan welke kleuren kan je een aardingsdraad herkennen?. Wat moet in een woning geaard zijn?.. Wat betekent dit symbool op een apparaat?... Apparaten met dit symbool moeten niet geaard zijn. Zoek en maak een testopstelling om een aarding te simuleren. 16 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

17 Hoe zijn stopcontacten in een vochtige plaats (vb. badkamer) beveiligd? Opdracht 11: De elektromotor Enkele huishoudtoestellen waarin een elektromotor gebruikt wordt: Bouw een elektromotor en leg de werking uit. Je vindt zeker ideeën op internet! Schets: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 17

18 Opdracht 12 a: Zuinig met elektriciteit (complementair met opdracht 12 b) Een van de vele sites waarop je goede informatie kan vinden: Waarom is het belangrijk spaarzaam met energie om te gaan? Geef nuttige informatie en tips om een gezin spaarzaam elektriciteit te laten gebruiken. Onderscheid in je antwoord mogelijke technische verbetering (vb. spaarlampen gebruiken) en een gebruikersgedrag (vb. lichten doven als je een tijdje weggaat) Technische verbetering: Verlichting: Elektrische huishoudtoestellen: Andere Gebruikersgedrag: Enkele goede gewoonten kunnen ook het elektriciteitsverbruik verminderen. Verlichting: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

19 Wassen: Vaatwas, wasmachine, droogkast Koelkast en diepvriezer: Keuken: Ontspanning en bureau: Warmte in huis Plaatselijke warmtebronnen: kachels, open haarden, convectoren, Vroeger werden uitsluitend plaatselijke warmtebronnen gebruikt: de kolenkachel, daarna ook de gaskachel. Op dit ogenblik zijn ook nog veel open haarden en houtkachels in gebruik: gezellig maar helaas energieverslindend. Al deze systemen verbranden de zuurstof in een ruimte en zijn aangesloten op een schoorsteen. Daarin ontstaat koolstofmonoxyde, een gas dat jaarlijks tientallen slachtoffers maakt. Daarom moet een schoorsteen voldoende groot en zonder spleten zijn. Regelmatig de schoorsteen laten schoonmaken hoort ook bij het verhaal. Een gaskachel met buitenafvoer is nog steeds een goed en economisch middel om een beperkte ruimte te verwarmen. Centrale verwarming Op een bepaalde plaats staat een installatie die warmte produceert voor een hele woning. De energie is gas, stookolie (mazout) of elektriciteit. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 19

20 Opdracht 13: Centrale verwarming Vul de legende hieronder aan. Keuze tussen: radiatorknop, klok / thermostaat, circulatiepomp, collector, brander, buitenvoeler, ontluchter, ketel, radiator, toevoerleiding, terugvoerleiding, expantievat Verklaar de werking van elk onderdeel van de cv. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

21 Leg bondig uit hoe een verwarmingssysteem met elektriciteit werkt. Waarom kan je beter nog eens nadenken vooraleer een verwarmingsinstallatie met elektriciteit te nemen? De meeste centrale verwarmingssystemen werken met gas of met stookolie (mazout). Geef de belangrijkste voor- en nadelen. EXTRA Leg uit hoe een systeem met vloerverwarming werkt. Wat is er leuk aan? Wat niet? Opdracht 14: Warm water Verklaar de werking van deze warm watertoestellen: Welk systeem (welke systemen) heb je bij je thuis?... Welk is het goedkoopst van bovenstaande?. Waarom wordt warm water steeds bovenaan afgetapt? Geef voor elk systeem enkele voor- en nadelen. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 21

22 Omdat gebruik gemaakt wordt van zonnewarmte is het paneel naar het.. gericht. Ook als het buiten koud is, maar de zon schijnt, verwarmt het zonnepaneel nog behoorlijk het water. Hoe komt dit? Waarom bevriezen de buizen in het zonnepaneel niet? Waarom werkt dit systeem ook als het zonnepaneel geen warmte geeft? Opdracht 12 b: Zuinig met warmte (complementair met opdracht 12 a) Hoe kan je besparen op warm water? Technische verbetering: Gebruikersgedrag: 22 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

