SEDE VACANTE. alleen moet worden uitgevoerd met woorden en daden, maar ook met gebeden en lijden.

Transcriptie

1 SEDE VACANTE Waarde broeders, Ik heb u voor dit consistorie bijeengeroepen, niet alleen voor de drie heiligverklaringen, maar ook om u op de hoogte te stellen van een besluit dat van groot belang is voor het bestaan van de kerk. Nadat ik herhaaldelijk voor God bij mezelf te rade ben gegaan, ben ik tot de stellige overtuiging gekomen dat mijn krachten niet langer toereikend zijn om adequaat het Petrusambt te vervullen. Ik ben me er terdege van bewust dat dit ambt, dat overwegend spiritueel van aard is, niet alleen moet worden uitgevoerd met woorden en daden, maar ook met gebeden en lijden. Echter, in de wereld van vandaag de dag, die onderwerp is van zovele snelle veranderingen en die is opgeschrikt door vragen die van groot belang zijn voor het geloofsleven, is het nodig om een krachtige geest en een krachtig lichaam te hebben om het schip van de Heilige Petrus te besturen en het evangelie te verkondigen. Deze kracht is de laatste paar maanden afgenomen, in zo'n grote mate dat ik moet erkennen dat ik niet meer in staat ben om het ambt dat mij is toevertrouwd te vervullen. Om deze reden, en ik ben mij zeer bewust van de ernst van deze daad, verklaar ik in volledige vrijheid, dat ik op 28 februari om uur het ambt neerleg van Bisschop van Rome, opvolger van de Heilige Petrus, aan mij toevertrouwd door de kardinalen op 19 april 2005, en dat op dat moment de Heilige Stoel, de Zetel van de Heilige Petrus, vacant is en er een conclaaf bijeengeroepen moet worden en dat diegenen die daartoe bevoegd zijn een nieuwe kerkvader moeten kiezen. Waarde broeders, ik dank u oprecht voor alle liefde en het werk waarmee u mij in mijn ambt hebt gesteund en ik vraag u vergiffenis voor al mijn tekortkomingen. En laat ons dan nu de Heilige Kerk toevertrouwen aan de zorg van onze Herder, de Heer Jezus Christus, en de Heilige Moeder Maria smeken dat ze de kardinalen bijstaat bij het kiezen van een nieuwe paus met haar moederlijke raad. Wat mezelf betreft: ik wil ook in de toekomst de Heilige Kerk van God devoot dienen door mijn leven te wijden aan het gebed. Paus Benedictus XVI (11 februari 2013)

2 1 De paus: opvolger van Petrus [13] Toen Jezus in het gebied van Caesarea Filippi kwam, vroeg hij zijn leerlingen: Wie zeggen de mensen dat de Mensenzoon is? [14] Ze antwoordden: Sommigen zeggen Johannes de Doper, anderen Elia, weer anderen Jeremia of een van de andere profeten. [15] Toen vroeg hij hun: En wie ben ik volgens jullie? [16] U bent de messias, de Zoon van de levende God, antwoordde Simon Petrus. [17] Daarop zei Jezus tegen hem: Gelukkig ben je, Simon Barjona, want dit is je niet door mensen van vlees en bloed geopenbaard, maar door mijn Vader in de hemel. [18] En ik zeg je: jij bent Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen, en de poorten van het dodenrijk zullen haar niet kunnen overweldigen. [19] Ik zal je de sleutels van het koninkrijk van de hemel geven, en al wat je op aarde bindend verklaart zal ook in de hemel bindend zijn, en al wat je op aarde ontbindt zal ook in de hemel ontbonden zijn. [20] Daarop verbood hij de leerlingen ook maar tegen iemand te zeggen dat hij de messias was. Mt. 16, Petrus Simon Galileër (33?-67?) 155 Gregorius VII Ildebrando Toscaan ( ) 212 Alexander VI Rodrigo Borgia Spanje ( ) Youcat 216 Adrianus VI Adriaan Boeyens Nederlanden ( ) 2

3 259 Pius XI Achille Ratti ( ) 258 Benedictus XV Giacomo della Chiesa ( ) 260 Pius XII Eugenio Pacelli ( ) 261 Johannes XXIII Angelo Roncalli ( ) 257 Pius X Giuseppe Sarto ( ) 256 Leo XIII Vincenzo Pecci ( ) 262 Paulus VI Giovanni Montini ( ) 263 Johannes- Paulus I Albino Luciani (1978) 255 Pius IX Giovanni Mastai-Ferretti (Lombardije) ( ) 264 Johannes- Paulus II Karol Wojtyła Pool ( ) 254 Gregorius XVI Bartolomeo Cappellari (Venetië) ( ) 253 Pius VIII Francesco Castiglioni (Kerkelijke Staten) ( ) 265 Benedictus XVI Joseph Ratzinger Duitser ( ) 3

4 3 Paus Benedictus XVI 4 Bron: De Standaard, 12 februari 2013.

