RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG OP BASISSCHOOL 'T PÄNNEKE

Transcriptie

1 RAPPORT ONDERZOEK IN HET KADER VAN HET ONDERWIJSVERSLAG OP BASISSCHOOL 'T PÄNNEKE Plaats : Haalderen BRIN-nummer : 14ZV Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 10 juni 2010 Rapport vastgesteld te Utrecht op 8 november 2010

2

3 Inhoud 1 Onderzoek 5 2 Bevindingen 7 3 Conclusie 13 Bijlage 15 pagina 3 van 17

4

5 1 Onderzoek Op 10 juni 2010 heeft de inspectie Basisschool 't Pänneke bezocht. Het bezoek is afgelegd in het kader van een steekproef voor een landelijk onderzoek naar de staat van het primair onderwijs in Nederland. Het doel van dit onderzoek is allereerst het verzamelen van informatie over een aantal indicatoren, waarover de inspectie rapporteert in het Onderwijsverslag Deze indicatoren hebben betrekking op de opbrengsten, het onderwijsleerproces, de zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. Daarnaast zijn enkele verplichtingen van de school in het kader van de naleving van wet- en regelgeving gecontroleerd, waaronder de onderwijstijd. De bijlage bij dit rapport bevat een overzicht van de indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. Naast dit doel in het licht van het Onderwijsverslag geldt dit onderzoek binnen het toezicht ook als het bezoek dat de inspectie op alle scholen voor primair en voortgezet onderwijs ten minste eens per vier jaar aflegt. In dat verband worden de bevindingen uit dit onderzoek gebruikt bij de eerstvolgende risicoanalyse. Deze analyse gaat vooraf aan de beslissing of het toezichtarrangement van de school eventueel aangepast moet worden. In hoofdstuk 2 van dit rapport beschrijft de inspectie de bevindingen die uit haar onderzoek op Basisschool 't Pänneke naar voren zijn gekomen. Bij de geconstateerde verbeterpunten is tevens een onderbouwing opgenomen. In hoofdstuk 3 volgt de conclusie. Onderzoeksopzet Deze rapportage over het onderzoek is gebaseerd op: Indicatoren uit het Toezichtkader po/vo 2009 van de inspectie. Het toezichtkader is te vinden op Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Schoolbezoek, waarbij: schooldocumenten en handelingsplannen zijn bestudeerd; in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 1/2c, 3b, 4, 6, 7 en 8; gesprekken met de directie, de intern begeleider, de onderwijskundig begeleider en met leraren zijn gevoerd. pagina 5 van 17

6

7 2 Bevindingen De bijlage van dit rapport bevat een overzicht van de bij dit onderzoek gebruikte indicatoren en de bevindingen van de inspectie daarover. Uit dit overzicht valt op te maken dat op basisschool 't Pänneke de kwaliteit van het onderwijs op de meeste onderzochte indicatoren op orde is. Het betreft hier met name de aspecten opbrengsten, onderwijsleerproces en zorg en begeleiding. Naast deze positief beoordeelde aspecten vraagt de inspectie aandacht voor een aspect waarvan de kwaliteit op onderdelen verbetering behoeft. Het betreft hier met name het aspect kwaliteitszorg. Toelichting De opbrengsten De eindopbrengsten liggen op het niveau dat gezien de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Dit is echter niet in alle jaren het geval. In 2008 en 2010 zijn de eindopbrengsten voldoende, in 2009 zijn ze dat niet. De tussenopbrengsten liggen eveneens op het niveau dat mag worden verwacht. Dit geldt in het bijzonder voor technisch lezen in groep 3 en 4, maar ook voor rekenen en wiskunde in groep 4 en 6 en voor begrijpend lezen in groep 6. Omdat het gemiddelde percentage leerlingen dat de afgelopen twee jaar in de groepen 3 tot en met 8 is blijven zitten minder dan drie procent bedraagt, beoordeelt de inspectie indicator 1.3 als voldoende. Basisschool 't Pänneke heeft aan één leerling een eigen leerlijn toegekend. Deze leerling ontwikkelt zich voldoende naar zijn mogelijkheden. De school heeft voor hem een realistisch ontwikkelingsperspectief geschetst, om daarvan vervolgens tussendoelen af te leiden waarmee de school zijn vorderingen kan volgen. Alvorens aan deze leerling een eigen leerlijn toe te kennen heeft de school een externe deskundige geraadpleegd om te kunnen bepalen of het ontwikkelingsperspectief dat zij had geschetst voldoende onderbouwd en realistisch is. De inspectie beoordeelt niet of de sociale competenties van de leerlingen op een niveau liggen dat mag worden verwacht, omdat de school voor het volgen van de sociaalemotionele ontwikkeling van de leerlingen geen gebruik maakt van een landelijk genormeerd instrument. Het leerstofaanbod De inspectie beoordeelt alle indicatoren die hiermee samenhangen als voldoende. pagina 7 van 17

