Rapport van het inspectiebezoek aan Stichting SOVAK, locatie Ravensnest in Terheijden op 30 oktober Utrecht, december 2018

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan Stichting SOVAK, locatie Ravensnest in Terheijden op 30 oktober 2018 Utrecht, december 2018

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding bezoek Beschrijving Ravensnest 3 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Wat moet beter Conclusie bezoek 6 3 Wat zijn de vervolgacties De vervolgactie die de inspectie van Stichting SOVAK verwacht Vervolgacties van de inspectie 7 4 Resultaten Thema Persoonsgerichte zorg Resultaten Thema Deskundige zorgverlener Resultaten Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten 14 Bijlage 1 Methode 16 Bijlage 2 Beoordeelde documenten 18 Pagina 2 van 18

3 1 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (hierna: de inspectie) bracht op 30 oktober 2018 een onaangekondigd bezoek aan Stichting SOVAK, locatie Ravensnest 3a/b en 5a/b (hierna: Ravensnest) in Terheijden. De inspecteurs toetsen of de zorgaanbieder de zorg geeft zoals is voorgeschreven in wetten, professionele standaarden, veldnormen en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Het toetsingskader is slechts een selectie hieruit. De in dit rapport gebruikte begrippen liggen vast in een verklarende woordenlijst. De inspecteurs verzamelen informatie door middel van observaties, een rondleiding, het inzien van documenten en gesprekken. Ze toetsen de thema s persoonsgerichte zorg, deskundige zorgverlener en sturen op kwaliteit en veiligheid. Waar de inspectie naar kijkt ligt vast in een toetsingskader. 1.1 Aanleiding bezoek Aanleiding voor het onaangekondigd inspectiebezoek aan de locatie Ravensnest is een toetsing van de kwaliteit en veiligheid van de zorg gedurende het verscherpt toezicht op SOVAK dat is ingesteld op 13 augustus Het verscherpt toezicht is ingesteld na het inspectiebezoek op 8 mei 2018 aan de locatie Zeggelaan 115 a/b. Het verscherpt toezicht richt zich op het thema sturing op de kwaliteit en veiligheid van de zorg. SOVAK heeft na het inspectiebezoek aan de locatie Zeggelaan 115 a/b een verbeterplan opgesteld. Dit verbeterplan en de rapportage van SOVAK over de voortgang van de verbeteracties vormen mede de aanleiding voor dit bezoek. De inspectie selecteerde de locatie Ravensnest omdat de cliëntenpopulatie en het gebouw veel overeenkomsten hebben met die van het de locatie Zeggelaan 115 a/b. 1.2 Beschrijving Ravensnest Woning De locatie bestaat uit twee geschakelde laagbouw woningen, nummer 3 (a en b) en 5 (a en b) De beide woningen zijn verdeeld in twee woongroepen die elk plaats bieden aan vijf cliënten. Iedere cliënt heeft een eigen slaapkamer. Ravensnest 3 wordt tijdens het bezoek verbouwd. De cliënten van deze woning verblijven tijdelijk in het multifunctioneel centrum boven de ruimtes van dagbesteding de Vlindertuin. In Ravensnest 3 a en b komen onder andere nieuwe keukens, twee badkamers en toiletten. Ook de huiskamers en andere gezamenlijke ruimtes worden gerenoveerd. Op Ravensnest 5a/b vindt geen renovatie plaats. In deze woning maken de cliënten gebruik van 2 badkamers. Er zijn twee huiskamers. Cliënten De volwassen cliënten op Ravensnest 3a/b hebben een zeer jonge ontwikkelingsleeftijd met een laag sociaal emotioneel ontwikkelingsniveau. De cliënten van Ravensnest 5a/b hebben een iets hoger ontwikkelingsniveau. Voor beide groepen cliënten is altijd begeleiding in de nabijheid van de cliënt nodig. De cliënten hebben behoefte aan veel duidelijkheid en structuur. Dit uit zich in dagelijkse patronen, vaste taken en het dagprogramma. Op beide groepen zijn cliënten met moeilijk verstaanbaar gedrag. Pagina 3 van 18

