Lezen stopt nooit! Van een stagnerende naar een doorgaande leesontwikkeling voor risicolezers. Dr. Kees Vernooij
|
|
- Julius Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Lezen stopt nooit! Van een stagnerende naar een doorgaande leesontwikkeling voor risicolezers. Dr. Kees Vernooij
2 Dimensies presentatie Lezen en het Nederlandse leesonderwijs nader bekeken De rol van leesonderzoek in het lectoraat
3 Wat is lezen? Een makkelijke omschrijving: het betekenis kunnen verlenen aan schriftelijke taal. Een wetenschappelijk statement: Lezen is een complex, doelgericht, sociaal en cognitief proces waarin lezers tegelijkertijd hun kennis van gesproken en geschreven taal, hun kennis over het onderwerp van de tekst en hun culturele kennis gebruiken om betekenis aan wat ze lezen te verlenen.
4 Wat is lezen ook? Leesvaardigheid is een geleerde vaardigheid en is niet van biologische oorsprong'.
5 Wat is lezen niet? Lezen is geen technische, geïsoleerde vaardigheid die voor eens en altijd in de onderbouw van de basisschool wordt eigen gemaakt, maar eerder een ontwikkelingsproces dat levenslang doorgaat.
6 Hoe ontwikkelt geletterdheid zich? Twee kanten: Geletterdheid ontwikkelt zich vanaf de geboorte tot in het volwassen leven op een redelijk voorspelbare manier als kinderen er van jongs af aan op een goede manier mee in contact komen en ze voldoende instructie krijgen (Snow, Burns en Griffin, 1998). De leesvaardigheid van zwakke lezers neemt af als ze niet meer lezen (Willms en Murray, 2007). Kortom: geletterdheid is niet een statische vaardigheid die op jonge leeftijd voor eens en altijd wordt geleerd en vervolgens in het verdere leven intact blijft.
7 Kunnen lezen rond het 9e jaar De leeswetenschappen vinden het van groot gewicht, dat kinderen rond hun 9e jaar nauwkeurig, vlot en met begrip kunnen lezen. Kritische opmerking: Na 2005 verschuift het leesonderzoek pas in de richting van oudere zwakke lezers.
8 Het belang van goed leren lezen 1. Leesvaardigheid is nodig voor de schoolloopbaan, maar ook voor het zelfvertrouwen. 2. Leesvaardigheid is een voorwaarde voor succesvol functioneren in de samenleving: - kenniseconomie - participeren
9 Specifieke gevolgen leesproblemen volgens Schmoker Zittenblijven, verwijzingen naar het speciaal onderwijs, langdurige remedial teaching en falen in het voortgezet onderwijs. Leesvaardigheid heeft alles te maken met gelijkheid versus ongelijkheid in onze samenleving. Geletterd zijn opent of sluit deuren.
10 Wat kenmerkt een goed begrijpende lezer? Vlot lezen Goede woordenschat Gebruik van leesstrategieën
11 Belemmeringen voor een doorgaande leesontwikkeling 10% van de leerlingen uit groep 2 krijgt jaarlijks kleuterschoolverlenging en heeft op het einde van groep 3 een aanzienlijke achterstand op technisch en begrijpend lezen (Van de Grift, 2005); op het einde van groep 3 heeft 15% van de leerlingen een onvoldoende technische leesvaardigheid; in groep 4 verdubbelt het aantal zwakke technische lezers ten opzichte van groep 3; een kwart van de leerlingen verlaat de basisschool met een te laag technisch leesniveau; ongeveer een derde van de VMBO-leerlingen (de Nederlandse Taalunie, 2008) heeft moeite met lezen; het aantal 15-jarigen op of onder het laagste (lees)-niveau (vaardigheidsniveau 1 of lager) is volgens de laatste PISA-studie (2007) tussen 2002 en 2006 gestegen van 11,5 naar 15,1 procent; ongeveer anderhalf miljoen Nederlanders kunnen onvoldoende lezen, schrijven en rekenen (Bohnenn e.a., 2004).
12 Stichting Lezen & Schrijven In Nederland zijn naar schatting anderhalf miljoen mensen laaggeletterd. Van deze anderhalf miljoen mensen is één miljoen autochtoon en een half miljoen allochtoon. Van de één miljoen autochtonen is een kwart vrijwel geheel ongeletterd. Prinses Laurentien
13 Nog een groot knelpunt Internationaal vergelijkend onderzoek: kinderen in Nederland en de Verenigde Staten hebben de meest negatieve instelling ten opzichte van lezen (Twist e.a. 2004). In vergelijking met andere landen is in Nederland de groep kinderen die thuis nooit leest zeer hoog (42% versus internationaal gemiddelde van 32%) (PIRLS, 2007). Het PPON-Leesvaardigheid op het einde van de basisschool (april 2007): het enthousiasme van leerlingen voor lezen gaat sinds 1993 achteruit. Warde e.a. (2007) (Universiteit van Manchester): in Nederland en in Verenigde Staten treedt duidelijk ontlezing op, terwijl dit in Frankrijk, Noorwegen en Groot-Brittannië niet het geval is
14 Zorgelijke bevindingen Een kwart tot een derde van de leerlingen in het basis- en voortgezet onderwijs heeft problemen op het gebied van de leesvaardigheid; een aanzienlijk deel van deze leerlingen, n.l. minstens 15%, loopt het risico laaggeletterd te worden; doorgaande leesontwikkeling is voor veel leerlingen een illusie! De motivatie voor lezen laat veel te wensen over. Veel laaggeletterden hebben ernstige gevolgen voor de samenleving.
15 Verklaringen voor de leesproblematiek Basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs zijn weinig effectief in het omgaan met verschillen in leesontwikkeling. Er wordt te weinig naar gestreefd om kinderen minimaal geletterd te laten worden; een onaanvaardbaar groot deel van de leerlingen haalt het minimale niveau AVI-9 niet.
16 Meer specifieke verklaringen voor de tegenvallende leesresultaten Een combinatie van elkaar soms beïnvloedende factoren, zoals: 1. Er wordt in onvoldoende mate gewerkt aan een goede leesstart, zowel in het VVE als in de groepen 1 en 2; onvoldoende aandacht voor preventie. 2. De inrichting van het leesonderwijs in groep 3 en Het leesonderwijs op einde van de basisschool en het begin van het voortgezet onderwijs: geen onderhoud en uitbouw. 4. De meeste leesproblemen zijn kwaliteitsproblemen.
