INAUGURATIECONCERT: KARINA CANELLAKIS CHEF-DIRIGENT RADIO FILHARMONISCH ORKEST

Transcriptie

1 12 oktober uur serie radio filharmonisch orkest & friends ii-1 INAUGURATIECONCERT: KARINA CANELLAKIS CHEF-DIRIGENT RADIO FILHARMONISCH ORKEST Radio Filharmonisch Orkest Karina Canellakis dirigent Baiba Skride viool Ludwig van Beethoven Ouverture Egmont opus Sebastian Currier 1959 Aether nederlandse première voor viool en orkest I II III IV pauze Dmitri Sjostakovitsj Tiende symfonie in e opus Moderato Allegro Allegretto Andante Allegro FOTO MATHIAS BOTOR

2 2 Matinee Café Live webcast Uitzending 59e seizoen 12 oktober Na afloop van het concert Een videoregistratie van NPO Radio 4 kunt u in Matinee Café dit concert wordt live en terugluisteren de gesprekken bijwonen uitgezonden via internet. Dit concert wordt live uitgezonden DE WERELD GETRANSFORMEERD van Hans Haffmans en Op een nader te bepalen via NPO Radio 4. zijn gasten. Live vanuit het moment volgt een herhaling Via de website Concertgebouw café. op het digitale thema zaterdagmatinee.nl Deze week met (onder kanaal NPO 2 Extra. kunt u de gehele uitzending voorbehoud) de dirigenten nporadio4.nl/live terug luisteren. Enkele Karina Canellakis en dagen ná ieder concert Willem de Bordes. kunt u het concert (zonder live op npo radio 4 pauzeprogramma) terugluisteren nporadio4.nl/ op matineecafe nporadio4.nl/ concerten KlassiekMagazine Een website, gewijd aan onze concerten, het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor en het Muziekcentrum van de Omroep in Hilversum. Met achtergronden, interviews, musiciportretten en meer! klassiekmagazine.nl BENT U AL VRIEND? www. vriendenvandematinee.nl Podium Witteman In de uitzending ontvangt Paul Witteman zondag de jonge violiste Luna de Mol. Het Tsjechische Pavel Haas Quartet speelt een deel uit het Tweede strijkkwartet van Janácek, en Fuse verenigt zijn krachten met (jazz- & klassiek) pianist en componist Daahoud Salim. zondag 13 okt, 18.05u npo 2 podiumwitteman.nl Programmaboekjes Wist u dat u enkele dagen voor ieder concert het programmaboekje al kunt inzien op onze site? zaterdagmatinee.nl Met korting naar de Matinee Wist u dat u losse kaartjes voor alle Matineeconcerten met korting kunt kopen als u al een abonnement hebt? Als u als seriehouder inlogt op de website van het Concertgebouw (in de balk bovenaan de web pagina), wordt u een aparte prijslijst getoond. concertgebouw.nl/matinee Telefoons in de zaal Geconcentreerd luisteren is voor de meeste Matineebezoekers de ideale manier om van muziek te genieten. Daarom vragen wij u zoveel mogelijk met elkaar rekening te houden, de telefoon op stil te schakelen en geen foto s te maken voordat de muziek is uitgeklonken. De ZaterdagMatinee op social media Via Facebook, Twitter en Insta gram houdt de Matinee u op de hoogte van het laatste nieuws rond de concerten. Volg ons, en praat mee! Ludwig van Beethoven werd geboren in 1770, was zich wel bewust van de revolutionaire gebeurtenissen in Frankrijk en noemde heel even zijn Derde symfonie Eroica uit bewondering voor Napoleon Bonaparte. Dmitri Sjostakovitsj werd geboren in 1906, was getuige van de revolutie van 1917, maakte twee wereldoorlogen en een Koude Oorlog mee, en durfde pas aan zijn Tiende symfonie te beginnen nadat Jozef Stalin op 5 maart 1953 overleed. In beide gevallen ligt het voor de hand te veronderstellen dat het tijdsgewricht zijn sporen heeft nagelaten in het werk van deze beide muziekvinders. Of dat zo is, blijft