4 Dagbesteding vindt zowel op de groep (voor een aantal cliënten van 3a/b) als extern in de directe omgeving plaats. Alle cliënten hebben een zorgzwaarte pakket van VG07. Vier cliënten van Ravensnest 3a/b hebben meerzorg. Aansturing Een niet-meewerkend teamcoach stuurt beide teams van Ravensnest aan SOVAK is bezig met een omslag naar zelforganiserende teams. Een niet-meewerkend teamcoach stuurt beide teams van Ravensnest aan. De inspectie heeft de waarnemend teamcoach van Ravensnest gesproken. Bij de locatie zijn een gedragsdeskundige, een arts verstandelijk gehandicapten (AVG) en paramedici zoals fysiotherapeut, ergotherapeut en een logopedist op afroep betrokken. Hun bijdrage is opgenomen in het elektronisch cliëntdossier (ECD) in de vorm van doelen, evaluatie en rapportage. Alle locaties stellen een concreet verbeterplan op. Het verbeterplan van Ravensnest is nog in de concept versie. Zorgverleners van Ravensnest werken behalve op de woning ook met de cliënten op de dagbesteding de Vlindertuin. Bouw De locatie kan getypeerd worden als oude nieuwbouw. In 2020 gaan de cliënten van de locaties Ravensnest en Zeggelaan naar een nieuw te bouwen EVB-centrum voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Dit centrum komt in de nabijheid van de huidige locatie te staan. Tijdens het inspectiebezoek van 8 mei 2018 zijn tekortkomingen geconstateerd die in verband staan met de leefomgeving van cliënten. Daarom heeft de bestuurder actie ondernomen om enkele bestaande locaties met voorrang te gaan renoveren. Ravensnest 3a/b is daar een voorbeeld van. SOVAK kiest ervoor om de cliënten van Ravensnest 3 a/b tijdelijk elders te huisvesten. De reden hiervoor is dat de bestuurder inschat dat de overlast van de verbouwing voor de cliënten te intensief is. Pagina 4 van 18

5 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting van de resultaten weergegeven in taartdiagrammen. Daarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over Ravensnest. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen zij de scores op de normen geeft. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten per thema zien hoe de inspectie Ravensnest beoordeelt. Een toelichting op de kleuren in de diagrammen staat in hoofdstuk 4. Legenda voldoet voldoet grotendeels voldoet grotendeels niet voldoet niet niet getoetst 2.2 Wat gaat goed Zorgverleners kennen de cliënten goed. Zij bieden persoonsgerichte zorg aan cliënten die zich verbaal beperkt kunnen uiten. De inspectie ziet dat er sprake is van een beginnende cultuurverandering. Zo ligt de focus nu meer op de kwaliteit van de leefomgeving. Men realiseerde zich dat Ravensnest 3 niet meer kon wachten op de grote verbouwing rond 2020 en heeft gekozen voor directe (bouwkundige) aanpassingen en goede opvang van de cliënten tijdens de verbouwing/renovatie. 2.3 Wat kan beter Het methodisch werken op Ravensnest is in het elektronisch cliëntdossier (ECD) onvoldoende terug te zien. Het is niet altijd duidelijk wat het doel is bij de afspraken die in het ECD staan. Indien er gezondheidsrisico s zijn bij een cliënt staat niet altijd in het ECD beschreven hoe zorgverleners moeten handelen indien complicaties zich voordoen. 2.4 Wat moet beter Bij het toepassen van een vrijheidsbeperkende maatregel moet dit zorgvuldig gebeuren. Hiervoor moeten de zorgvuldigheidscriteria door zorgverleners en behandelaren gebruikt worden. Het bewust omgaan met de vrijheidsbeperkende maatregel moet nog worden verbeterd. SOVAK geeft prioriteit aan het terugdringen van vrijheidsbeperkende maatregelen, zo blijkt uit het verbeterplan. Pagina 5 van 18

6 Zorgverleners krijgen een (her)scholing over de Wet Bopz. En de dossiers van alle cliënten met vrijheidsbeperkingen zijn geëvalueerd. Toch zag de inspectie onvoldoende het principe Nee, tenzij terug tijdens het toezichtbezoek. De bewustwording bij zorgverleners en het actiever zoeken naar alternatieven bij het toepassen van een maatregel moet nog verder worden verbeterd. 2.5 Conclusie bezoek De inspectie ziet de ingezette verbeteracties uit de rapportage van SOVAK terug tijdens het inspectiebezoek. Zo werkt SOVAK op Ravensnest 3 aan een verbeterde woonomgeving voor de cliënten door een verbouwing. Op Ravensnest 5 is een concept verbeterplan voor de locatie gemaakt. Deze verbeteringen vloeien voort uit het traject van verscherpt toezicht. De inspectie heeft vertrouwen in het urgentiebesef van de bestuurder om de kwaliteit en veiligheid van de zorg te verbeteren door de aanpak van de gesignaleerde verbeterpunten. SOVAK beseft dat er nog veel werk moet worden verricht. Ook het resultaatverslag laat zien dat er veel plannen en trajecten lopen. Belangrijk is dat de hoeveelheid verbeteracties niet ten koste gaat van de kwaliteit van de uitvoering van deze acties. Pagina 6 van 18