17 Wat is belangrijk voor het verbeteren van de kwaliteit van het leesonderwijs? (Goed leren) lezen dient een centrale plaats in het VVE en de groepen 1 4 van de basisschool in te nemen. Kwaliteitsverhoging van de leesinstructie en leesinterventies in de groepen 3 en 4: cruciaal voor het leggen van een stevig fundament voor (potentiële) risicolezers. In de bovenbouw van het basisonderwijs en in het VMBO dient de kennis toe te nemen over het onderhouden en uitbreiden van de leesvaardigheid voor zwakke lezers.
18 TWEE CLUSTERS VAN AANDACHTSGEBIEDEN 1. Professionalisering De rol van ouders bij de taal-/leesontwikkeling van hun kind. Goed opgeleide leidsters, leerkrachten en docenten Onderwijskundig leiderschap dat gericht is op preventie en effectief omgaan met problemen op het gebied van laaggeletterdheid.
19 Het geschatte aandeel van de verklaarde variantie in lees- en rekenscores (National Commission on Teaching and America's Future (1997). Doing What Matters Most, p. 8-9) Thuis- en gezinsfactoren 49% Leerkracht kwaliteiten 43% Klassengrootte 8%
20 Invloed effectiviteit leraar op leerlingresultaten Meest effectieve leraar Minst effectieve leraar Winst effectieve leraar Winst ouder w orden leerling Winst niet effectieve leraar Winst ouder w orden leerling Bron: Marzano, Classroom Management that Works, ASCD, 2003.
21 In de afgelopen 10 jaar is er veel onderzoek gedaan naar wat het verschil voor leerlingen maakt m.b.t. leerlingresultaten en nu is het duidelijk: de meest belangrijke factor voor het leren van de leerlingen is wat hun leerkrachten weten! Linda Darling-Hammond, Stanford University
22 vervolg 2. Kenmerken effectief leesonderwijs Prioriteit voor taal/lezen: Reading First! Doelgericht taal-/leesonderwijs Voldoende instructie- en leertijd. Evidence-based programma s en methoden Preventie is effectiever dan remediëren Monitoren van de leesresultaten Professionalisering
23 Kan het echt beter? Twee illustraties: - EL2-project - Het Enschedese Leesverbeterplan
24 Effectief leren lezen in het SBO EL2-project Doel project: Kinderen in één schooljaar AVI-2 instructieniveau te laten halen. Context project: - Van Bon e.a. (2006): 73% van de leerlingen in het SBO kan als zwakke lezer worden aangemerkt. - PPON (2007): Het begrijpen van geschreven teksten, interpreteren van geschreven teksten en de woordenschat van 12/13-jarigen SBO-leerlingen correspondeert met dat van BO-leerlingen eind groep 5.
25 Effecten EL2 juni 2007 oktober 2007 december % leest AVI-2 instructieniveau 70% leest AVI-2 instructieniveau 69% leest AVI-2 beheersingsniveau of hoger! 2% van de kinderen leest AVI- 0 Maar ook: 49% leest AVI-3 beheersingsniveau of hoger
26 Bevindingen Leesverbeterplan Enschede leerlingen! 2005: 60% van de kinderen las halverwege groep 5 D & E op de DMT. Dit had negatieve effecten voor het begrijpend lezen. oktober 2008: 97% van de kinderen leest AVI-9 in groep 8! Landelijk: minstens 25% haalt dit niveau niet.
27 Verklaring geheim van Enschede Combinatie van: Effectief leesonderwijs (Het wat en hoe!) Ketenbenadering met pressure and support
28 De rol van de opleidingen bij het verbeteren van het leesonderwijs Onderzoek over de plaats van lezen in de lerarenopleidingen is van vrij recente datum (Moats 2004). Goed opleiden van leerkrachten is de beste interventiestrategie die er voor leerlingen is; effectief leesonderwijs geven aan risicokinderen start met een goede opleiding. Het harde onderzoeksgegeven, dat de leerkracht er vooral voor risicoleerlingen veel toe doet, dient een belangrijk gegeven voor opleidingen te zijn.
29 . Ofschoon sommige kinderen ondanks weinig doelgericht leesonderwijs leren lezen, zullen andere kinderen nooit goed leren lezen als zij niet onderwezen worden op een georganiseerde, systematische, efficiënte manier door een deskundige leerkracht met een effectieve instructieaanpak. (Moats, 1999)
30 Consequenties Ofschoon een PABO een brede opleiding is, dient men een fundament te leggen voor het omgaan met risicolezers. Startbekwaam is niet genoeg om met risicolezers - ongeveer 40-60% van de basisschoolpopulatie - te kunnen omgaan. Bij de keuze om in het onderwijs te gaan werken, hoort ook de keuze om een positieve invloed te willen hebben op de mogelijkheden van kinderen. Kortom: het moet een uitdaging voor de PABO zijn om studenten te bekwamen in het omgaan met potentiële risicolezers en zwakke lezers.
31 Het lectoraat en effectief leesonderwijs Het lectoraat heeft als hoofdtitel doorgaande leerlijnen, waarbij drie doelgroepen centraal staan: - Risicoleerlingen in de leeftijd 1-9 jaar op het gebied van taal/lezen; - VMBO-leerlingen: een derde van deze leerlingen loopt het risico laaggeletterd te worden; - Volwassenen laaggeletterden en functioneel analfabeten; het betreft dan 10% van de bevolking. Het is van belang de drie groepen tot op zekere hoogte evenwichtig in het lectoraat aan bod te laten komen, waarbij het vanuit de optiek van preventie nodig is, dat de aandacht voor 1 9 jarigen vrij centraal staat.