voer voor musicologen. Maar wat we heel zeker weten is dat beide componisten op onbarmhartige wijze zijn misbruikt voor politieke doeleinden. Ludwig van Beethoven Ouverture Egmont Zijn leven lang droomde Ludwig van Beethoven van een samenwerking met Johann Wolfgang von Goethe, de grootste schrijver van zijn tijd en een felbegeerd schepper van operalibretto s. In de zomer van 1809 werd zijn droom werkelijkheid. De directie van het Weense Hoftheater liet zich inspireren door de recente politieke gebeurtenissen, veroorzaakt door de expansiedrift van de nieuw gekroonde keizer van Frankrijk, Napoleon Bonaparte. De troepen van Napoleon waren Wenen al eens binnengedrongen, en de schrik zat er bij de bevolking nog goed in. Twee theaterproducties werden uitgekozen die de verdrukking van een volk door vreemde bezetters als onderwerp hadden: het toneelstuk Egmont van Goethe, en Wilhelm Tell van Friedrich von Schiller. Op de kosten werd niet gekeken, en voor de muziek nodigde men de twee belangrijkste Weense componisten van het moment uit: Beethoven en Adalbert Gyrowetz. Met zijn Vlaamse achtergrond koos Beethoven natuurlijk voor Egmont. De onthoofding van graaf Egmont markeerde niet alleen het begin van de Tachtigjarige Oorlog, ze werd ook de bron van een geromantiseerd levensverhaal dat door vele

3 4 schrijvers werd opgepakt. Bij Goethe is Egmont de 5 held die probeert met de Hertog van Alva tot een compromis te komen, maar op laffe wijze wordt gevangengenomen en onthoofd. Het romantische element is Egmonts geliefde Klärchen, die een poging doet om de burgers van de stad in actie te laten komen, en wanneer dat mislukt zichzelf vergiftigt. Een happy ending is er niet, maar vlak voor zijn executie heeft Egmont een visioen waarin hij de vrijheid van de Nederlanden voorspeld ziet. Beethoven schreef bij dit toneelstuk, dat vooral uit losse scènes bestaat, toneelmuziek die het verbindende element vormt, met name door een aantal Lamoraal graaf van leidmotieven. Toch is uit de samenwerking niet een Egmont, meesterwerk ontstaan dat de theaters of de concertzalen veroverde. Alleen de Ouverture, die Beethoven als laatste componeerde, heeft een plaats veroverd in de top tien van Sebastian Currier - Aether meest gespeelde ouvertures aller tijden. Met dit werk heeft Beethoven tevens de eerste steen gelegd voor de ontwikkeling van de romantische concertouverture, die in de loop van de negentiende eeuw zou uitgroeien tot een nieuw genre: het Part of me would like to write nothing but very quiet, ethereal music but then the other part of me wouldn t! - Sebastian Currier, interview symfonisch gedicht. Op 15 juni 1810 vond de première plaats, maar tot een persoonlijke ontmoeting met Goethe kwam het pas twee jaar later. Die ontmoeting liep uit op een teleurstelling voor Beethoven, want de twintig jaar oudere schrijver vond hem een ongelikte beer en hield vast aan zijn ongebreidelde liefde voor de opera s van Mozart. Van een verdere samenwerking tussen de beide reuzen zou het niet meer komen. De ouverture bestaat uit drie nauwkeurig gemarkeerde onderdelen. Een langzame inleiding in de vorm van een Sarabande, een statige Spaanse dans in een driedelige maatsoort, die de onderdrukking van het volk uitbeeldt. Eenzelfde Sarabande zien we overigens ook bij Johann Sebastian Bach, in het slotkoor van de Matthäus-Passion. Dan volgt een traditioneel sonateallegro, waarin de vrijheidsstrijd van de Lage Landen wordt uitgebeeld. Na een dramatische