7 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk staat wat de inspectie van Ravensnest verwacht. Daarna geeft de inspectie weer wat zij zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 De vervolgactie die de inspectie van Stichting SOVAK verwacht Een zorgaanbieder moet voldoen aan de normen uit wet- en regelgeving en veldnormen. Stichting SOVAK is bezig met een SOVAK verbeterplan waarin ook de verbeteringen voor de locatie Ravensnest zijn opgenomen. De inspectie verwacht dat Stichting SOVAK de acties om te verbeteringen verder uitvoert. 3.2 Vervolgacties van de inspectie De inspectie heeft met dit bezoek een beeld gekregen van de kwaliteit en veiligheid bij Ravensnest. Zij gaat er vanuit dat de bevindingen uit hoofdstuk 4 voldoende handvatten geven om aan de normen te (blijven) voldoen. Dit geldt ook voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg op andere locaties. Met dit rapport sluit de inspectie het bezoek van 30 oktober 2018 aan de locatie Ravensnest af. Pagina 7 van 18

8 4 Resultaten Dit hoofdstuk beschrijft per thema de normen, het oordeel en de bevindingen. De inspectie beoordeelt de normen op een vierpuntschaal. De kleuren van de vierpuntschaal hebben de volgende betekenis: Donker groen: De locatie/afdeling voldoet aan de norm. De inspectie constateert op deze norm alleen positieve punten. Licht groen: De locatie/afdeling voldoet grotendeels aan de norm. De inspectie constateert op deze norm veelal positieve punten. Geel: De locatie/afdeling voldoet grotendeels niet aan de norm. De inspectie constateert op deze norm overwegend negatieve punten. Rood: De locatie/afdeling voldoet niet aan de norm. De inspectie constateert op deze norm nauwelijks tot geen positieve punten. Blauw: De norm is niet getoetst. 4.1 Thema Persoonsgerichte zorg Het startpunt voor het geven van de zorg zijn de wensen van de cliënt. Kent de zorgverlener de cliënt? Kent hij 1 zijn geschiedenis? Weet hij wat de cliënt belangrijk vindt en wat de cliënt niet wil? Is er sprake van een evenwichtige en respectvolle relatie tussen een cliënt en een zorgverlener? Wordt er goed geluisterd naar de cliënt en zijn naasten? En belangrijker, staan de wensen van de cliënt centraal? Wordt hier gehoor aan gegeven? De cliënt heeft de regie en wordt daarbij ondersteund door zijn naasten en de zorgverlener Resultaten Norm 1.1 Iedere cliënt heeft inspraak in en afspraken over de doelen van de zorg, behandeling en ondersteuning. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest aan deze norm. De inspectie hoort van de cliëntvertegenwoordiger dat hij in samenspraak met de persoonlijk begeleider (PB-er) de afspraken over de zorg maakt. Betrokken zorgverleners bespreken halfjaarlijks het zorgplan met de wettelijk vertegenwoordigers. Wanneer er veranderingen op korte termijn nodig zijn in de behandeling en ondersteuning van de cliënt neemt de persoonlijk begeleider (PB-er) tussentijds contact op met de wettelijk vertegenwoordiger. De inspectie ziet en hoort tijdens een informatiebijeenkomst voor een mogelijke nieuwe cliënt voor Ravensnest 5, dat de ouders en de cliënt kunnen aangeven wat de persoonlijke wensen en mogelijkheden zijn. Norm 1.2 Zorgverleners kennen de cliënt, zijn wensen en behoeften. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. De inspectie leest in de beeldvorming in het elektronisch cliëntdossier (ECD) de omschrijving wie de cliënt is. Hierin staan ook de wensen en de hobby s van de cliënt. Tijdens de observatie ziet de inspectie dat een cliënt, die verbaal nauwelijks kan communiceren, door de zorgverleners begrepen wordt. 1 Voor de leesbaarheid wordt hier de mannelijke vorm gebruikt; waar hij staat bedoelt de inspectie ook zij. Pagina 8 van 18