32 De doelen van het lectoraat Door middel van toegepast onderzoek bijdragen aan: - Het verder optimaliseren van het leesonderwijs in het primair onderwijs voor (potentiële) risicolezers en zwakke lezers; - Het ontwikkelen van een leesinterventiestrategie voor laaggeletterde VMBOleerlingen en volwassenen; - De ontwikkeling van een aanpak voor optimale ouderbetrokkenheid bij het oplossen van zwakke leesprestaties van leerlingen in het primair onderwijs en VMBO; - Het verder optimaliseren van de lerarenopleiding, als het gaat om het toerusten van studenten ten behoeve van potentiële risicolezers en leeszwakke leerlingen; - Het verder optimaliseren van de onderwijsadvisering en de rol van dde schoolleiding over het begeleiden van teams op het gebied van het wegwerken van onvoldoende prestaties op het terrein van lezen. - Een nevendoel van het lectoraat is het vertalen van belangrijke bevindingen van internationaal leesonderzoek naar de praktijk van het onderwijs c.q. eventueel nagaan of de effectiviteit van die bevindingen ook voor de Nederlandse situatie opgaat.
33 Toekomstig onderzoek 1. Hoe kunnen de voorschoolse educatie en het basisonderwijs bij de binnenkomst van kinderen op een effectieve wijze informatie inwinnen over het mogelijk laaggeletterd zijn van ouders? Hoe kan deze informatie worden gebruikt om deze ouders leesvaardiger te laten worden en om hen een actieve rol bij de leesontwikkeling van hun kinderen te laten spelen? 2. Wat gebeurt er tijdens de voorschoolse educatie op het gebied van taal/lezen en hoe kan de effectiviteit van de voorschoolse educatie worden verbeterd? 3. Wat zijn de knelpunten op het gebied van begrijpend lezen in de basisschool en hoe kan het begrijpend lezen verbeterd worden?
34 Vervolg toekomstig onderzoek 4. Heeft een leesmethode als Nieuwsbegrip in het VMBO betere leesresultaten van de leerlingen tot gevolg? Welke interventies/methodieken voor zeer zwakke lezers zijn in het VMBO effectief en dragen bij tot meer functioneel geletterde leerlingen? 5. Welke verwachtingen hebben studenten in het eerste jaar van hun opleiding over het lesgeven aan risicoleerlingen en hoe zien die verwachtingen er op het einde van de PABO uit als ze meer gericht met risicolezers hebben leren werken? 6. Hoe komt het dat Nederlandse kinderen tot de minst gemotiveerde lezers in de wereld behoren? Hoe moeten we dat verklaren, maar ook doorbreken?
35 Wat moet er gebeuren met de verkregen kennis? Moet zijn weg naar scholen en klassen vinden; Leiden tot vernieuwing van de opleiding bachelor (PABO) en de masters; Een rol spelen in projecten, zoals de academische basisschool en opleidingsscholen; Een rol spelen in de nascholing. Bijvoorbeeld professionalisering van ROC docenten op het gebied van omgaan met laaggeletterdheid; Een rol spelen bij de onderwijsondersteuning van Expertis; Tot passende antwoorden op vragen uit de schoolpraktijk leiden.
36 Professor Louise Spear-Swerling (2004) over het belang van (na)scholing Leerkrachten leren meer van goede cursussen, dan van hun lesgeven. Er is vakinhoudelijke kennis die niet toevallig kan worden ontdekt door de meeste leerkrachten. Kortom: ervaren leerkrachten weten soms niet meer dan weinig ervaren leerkrachten over taal-/ leeskwesties of over leesonderzoek.
37 Het lectoraat en andere lectoraten In het lectoraat zal nauw worden samengewerkt met: - het lectoraat Gedrag- en leerproblemen van Dr. Cathy van Tuijl - het lectoraat Onderwijsarrangementen in maatschappelijke context van Dr. Henk Ritzen. - het lectoraat ICT-rijke leeromgeving van Dr. Ellen van den Berg
38 Met dank aan Henk Mulders Manon Ketz Dea Knol Gemeenten Hengelo en Enschede Ed Koekebacker Mariet Förrer Susanne Huijbregts Thoni Houtveen Dortie Mijs Karin van de Mortel Joop Stoeldraijer Anneke Smits Ina Cijvat Cor Aarnoutse Ad Kappen Els Loman Gea Spaans Dr. Caesarius Mommers Bertus van Kommer en Paul Kleingeld Cora, Niels en Mark Ondersteuning Hogeschool
39
40 Tot slot: Lezen stopt nooit!.
41
SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS
SCHAKELKLASSEN EN EFFECTIEF LEESONDERWIJS Dr. Kees Vernooy (CPS) Den Haag, 15 juni 2006 Michelangelo Het grootste gevaar voor de meeste van ons is niet dat ons doel te hoog is en we het daardoor niet zullen
Nadere informatieHET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN. Dr. Kees Vernooy september 2006 ProBiblio
HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooy september 2006 ProBiblio Motto Goed leren lezen is een mensenrecht (Lyon, 2001). Samenvattingsdia Startopdracht 1. Vooraf 2. Knelpunten 3. Verklaringen
Nadere informatieExcellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij
Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij EXCELLENT ONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Kenniscentrum Expertis Motto Excellente scholen zijn
Nadere informatieLEZEN STOPT NOOIT! Van een stagnerende naar een doorgaande leesontwikkeling voor risicolezers
LEZEN STOPT NOOIT! Van een stagnerende naar een doorgaande leesontwikkeling voor risicolezers Kees Vernooy 20 januari 2009 Lectoraat doorlopende leerlijnen: Effectief taal- en leesonderwijs Hogeschool
Nadere informatieIn dit vlot leesbaar boek vertaalt Kees Vernooy recente bevindingen uit de leeswetenschappen naar de onderwijspraktijk.
Deze tekst is auteursrechterlijk beschermd Boek : Effectief omgaan met risicolezers Auteur : Dr. Kees Vernooy 2006, CPS www.cps.nl Bespreker : Els Van Doorslaer Datum : februari 2007 1. In een notendop
Nadere informatieKNELPUNTEN IN HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN. Goed leren lezen is een mensenrecht! (Lyon, 2001)
KNELPUNTEN IN HET NEDERLANDSE LEESONDERWIJS NADER BEKEKEN Goed leren lezen is een mensenrecht! (Lyon, 2001) Dr. Kees Vernooy (CPS Onderwijsontwikkeling en advies) 1. Het belang van goed leesonderwijs en
Nadere informatieOP WEG NAAR EEN EFFECTIEF ALTERNATIEF VOOR KLEUTERSCHOOLVERLENGING. Alle kinderen zijn speciaal, maar sommige kinderen hebben specifieke behoeften.