generaalpauze de onthoofding volgt de Siegessymphonie waarmee Beethoven tevens de toneelmuziek zal besluiten. De Amerikaanse componist Sebastian Currier (1959) speelde als tiener in een rockband maar studeerde af aan de Juilliard School in New York. In 2007 ontving hij de prestigieuze Grawemeyer Award, destijds nog met een prijzengeld van $ Aether, een verkapt vioolconcert, werd in 2018 geschreven in opdracht van het Boston Symphony Orchestra en het Gewandhausorchester Leipzig. Het werk is gecomponeerd ter nagedachtenis aan de moeder van Currier, de componiste Marilyn Kind Currier ( ). Het werk is opgedragen aan Baiba Skride, de soliste van vandaag, die ook de uitvoeringen in Boston en Leipzig voor haar rekening nam. De componist schreef zelf de volgende toelichting. Aether werd in de achttiende en negentiende eeuw beschouwd als een onzichtbare substantie die het universum tussen de sterren doordrong. Het was het medium waarmee lichtstralen werden verondersteld zich te verplaatsen. Het woord zelf stamt uit de Griekse mythologie. Het betekent JENNIFER TAYLOR

4 6 pure, frisse lucht uit de bovenste atmosfeer, de lucht die de goden inademden. Door Einsteins relativiteitstheorie werd het concept achterhaald, maar het is blijven hangen als een term die refereert aan iets afstandelijks, mysterieus: onzichtbaar en onbereikbaar. Het concept van mijn werk is gebaseerd op de gebruikelijke opbouw van een symfonie of soloconcert, maar in de uitwerking is die vorm afgebroken en opnieuw opgebouwd. Er zijn vier basisdelen. Het eerste is een soort Nachtmusik waarin instrumenten uit het orkest frases spelen die door de viool worden geïmiteerd. In het tweede deel is een constante strijd gaande tussen lyrische impulsen en agressieve uitbarstingen. Het derde deel is een gedragen, lyrisch langzaam deel waarin de viool zweeft boven het orkest. Het vierde deel is een energieke, virtuoze finale. Toch is dat in werkelijkheid niet hoe het werk zich ontvouwt. In het begin horen we als vanuit de verte heel, heel zachte, mysterieuze akkoorden in de strijkers, waartegen de blazers ongrijpbare geluiden produceren door toonloos hun instrumenten aan te blazen. Vaag en atmosferisch. Dit is het medium waarin de vier delen zijn opgesloten; het is de aether die de grijpbare, concretere structuur van de vier delen omspant. Het stuk begint ermee, eindigt ermee, en verschijnt tussen de vier delen. De delen hebben geen omlijnd slot, maar vervliegen in vergetelheid, of, zoals in het geval van het laatste deel, worden onverwacht onderbroken. Ze zweven in het medium aether. De viool ontbreekt nadrukkelijk in die etherische secties, behalve in de allerlaatste. Daar stapt de viool uit de vaste structuur die gecreëerd werd door de vier delen en zweeft weg in de aether, langzaam oplossend in het niets. Dmitri Sjostakovitsj: de weg naar de Tiende Sjostakovitsj schreef in 1925 als negentienjarige met zijn Eerste symfonie een meesterwerk dat hem plaatste in het gezelschap van vroegrijpe genieën als Mendelssohn en Britten. De première in Leningrad in 1926 werd nog hetzelfde jaar gevolgd door een uitvoering onder Bruno Walter in Berlijn. De jonge componist was erbij, en binnen de kortste keren was hij een van de eerste bezitters van een automobiel. In het postrevolutionaire Russische klimaat ontstonden de twee volgende vocale symfonieën op patriottische teksten, dissonante werken die hij later als zijn minst geslaagde beschouwde. Met de opera Lady Macbeth van het district