9 Door klanken en gebaren maakte de cliënt duidelijk dat hij graag een bepaalde videofilm wilde kijken, zo vertelde de zorgverlener. De wettelijk vertegenwoordiger geeft aan dat als zorgverleners veranderingen in het gedrag van de cliënt opmerken, ze dit met hem bespreken. Indien het team niet weet wat het gedrag betekent delen ze dit met de cliëntvertegenwoordiger. Met elkaar zoeken team en cliëntvertegenwoordiger naar de betekenis van non-verbaal gedrag, aldus de wettelijk vertegenwoordiger. Volgens de planning van het concept locatieverbeterplan hebben in november 2018 alle cliënten op Ravensnest 5 een signaleringsplan. De inspectie ziet dat hieraan gewerkt wordt maar dat nog niet alle signaleringsplannen up-to-date zijn. Norm 1.3 Cliënten voeren, binnen hun mogelijkheden, zelf regie over hun leven en welbevinden. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels niet aan de norm. De meeste cliënten van Ravensnest zijn in hun dagelijks leven voor een groot deel afhankelijk van de zorgverleners. Zij hebben bijvoorbeeld hulp nodig bij hun lichamelijke verzorging en bij het eten en drinken. Zorgverleners zijn ook verantwoordelijk voor een zinvolle dagbesteding. Zij pikken signalen van cliënten op waarmee zij hun wensen kenbaar maken. Zij maken hierbij gebruik van verschillende hulpmiddelen. In het ECD leest de inspectie dat een cliënt pictogrammen gebruikt om de activiteiten en structuur van de dag te bepalen. De zorgverleners werken alleen met de pictogrammen op de dagbesteding en niet op de woning. Daar zou dit niet nodig zijn, volgens de zorgverleners. De reden van het verschil in aanpak ziet de inspectie niet terug in het ECD. Tijdens de rondleiding op de locatie ziet de inspectie dat een cliënt persoonlijke eigendommen waaronder knutselspullen in zijn kamer bewaart in een kist. De cliënt kan niet zelf de spullen pakken. Zorgverleners sluiten de kist af. Een zorgverlener vertelt dat dit gebeurt, omdat de cliënt anders zijn eigendommen kan vernielen. In de algemene kast in de woonkamer staat een kleine voorraad knutselspullen. Wanneer iets kapot is vervangt de zorgverlener het voor iets nieuws. De cliënt kan zelf niet aangeven als er iets vervangen moet worden. Hij is hiervoor afhankelijk van de zorgverleners. De zorgverlener weet niet precies wat er in de kist zit. Er zijn geen schriftelijke afspraken over vervanging van de eigendommen van de cliënt vastgelegd vertelt de zorgverlener. De inspectie ziet een cliënt die door gebaren aangeeft, verschoond te willen worden. De zorgverlener begrijpt haar en neemt haar mee naar de badkamer. Tijdens de lunch van de cliënten ziet de inspectie dat zij zelf mogen kiezen wat ze op hun brood als beleg willen eten. Norm 1.4 Cliënten ervaren nabijheid, geborgenheid, vertrouwen en begrip. Zij worden met respect behandeld. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest aan deze norm. De meeste cliënten van Ravensnest laten met lichaamstaal zien wat zij willen. De zorgverleners van de boerderij van de Vlindertuin begrijpen de cliënten van Ravensnest 5 die daar dagbesteding krijgen. Zo ziet de inspectie dat een zorgverlener met een cliënt een grapje maakt waarvan de cliënt zichtbaar geniet en lacht. Pagina 9 van 18

10 Een zorgverlener helpt een andere cliënt met het smeren van de boterhammen. De inspectie ziet hoe een zorgverlener samen met een cliënt een puzzel maakt en op een rustige en respectvolle manier tegen de cliënt praat. Een zorgverlener vertelt dat een cliënt graag in een hoekje van de kamer in een eigen stoel zit, zodat hij dan alles goed kan overzien. De cliënt maakt geluidjes die hij normaal gesproken maakt als hij tevreden is, aldus de zorgverlener. Een cliëntvertegenwoordiger vertelt tevreden te zijn over de manier waarop zorgverleners met de cliënt omgaan. Norm 1.5 Zorgverleners ondersteunen cliënten om hun informele netwerk in stand te houden of uit te breiden. De norm is niet getoetst. 4.2 Thema Deskundige zorgverlener De zorgaanbieder zet voldoende en deskundige zorgverleners in. Hij schoolt, ondersteunt en stimuleert hen structureel. De samenstelling van het personeel past bij de zorgvragen van de cliënten. De zorgverleners zijn voldoende deskundig. Zij kennen de grenzen van hun deskundigheid. Daarnaast zijn zorgverleners in staat om samen te werken. De zorgaanbieder zorgt voor de voorwaarden waaronder zorgverleners methodisch kunnen werken. De zorgverlener is in staat methodisch te werken. Methodisch werken garandeert dat het verbeteren van de kwaliteit van de zorg continu onder de aandacht is van alle zorgverleners. Methodisch werken houdt in dat zorgverleners werken volgens de Plan-Do-Check- Act(PDCA)-cyclus: - Plan: kijken naar de werkzaamheden en een plan maken hoe deze kunnen verbeteren. - Do: de verbeteringen uitvoeren. - Check: beoordelen of het resultaat van de veranderingen het gewenste resultaat oplevert. - Act: de werkzaamheden bijstellen aan de hand van de gevonden resultaten. Het methodisch werken is ook van toepassing op het thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten Norm 2.1 Zorgverleners maken hun professionele afwegingen over de benodigde zorg en ondersteuning op basis van gesignaleerde risico s, wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels niet aan de norm. Uit het ECD is niet altijd te herleiden waar de professionele afwegingen op zijn gebaseerd. In het ECD staat de vraag of er bij bepaalde onderwerpen, zoals gezond leven risico s zijn. De inspectie leest dat hier ja geantwoord is. En op de vraag wat de risico s zijn staat het antwoord: hypo en hyper. Er staat niet vermeld wat de acties zijn als een hypo of hyper zich voordoet. Ook staat er niet beschreven hoe zorgverleners aan de cliënt kunnen zien of hij een te lage-of te hoge bloedsuiker heeft. De zorgverlener wist dit niet te vertellen. Daarbij, ziet de inspectie, is in het signaleringsplan geen aandacht voor het signaleren van hypo of hyper. In meerdere ECD s ziet de inspectie dat de risico s niet altijd verwerkt zijn in doelen of acties en afspraken. Pagina 10 van 18

