Commissie vervoer en toerisme

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie vervoer en toerisme WERKDOCUMENT inzake de wijziging van Verordening (EG) nr. 1406/2002 tot oprichting van een Europees Agentschap voor maritieme veiligheid Commissie vervoer en toerisme Rapporteur: Knut Fleckenstein DT\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 IEIDING Het EMSA is opgericht naar aanleiding van de vervuiling die werd veroorzaakt door de lekgeslagen olietanker "Erika". Het is actief sinds maart De oprichtingsverordening is intussen drie keer gewijzigd. Dit jongste wijzigingsvoorstel is bedoeld om lang stand te houden, ook al duren de onderhandelingen over de betreffende wetgeving dan wellicht langer. HET VOORSTEL VAN DE COMMISSIE Het voorstel van de Commissie is gericht op het verduidelijken van de huidige taken van EMSA en het uitbreiden van de EMSA-activiteiten naar nog te ontwikkelen gebieden. Het is gebaseerd op een raadpleging, in 2008, van alle bij het EMSA betrokken partijen, op een externe evaluatie en op een effectenrapportage door de Commissie. Ook is het een weerslag van de EMSA-vijfjarenstrategie zoals deze is aangenomen door de raad van bestuur (waarin alle lidstaten zijn vertegenwoordigd) van het EMSA. Het EMSA heeft intussen nieuwe taken die voortkomen uit de tenuitvoerlegging van het derde pakket voor maritieme veiligheid. Het voorstel behelst de mogelijkheid het EMSA technische bijstand aan de Commissie en de lidstaten te laten verlenen in de IMO en IAO alsook in diverse regionale organen. In de huidige verordening wordt alleen expliciet melding gemaakt van het Memorandum van Overeenstemming van Parijs inzake havenstaatcontrole (het "Memorandum van Parijs"). Wat onderzoeksgebied betreft, heeft het EMSA volgens voornoemde verordening alleen de taak analyses uit te voeren van "onderzoekprojecten op het gebied van maritieme veiligheid en maritieme beveiliging, voorkoming van verontreiniging en bestrijding van door schepen veroorzaakte verontreiniging". In het nieuwe voorstel wordt duidelijk gemaakt dat het EMSA zijn ervaring kan inzetten om de Commissie bij te staan met het bepalen van onderzoeksdoelen. En door deze projecten te analyseren zou het EMSA ook aanbevelingen kunnen doen voor nieuwe wetgeving, zonder daarmee het werk van bestaande EUonderzoeksstructuren nog eens over te doen. Noorwegen en IJsland zijn de enige derde landen die aan het EMSA deelnemen. De Commissie beveelt aan ook technische bijstand aan te bieden aan toetredingslanden, Europese nabuurschappartners en de landen van het Memorandum van Parijs. Het EMSA geeft leiding aan diverse uitvoerende diensten, zoals SafeSeaNet, CleanSeaNet, LRIT (het systeem voor identificatie en volgen van schepen op lange afstand) en THETIS (voor havenstaatcontrole), die een belangrijke bijdrage aan het EU-beleid kunnen leveren met onder meer: een geïntegreerde aanpak van maritieme surveillance uit hoofde van geïntegreerd maritiem beleid, waardoor verschillende surveillancesystemen worden samengevoegd tot één interoperabel systeem; de expertsystemen, toepassingen en gegevens van het EMSA, die zouden kunnen worden ingezet om de effecten van de scheepvaart op het mariene milieu (ballastwater, afvallozing op zee en geluidshinder onder water) te onderzoeken en beoordelen. Het EMSA heeft een aantal stand-bycontracten voor "vaartuigen die kunnen ingrijpen bij olieverontreiniging" afgesloten met bedrijven die bij een incident hun reguliere activiteiten staken om de verontreiniging te bestrijden. Volgens het voorstel van de Commissie zouden PE v /5 DT\ doc

3 dergelijke vaartuigen ook kunnen worden ingezet voor de bestrijding van verontreiniging uit andere bronnen, zoals olieproductieplatforms. VORIGE STANDPUNTEN VAN HET PARLEMENT Het Parlement heeft reeds een standpunt ingenomen ten aanzien van de mogelijke aanvullende taken voor het EMSA: het verslag-wortmann-kool over verontreiniging vanaf schepen riep op tot het indienen van een voorstel voor de oprichting van een gemeenschappelijke Europese kustwacht; in het verslag-sterckx over meldingsformaliteiten voor schepen stond: "Het bereiken van een Europese maritieme ruimte zonder grenzen vereist nauwe samenwerking [ ] tussen douanediensten, grenspolitie, Europol, volksgezondheid en transport". Ook werd erin geopperd dat de Commissie zou moeten bekijken in hoeverre SafeSeaNet kan worden geïntegreerd met het informatiesysteem voor de riviervaart; in het verslag-meissner over een geïntegreerd maritiem