Mtsensk haalde hij in Moskou zowel als New York de pers, aanvankelijk met groot succes. Toen Joseph Stalin een uitvoering van Lady Macbeth bijwoonde waren de rapen gaar. Sjostakovitsj werd beschuldigd van formalisme (vandaag zeggen we elitair ) en zijn werken werden in de ban gedaan. Daardoor heeft zijn Vierde symfonie nooit een kans gehad de première werd in 1936 afgeblazen, en de eerste uitvoering vond pas in 1961 plaats. Met de Vijfde symfonie uit 1937 zag Sjostakovitsj kans zich te rehabiliteren, en meer dan dat. Ze werd al snel internationaal erkend als zijn grootste meesterwerk. Van de symfonieën zes tot en met acht werd de Zevende met de meeste publiciteit omringd. De componist haalde de voorpagina van Time Magazine, getooid met een helm van de vrijwillige brandweer van Leningrad, en Arturo Toscanini dirigeerde de Amerikaanse première, die door de NBC werd uitgezonden. Toen de Negende symfonie in november 1945 niet de lof zong van Stalin, wegens de overwinning op de nazi-troepen, haalde Sjostakovitsj zich opnieuw de woede van het regiem op de hals. In 1948 werden uitvoeringen van zijn werken opnieuw verboden en werd hij uit al zijn functies ontslagen. Dat verhinderde Stalin niet hem persoonlijk uit te nodigen om in 1949 af te reizen naar de Verenigde Staten om deel te nemen aan een Cuturele uitwisselingsconferentie in het Waldorf-Astoria Hotel in New York. Tussen 1926 en 1945 schreef Sjostakovitsj negen symfonieën dat is een gemiddelde van één in de twee jaar. Net als zijn collega s Chatsjatoerjan en Kabalevski viel hij na 1948 op symfonisch gebied stil en voorzag in zijn onderhoud met het schrijven van filmmuziek. Toen Jozef Stalin op 5 maart 1953 overleed 7

5 8 werden Sjostakovitsj symfonische instincten wakker en nog diezelfde zomer begon hij aan zijn Tiende symfonie. Naar eigen zeggen een portret van Stalin, maar wie naar de muziek luistert zou er met net zoveel reden een zelfportret in kunnen horen. De Tiende symfonie Ik probeer een symfonie te schrijven. Hoewel niemand mij bij de werkzaamheden stoort, vorder ik niet echt. - Sjostakovitsj in een brief aan zijn collega Kara Karajev, 27 juni 1953 Deel 2. Allegro. Het portret van Stalin. Ik heb Stalin op muziek gezet in mijn Tiende symfonie. Ik schreef het werk kort na Stalins dood, en niemand heeft nog geraden waar het over gaat. Het gaat over Stalin en zijn tijd. Het tweede deel, een Scherzo, is om zo te zeggen een muzikaal portret van Stalin. Natuurlijk zit er nog veel meer in, maar dat is de basis. - Sjostakovitsj in Testimony, Solomon Volkov, 1979 Dit deel heeft de functie van een Scherzo en is het kortste Scherzo dat Sjostakovitsj ooit schreef (vier minuten). Het begint met het motto in een verbeten ritme dat op een gopak (een Oekraïense kozakkendans) moet lijken. 9 Kennelijk was hier even de rem gezet op de ongelofelijke snelheid waarmee Sjostakovitsj onder normale omstandigheden componeerde. Lang heeft de blokkade niet geduurd, want ruim een maand later, op 5 augustus, zette hij de laatste maatstreep onder het eerste deel met een lengte van meer dan een half uur. Hij was alweer in topvorm. Op 25 oktober was de Tiende symfonie voltooid. Jevgeni Mravinski, chef-dirigent van de Leningrader Filharmonie, dirigeerde op 17 december de wereldpremière, minder dan een half jaar nadat de eerste maten het licht zagen. Deel 1. Moderato. Wat betekent mijn naam voor jou? Net als Schuberts Onvoltooide begint de symfonie in de lage strijkers met een motto van drie