OP WEG NAAR EEN EFFECTIEF ALTERNATIEF VOOR KLEUTERSCHOOLVERLENGING Alle kinderen zijn speciaal, maar sommige kinderen hebben specifieke behoeften. Dr. Kees Vernooy (CPS) 1. Aanleiding In Basisschoolmanagement,
Nadere informatieELK KIND EEN LEZER! ELK KIND EEN LEZER? Dr. Kees Vernooij Lector hogeschool Edith Stein
ELK KIND EEN LEZER! ELK KIND EEN LEZER? Dr. Kees Vernooij Lector hogeschool Edith Stein Vooraf Een goede leesvaardigheid is van cruciaal belang voor de schoolloopbaan en het toekomstig maatschappelijk
Nadere informatieEffectief leesonderwijs
Effectief leesonderwijs Het CPS heeft in de afgelopen jaren een aantal projecten op het gebied van lezen ontwikkeld en uitgevoerd. Deze projecten zijn in te zetten in de schakelklassen en met name bij
Nadere informatieLeesonderwijs basisschool behoeft dringend verbetering
114 Leesonderwijs basisschool behoeft dringend verbetering Van alle basisschoolleerlingen gaat 25 procent met onvoldoende leesvaardigheid naar het voortgezet onderwijs. Belangrijkste oorzaak: slecht leesonderwijs.
Nadere informatieJong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers
Jong geleerd. Beatrijs Brand en Saskia Snikkers Programma Kennismaken Presentatie Jong geleerd Warming-up Pauze Praktische oefening Afsluiting Jong geleerd over het belang van actieve stimulering van ontluikende
Nadere informatieThoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012. Lectoraat Geletterdheid
Thoni Houtveen Congres Stichting Lezen 8 november 2012 Is er een probleem met ons leesonderwijs? Wat leert onderzoek ons? Hoe zou dat er in de praktijk uit moeten zien? Opbrengst Samenvatting Gemiddelde
Nadere informatieBegrijpend lezen anders, beter en leuker! 14 Redax Magazine
14 Redax Magazine Begrijpend lezen anders, beter en leuker! Joop Stoeldraijer en Marieke Boers U bent zojuist begonnen met het lezen van dit artikel over begrijpend lezen. Daar zijn we blij mee. Maar,
Nadere informatieNederland FACTS & FIGURES. Laaggeletterdheid in. Geletterdheid. VAN DE 1,3 MILJOEN laaggeletterden tussen de 15 en 65 jaar zijn: 65% 35%
Laaggeletterdheid in Nederland FACTS & Ongeveer 1 op de 9 Nederlanders tussen de 16 en 65 jaar is laaggeletterd. In totaal zijn dat 1,3 miljoen mensen. Van deze groep is 65% autochtoon. Het aantal laaggeletterden
Nadere informatieTECHNISCH LEZEN IN De staat van het Onderwijs. Onderwijsverslag 2004/2005 (Utrecht, 25 april 2006)
TECHNISCH LEZEN IN De staat van het Onderwijs. Onderwijsverslag 2004/2005 (Utrecht, 25 april 2006) Samenvatting van de belangrijkste zaken. Dr. Kees Vernooy (CPS) mei 2006 1. Aandacht inspectie voor technisch
Nadere informatieDe magie van het lezen. Kris Verbeeck
De magie van het lezen Kris Verbeeck Waarom is lezen belangrijk? Ontwikkeling van literaire competentie: verhaalstructuur, verband met de werkelijkheid, verwijzingen en toespelingen, humor,... Uitbreiding
Nadere informatieTechnisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l
Technisch Leren Lezen ResearchED Amsterdam l Amstelveen l 21-01-2017 Marita Eskes M SEN Onderwijsadviseur taal/lezen & didactisch handelen 06 546 555 77 marita.eskes@expertis.nl @maritaeskes Even voorstellen
Nadere informatieHet LISBO- en VLOT-PROJECT: leerkrachtgestuurde leesinterventieprojecten voor het speciaal basisonderwijs 1
K. Vernooy Het LISBO- en VLOT-PROJECT: leerkrachtgestuurde leesinterventieprojecten voor het speciaal basisonderwijs 1 SAMENVATTING Het Lisbo- en het VLOT-project voor het speciaal basisonderwijs lieten
Nadere informatieHet IGDI model. Het belang van goede instructie. Bij welke leerkrachten leren kinderen het beste? (Good 1989) Instructie en risicoleerlingen
Het IGDI model Leesverbetertraject Enschede 8/11/07 Het belang van goede Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller
Nadere informatieHandboek technisch lezen
Handboek technisch lezen in de basisschool Instructie en didactiek in de doorgaande lijn Voor groep 1 t/m 8, ook sbo Karin van de Mortel Aafke Bouwman Inhoud & Voorwoord en leeswijzer INHOUD Voorwoord
Nadere informatieElk kind een lezer (1)
lk kind een lezer (1) Om alle kinderen te leren lezen, moeten we elk kind leren lezen! (Universiteit van Oregon, 1999) Preventie is het beste, maar wanneer het kind hulp nodig heeft, intervenieer snel
Nadere informatie1. Masterclass Opbrengstgericht werken en leerlingvolgsysteem. 2. Masterclass Fundamenten van het rekenen
MASTERCLASSES 2011 Voor adviseurs/ondersteuners gericht op Basisvaardigheden en Opbrengstgericht werken 2 Masterclassthema / workshopleiders / datum Voorwoord & doelgroep Overzicht masterclasses 1. Masterclass
Nadere informatieLezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy
Lezen in het voortgezet onderwijs (2): Improving Adolescent Literacy Algemeen Dit artikel gaat in op het rapport Improving Adolescent Literacy: Effective Classroom and Intervention Practices. De publicatie
Nadere informatieInterventieperiode november februari groep 1 tot en met 5. Mariët Förrer
Interventieperiode november februari groep 1 tot en met 5 Mariët Förrer November - februari Doelen en accenten per groep Rol van intern begeleider / taalcoördinator IB en TC ook in deze periode Bewaken
Nadere informatieAfspraken mbt protocol dyslexie Van Dijckschool Bilthoven. Inhoudsopgave:
11-12-2007 Inhoudsopgave: 1. Dyslexie...3 1.1 Wat is het dyslexieprotocol?...3 1.2 Doel van het Protocol Dyslexie....3 1.3 Inhoud van het protocol...3 2. Preventie en interventiehandelingen...4 2.1 Groep
Nadere informatieLEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN
LEERLINGEN HELPEN EFFECTIEF ANDERE LEERLINGEN Peer tutoring: een effectieve methodiek om de leesresultaten en de leesmotivatie te verbeteren Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs
Nadere informatievoorstellen Leesverbeterplan Enschede Start leesverbeterplan : technisch lezen : begrijpend lezen : rekenen
Ad Kappen Kees Vernooy voorstellen Coordinator Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (95 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal Traditionele
Nadere informatieNOG EEN WEG TE GAAN. Het verbeteren van de leesvaardigheid nader bekeken
NOG EEN WEG TE GAAN Het verbeteren van de leesvaardigheid nader bekeken Afscheidsrede Dr. Kees Vernooij 12 december 2012 NOG EEN WEG TE GAAN Het verbeteren van de leesvaardigheid nader bekeken Afscheidsrede
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Estafette Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieEEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL. Joop Stoeldraijer Kees Vernooy
EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Joop Stoeldraijer Kees Vernooy Hengelo/Breda september 2011 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL We hebben dit digitale leesprotocol gemaakt om te voorkomen dat scholen heel veel
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Goed Gelezen versie 2 Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Lekker Lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieLezen in het PRO en BBL. Wat is PRO? Wat lezen leerlingen in PRO? Wat helpt hen om het lezen te verbeteren? Wat kunnen bibliotheken nog meer doen?