23 2.3 Een passiefhuis, de oplossing voor de toekomst? Opdracht 15 Aan welke voorwaarden moet een woning voldoen om passiefhuis genoemd te worden? Noteer de belangrijkste voorwaarden: Vaak wordt een houten skeletbouw gebruikt als basis voor de constructie. Waarom? Hernieuwbare energiebronnen worden gebruikt voor een passiefwoning. Geef enkele voorbeelden?.. Verklaar de grafiek hiernaast. Wat betekent de eenheid kwh/m 2.a? Waarin verschilt een lage eneregiewoning? Maak en lijstje pro en cons: Pro: Contra: Zoek een filmpje of een goede presentatie voor een passiefhuis. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 23

24 1 Behoefte of probleem: Wij bouwen een zonneoven of een zonnebarbecue en testen uit wat we er mee kunnen bereiden. In de derde wereld is de combinatie van zonneenergie en deze eenvoudige techniek een antwoord op de levensnoodzakelijke vraag naar voedselbereiding. Innovatief project in Nepal: koken op zonne-energie! Stichting Vluchteling steunt in Nepal een innovatief project waarbij Bhutanese vluchtelingen koken op zonne-energie. De vluchtelingen krijgen daarvoor een zogenoemde zonneoven: een kooktoestel dat er uitziet als een enorme satellietschotel waarmee je kunt koken zonder petroleum, hout of kolen te gebruiken. Dus geen houtkap meer, geen giftige dampen en vluchtelingen hoeven geen brandstof meer te kopen voor het koken. Dat is beter voor het milieu én beter voor de vluchtelingen. Na een korte training kunnen ze rijst klaarmaken in slechts 20 minuten en eieren en aardappels koken zónder water. Het grootste deel van de bevolking van Nepal kookt op hout. In totaal komt 80% van de verbruikte energie uit de bossen. En door de gestage bevolkingsgroei wordt dat alleen maar meer waardoor er veel bos met erosie verdwijnt. Het eindresultaat is dat Nepal één van de snelst ontbossende landen ter wereld is geworden. Hout is schaars en petroleum en kolen zijn duur. De meeste vluchtelingen kunnen dat niet betalen en gassen die vrijkomen bij het opstoken van deze brandstoffen zijn schadelijk voor het milieu en de gezondheid: de luchtwegen en de ogen worden er door aangetast. De zonneoven is een goed alternatief. In het zuidoosten van Nepal leven Bhutanese vluchtelingen in kampen. Dankzij het HIERklimaatproject van Stichting Vluchteling krijgen deze mensen zonneovens zodat ze op klimaatverantwoorde wijze gezond kunnen koken. Koken onder een vergrootglas? Toen ik voor het eerst over de zonneoven hoorde, dacht ik dat het een soort vergrootglas zou zijn, glimlacht een van de vluchtelingen. Ik was heel benieuwd hoe het ding eruit zou zien, vertelt hij. En natuurlijk vroeg ik me af of ik erop zou kunnen koken. Zijn buurman was daar nogal sceptisch over. Koken op de zon? Ik kon me niet voorstellen dat het zou werken. Nu staat er voor hun bamboe hut een zonneoven en koken ze er iedere dag op. Ook de vluchtelingen uit het Beldangi kamp zijn erg enthousiast. Ik ben al blij met heel kleine dingen, vertelt een jonge vrouw. Ik ben hier al zo lang. In Bhutan werd het te gevaarlijk en ik moest vluchten. Nu woon ik hier met duizenden andere Bhutanese vluchtelingen in een kamp, ver van mijn geboortegrond. Nu heb ik iets groots gekregen, vervolgt ze. Een zonneoven waarop ik eten kan koken voor mijn man en kinderen. 24 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