8 De school werkt met methoden voor taal en rekenen die dekkend zijn voor de kerndoelen en biedt de geplande leerinhouden hiervoor ook feitelijk aan. De leerinhouden voor taal en rekenen van leerjaar 8 worden in voldoende mate aan alle leerlingen aangeboden. Er is in alle leerjaren een beredeneerd en vastgelegd aanbod voor taal en rekenen en er is sprake van een doorgaande lijn in het aanbod door de hele basisschool. De leraren gebruiken dit structureel. Basisschool 't Pänneke heeft een aanbod voor de bevordering van sociale integratie en burgerschap. Ze schenkt aandacht aan de bevordering van sociale competenties en vaardigheden, de samenleving en de diversiteit daarin en de bevordering van de basiswaarden en de participatie in de democratische rechtsstaat. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 2.6 als voldoende. De onderwijstijd De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Ze zien erop toe dat de lessen op tijd beginnen en hebben de onderwijstijd evenwichtig verdeeld over de verschillende leer- en vormingsgebieden. De onderwijsactiviteiten die de leraren uitvoeren geven blijk van goed klassenmanagement, waarbij weinig tijd verloren gaat. Het pedagogisch en didactisch handelen van de leraren De leraren zorgen ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en met anderen omgaan. Zij houden rekening met verschillen en stimuleren dat de leerlingen samenwerken. De lessen kenmerken zich door een ontspannen sfeer en de leraren stimuleren het zelfvertrouwen van de leerlingen, ook door zelf respect voor hen te tonen in taalgebruik en gedrag. De uitleg is duidelijk, dat wil zeggen voldoende aansprekend, doelmatig en interactief. De leraren geven een terugblik op eerdere activiteiten en activeren de voorkennis van de leerlingen. Aan het begin van de les wordt verteld wat het lesdoel is en de leraren leggen beknopt en gericht uit. Zij hanteren daarbij een herkenbare structuur en lichten de opdrachten en werkvormen duidelijk toe. De lessen zijn voldoende interactief in die zin dat de leraren alle leerlingen bij de les betrekken en ook zorgen voor interactie tussen hen en tussen de leerlingen onderling. Het regelmatig nagaan of de leerlingen de uitleg hebben begrepen en het bieden van de mogelijkheid vragen te stellen zouden meer aandacht kunnen krijgen, maar zijn wel voldoende. De werksfeer is taakgericht. De leraren zorgen voor een duidelijke structuur in de onderwijsactiviteiten. De lessen kennen een rustig en ordelijk verloop. Indien nodig maken de leraren de gewenste leerhouding duidelijk. De leerlingen zijn voldoende actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Ze letten goed op tijdens de uitleg en werken geconcentreerd aan de hun opgedragen taken en opdrachten. De afstemming Er is sprake van voldoende afstemming op basisschool 't Pänneke; niet alleen op het gebied van de leerinhouden, maar ook als het gaat om de afstemming van de instructie, de verwerkingsopdrachten en de onderwijstijd op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. pagina 8 van 17