Lezen in het PRO en BBL Wat is PRO? Wat lezen leerlingen in PRO? Wat helpt hen om het lezen te verbeteren? Wat kunnen bibliotheken nog meer doen? Stand van zaken 1. Wat is succesvol in contact met de scholen?
Nadere informatieVLIR- Seminar 28 mei 2013
VLIR- Seminar 28 mei 2013 Tweeledige focus (1) Upgrading Curriculum uitbreiding/ aanpassing van logopedische opleidingsonderdelen cruciaal t.a.v. betere hulpverlening binnen Surinaamse maatschappij m.n.
Nadere informatieOpbrengstgericht werken moet je doen! 3 e jaarcongres VMBO: Praktisch VMBO De Reehorst Ede, 24 januari 2012
Opbrengstgericht werken moet je doen! 3 e jaarcongres VMBO: Praktisch VMBO De Reehorst Ede, 24 januari 2012 Hoe zo: opbrengstgericht werken? data driven teaching Minister van OCW stuurt het Aktieplan Beter
Nadere informatieDoel van deze workshop. Sharon Dijksma. Kees Vernooy. Michael Fullan. Context
Doel van deze workshop. Wat is opbrengstgericht werken? Hoe verwerk ik de toetsgegevens in een datamuur op schoolniveau en in een datamuur op groepsniveau? Opbrengstgericht werken Datamuur en plan van
Nadere informatieBegrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs
Ronde 5 Hilde Hacquebord Rijksuniversiteit Groningen Contact: H.I.Hacquebord@rug.nl Begrijpend lezen van basisschool naar voortgezet onderwijs 1. Inleiding De onderwijsinspectie stelt in haar verslag van
Nadere informatieELK KIND EEN LEZER Preventie van leesmoeilijkheden door effectief leesonderwijs
Elk kind een lezer? ELK KIND EEN LEZER Preventie van leesmoeilijkheden door effectief leesonderwijs Dr. Kees Vernooij Lector hogeschool Edith Stein Antwerpen 23 mei 2012 Elk kind een lezer? Een kwart tot
Nadere informatieCPS Onderwijsontwikkeling en advies. Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2. WAT en HOE in groep 1 en 2
Leesverbeterplan Enschede 2007-2010 Doelgericht en planmatig werken aan leesontwikkeling in groep 1en 2 PROJECTBUREAU KWALITEIT (PK!) Enschede, september 2010 Yvonne Leenders & Mariët Förrer 2 3 Leesverbeterplan
Nadere informatieDr. Kees Vernooy (CPS)
PROGRAMMA EFFECTIEF OMGAAN MET RISICOKLEUTERS Wat werkt? Dr. Kees Vernooy (CPS) - 15.15u 15.20: Introductie door de school van het onderwerp. - 15.20u 16.00u: Inleiding door K. Vernooy - 16.00u 16.15u:
Nadere informatieGEMEENSCHAPPELIJKE VISIEONTWIKKELING OP LEESONDERWIJS
AANSLUITING PO-VO ONTWIKKELING/ DIFFERENTIATIE GEMEENSCHAPPELIJKE VISIEONTWIKKELING OP LEESONDERWIJS Dit document bevat de procesbeschrijving van de leergemeenschap taal uit de ketenverbinding van Openbaar
Nadere informatieLisbo Begrijpend Lezen
Wat en waarom Lisbo Begrijpend Lezen Begrijpend lezen op de Tine Marcusschool Technisch lezen op orde Verzoek CPS mee te doen aan Lisbo-BL 9 SBO-scholen + 1 school cluster 2 (ESM) Binnen het taal-leesverbetertraject
Nadere informatieEffectief aanvankelijk leesonderwijs
Effectief aanvankelijk leesonderwijs Mirjam.Snel@hu.nl @Leesonderwijs www.goedleesonderwijs.nl Inhoud: Technisch lezen in groep 3 Effectief aanvankelijk leesonderwijs Differentiatie Stel jezelf vragen
Nadere informatieVRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN
VRAGENLIJST PRIMAIR ONDERWIJS QUICKSCAN 1 = zeer oneens 2 = oneens 3 = eens 4 = zeer eens Zorgniveau 1 Leestijd 1. Leerkrachten in groep 1 en 2 besteden minimaal 5 uur per week aan doelgerichte taalactiviteiten
Nadere informatieWat te doen met zwakke begrijpend lezers?