stijgende tonen (Vader Jacob in mineur) dat de belangrijkste bouwsteen blijkt voor de gehele symfonie: de hoofdthema s van de eerste drie delen beginnen ermee. Maar die bouwsteen is afgeleid van een motief dat uiteindelijk de gehele symfonie zal beheersen: de tonen D-Es-C- B. In de Duitse naamgeving wordt de noot B aangeduid met een H, en zo ontstaan de initialen van de Duitse spelling van de naam D. SCHostakovitsch DSCH. Door die vier tonen te manipuleren (achterstevoren en gehusseld) tovert de componist de drie hoofdthema s waaruit het eerste deel is opgebouwd. Maar pas op! In de eerste beide delen krijgen we zijn initialen nog niet te horen. Er is echter wel een thematische verwantschap met het tweede van de Vier Monologen opus 91 op een tekst van Poesjkin met de veelzeggende titel Wat betekent mijn naam voor jou? Deel 3. Allegretto. Een platonische liefde. In het derde deel wordt Sjostakovitsj persoonlijk, maar dat wist niemand, totdat in 1994 de briefwisseling tussen de componist en een leerling aan het licht kwam. De Azerbeidzjaanse pianiste en componiste Elmira Nazirova maakte de brieven openbaar die ze in de zomer van 1953 dagelijks ontving, soms twee op een dag. Daarin lezen we dat Sjostakovitsj haar naam in muziek heeft omgezet: E-La-Mi-Re-A, gespeeld door een solohoorn. In een latere brief schrijft hij dat hij naar zijn lievelingswerk, Das Lied von der Erde, heeft geluisterd en dat het openingsthema daarvan exact overeenkomt met het Elmira-thema. Dit Allegretto begint met een vriendelijke versie van het Scherzo-thema, maar al na een minuut sluipt het DSCH-thema schalks binnen in de piccolo. Het wordt steeds prominenter en gaat een verbintenis aan met het Elmira-thema. Wanneer de hoorn het Elmira-thema voor de twaalfde keer heeft gespeeld is het sprookje afgelopen. Elmira Nazirova en Dmitri Sjostakovitsj

6 10 Deel 4. Andante Allegro. Van e-mineur naar E-majeur. Het vierde deel, de Finale, begint net als het eerste deel langzaam in de lage strijkers en nog steeds in mineur, maar met een nieuw thema, dat in de houtblazers solistisch wordt geëtaleerd. Het daaropvolgende snelle deel schakelt om naar majeur en dan kruipen de noten van het motto DSCH meer en meer in het muzikale verloop. Sjostakovitsj werkt toe naar een kolossale climax waarin zijn initialen met een slag op de tamtam de zaal worden ingeslingerd door het voltallige orkest. Heel even keert de rust van het sprookje terug, maar in het pizzicato van de lage strijkers horen we Stalins muziek uit het tweede deel als onrust makende factor. Ze wordt verdrongen door de laatste apotheose waarin in een machtig majeur de naam Sjostakovitsj voor de laatste maal wordt gescandeerd. Eind goed al goed? UITVOERENDEN 11 Siebe Riedstra MATHIAS BOTOR Sjostakovitsj in Frankfurt, Achter hem een raambiljet van Operation Vittles, de luchtbrug waarmee de Amerikanen vanaf juni 1948 Berlijn bevoorraadden tijdens de Sovjetblokkade. Karina Canellakis Karina Canellakis is met ingang van seizoen chef-dirigent van het Radio Filharmonisch Orkest. Daarnaast is zij vaste gastdirigent van het Rundfunk Sinfonieorchester Berlin. Dit seizoen is gevuld met een diverse opvallende debuut-optredens, waaronder die bij het Philadelphia Orchestra, de symfonieorkesten van San Francisco, Atlanta en Minnesota, London Symphony, de Münchner Philharmoniker en het NDR Elbphilharmonie Orchester. Bij de Bregenzer Festspiele dirigeert zij de Wiener Symphoniker in het derde bedrijf van Wagners