25 Zo werkt de zonneoven Stichting Vluchteling maakt in het HIERklimaatproject gebruik van een zogenoemde parabolische zonneoven. De werking van deze oven is gebaseerd op reflectie en absorptie van zonnestraling. Twee vluchtelingengezinnen maken samen gebruik van één zonneoven. Daarnaast krijgen ze twee grote zwarte pannen en een hooikist. De pan met eten komt op een ijzeren plateau te staan in het middelpunt van de oven waar alle opgevangen zonnestralen worden geconcentreerd. De temperatuur kan hierbij tot meer dan 200ºC oplopen. Tijdens het koken kun je van de pan weglopen en iets anders gaan doen. Om de tien minuten moet je wel controleren of de zonneoven nog optimaal naar de zon gedraaid is. Volgens de eerste ruwe berekeningen kan de zonneoven gemiddeld ongeveer 60% van de tijd worden gebruikt. In Nepal regent het ook wel eens en 's ochtends staat de zon niet hoog genoeg waardoor er alleen s middags en s avonds op gekookt kan worden. Als het gerecht bijna klaar is dan gaat de pan in de hooikist. Doordat de gerechten in de hooikist lang warm blijven en zo kunnen nagaren, hoeft de zonneoven minder lang te worden gebruikt. Zo kan met dezelfde parabolische zonneoven vrijwel tweemaal zoveel rijst per dag worden gekookt. De hooikist is gemaakt van hout en thermische dekens houden het eten warm. Nepalezen en vluchtelingen werken mee Vluchtelingen werken zelf actief mee om het zonneovenproject tot een succes te maken. Zo zijn er vluchtelingen opgeleid om trainingen te geven in het gebruik en onderhoud van de zonneovens. Deze zogenoemde motivators gaan ook langs bij de gezinnen om te kijken of ze hun oven goed kunnen gebruiken en of er nog problemen of vragen zijn. Ook zijn er Nepalezen opgeleid om de hooikisten te timmeren en om de zonneovens in elkaar te zetten. Zo zorgt het project ook voor werkgelegenheid in de vluchtelingenkampen. Voor het eerst zonnekoken Blok voor blok worden de groepen hutten in het kamp van zonneovens voorzien. De vluchtelingen moeten zelf een symbolisch bedrag betalen van ongeveer 1,75 euro per gezin. Een nieuwe groep zonnekokers komt hun nieuwe zonneoven ophalen bij het distributiecentrum. Nadat ze geregistreerd zijn en hun bijdrage hebben betaald mogen ze hun oven meenemen. Het is nog een heel karwei om het gevaarte naar de hutten te vervoeren. Er zijn wel twee of drie familieleden nodig om de oven te tillen. Ze doen het erg voorzichtig. Ze willen hun oven natuurlijk niet beschadigen nog voordat hij gebruikt is. Ook de hooikisten moeten mee. Sommige vluchtelingen hebben een fiets of hebben er een kunnen lenen en binden hun hooikist achterop. Soms nemen ze ook een hooikist mee voor familie, buren of vrienden. Aan hun lachende gezichten kun je zien dat de vluchtelingen erg blij zijn met hun nieuwe aanwinsten. De grote zilverkleurige zonneovens zien er mooi uit voor de bamboe hutten. En ze werken goed. Overal waar je loopt zie je vluchtelingen rijst, dhal (een soort groente) of kip koken. En het is nog lekker ook! TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 25