Wat te doen met zwakke begrijpend lezers? Cor Aarnoutse Wat doe je met kinderen die moeite hebben met begrijpend lezen? In dit artikel zullen we antwoord geven op deze vraag. Voor meer informatie verwijzen
Nadere informatieArgumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep jeugd
Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep jeugd Onderdeel van toolkit Nieuw Delen 4.e Argumentatiekaart Bibliotheek VANnU Themagroep Jeugd Wanneer je gaat netwerken is het handig om je verhaal scherp
Nadere informatieOver de zin van opbrengstgericht(er) werken in het onderwijs
faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Over de zin van opbrengstgericht(er) werken in het onderwijs Leerstoel Opbrengstgericht werken in het onderwijs Stichting Success for All Nederland Prof.
Nadere informatieLEZEN EN DYSLEXIE 19-5-2016. Nicole Verkerk
LEZEN EN DYSLEXIE 19-5-2016 Nicole Verkerk Dyslexie en lezen. 1 is geen lekkere combinatie: Weinig dyslecten lezen voor hun plezier Lezen kost veel moeite: leestempo laag, vaak stukken overlezen, snel
Nadere informatiePIRLS-2011. Het leesniveau in Nederland. Ludo Verhoeven. In samenwerking met Andrea Netten en Mienke Droop
PIRLS-2011 Het leesniveau in Nederland Ludo Verhoeven In samenwerking met Andrea Netten en Mienke Droop Presentatie PIRLS-feiten Internationale ranglijst Leesdoelen, begripsprocessen en referentiepunten
Nadere informatieChecklist technisch lezen onderwijs en leesmethodes
Checklist technisch lezen onderwijs en leesmethodes Goed kunnen lezen is in onze samenleving een voorwaarde voor succes. Goed leesonderwijs op de basisschool is daarom belangrijk, maar hoe ziet dat eruit?
Nadere informatieBegrijpend Lezen 1 JV is gemaakt voor jongeren en (jong)volwassenen met een laag leesniveau
Begrijpend Lezen 1 JV is gemaakt voor jongeren en (jong)volwassenen met een laag leesniveau. Met behulp van dit programma leren leerlingen/cursisten onder andere informatie uit eenvoudige teksten te halen,
Nadere informatieTAALBELEID DALTONSCHOOL SINT JOZEF LEMMER
TAALBELEID DALTONSCHOOL SINT JOZEF LEMMER Bij de oriëntatie op en de keuze van een nieuwe methode aanvankelijk lezen, hebben we gesteld ons taalonderwijs in de volle breedte onder de loep te nemen. Het
Nadere informatieDatagebruik voor instructieverbetering: kansen en valkuilen
Datagebruik voor instructieverbetering: kansen en valkuilen Gert Gelderblom 1 Dr. Gert Gelderblom 2 1 Mei 2018 3 Criminaliteit in Nederland gedaald naar niveau van 1980 4 2 5 6 3 7 8 4 Sterke basisscholen
Nadere informatieEEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN
EEN GOEDE WOORDENSCHAT: DE BASIS VOOR EEN GOEDE SCHOOLLOOPBAAN Leren als een op taal gebaseerde activiteit is sterk afhankelijk van woordkennis. Lezers begrijpen niet wat ze lezen als ze de betekenis van
Nadere informatieStichting Lezen & Schrijven
Laaggeletterden herkennen en dan? Clarine van Ommeren Apeldoorn 18 september 2014 Initiatief van H.K.H. Prinses Laurentien Doel: het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid op zowel korte als lange
Nadere informatieThoni Houtveen. Afscheidscollege 19 april 2018
Thoni Houtveen Afscheidscollege 19 april 2018 1. Doel en resultaten van het leesonderwijs 2. Wat als begrijpend lezen niet leidt tot begrip? 3. De óf-óf discussie 4. Kenmerken van een effectief leesprogramma
Nadere informatieOpbrengstgericht werken met jonge kinderen
Welkom Opbrengstgericht werken met jonge kinderen Presentatie door Suze van de Pol CED-Groep 20-11-2012 Vversterk Inhoud Welkom en introductie Achtergronden en principes ogw Cyclus opbrengstgericht werken
Nadere informatieKWALITEITSKAART. Doelen en resultaten. Voortgezet technisch lezen
KWALITEITSKAART Voortgezet technisch lezen Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteitskaart Opbrengstgericht Werken zijn te vinden op www.schoolaanzet.nl. Deze website
Nadere informatieLeesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO. Betsy Ooms
Leesonderwijs en dyslexie in het PO, het SBO en het VO Betsy Ooms Opzet Doel leesonderwijs (en spellingonderwijs) Doorgaande lijn Kenmerken goed leesonderwijs Extra aandacht voor monitoring, als belangrijk
Nadere informatieVerkorte opleiding functionele leesvaardigheid voor iedere VMBO docent
voor iedere VMBO docent VERKORTE OPLEIDING Functionele leesvaardigheid Centraal staat: verbeteren begrijpend lezen en vergroten van actieve woordenschat op gebied van schooltaalteksten. Doelgroep: Alle
Nadere informatieLeerjaar 1 en 2 vmbo-b/k. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2
Leerjaar 1 en 2 vmbo-b/k Doelen Leerdoelen technisch lezen eind leerjaar 2 95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 95% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen
Nadere informatieOpbrengstgericht leiderschap een presentatie door
Opbrengstgericht leiderschap een presentatie door Jaap Rosema Winsum, april 2012 O pbrengstgericht Leiderschap Waartoe zijn wij (onderwijsmensen) op aarde?? Waartoe ben ik (als schooldirecteur) op aarde?
Nadere informatieGerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip
Prof. dr. Anna M.T. Bosman 1 Gerichte instructie in lezen en spellen voorkomt lees- en spellingproblemen bij (vrijwel) alle leerlingen op Het Kofschip 1 Inleiding Het Kofschip is een reguliere openbare
Nadere informatieWat vraagt een professionele
Wat vraagt een professionele van een school? Kees Vernooy is Lector emeritus schoolverbeteringsdeskundige. E-mail: Kees.Vernooy@Expertis.nl kan het verschil maken tussen scholen op het gebied van lesgeven
Nadere informatieElk kind een lezer (2)
leerlingen zijn betrokken lezers die voorspellingen doen, vragen bij de tekst stellen, bevestiging voor hun vragen zoeken en zichzelf tijdens het lezen corrigeren Het doel van lezen is begrijpen (Stahl2002).