Siegfried. Zij keert bovendien terug bij het Orchestre de Paris, de Koninklijke Filharmonie van Stockholm, de symfonieorkesten van Houston en Toronto, en het Los Angeles Philharmonic. In het voorbije seizoen dirigeerde zij onder andere de First Night of the Proms en het Nobel Prize Concert. Zij leidde opera s als Don Giovanni en Le nozze di Figaro (Curtis Opera Theater), Die Zauberflöte (Opernhaus Zürich), de wereldpremière van David Langs The Loser at the Brooklyn Bridge (Brooklyn Academy of Music) en Peter Maxwell Davies The Hogboon (Orchestre Philharmonique du Luxembourg). Het was Sir Simon Rattle die de (oorspronkelijk) violiste Karina Canellakis aanmoedigde het dirigentenpad te kiezen. Als soliste trad zij op met diverse Noord-Amerikaanse orkesten, zij speelde veelvuldig mee in het Chi-

7 12 cago Symphony Orchestra en was meermalen te gast als concertmeester bij het Filharmonisch Orkest van Bergen. Karina Canellakis was assistentdirigent bij het Dallas Symphony Orchestra, studeerde aan het Curtis Institute en de Juilliard School of Music en won in 2016 de Sir Georg Solti Conducting Award. Eerder met het Radio Filharmonisch Orkest: Britten Four sea interludes, Sjostakovitsj Eerste celloconcert & Beethoven Zevende symfonie (2018) Yannick Nézet-Séguin. Deze zomer had zij diverse optredens tijdens het Classical Spree-festival van het Orchestre Symphonique de Montréal, gevolgd door concerten bij onder meer het Grafenegg Festival en de Schubertiade Schwarzenberg. Haar seizoen begon zij met het Prinsjesdagconcert met het Residentie Orkest, waar zij artist in residence is. Zij speelt verder de wereldpremière van Victoria Borisova-Ollas Vioolconcert. Met haar zus, pianiste Lauma Skride, vormt zij een duo, en zij is medeoprichter van het Skride Quartet. concertzaal ooit zou kunnen herbergen. Het orkest wordt sinds 1 september 2019 geleid door de Amerikaanse chef-dirigent Karina Canellakis. Zij is daarmee de eerste vrouwelijke chefdirigent van een Nederlands symfonieorkest. Canellakis heeft illustere voorgangers als Bernard Haitink (beschermheer), Jean Fournet, Hans Vonk, Edo de Waart (eredirigent), Jaap van Zweden (honorary chief conductor) en Markus Stenz. In juni 2019 dirigeerde Stenz zijn laatste concerten als chef, 13 komende concerten Baiba Skride bespeelt de Yfrah maar hij blijft bij het orkest terugkeren Neaman -Stradivarius die haar, met voor bijzondere projecten als Brett do 27 feb 2020, 21.00u tivolivredenburg Auerbach Evas Klage O Blumen, die niemals blühen werden Strauss Tod und Verklärung vr 28 feb 2020, 20.15u tivolivredenburg Auerbach Evas Klage O Blumen, die niemals blühen werden (Nederlandse première) Prokofjev Eerste vioolconcert Webern Sechs Stücke für Orchester Strauss Tod und Verklärung zo 1 mrt 2020, 11.00u concertgebouw Beethoven Ouverture Egmont Prokofjev Eerste vioolconcert Strauss Tod und Verklärung vr 13 mrt 2020, 20.15u tivolivredenburg Roukens We are sojourners uit Rising phenix Britten Sinfonia da requiem Beethoven Mis in C do 18 jun 2020, 21.00u tivolivredenburg Verdi Requiem (delen) vr 19 jun 2020, 20.15u tivolivredenburg Verdi Requiem Baiba Skride Na haar studie in haar geboortestad Riga (Letland) studeerde Baiba Skride vanaf 1995 aan de Hochschule für Musik und Theater in Rostock. In 2001 won zij de eerste prijs bij de Koningin Elisabethwedstrijd. Zij trad op met orkesten als de Berliner Philharmoniker, het Gewandhausorchester Leipzig, de symfonieorkesten van Boston en Chicago, New York