9 De school maakt gebruik van de mogelijkheden die de leermiddelen bieden om te differentiëren in het aanbod. De afstemming is gericht op zowel de zwakkere als de meer begaafde leerlingen. De leraren differentiëren planmatig in de uitleg en richten zich expliciet tot de zwakkere leerlingen. Betere leerlingen (bijvoorbeeld de leerlingen die in de Plusgroep zitten) worden eerder aan het werk gezet. Ook tijdens de verwerkingsfase is sprake van planmatige differentiatie. De leraren bieden opdrachten aan die zijn aangepast aan het niveau en werktempo van de leerlingen. Indien de toetsresultaten of andere factoren daartoe aanleiding geven differentiëren de leraren naar onderwijstijd op individueel en (sub)groepsniveau. Goede leerlingen (leerlingen die in de Plusgroep zitten) krijgen de gelegenheid reguliere onderwijstijd aan een ander leergebied te besteden. Uit de klassenmappen, de waarnemingen tijdens de bezochte lessen en de verslagen van de leerlingenbesprekingen blijkt dat de leraren dit op een planmatige wijze doen. Zorg en begeleiding Het systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de leerlingen is voldoende samenhangend. De school gebruikt een landelijk genormeerd leerlingvolgsysteem met toetsen die van recente datum zijn. In de kleutergroepen gebruikt zij een gestructureerd observatie-instrument, waarmee zij onder meer de taalontwikkeling en de ontwikkeling van basale rekenvaardigheden volgt. De toetsen uit het leerlingvolgsysteem worden ten minste één keer in de loop van de kleuterperiode en ten minste één keer per jaar in de leerjaren 3 tot en met 8 afgenomen bij alle leerlingen. De leraren bepalen in alle groepen regelmatig de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen met de hun daartoe ter beschikking staande middelen (zoals observatie-instrumenten, proefwerken, dictees, methodegebonden en methodeonafhankelijke toetsen). Zij administreren de resultaten op een overzichtelijke wijze. Uit de klassenmappen, de verslagen van de leerlingenbesprekingen en de groepshandelingsplannen blijkt dat zij analyses maken van de resultaten en deze gebruiken voor reflectie op de leerinhouden, de onderwijstijd en het didactisch en pedagogisch handelen. De leraren trekken uit de analyses conclusies ten behoeve van de afstemming van het onderwijs aan individuele of groepen leerlingen. De school gebruikt de toetsen van het leerlingvolgsysteem en het kleuterobservatie-instrument om potentiële zorgleerlingen voldoende vroegtijdig te signaleren. De daaraan gekoppelde criteria geven aan wanneer de leerachterstanden te groot zijn en/of de ontwikkeling stagneert. Onvoldoende duidelijk is echter op basis van welke criteria zorgleerlingen alleen extra begeleiding krijgen in de klas of ook remedial teaching buiten de groep. In geval van gesignaleerde achterstanden en/of een stagnerende ontwikkeling worden de gegevens uit (onder meer) het leerlingvolgsysteem nader geanalyseerd. De school verricht zonodig aanvullend onderzoek. Met de gegevens van de analyse en het aanvullend onderzoek brengt de school de kern van de hulpvraag van de leerling voldoende in beeld. Op die manier biedt de analyse voldoende mogelijkheden voor een concrete en passende invulling van de extra zorg. pagina 9 van 17