11 In het overzicht van de vrijheidsbeperkende maatregelen van de locatie Ravensnest staat dat bij een cliënt de maatregel afzonderen (eventueel in combinatie met fixeren). Volgens de zorgverlener is fixatie niet aan de orde en is dit niet juist aangevinkt. In het ECD van de cliënt staat dat de deur van de slaapkamer gedurende de nacht en wanneer zij overdag gaat rusten op slot gedaan moet worden. Het doel is het afwenden van gevaar, volgens het ECD. De zorgverlener geeft aan dat de deur op slot doen nodig is om de cliënt het gevoel van rust te kunnen geven. Volgens de zorgverlener wil de cliënt zelf dat de deur op slot gaat. In het signaleringsplan staat niet vermeld dat de cliënt naar haar kamer zou moeten om te rusten in de fase dat zij gespannen en/of hoge alertheid heeft. De inspectie ziet geen evaluatie van de maatregel waarin beschreven staat welke alternatieven er zijn uitgeprobeerd. Eveneens is een geen beschrijving van (de mate van) gevaar die ten grondslag zou moeten liggen aan de maatregel. Daarnaast is er geen afbouwplan aanwezig. In een ECD van een cliënt staat dat pictogrammen duidelijkheid geven en een gevoel van veiligheid voor de cliënt. Uit het ECD en gesprekken blijkt dat zorgverleners de pictogrammen wel op dagbesteding maar niet in de woning gebruiken. Zie ook norm 1.3. De inspectie leest niet terug hoe de cliënt zonder de pictogrammen het gevoel van veiligheid en duidelijkheid in de woning krijgt. Psychofarmaca staat in het ECD van de cliënten die dit gebruiken, niet als vrijheidsbeperkende maatregel beschreven, vertelt een zorgverlener. In een medicatielijst ziet de inspectie dat een cliënt psychofarmaca gebruikt. Een zorgverlener vertelt dat de arts de medicatie elke drie maanden evalueert en dat er veel psychofarmaca afgebouwd is. Norm 2.2 Zorgverleners werken methodisch. Zij leggen dit hele proces inzichtelijk vast in het cliëntdossier. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels niet aan de norm. Iedere cliënt heeft een ECD. In het ECD staan verschillende onderwerpen beschreven zoals de beeldvorming over de cliënt. De samenhang in het dossier ontbreekt. Zo is niet bij alle doelen duidelijk waar dat een doel is bij die cliënt omdat bijvoorbeeld geen bijpassend probleem is geformuleerd. Ook is niet altijd terug te vinden hoe na een evaluatie het zorgplan is aangepast aan de nieuwe afspraken. Zo leest de inspectie in een ECD dat een cliënt een eigen stoel heeft in verband met haar postuur. De zorgverlener geeft aan dat wanneer iemand anders op deze stoel zit óf de stoel is verplaatst de cliënt hiervan overstuur kan raken en onbegrepen gedrag kan laten zien. Deze informatie is niet terug te lezen in de afspraken in het ECD. Naast het ECD werken zorgverleners tevens met een inwerkmap voor nieuwe collega s, vertelt een zorgverlener. De inspectie leest in het concept verbeterplan van de locatie dat het niet de bedoeling is dat in de inwerkmap informatie staat over de cliënt, die niet in het ECD staat. De teamcoach en zorgverlener vertellen dat er hard gewerkt is om voor elke cliënt een signaleringsplan te schrijven of het signaleringsplan te updaten. De inspectie ziet dat een signaleringsplan wat onlangs aangepast is, afspraken bevat die wel voor de dagbesteding gelden maar niet voor de woning. Volgens de zorgverlener is het verschil voor de meeste collega s bekend, maar nog niet als zodanig vastgelegd. In het ECD staat de datum vermeld waarop de evaluatie met de cliëntvertegenwoordigers eenmaal per jaar plaatsvindt. Pagina 11 van 18