Philharmonic, het Koninklijk Concertgebouworkest, het Orchestre de Paris en het London Symphony en het London Philharmonic Orchestra, en met dirigenten als Marin Alsop, Christoph Eschenbach, Edward Gardner, Susanna Mälkki, Andris Nelsons, Andrés Orozco-Estrada en hulp van de Beare s International Violin Society, ter beschikking is gesteld door de familie Neaman. Radio Filharmonisch Orkest Het Radio Filharmonisch Orkest, opgericht in 1945, is een onmisbare schakel in het Nederlandse muziekleven. Behalve het grote symfonische repertoire speelt het orkest, meer dan welk ander Nederlands symfonieorkest, muziek van dit moment. Het betreft vaak premières van werk dat in opdracht van de omroepseries NTR ZaterdagMatinee en AVROTROS Vrijdagconcert wordt geschreven. Vernieuwende concertformats als Pieces of Tomorrow en Out of the Blue bereiken een opvallend jong publiek. Vrijwel alle concerten worden rechtstreeks uitgezonden op NPO Radio 4. Dat betekent vanzelf dat het Radio Filharmonisch Orkest optreedt voor een live-publiek dat vele tientallen malen groter is dan een Deans opera Hamlet in juni Het Radio Filharmonisch Orkest werkte samen met gastdirigenten als Pablo Heras-Casado, Vladimir Jurowski, Vasily Petrenko, Christoph Eschenbach, John Adams, Peter Eötvös, Charles Dutoit, Gennady Rozhdestvensky, Michael Tilson Thomas, Mariss Jansons, Valery Gergiev, Antal Doráti, Kirill Kondrashin en Leopold Stokowski. De Amerikaan James Gaffigan, vaste gastdirigent sinds 2011, tekende bij tot en met seizoen In 2014 kreeg het Radio Filharmonisch Orkest een Edison Klassiek Oeuvreprijs toegekend voor zijn verdiensten voor het Nederlandse muziekleven, in 2017 de Concertgebouw Prijs (samen met het Groot Omroepkoor). Wordt u ook vriend van het Radio Filharmonisch Orkest? Zie vrienden-van-het-rfo MARCO BORGGREVE

8 RADIO FILHARMONISCH ORKEST 14 BESCHERMHEER Bernard Haitink CHEF-DIRIGENT Karina Canellakis HONORARY CHIEF CONDUCTOR Jaap van Zweden ERE-DIRIGENT Edo de Waart VASTE GASTDIRIGENT James Gaffigan ASSISTENT-DIRIGENT Sander Teepen EERSTE VIOOL Joris van Rijn Dimiter Tchernookov Alexander Baev Roswitha Devrient Maria Escarabajal Alberto Facanha Johnson Mariska Godwaldt Josje ter Haar Julija Hartig Masha Iakovleva Kerstin Kendler Pamela Kubik Pedja Milosavljevic Theo Ploeger Gerrie Rodenhuis Pieter Vel Ruud Wagemakers TWEEDE VIOOL Casper Bleumers Michiel Eekhof Wouter Groesz Yvonne Hamelink Annemarie van Helderen Dana Mihailescu Renate van Riel Alexander van den Tol Nina de Waal Frits Wagenvoorde Casper Donker Rossitza Ovtcharova Lena ter Schegget Marta Lemanska ALTVIOOL Francien Schatborn Frank Brakkee Huub Beckers Igor Bobylev Sabine Duch Marije Helder Annemijn den Herder Annemarie Konijnenburg Erik Krosenbrink Robert Meulendijk Lotte de Vries Ewa Wagner CELLO Michael Müller Eveline Kraayenhof Mirjam Bosma Crit Coenegracht Sebastiaan van Eck Anneke Janssen Ansfried Plat Rebecca Smit Arjen Uittenbogaard Carla Schrijner CONTRABAS Rien Wisse Walter van Egeraat Annika Pigorsch Edward Mebius Jim Schultz Sjeng Schupp Stephan Wienjus Eduard Zlatkin FLUIT Barbara Deleu Carla Meijers Maike Grobbenhaar HOBO Hans Wolters Yvonne Wolters Gerard van Andel KLARINET Frank van den Brink Esther Misbeek Diede Brantjes FAGOT Jos Lammerse Freek Sluijs Desirée van Vliet HOORN Petra Botma-Zijlstra Annelies van Nuffelen Toine Martens Fréderick Franssen Rebecca Grannetia TROMPET Hessel Buma Raymond Rook Hans Verheij TROMBONE Herman Nass Victor Belmonte Albert