26 Het zonne-koken kent veel voordelen: - het sparen van bomen en grond; - het terugdringen van landverschuivingen. Zonder de wortels van bomen die het zand vasthouden, spoelen de hevige moessonregens hele stukken grond weg; - kunnen koken wanneer andere energiebronnen niet aanwezig zijn; - besparen van werk en tijd (je kunt gemakkelijk bij de oven weglopen en andere dingen doen) en besparing van geld (je hoeft geen brandstof te kopen); - schonere lucht en minder long- en oogziektes; - bijdrage aan de beperking van het broeikaseffect door een vermindering van de uitstoot van CO2. Stichting Vluchteling is een Nederlandse NGO die zich om het lot van vluchtelingen over heel de wereld bekommert. Ook in Darfur, Somalië worden zonneovens als een antwoord op ontbossing gepromoot: Beantwoord volgende vragen Bhutan hoort niet tot Nepal. Tot welke land dan wel?.. Waarom is koken met hout voor deze vluchtelingen een moeilijke optie? Zonne-koken kent veel voordelen: Welke voordelen zijn onmiddellijk in het belang van de vluchtelingen? Welke voordelen komen in eerste plaats goed uit voor het milieu (en indirect ook voor de mensen)? Nog meer info over zonnekooktoestellen: 26 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

27 2 Keuze en ontwerp: Voor deze opdracht kan je kiezen tussen 3 ontwerpen: Basic Zonneoven Luxe zonneoven Zonnebarbecue Info: Google op Solar Pizza Box Oven Info: make-solar-oven.html rator/solar-box-cooker/ Info: Google op Solar Cooker 3 Productie: 3.1 Basic zonneoven Materiaal: Pizzadoos, 1 m. aluminiumfolie, Zwart papier, Huishoudfolie, Staafje of satéstokje. Gerief: Breekmes of schaar, Niet giftige lijm en plakband. Duct tape (ook wel duck tape genaamd) is een zelfklevende en waterdichte plakband op textielbasis. Ideaal voor allerlei reparaties, ook omdat hij olie- en waterbestendig is. Niet geschikt voor een zonneoven omdat bij opwarming giftige damp kan vrijkomen. Stappenplan: 1. Trek een lijn op 2 cm van de zijkanten en de onderkant van het deksel. Knip de 3 lijnen open zodat je een flap krijgt. 2. Bekleed de binnenkant van de flap en de binnenkanten van de doos met aluminiumfolie. Kleef vast. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 27

28 3. Bekleed de bodem van de doos met zwart papier. 4. Kleef met plakband huishoudfolie op de onderkant van het deksel zodat de opening volledig dicht is. 5. Plaats de oven naar de zon zodat de lichtinval maximaal is. Zicht de flap ook naar de zon. Met een staafje of satéstokje kan je de flap in de juiste positie openhouden. 3.2 Luxe zonneoven Materiaal: 2 kartonnen dozen (zie stappenplan 1.) Aluminiumfolie Krantenpapier, Zwart papier, Huishoudfolie, Roostertje, Staafje of satéstokje. Gerief: Breekmes en schaar, Niet giftige lijm en plakband. Stappenplan: 1. Kies 2 kartonnen dozen die in elkaar passen. De kleinste is 5 tot 7 cm lager dan de grootste en is langs elke zijkant ook 5 tot 7 cm korter. In de kleinste doos moet nog een pot(je) of pan(netje) passen. Eventueel kan je een bestaande doos wat inkorten. Het is goed als beide dozen een deksel hebben. 2. Bewerk de kleinste doos: - Snij op 1 cm van de rand van het deksel een rechthoek uit en bekleed de onderkant met huishoudfolie. Plak stevig vast met plakband. - Bekleed de binnenkant zorgvuldig met aluminiumfolie zodat de warmte reflecteert en de stoom van het voedsel niet in de dozen trekt. Vochtige dozen isoleren nauwelijks. - Kleef zwart papier op de bodem. 3. Bekleed de onderkant van het deksel van de grootste doos met aluminiumfolie Breng isolatie aan tussen beide dozen, ook tussen de onderkanten. Dit kan verfrommeld krantenpapier zijn. De isolatie zorgt er ook voor dat de dozen tegenover elkaar niet verschuiven. 5. Leg op de bodem van de grootste doos een roostertje waarop een pot of pan kan staan. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