12 De afgelopen periode is het ECD bekeken, onder andere in interne audits. Eén van de verbeteracties is de Bopz-status van de cliënt te vermelden. De inspectie ziet dat de Bopz-status van de cliënten in het ECD staan. Het team vergadert twee keer in de maand. Eenmaal per maand is het voornamelijk een cliëntenoverleg. Het team bespreekt in het cliëntenoverleg steeds 3 cliënten met hun signaleringsplan. De teamcoach en gedragskundige zijn aanwezig bij dit overleg. Norm 2.3 De zorgaanbieder zorgt dat zorgverleners ruimte krijgen om systematisch te reflecteren op goede, veilige en persoonsgerichte zorg. Vanuit de reflectie kunnen zorgverleners verbeteringen toepassen. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. De afgelopen maanden zijn er binnen SOVAK veel gesprekken gevoerd met zorgverleners over de effecten van de zorg en het werkklimaat. Er is momenteel veel ruimte om als team te leren en te ontwikkelen. Op Ravensnest is een verbeterplan waarin zorgverleners met elkaar afspreken om meer open te communiceren en de afspraken na te komen en deze te borgen. Tijdens de inspectiebezoekdag stellen zorgverleners zich leergierig en leerbaar op. Ze willen graag leren en de verbeteringen doorvoeren, zo blijkt uit de gesprekken. De teamcoach en de gedragskundige geven aan dat zij veel leren van de interne evaluatie van incidenten. Het interne meldingen proces is geëvalueerd. De noodzaak om logopediste en fysiotherapeut tijdig in te schakelen herkent het team nu sneller, vertelt de teamcoach. De teamcoach heeft een spilfunctie in het afhandelen en bespreken van de meldingen met het team. Daarnaast analyseert de teamcoach met de gedragskundige en de hoofdbehandelaar trends in meldingen. Deze multidisciplinaire aanpak brengt interne problemen onder de aandacht. Als uit analyse van incidenten cliëntgebonden oorzaken naar voren komen, bespreekt de PB-er deze met de cliëntvertegenwoordiger. Zo nodig regelt de PB-er een extra zorgplanoverleg. Norm 2.4 Zorgverleners houden relevante ontwikkelingen in hun vakgebied bij om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen bieden. De norm is niet getoetst. Norm 2.5 De zorgaanbieder zorgt dat er voldoende deskundige zorgverleners beschikbaar zijn, afgestemd op de aanwezige cliënten en actuele zorgvragen. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. Uit de gesprekken blijkt dat er voldoende zorgverleners zijn. In situaties dat een zorgvraag en de zorgbehoeften van een cliënt meer inzet vraagt, is het mogelijk om hier ook meer uren voor in te zetten, vertelt de teamcoach. Om de zorgverleners meer deskundig te maken is een verbetertraject gestart. Het aandachtspunt ligt nu vooral bij de Wet Bopz. Tijdens de inspectiebezoekdag is een Bopz-training gaande. Pagina 12 van 18

13 Uit gesprekken met de teamcoach en de zorgverlener blijkt dat er binnen SOVAK veel aandacht is voor het scholen van het team. Alle zorgverleners volgen verplicht de scholing voor het werken met cliënten met een ernstige verstandelijke beperking. De scholing medicatiegebruik en toediening, ouder wordende cliënten en het werken in zelfsturende teams is ook verplicht. Zorgverleners kunnen zelf aangeven bij de teamcoach als zij een bijscholing willen volgen, zij maken gebruik van een digitale menukaart. De gedragsdeskundigen ontwikkelen momenteel een basismethodiek voor het werken binnen SOVAK. De basismethodiek heeft als doel om op een holistische wijze naar de cliënten te kijken. De gedragsdeskundigen werken dit model per doelgroep of cliëntencategorie verder uit. Tijdens het bezoek vertellen gedragsdeskundigen dat zij de strategie nu uitleggen op de groepen tijdens teamoverleggen. Het bio psycho - sociaal model, de behoefte piramide van Maslov en de werkwijze driehoekskunde vormen de basis van de nieuwe methodiek. Zorgverleners kunnen volgens het opleidingstraject 2019, rekenen op zes scholingsdagen. Tijdens deze dagen is er aandacht voor thema s als cliënt verstaan, gedrag van de cliënt verstaan, basishouding en bejegening, samenwerken en cliëntgericht begeleiden. Norm 2.6 Zorgverleners handelen volgens de afspraken zoals beschreven in protocollen, richtlijnen en handreikingen. Zij weten wanneer zij wel en niet kunnen afwijken. De norm is niet getoetst. Norm 2.7 Zorgverleners werken multidisciplinair en schakelen tijdig disciplines en specifieke expertise in vanuit de organisatie of van buitenaf. In deze samenwerking maken zorgverleners afspraken wie waarvoor verantwoordelijk is. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. Tijdens de inspectiebezoekdag is de vakgroep van de gedragskundigen met elkaar de gehele middag in gesprek. De gedragsdeskundigen ontwikkelen naast een behandelmethode (zie 2.5) ook een structuur om meer multidisciplinair te kunnen werken. De gedragsdeskundigen willen een betere afstemming met de AVG s en andere disciplines zodat ze efficiënter en effectiever kunnen samenwerken. Gesprekspartners vertellen dat in de huidige context wel multidisciplinair gewerkt wordt maar dat, door ontbreken van een vaste overlegstructuur, het te lang duurt voordat alle betrokkenen bij elkaar komen. De bestuurder vertelt dat zij met de gedragsdeskundigen over het professioneel statuut heeft gesproken. Daarnaast zijn gesprekken met de AVG s en de bestuurder over de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Bopz-arts volop gaande. De teamcoach vertelt dat het team van Ravensnest regelmatig andere disciplines betrekt. Zij werken bijvoorbeeld samen met logopedisten en fysiotherapeuten. Pagina 13 van 18