5 4 Pauselijke abdicaties BRUSSEL - In de geschiedenis van de Kerk hadden meerdere pausen goede (en minder goede) redenen om voortijdig op te stappen. Als moderne pausen gewoonlijk in het harnas sterven, heeft dat veel te maken met de al hoge leeftijd waarmee ze in functie komen. Maar ook met de stabiliteit en de waardigheid van hun functie. Al gaat het er intern soms tumultueus aan toe, als instituut drijft de katholieke Kerk met haar wereldlijke aanhangsel, het Vaticaan, vooral op routine. Dat was niet altijd zo in haar geschiedenis. In de eerste eeuwen van haar bestaan moest ze zich nog vestigen, soms tegen vervolging in. Daarna raakte ze intens vervlochten met de politiek en de economie, wat het pausdom tot een begerenswaardige job maakte. Het was een bron van geld en macht. Zo drongen ook corruptie, geweld en wereldlijke verleidingen in het Vaticaan door. Wat ook een invloed had op de pauselijke carrières. Want wordt een paus in principe voor het leven verkozen, hij kan voortijdig opstappen. De eerste paus om dat te doen, was Pontianus in 235: niet omdat hij dat wilde, maar in het belang van de functie, omdat de Romeinse keizer Maximinus Thrax hem naar Sardinië had verbannen. Een twijfelgeval is Marcellinus, die stierf in 304, bij de christenvervolgingen van keizer Diocletianus. De bronnen die hem een martelaarsdood toeschrijven, zijn niet geloofwaardig, zodat hij waarschijnlijk toch een natuurlijke dood stierf. Sommige historici vermoeden dat Liberius geen paus meer was bij zijn dood in 366, omdat ze anders tegenpaus' Felix II niet kunnen verklaren. Heel opmerkelijk verging het Benedictus IX, die tussen 1032 en 1048 drie keer paus was. Zijn vader zette hem op de pauselijke troon; de Paus Benedictus XVI bij de relikwieën van paus Celestinus V tijdens diens bezoek aan l Aquila in functie was toen welhaast een familiebedrijf van de graven van Tusculum. Mogelijk was hij toen nog maar 12, hoewel zijn seksuele gedrag een iets hogere leeftijd doet vermoeden. Dat gedrag leidde ertoe dat hij werd verdreven, waarna Sylvester III hem opvolgde, maar die kon hij zelf met geweld afzetten. Maar veel zin had hij er toch niet in (en hij zou met een nicht hebben willen trouwen), waarna hij de functie verkocht aan zijn oom, Gregorius VI: een duidelijke geval van simonie. De Duitse keizer Hendrik III herstelde de orde en in de chaos kon Benedictus IX toch nog eventjes terugkeren, maar niet voor lang. Hij eindigde, naar verluidt berouwvol, in een klooster. Aan het eind van de dertiende eeuw bleef de pauselijke zetel, na de dood van Nicolaas VI, twee jaar lang onbezet: de kardinalen raakten er niet uit. Sindsdien moeten ze altijd in conclaaf om een nieuwe paus te verkiezen, waar ze pas buiten mogen als er witte rook is. Na die twee jaar, in 1294, viel de keuze op een toen al stokoude, ascetische Benedictijn, die de naam Celestinus V aannam. De monnik aanvaardde met frisse tegenzin en liet een decreet schrijven dat het ontslag van een paus canoniek formaliseerde. Hij maakte er meteen zelf gebruik van, na minder dan een half jaar. Maar rust was hem niet gegund; zijn opvolger Bonifatius VIII zette hem gevangen om te voorkomen dat de oude baas ongelukken zou aanrichten. Hij stierf in Vermoord op bevel van de paus? Dat lijkt onwaarschijnlijk. Het pausdom bleef de inzet van een machtsstrijd en in de veertiende eeuw was de invloed van de Franse koning zo groot dat de pauselijke zetel verhuisde van Rome naar Avignon. In die rivaliteit legden uiteindelijk drie pausen tegelijk een claim op het leiderschap van de kerk: een in Rome, Gregorius XII, een in Avignon en een in Pisa. Die laatste was de schandelijke (en niet erkende) Johannes XXIII. De oplossing voor dit zogeheten Westerse Schisma volgde pas in Het Concilie van Konstanz besloot dat alle partijen een toegeving zouden doen door hun' paus naar huis te sturen, zowel de in 1406 verkozen Romeinse paus Gregorius XII, als de twee tegenpausen. Uit piëteit trad diens opvolger Martinus V pas in functie nadat Gregorius in 1417 een rustige dood stierf. Bron: De Standaard, 12 februari