beleid van de EU werd bij de Commissie aangedrongen op uitbreiding van het EMSA-mandaat betreffende veiligheidsinspecties van offshore-installaties en het opruimen van gelekte olie. In hetzelfde verslag stond dat [het Parlement] "in dit verband een groot potentieel [ziet] om het EMSA meer bij het toezicht op kustgebieden te betrekken en de lidstaten meer steun te bieden bij het traceren van zeeverontreiniging". Het Parlement verklaarde in zijn resolutie van 7 oktober 2010 dat "niet alleen schepen maar ook offshore-installaties onder het mandaat van het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid (EMSA) moeten vallen" en verlangde voorts "dat de verlening van nieuwe taken in dit verband gepaard gaat met verruiming van het budget en uitbreiding van het personeelsbestand van EMSA". VORIGE STANDPUNTEN VAN DE RAAD Ook de raad heeft ten aanzien van dit onderwerp al diverse conclusies getrokken. Zo verzocht de Raad op 2 en 3 december 2010 de Commissie te onderzoeken hoe bestaande Europese instrumenten/capaciteiten voor burgerbescherming, noodmaatregelen en maritieme veiligheid het best kunnen worden ingezet voor de offshoreolie- en gaswinning. In dezelfde vergadering riepen ministers van transport op tot volledige integratie van het vervoer over het water en de transport- en logistiekketens van de EU. De Raad steunde met name het plan van de Commissie om in samenwerking met de autoriteiten in de lidstaten en het EMSA het "Blue Belt"-concept verder te ontwikkelen. Hiermee werd gehoor gegeven aan de conclusies van de Raad van 30 maart 2009, waarin de Commissie werd verzocht maatregelen te nemen om de taken van het EMSA uit te breiden met het verlenen van technische en wetenschappelijke ondersteuning aan de lidstaten en de Commissie. EERSTE GEDACHTEN OVER HET VOORSTEL VAN DE COMMISSIE Het is van belang te onderkennen dat bepaalde aspecten van het voorstel van de Commissie op het werkterrein van andere commissies liggen. Zoals overeengekomen in een briefwisseling tussen de betreffende voorzitters, zal het oordeel van de Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid over ongevallen of opzettelijke verontreiniging van de zee en het beleid tegen de klimaatverandering een belangrijk DT\ doc 3/5 PE v01-00

4 uitgangspunt vormen. Hetzelfde geldt voor het oordeel van de Begrotingscommissie ten aanzien van financiële aspecten. Het EMSA fungeert reeds als kenniscentrum en verleent lidstaten reeds technische ondersteuning in geval van chemische noodsituaties. De verduidelijking dat vaartuigen die nu reeds stand-by zijn om in te grijpen bij olieverontreiniging, ook kunnen worden ingezet bij zeeverontreiniging door olieplatforms, biedt mogelijkheden om doelmatig en kostenefficiënt op te treden. Het scheppen van mogelijkheden voor technische samenwerking met naburige landen lijkt ook bijzonder wenselijk. Bij olieverontreiniging in bijvoorbeeld het zuiden van de Middellandse Zee kan er immers van uit worden gegaan dat een deel van de olie in EUwateren terechtkomt. In dergelijke gevallen is voorkomen beter dan genezen. Het wijzigen van de verordening om expliciet te maken dat het EMSA de Commissie en de lidstaten in hun regionale organisaties kan ondersteunen bij het bestrijden van verontreiniging op zee (uit hoofde van bijvoorbeeld de verdragen van Helsinki en Barcelona), biedt ook voordelen op het gebied van de rechtszekerheid en transparantie. De Commissie vervoer en toerisme is reeds geruime tijd voorstander van het idee van "Eén Europese zee" waarover goederen en personen kunnen worden vervoerd met net zo weinig formaliteiten als bij vervoer over de weg, zodat de concurrentie niet zou worden verstoord ten gunste van de minder milieuvriendelijke modaliteit. De verkeersregelsystemen van het EMSA kunnen bijdragen aan vereenvoudigde douaneprocedures, hetgeen een maritieme Europese ruimte zonder grenzen dichterbij zou brengen. Het EMSA helpt de Commissie met veiligheidsinspecties van schepen, scheepvaartbedrijven en erkende veiligheidsorganisaties. De veiligheidsinspecties van havens en havenfaciliteiten zijn echter het exclusieve domein van inspecteurs van de Commissie. Omdat de standaarden voor zowel schepen als havens voortkomen uit Verordening (EG) nr. 725/2004, is de vereiste kennis vrijwel identiek. Door EMSA-inspecteurs in havens en havenfaciliteiten te laten werken, kan hier schaalvoordeel worden behaald. AANVULLENDE TAKEN VOOR HET EMSA Andere kwesties die nader onderzoek vereisen zijn: certificering: het EMSA