14 4.3 Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Goede zorg en deze op niveau houden begint bij een goed management. Managers sturen op de kwaliteit van zorg, coördineren en controleren wat er gebeurt op de werkvloer. Onvoldoende sturing door het management betekent risico s op de werkvloer die zorgverleners niet altijd kunnen voorkomen Resultaten Norm 3.1 De zorgaanbieder stelt de persoonsgerichte zorg en ondersteuning centraal en borgt de veiligheid van de cliënt. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels niet aan de norm. Ravensnest 3 ondergaat een volledige verbouwing die al vergevorderd is, ziet de inspectie. De cliënten van Ravensnest 3 wonen tijdelijk, waarschijnlijk gedurende twee maanden, in omgebouwde kantoren in boven de dagbesteding de Vlindertuin. Hiervoor zijn aanpassingen gedaan. Er is een wakkere slaapdienst die op de geluiden van cliënten reageert. De cliënten maken gebruik maken van de badkamer van de Vlindertuin. Er is een kantoorruimte die dienst doet als algemene huiskamer en een geïmproviseerde keuken. Ravensnest 5 ondergaat niet zo n grote verbouwing. Daar zijn de voorzieningen nog adequaat genoeg om de nieuwbouw in 2020 af te wachten. SOVAK geeft uitvoering aan een verbeterplan dat in de gehele organisatie ingezet is. Iedere locatie heeft de opdracht om, na een interne audit, een eigen verbeterplan te schrijven. Het format van het verbeterplan is gebaseerd op de drie thema s: persoonsgerichte zorg, deskundigheid en inzet personeel en sturen op kwaliteit en veiligheid. SOVAK verwerkt ieder locatie-verbeterplan in een A3 plan. De plannen zijn nog in de conceptversie. Er zijn diverse werkgroepen en regiegroepen om de verbeterplannen te implementeren. De bestuurder houdt zich op de hoogte van de veranderingen door onder andere deelname in de stuurgroep. De ontwikkelingen zijn in volle gang maar het is nog te vroeg om te constateren dat er sprake is van borging van de veiligheid van de cliënt, zo blijkt uit de gesprekken. We zijn op de goede weg, vertelt de bestuurder, maar we zijn er nog niet. Norm 3.2 De zorgaanbieder bewaakt, beheerst en verbetert systematisch de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. SOVAK is volop bezig met onderzoek en het analyseren van kwaliteit van de zorg om de zorg en de veiligheid te verbeteren. In het huidige verbeterplan van SOVAK zitten diverse acties zoals interne audits en het schrijven van locatie verbeterplannen. Diverse thema s zijn geaudit zoals de toepassing van vrijheidsbeperking. In 2018 is er aandacht voor de scholing rondom vrijheidsbeperkingen en de Wet Bopz.. In 2019 staan opnieuw audits gepland en zal de bestuurder de vijf verbeterthema s en de uitvoering van de locatie verbeterplannen volgen. SOVAK betrekt de clientvertegenwoordigers bij de verbeteracties. In het concept locatieverbeterplan van Ravensnest leest de inspectie dat er jaarlijks een informele bijeenkomst georganiseerd zal gaan worden. Hier krijgen de clientvertegenwoordigers ook informatie over de nieuwbouw of protocollen, zo staat beschreven. Pagina 14 van 18

15 Norm 3.3 De zorgaanbieder schept voorwaarden voor een cultuur gericht op leren en verbeteren. Volgens de inspectie voldoet Ravensnest grotendeels aan deze norm. De inspectie ziet en hoort dat het verscherpt toezicht druk zet op SOVAK als organisatie om kritisch naar zichzelf te kijken. Zo geven gesprekspartners aan, dat zij het verscherpt toezicht zien als een stimulans om te verbeteren. Om iedereen te betrekken bij het verbeteren, organiseerde de zorgaanbieder regionale bijeenkomsten. Teamcoaches zijn nauw betrokken bij de teams en krijgen ondersteuning van projectmedewerkers. De projectmedewerkers voeren bijvoorbeeld de audits uit en maken de formats voor de locatieverbeterplannen. Gesprekspartners geven aan zich nu gehoord en gesteund te voelen. Pagina 15 van 18