10 Voor alle leerlingen die dat nodig hebben, is extra zorg gepland. Er gaat weinig tijd verloren tussen de signalering en het begin van de extra zorg en de school kan aantonen dat er consequent wordt gewerkt aan de daadwerkelijke uitvoering van de zorg. De handelingsplannen zijn van voldoende kwaliteit. De doelen die worden nagestreefd zijn voldoende concreet beschreven. Dit geldt ook voor de activiteiten en het tijdstip en de wijze van evaluatie van de extra zorg. In een enkel geval behoeft het concrete gehalte van de doelen verbetering. Voor zover dit betrekking heeft op de groepshandelingsplannen geldt dit voor de doelen die op subgroepniveau worden nagestreefd. De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Zij gaat aantoonbaar en regelmatig na of de doelen van de extra zorg zijn gerealiseerd en of de hulp adequaat was. De evaluatie leidt tot beredeneerde keuzes voor het vervolgaanbod. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 8.4 als voldoende. De kwaliteitszorg De school geeft er blijk van kennis te hebben van de kenmerken van haar schoolbevolking. Zij heeft deze vertaald in daarbij behorende onderwijsbehoeften. Daarom en omdat de school daar ook aantoonbaar conclusies aan koppelt voor de inrichting van het onderwijs beoordeelt de inspectie indicator 9.1 als voldoende. De school meet jaarlijks de eind- en tussenopbrengsten voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde met landelijk genormeerde toetsen, zij evalueert de toetsgegevens en zij verbindt hieraan consequenties voor de schoolontwikkeling. Deze worden vastgelegd. De (eigen) doelstellingen waarmee de school haar resultaten vergelijkt zijn voldoende realistisch en ambitieus. De kwaliteit van het onderwijsleerproces wordt voldoende regelmatig geëvalueerd. Basisschool 't Pänneke doet dit op een volledige en betrouwbare wijze. Bij de evaluatie zijn de directie, het team en een aantal andere belanghebbenden (middels enquêtes) betrokken. De school trekt uit deze evaluaties conclusies en legt deze vast. De school werkt beargumenteerd aan verbeteractiviteiten. De beleidsprioriteiten voor de komende jaren zijn opgenomen in een meerjarenplanning. De doelen zijn in het merendeel van de gevallen voldoende meetbaar en concreet uitgewerkt en de school heeft feitelijk een of meerdere verbeteractiviteiten planmatig uitgevoerd of is daarmee nog bezig (bijvoorbeeld het leesverbetertraject en de invoering van de observatie-instrument voor de sociaal-emotionele ontwikkeling). Ondanks enige inconsistentie in de aansturing van de school, is het team in staat geweest de kwaliteit van het onderwijsleerproces voldoende te borgen. Afspraken en procedures zijn vastgelegd en gecontroleerd. Dat neemt niet weg dat de school in dit opzicht pas op de plaats wil maken om gemaakte afspraken en procedures opnieuw tegen het licht te houden en te herijken. De rapportage aan de ouders voorziet in voldoende mate in gegevens over ten minste de opbrengsten, de resultaten van de zelfevaluatie van het onderwijsleerproces, eventuele vervolgactiviteiten hierop en over de effecten van de verbeteractiviteiten. Daarom beoordeelt de inspectie indicator 9.6 als voldoende. pagina 10 van 17

11 De school draagt onvoldoende zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van sociale integratie en burgerschap. Zij heeft geen uitgesproken visie hierop en geeft daar te weinig planmatig invulling aan. Niet duidelijk is welke doelen de school in dit verband precies nastreeft. Zij verantwoordt zich daar ook niet over in de schoolgids. De school verzamelt nog geen informatie over de leereffecten van haar inspanningen ter bevordering van sociale integratie en burgerschap. Zij geeft er wel blijk van voldoende inzicht te hebben in de opvattingen, gedragen en houdingen van de leerlingen in deze. De school heeft ook voldoende inzicht in de sociale context waarbinnen zij functioneert. Naar de mening van de school doen zich geen risico's voor ten aanzien intolerantie, extremistische ideeën, discriminatie en dergelijke. Basisschool 't Pänneke waarborgt de sociale veiligheid van leerlingen en personeel in onvoldoende mate. Zij heeft weliswaar inzicht in de veiligheidsbeleving van leerlingen en personeel, maar dit inzicht is voor wat betreft het personeel gedateerd. De school heeft beleid ontwikkeld om de veiligheid van de leerlingen in preventief opzicht te waarborgen. Er is echter nog niet sprake van een dekkend geheel van procedures waaruit blijkt hoe gereageerd wordt op incidenten. Het veiligheidsbeleid gericht op het voorkomen en afhandelen van incidenten richting personeel is slechts ten dele vastgelegd. Omdat dit op stichtingsniveau niet voldoende aandacht heeft gekregen, valt dit de school slechts ten dele te verwijten. pagina 11 van 17