controleert momenteel namens de Commissie of organisaties aan de voorwaarden voldoen om te worden erkend en of ze aan de eisen van internationale verdragen voldoen. Ze hebben dus betrekking op vrijwel exact dezelfde punten die door de lidstaten worden gecontroleerd. Als het EMSA voortaan ook de vereiste controles namens de lidstaten zou uitvoeren, zou dit economisch schaalvoordeel opleveren. Hierbinnen zou ook ruimte zijn voor aanvullende nationale eisen; havenstaatcontrole: het secretariaat van het Memorandum van Parijs speelt een coördinerende rol tussen de EU, Rusland en Canada. Het is een zelfstandige entiteit die bij zijn werkzaamheden substantieel wordt bijgestaan door het EMSA. Een herverdeling van de taken of een eventuele fusie zou tot aanzienlijk meer doelmatigheid kunnen leiden; olie- en gasplatforms: het EMSA controleert reeds of classificatiebureaus de EU-eisen voor de scheepvaart naleven. Een aantal van deze bureaus werkt ook voor offshoreinstallaties voor olie- en gaswinning. Een herziene EMSA-verordening zou derhalve PE v /5 DT\ doc

5 optimaal gebruik moeten maken van de bestaande expertise, zodat het EMSA de Commissie en lidstaten kan bijstaan bij het voorkomen van verontreiniging door offshore-installaties voor olie- en gaswinning en bij het ontwikkelen van nieuwe eisen en richtlijnen voor het verstrekken van licenties voor de exploratie en winning van olie en gas. De verordening zou aan bestaande systemen, zoals CleanSeaNet en het elektronische detectiesysteem, een grotere rol moeten toekennen, de inspectietaken van het EMSA moeten uitbreiden en moeten aanzetten tot onderzoek naar het potentieel van het EMSA als onafhankelijke controle-instantie voor de verstrekking van licenties; opleiding en certificering van zeevarenden: de instellingen streven al geruime tijd gezamenlijk naar het vergroten van de aantrekkelijkheid voor EU-burgers van werken op zee. Het EMSA helpt de Commissie daarbij met een onderzoek naar de tenuitvoerlegging van het Maritiem Arbeidsverdrag via Europese wetgeving. Het EMSA zou ook over de juiste kwalificaties beschikken om een bijdrage te leveren aan de tenuitvoerlegging van het toekomstige pakket sociaal-maritieme agenda. Verder kan worden overwogen het EMSA een netwerk van zeevaartopleidingen te laten opzetten om beproefde werkwijzen uit te wisselen en kwaliteitsnormen te waarborgen; Europese kustwacht: het EMSA is als leverancier van expertise aan de lidstaten en de Commissie bijzonder geschikt om mee te werken aan een uitvoerbaarheidsonderzoek van de Commissie naar de kosten voordelen hiervan. BESTUURLIJKE ASPECTEN Een interinstitutionele werkgroep voor het bestuur van de agentschappen buigt zich momenteel over de algemene vraag naar meer uniformiteit in de verordeningen die op agentschappen van toepassing zijn. Als de conclusies op tijd beschikbaar zijn, kunnen ze worden meegenomen in de herziening van de EMSA-verordening. Zoals de Commissie in haar voorstel erkent, komen vertegenwoordigers van lidstaten in de raad van bestuur mogelijk voor een belangenconflict te staan wanneer zij het EMSAinspectiebeleid moeten bepalen, omdat zij daarmee tevens de regels vaststellen op grond waarvan hun eigen organisatie wordt geïnspecteerd. De Commissie stelt daarom voor dat over de werkwijze van het EMSA bij inspecties wordt besloten volgens een comitéprocedure. Voorts dient rekening te worden gehouden met de verschuiving in het evenwicht tussen de lidstaten en de leden van de Commissie wegens de uitbreiding van de EU. Met 27 lidstaten in plaats van 15 is het in theorie mogelijk dat een directeur tegen de wens van de vertegenwoordigers in de Commissie in wordt gekozen of uit zijn functie wordt gezet. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING Het spreekt voor zich dat als het werk centraal door het EMSA wordt gedaan, en niet door de nationale overheden, de kosten voor de Europese belastingbetaler lager zijn en de meerwaarde voor Europa groter. Dit was ook al het geval met de maritieme surveillancesystemen van het EMSA. Het gebruik van dergelijke systemen om waardevolle gegevens voor andere beleidsterreinen te verzamelen is waarschijnlijk veel rendabeler dan het creëren van afzonderlijke systemen. Het EMSA dient voor het verrichten van aanvullende taken een overeenkomstige verruiming van de begroting en het personeelsbestand te krijgen, omdat het anders zijn kerntaken het bevorderen van maritieme veiligheid niet naar behoren zou kunnen uitvoeren. DT\ doc 5/5 PE v01-00