16 Bijlage 1 Methode De inspecteur toetst of de zorg wordt gegeven zoals is voorgeschreven in wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Om tot een goed onderbouwd oordeel te komen, gebruikt de inspectie tijdens het bezoek verschillende informatiebronnen. De inspectie vergelijkt en weegt de informatie uit deze bronnen. Vervolgens beoordeelt de inspectie of de geboden zorg door Ravensnest voldoet aan relevante wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. In de bevindingen beschrijft de inspectie per norm welke informatiebronnen zijn gebruikt om tot dit oordeel te komen en welke methode zij daarvoor gebruikt heeft. Tijdens het bezoek heeft de inspectie de volgende informatiebronnen gebruikt: - Ontmoeting met cliënten van Ravensnest; - Telefonische gesprek met een cliëntvertegenwoordiger van Ravensnest; - Observatie van een aantal cliënten van Ravensnest op de zorgboerderij van de Vlindertuin. Zie uitleg over de methode hieronder; - Gesprekken uitvoerende medewerkers en waarnemend teamcoach van afdeling Ravensnest en de Vlindertuin; - Gesprek met vakgroep gedragsdeskundigen over de ontwikkeling van de basismethodiek en de zorgprogramma s; - Gesprekken met het management(team); - Drie cliëntdossiers van locatie Ravensnest; - Documenten, genoemd in bijlage 2; - Een rondgang door Ravensnest 5 a en b; - Een rondgang door Ravensnest 3, niet alle ruimtes waren toegankelijk vanwege de verbouwing; - Een rondgang door de tijdelijke woonvoorziening van de cliënten van Ravensnest 3 op de dagbestedingslocatie. Inspecteurs beoordelen op de werkvloer of de zorgaanbieder goede zorg verleent. De inspecteurs passen zich zo veel mogelijk aan het ritme van de dag op de locatie aan. Om een beeld te krijgen van deze locatie starten de inspecteurs zo mogelijk met een kort gesprek met de eindverantwoordelijke van die dag of de leidinggevende. Daarnaast vindt een rondleiding door de locatie plaats zodat de inspecteurs zich een beeld kunnen vormen van de leefsituatie van de cliënten en de werksituatie van de zorgverleners. Verder zijn de inspecteurs voor een groot deel van de tijd op de afdelingen of in de woningen aanwezig. In verschillende huiskamers observeren de inspecteurs cliënten en zorgverleners. Hiervoor gebruiken zij de observatiemethode SOFI (zie de uitleg hieronder). Tijdens de observatie kijken de inspecteurs hoe zorgverleners de cliënten aanspreken en hoe het contact tussen de cliënten en zorgverleners is. De inspecteurs voeren door de dag heen, waar mogelijk, gesprekken met diverse mensen. Dit kunnen zijn: Cliënten, cliëntvertegenwoordigers en cliëntenraadsleden, managers, zorgverleners. De inspectie ziet ook cliëntdossiers en documenten in. De inspecteurs kunnen overlegvormen zoals bijvoorbeeld een multidisciplinair overleg of een overdrachtsmoment bijwonen. Pagina 16 van 18

17 Uitleg observatiemethode SOFI De inspectie maakt gebruik van een gestandaardiseerde methode om cliënten te observeren als extra informatiebron. Deze methode heet SOFI, Short Observational Framework for Inspection. Dit hulpmiddel is ontwikkeld door de Universiteit van Bradford en CQC (de Engelse Inspectie voor de Gezondheidszorg). Krijgt de cliënt overdag activiteiten aangeboden die hij of zij zinvol of leuk vindt? Spreekt de zorgverlener de cliënt aan op een manier die de cliënt plezierig vindt? Hoe de cliënt de zorg ervaart, maakt onderdeel uit van de kwaliteit. Cliënten kunnen vaak moeilijk zelf aangeven wat hun wensen zijn. Hoe kan een inspecteur dan beoordelen of de zorg aansluit bij de wensen van deze cliënt? Met SOFI zitten twee inspecteurs ieder in een huiskamer. Zij observeren hoe zorgverleners reageren op een cliënt, en andersom. Stimuleren de zorgverleners activiteiten voor cliënten? Praten zorgverleners met de cliënten, zingen zij een liedje, doen ze een spelletje of gaan zij wandelen met de cliënt. Hoe is de stemming van cliënten, hoe betrokken zijn zij bij hun omgeving? Na de observatie volgt een gesprek met de zorgverleners waarin situaties die de inspecteurs hebben gezien aan de orde komen. Zo krijgen de inspecteurs een beter beeld hoe de individuele cliënten de zorg ervaren. Wilt u meer weten over SOFI dan kunt u dit lezen op de website van de Universiteit van Bradford. Pagina 17 van 18

18 Bijlage 2 Beoordeelde documenten De inspectie heeft de met * gemarkeerde documenten opgenomen in haar archief. De overige documenten vernietigt de inspectie na vaststelling van het rapport. - Concept verbeterplan Ravensnest 5 - Overzicht M&M maatregelen van de locatie - Opleidingstraject Q team Ravensnest 3,5 en team Zeggelaan 115 a/b - A3 voorstel van Ravensnest - Huisregels Ravensnest 3 en 5* - Concept basismethodiek* - Voorbeeld van een Signaleringplan - Omschrijving Locatie Ravensnest 3 en 5* Pagina 18 van 18