12

13 3 Conclusie De inspectie concludeert dat de kwaliteit van het onderwijs op basisschool 't Pänneke op de onderzochte onderdelen grotendeels op orde is. Uit het onderzoek is gebleken dat de school op die gebieden slechts een beperkt aantal tekortkomingen kent. Om die reden wordt het reeds aan de school toegekende basisarrangement gehandhaafd. De bevindingen zullen worden betrokken bij de eerstvolgende risicoanalyse, waarbij opnieuw de vraag aan de orde is of het toezichtarrangement eventueel moet worden aangepast. pagina 13 van 17

14

15 Bijlage Overzicht indicatoren en bevindingen Met de scores 1 tot en met 5 wordt tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren op de school zijn gerealiseerd: 1 slecht; 2 onvoldoende; 3 voldoende; 4 goed; 5 niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten). (De nummering van de indicatoren verwijst naar de nummering van de volledige set indicatoren uit het Toezichtkader po/vo Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, zijn gemarkeerd met een asterisk *.) Basisschool 't Panneke Kwaliteitsaspect 1: De opbrengsten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.2 * De resultaten van de leerlingen voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 1.3 De leerlingen doorlopen in beginsel de school binnen de verwachte periode van acht jaar. 1.4 Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften ontwikkelen zich naar hun mogelijkheden. 1.5 De sociale competenties van de leerlingen liggen op een niveau dat mag worden verwacht. Kwaliteitsaspect 2: De aangeboden leerinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan. 2.4 * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.6 De school heeft een aanbod gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit in de samenleving. pagina 15 van 17

16 Kwaliteitsaspect 3: De leraren geven de leerlingen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. Kwaliteitsaspect 4: Het schoolklimaat wordt gekenmerkt door veiligheid en respectvolle omgangsvormen Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. 9.8 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en personeel. Kwaliteitsaspect 5: De leraren leggen duidelijk uit, organiseren de onderwijsactiviteiten efficiënt en houden de leerlingen taakbetrokken * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6: De leraren stemmen aanbod, instructie, verwerking en onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen De leraren stemmen de aangeboden leerinhouden af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7a: De leraren volgen systematisch de vorderingen van de leerlingen * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. Kwaliteitsaspect 8: De leerlingen die dat nodig blijken te hebben, krijgen extra zorg De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. pagina 16 van 17

17 Kwaliteitsaspect 9: De school heeft een systeem voor kwaliteitszorg De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 9.7 De school draagt zorg voor de kwaliteit van het onderwijs gericht op bevordering van actief burgerschap en sociale integratie, met inbegrip van het overdragen van kennis over en kennismaking met de diversiteit van de samenleving. Wet- en regelgeving N1 Door of namens het bestuur is de vastgestelde schoolgids naar de inspectie gestuurd en deze schoolgids bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 13). N2 Door of namens het bestuur is het vastgestelde schoolplan naar de inspectie gestuurd en dit schoolplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 16 en 12). N3 Door of namens het bestuur is het vastgestelde zorgplan van het samenwerkingsverband naar de inspectie gestuurd en dit zorgplan bevat de verplichte onderdelen (WPO, art. 19). N4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten (WPO, art. 8). ja nee pagina 17 van 17