João Mendes Canelas TUBA Bernard Beniers PAUKEN Paul Jussen SLAGWERK Vincent Cox Esther Doornink Martin Ansink Jennifer Heins HARP Ellen Versney PIANO/CELESTA Stephan Kiefer VOLGENDE CONCERTEN zaterdag 19 oktober, ca uur Concertgebouw Amsterdam serie gok & friends-1 VOETNOTEN BIJ DE MENSELIJKE KOMEDIE Residentie Orkest Groot Omroepkoor Nicholas Collon dirigent Paul Krämer koordirigent Håkan Hardenberger trompet Louise Alder sopraan Marianne Beate Kielland alt Julian Prégardien tenor Andreas Wolf bas Kortekaas Voetnoten bij de menselijke komedie: Mijmeringen van Arnon Grunberg opdrachtwerk ntr zaterdagmatinee - wereldpremière, mede mogelijk gemaakt door het fonds podiumkunsten Holloway Phaeton's journey: son of the sun (trompetconcert) nederlandse première Beethoven Mis in C Het Groot Omroepkoor brengt een uitgestelde wereldpremière In 2017 kon de geplande wereldpremière wegens de begrafenisceremonie voor burgemeester Eberhard van der Laan niet doorgaan. Twee jaar later krijgt het werk zijn welverdiende herkansing: Bram Kortekaas Voetnoten bij de menselijke komedie: Mijmeringen van Arnon Grunberg. De jonge Nederlandse componist baseert zijn Voetnoten op de gelijknamige miniatuurtjes die Grunberg jarenlang in de Volkskrant schreef. Volgens Kortekaas schieten de teksten heen en weer tussen grote maatschappelijke vraagstukken en intieme bespiegelingen over de menselijke natuur. Eenzelfde pendelbeweging kenmerkt zijn compositie voor koor en orkest. Het Groot Omroepkoor vervult een hoofdrol, net als in Beethovens Mis in C. Håkan Hardenberger speelt nieuw trompetconcert De Britse componist Robin Holloway heeft maar liefst veertien concerto s op zijn naam staan, waarin hij een zwak voor de solokwaliteiten van koperblazers aan de dag legt. Na zijn veeleisende Hoornconcert en zijn tubaconcert Europa and the Bull zet Holloway in zijn nieuwste partituur de trompet in de schijnwerpers. De Zweedse kopervirtuoos Håkan Hardenberger tekent voor de solorol. 15 MARCO BORGGREVE

9 16 zaterdag 26 oktober, ca uur Concertgebouw Amsterdam serie hedendaags-1 ARTHUR EN LUCAS JUSSEN: DRIEMAAL OP TWEE PIANO S Arthur Jussen piano Lucas Jussen piano Alexei Gerassimez slagwerk Simone Rubino slagwerk Kulenty VAN... Bartók Sonate voor twee piano s en slagwerk Messiaen Visions de l amen De broers Arthur en Lucas Jussen spelen Kulenty, Bartók en Messiaen. Heb je altijd een orkest nodig voor een geweldig concert? De twee top-pianisten laten horen: nee. Twee piano s zónder orkest Op het programma staan twee vermaarde werken uit het repertoire voor 176 toetsen. De Sonate voor twee piano s en slagwerk is Béla Bartóks oorspronkelijke versie, de orkestratie is van later datum. Maar met de gebroeders Jussen in huis kan het orkest een keertje achterwege blijven. Messiaen voor zichzelf en zijn geliefde De Jussens sluiten af met een ander invloedrijk twintigste-eeuws werk voor twee piano s: Visions de l amen. Olivier Messiaen schreef het in 1943 voor zijn leerlinge en latere echtgenote Yvonne Loriod en zichzelf. Een caleidoscopische blik op de betekenis van het Amen, gereguleerd door een basisthema dat in vele gedaantes opduikt. In goed overleg met de artistieke leiding zijn Arthur en Lucas Jussen tot de conclusie gekomen dat Monologe van Zimmermann nog meer aandacht, studie en verdieping vergt dan zij dit uiterst complexe werk op dit moment kunnen bieden. Daarom is besloten dit werk te vervangen door VAN van de Pools-Nederlandse Hanna Kulenty. MARCO BORGGREVE