6 5 Sede Vacante en conclaaf 1 Abdicatie van de paus Op 28 februari 2013 legt paus Benedictus XVI zijn ambt neer: hij is niet langer paus en verlaat het Vaticaan. De camerlengo verzegelt het pauselijk appartement en zorgt ervoor dat de pauselijke zegel en ring gebroken worden. 2 Periode van Sede Vacante De periode van de Sede Vacante (Nederlands: Sedisvacatie) breekt onmiddellijk daarna aan. Dit is Latijn (sedis vacatio) voor leegheid van de stoel. De troon van de paus is niet langer bezet. Het college van Kardinalen neemt de lopende en zeer dringende zaken van het Vaticaan over. De Vaticaanse bank slaat speciale munten en de Vaticaanse post brengt speciale postzegels uit. 6 De Pescatorio, de pauselijke vissersring

7 3 Voorbereiden van de verkiezing Kardinalen (jonger dan 80 jaar) van over de hele wereld reizen naar het Vaticaan waar vanaf de 16de dag na de Sede Vacante het conclaaf kan beginnen. Een kardinaal is iemand die in de katholieke kerk door de paus aangeduid (gecreëerd) wordt. Het is de op een na hoogste rang. Wereldwijd zijn er nu 209 kardinalen, waarvan er 117 jonger zijn dan 80. Kardinalen dragen een soutane in vermiljoenrode kleur, afgeleid van de symboliek van de martelaren. 4 Het conclaaf De kardinalen worden opgesloten in de Sixtijnse Kapel: het conclaaf begint. Deze term verwijst naar het Latijn cum clave (met de sleutel). Nadat de stemmen geteld zijn, worden de stembiljetten met chemische producten verbrand zodat de bekende zwarte of witte rook ontstaat. De stemming gaat door tot een kardinaal 2/3 van de stemmen heeft gehaald. Na 30 stemrondes is een gewone meerderheid voldoende. Als er een paus is gekozen stijgt er witte rook uit de Sixtijnse Kapel. 5 De nieuwe paus Als de succesvolle kandidaat zijn verkiezing aanvaardt, verschijnt een kardinaal op het balkon en zegt: "Annuntio vobis gaudium magnum; habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum (voornaam), Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem, (achternaam), qui sibi nomen imposuit (aan te nemen Pauselijke naam)." "Ik verkondig u met grote vreugde; we hebben een Paus! De meest eminente en Eerwaarde Heer, de Heer (voornaam), kardinaal van de Heilige Roomse Kerk, (achternaam), die de naam (aan te nemen Pauselijke naam) heeft aangenomen." Bron: De Standaard, 4 & 19 april

8 6 Wie volgt Benedictus XVI op? Elke krant, elk televisiestation, elke zichzelf respecterende website over de katholieke kerk doet er aan mee: namen noemen Lijstjes allerhande met de meest uiteenlopende namen zijn te vinden. Een kleine greep uit het aanbod van de 117 kiesgerechtigde kardinalen... Timothy Dolan (63), aartsbisschop van New York (USA). Angelo Scola (71), aartsbisschop van Milaan (Italië). Leonardo Sandri (69), Argentijn, lid van de Vaticaanse curie. Marc Ouellet (68), Canadees, lid van de Vaticaanse curie. 8 Peter Turkson (64), Ghanees, lid van de Vaticaanse curie. Christian Schönborn (68), aartsbisschop van Wenen (Oostenrijk). Oscar Maradiaga (70), aartsbisschop van Tegucigalpa (Honduras).