Nadere informatieOpbrengstgerichte scholen (Gert Gelderblom, basisschoolmanagement 08/2010)
Opbrengstgerichte scholen (Gert Gelderblom, basisschoolmanagement 08/2010) Waarom zijn opbrengstgerichte scholen succesvol? Leerlingen op opbrengstgerichte scholen presteren beter. Wat kenmerkt deze scholen?
Nadere informatieEFFECTIEVER EN EFFICIËNTER WERKEN AAN Begrijpend Lezen
EFFECTIEVER EN EFFICIËNTER WERKEN AAN Begrijpend Lezen PAPER Taalbeleid Onderwijsachterstanden Joop Stoeldraijer, Edux, Breda Mariët Förrer, CPS Onderwijsontwikkeling en Advies, Amersfoort EFFECTIEVER
Nadere informatietrots voorstellen cultuurverandering
Leesverbeterplan Enschede Ad Kappen Kees Vernooy voorstellen Kees Vernooy: lector Hogeschool Edith Steyn Hengelo Ad Kappen: coordinator Steunpunt Onderwijszorg Enschede 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen.
Nadere informatieLeesontwikkeling op de Casimirschool
Leesontwikkeling op de Casimirschool Waarom veel aandacht voor leesontwikkeling? Als kinderen lezen worden allerlei onderdelen van het brein aangesproken Veel aandacht voor leesontwikkeling 1. Als kinderen
Nadere informatieLEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL
LEES / EN DYSLEXIEPROTOCOL De Palster september 2012 Lees- en dyslexieprotocol De Palster versie september 2012 1 EEN PRAGMATISCH LEESPROTOCOL Dit digitale leesprotocol is gemaakt om er voor te zorgen
Nadere informatie19-9-2011. Het geheim van opbrengstgericht werken ontrafeld
Het geheim van opbrengstgericht werken ontrafeld 1 Stroomstoot helpt bij rekenen LONDEN - Een stroomstoot door de hersenen kan ervoor zorgen dat het maken van sommen tot zes maanden lang een stuk beter
Nadere informatieKenniscentrum Educatie DENK! WERK AAN GROEI IN BEGRIP. Doe mee aan het DENK!-PROJECT
Kenniscentrum Educatie DENK! WERK AAN GROEI IN BEGRIP Doe mee aan het DENK!-PROJECT Begrijpen wat je leest is de essentie van lezen en daarmee is het een van de belangrijkste vaardigheden die leerlingen
Nadere informatieGroep 7 en 8. Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8
Groep 7 en 8 Doelen Leerdoelen technisch lezen eind groep 8 85-95 % van de leerlingen beheerst AVI-plus 90% beheerst A t/m D-niveau op de DMT leerlingen lezen vlot woorden en zinnen leerlingen richten
Nadere informatieTAALLEESONDERWIJS - 6. Leesbelevingen van leerlingen
TAALLEESONDERWIJS - 6. Leesbelevingen van leerlingen Projectbureau Kwaliteit ontwikkelt handreikingen en kwaliteitsen om het onderwijs in de basisvaardigheden taal/lezen en rekenen te verbeteren en opbrengstgericht
Nadere informatieLesgeven aan groep 7 en 8
Lesgeven aan groep 7 en 8 Heeft u uw ervaring in de onder- of bovenbouw van de basisschool en gaat u nu (of binnenkort) lesgeven aan groep 7 of 8, dan zult u zich wellicht verbazen over de manier waarop
Nadere informatieVOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis
VOORTGEZET TECHNISCH LEZEN Leeshuis Praktische handvatten voor het taallees- en rekenonderwijs zoals deze Kwaliteits zijn te vinden op www.taalpilots.nl en www.rekenpilots.nl. De rubriek implementatiekoffer
Nadere informatieKwaliteitskaart Tijdschema
Kwaliteitskaart Tijdschema Tijdschema Lees- voor goed voortgezet technisch Meetlat voor goed Stel uzelf de volgende vragen om na te gaan of het leesonderwijs in orde is. Aan de hand van de geformuleerde
Nadere informatieNationaal congres Taal en Lezen. 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn
Nationaal congres Taal en Lezen 15 oktober 2015 Handboek Lezen: Effectief leesonderwijs in de doorgaande lijn WWW.CPS.NL Contactgegevens Aafke Bouwman A.bouwman@cps.nl 0655824098 Doelen Deelnemers nemen
Nadere informatiede Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar
de Bibliotheek en basisvaardigheden Kunst van Lezen 0-18 jaar Jos Debeij Gerlien van Dalen Adriaan Langendonk VNG regionale conferenties 15 en 16 april 2015 de Bibliotheek en basisvaardigheden 1 Inhoud
Nadere informatieUit: Omgaan met verschillen nader bekeken. Wat werkt? dr. Kees Vernooij
Uit: Omgaan met verschillen nader bekeken. Wat werkt? dr. Kees Vernooij Homogeen groeperen van leerlingen Bij homogeen groeperen worden leerlingen met een vergelijkbaar prestatieniveau bij elkaar gezet.
Nadere informatieEffectiever en Efficiënter werken aan
KWALITEITSKAART Begrijpend Lezen Effectiever en Efficiënter werken aan Begrijpend Lezen PO Taalbeleid Onderwijsachterstanden Joop Stoeldraijer, Edux, Breda Mariët Förrer, CPS Onderwijsontwikkeling en Advies,
Nadere informatieHoe creëer je als schoolleiding excellent onderwijs op je school? Een werkbare aanpak
Excellent onderwijs De weg naar een excellente school Hoe creëer je als schoolleiding excellent onderwijs op je school? Een werkbare aanpak Kees Vernooy, Richard Vollenbroek, Dortie Mijs en Gert Gelderblom
Nadere informatieWAT LEREN WE VAN EFFECTIEVE INTERVENTIES IN HET ONDERWIJS?