29 6. Gebruik liefst zwarte pannen of potten, deze absorberen het best de warmte. 7. Plaats de oven met het geopende deksel tegenover de zon zodat de stralen maximaal invallen. Het deksel van de kleine oven moet goed sluiten. Eventueel kan je het vervangen door glas. 3.3 Zonnebarbecue Materiaal: Buigbaar maar stevig karton (A4), 1 meter aluminiumfolie, Schoendoos, Barbecuespies van min. 25 cm. Gerief: Breekmes, Naald of priem, Niet giftige lijm, Boogsjabloon (zie achteraan dit mapje) Stappenplan: 1. Kleef het stuk aluminiumfolie op het karton zodat de meest blinkende kant aan de buitenkant zit. 2. Neem het boog-sjabloon en teken in het midden van de twee zijkanten een gebogen lijn. Zorg dat de lijnen mooi tegenover elkaar staan. Prik met een naald in het brandpunt door de doos. 3. Snijd met een breekmes de twee gebogen sleuven open. 4. Schuif het stuk karton met de blinkende kant naar boven door de sleuven. 5. Prik je barbecuespies door de schoenendoos, steek hierop het eten dat je wil roosteren. 6. Plaats je zonnebarbecue in de zon zodat het licht maximal invalt. TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 29

30 4 Test: De energie van de zon bestaat uit licht en warmte. De sterkte van de straling kan op de middag tot 1000 Watt per vierkante meter bedragen. Dat is dus twintig keer meer dan een gewone gloeilamp van 50 Watt. Door een spiegel te gebruiken, wordt al die energie weerkaatst naar het centrum van de spiegel. Daardoor stijgt de temperatuur daar aanzienlijk. In onze zonneoven kan deze oplopen tot 90 graden, in professionele zonneovens tot 160 graden. OPGEPAST!!! Gebruik ovenwanten of pannenlappen. Richt je zonneoven of -barbecue naar de zon. Zet er een gerecht in. Na 20 minuten moet je je toestel met de zon meedraaien. Controleer ook je gerecht: een kok blijft bij het vuur Basic zonneoven: Zoek een recept dat je kan bereiden en verwarmen in je oven. De vormpjes moeten plat zijn zodat ze goed op de bodem van je oven passen. De bereidingstijd moet je zelf inschatten, maar is meestal het dubbele van een gewone oven. Enkele suggesties: Koekjes, Een spiegelei, Zelfgemaakte (of diepgevroren) pizzatjes. BEREIDINGSTIJD: 2 x GEWONE OVEN Luxe zonneoven: Je kan natuurlijk de suggesties voor de basic oven overnemen. Als dit lukt, moet je ook eens proberen een kop chocolademelk of een soepje op te warmen. Ook taartjes en stoofpotjes kunnen best. Zonnebarbecue: Deze is natuurlijk geschikt om te grillen. Kies in elk geval voor kleine stukjes. Enkele suggesties: Marshmallows, overgoten met chocoladekorrels. Kersttomaatjes, champignons, Worstjes. De ovens zijn niet geschikt voor grote hoeveelheden, voedsel dat snel moet opwarmen, voedsel dat tegen een hoge temperatuur moet bereid worden. Nog meer kooktips: Welk gerecht bereid je?:. Ingrediënten:. Bereiding: TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

31 Waar situeert jouw gerecht zich op de voedinspyramide? Evaluatie: 5.1 Productevaluatie Vink aan wat je van je oven vindt. Wat kan je verbeteren? Hoe? Ontwerp: Schitterend Mooie Maar zus en zo Absoluut niet goed Realisatie Schitterend Mooie Maar zus en zo Absoluut niet goed Bereiding gerecht Zeer lekker Lekker Maar zus en zo Absoluut niet goed TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 31

32 Wat was GOED NIET GOED Procesevaluatie Vond je dit een leuke opdracht?.. Wat heb je bijgeleerd? 32 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven

33 TECHNIEK 2 e jaar: project E twee Heilige-Drievuldigheidscollege, Leuven 33