WAT LEREN WE VAN EFFECTIEVE INTERVENTIES IN HET ONDERWIJS? Zwakke lezers aan het lezen krijgen Dr. Kees Vernooy Utrecht 7 juni 2018 Vooraf - Binnen welke context functioneren we? - Wat kunnen we betekenen
Nadere informatieRol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs)
36 Bijlage 5 Rol van de interne begeleider in effectief leesonderwijs (basisonderwijs) De schoolleider en de interne begeleider geven samen leiding aan het borgen van het leesonderwijs. Beiden hebben hierin
Nadere informatieBegrijpend lezen en. Inhoud. Begrijpend lezen en verschillen tussen. 28 Zorgbreed 48 - Jaargang 12. jun-jul-aug 2015
28 Zorgbreed 48 - Jaargang 12. jun-jul-aug 2015 Begrijpend lezen en Hoe zorg je ervoor dat jongeren gemotiveerd geraken om hun talenten te benutten? Om naar school te gaan, te trainen, te leren, hun werk
Nadere informatieQuickscan taal- en leesonderwijs
Quickscan taal- en leesonderwijs Gegevens school Naam school Adres school Plaats Telefoon e-mail Datum invulling Ingevuld door Functie invuller directie IB-er RT-er taal/leescoördinator leerkracht gr:
Nadere informatieEFFECTIEF OMGAAN MET ZWAKKE LEZERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS. Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Nieuwegein 29 november 2012
EFFECTIEF OMGAAN MET ZWAKKE LEZERS IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS Dr. Kees Vernooy Lector hogeschool Edith Stein Nieuwegein 29 november 2012 William S. Gray Lezen is cruciaal voor elk vak Elke leerkracht
Nadere informatieLezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces
Lezen met begrip: de sleutel tot schoolsucces Mariët Förrer is Senior consultant CPS onderwijsontwikkeling en advies te Amersfoort. E-mail: m.förrer@cps.nl Dit artikel verkent, vanuit het perspectief van
Nadere informatiePlezier in lezen meer lezen beter in taal. Leesplezier. 2015 de Bibliotheek Gelderland Zuid
Plezier in lezen meer lezen beter in taal Leesplezier Agenda 1. Waarom lezen en leesplezier zo belangrijk is 2. Voorlezen en boeken lezen thuis 3. Samen praten over boeken 4. Boekentips vinden Het belang
Nadere informatieOPBRENGSTGERICHT WERKEN OP SCHOOLNIVEAU Het onzichtbare zichtbaar maken. Dr. Kees Vernooy Lector Hogeschool Edith Stein Groningen 26 oktober 2011
OPBRENGSTGERICHT WERKEN OP SCHOOLNIVEAU Het onzichtbare zichtbaar maken. Dr. Kees Vernooy Lector Hogeschool Edith Stein Groningen 26 oktober 2011 Context: Ministerie van onderwijs en Actieplan Basis voor
Nadere informatieINFORMATIEAVOND BEGRIJPEND LEZEN LIDY AHLERS
INFORMATIEAVOND BEGRIJPEND LEZEN LIDY AHLERS CS Vincent van Gogh 23 november 2015 Inhoud informatieavond BL 2 19.30 20.00 uur: Centrale opening Nieuwste wetenschappelijke inzichten 20.00 20.15 uur: Pauze
Nadere informatieONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN TAAL/LEZEN NADER BEKEKEN. Dr. Kees Vernooy Expertisebureau Effectief Taal- en leesonderwijs De Meern 15 oktober 2016
ONTWIKKELINGEN OP HET GEBIED VAN TAAL/LEZEN NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooy Expertisebureau Effectief Taal- en leesonderwijs De Meern 15 oktober 2016 Vooraf: Catherine Snow (2014) De belangrijkste 21e eeuwse
Nadere informatieConferentie: 23 mei 2012. Wat levert het op? Opbrengsten van opbrengstgericht werken voor leerlingen, de school en u. Overzicht workshops
Conferentie: 23 mei 2012 Wat levert het op? Opbrengsten van opbrengstgericht werken voor leerlingen, de school en u Overzicht workshops Workshops Workshopleider Organisatie Titel workshop 1. Dr. Margot
Nadere informatiePartnerschap. en scholen werken op basis van een gezamenlijke verantwoordelijkheid samen met studenten aan hun ontwikkeling tot professional.
Sinds een tiental jaren hebben we opleidingsvormen ontwikkeld die recht doen aan zowel vakbekwaamheid als praktijkkennis van aanstaande leraren. In toenemende mate doen we dat op basis van opleiden in
Nadere informatieDe leereffecten van het Enschedeselees-en. Het lees- en rekenverbeterplan waarmee de schoolbesturen Consent en VCO in Enschede
De leereffecten van het Enschedeselees-en rekenverbeterplan Drs. Ad Kappen Projectleider Enschedese lees- en rekenverbeterplan, e-mail: adkappen@kpnmail.nl Dr. Kees Vernooy Lector emeritus Effectief taal-
Nadere informatieDENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU)
DENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU) Aeh.smits@windesheim.nl Belang begrijpend lezen Urgentie Een aantal factoren: Onderzoeksresultaten: PIRLS Verschillen tussen kinderen Motivatieproblemen
Nadere informatieTechnisch lezen. Wat is technisch lezen?
Technisch lezen Wat is technisch lezen? Technisch lezen is het verklanken van woorden en zinnen. Goed technisch kunnen lezen is een voorwaarde voor alle andere aspecten van lezen. Nadat er in de onderbouwgroepen
Nadere informatiekwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede.
kwaliteitskaart opbrengstgericht werken op groepsniveau Leesverbeterplan Enschede. Datamuur en groepsplan: en tijd. Groep Verkorte Groep Basis niveau A-B C D-E Doel Minimaal 3 AVIniveaus Minimaal 3 AVIniveaus
Nadere informatieLEREN LEZEN IS TE LEREN
LEREN LEZEN IS TE LEREN fe_ol_1107_dt OPENBARE LES NOVEMBER 2007 THONI HOUTVEEN 88296_Omslag_v1.indd 1 MC009-04 Omslag 2510.indd 1 LECTORAAT/ LEERPROBLEMEN, IN HET BIJZONDER DE PREVENTIE VAN LEESPROBLEMEN
Nadere informatie