ZOUTZUUR. naar: pictogram III. pictogram IV. wel / niet. H + (aq) H 2 (aq) H 2 O (l)

Transcriptie

1 ZOUTZUUR 1 In Limburg vond op de snelweg A73 een 2 ongeluk met een tankauto plaats. Bij het 3 ongeluk scheurde de tank, waardoor veel 4 zoutzuur op het wegdek stroomde. Daarbij 5 ontstond een grote zoutzuurnevel. Het 6 zoutzuur op het wegdek werd met schuim 7 afgedekt om verdamping te beperken. 8 Daarna werd het schuim met het zuur door een afvalbedrijf afgevoerd. Het 9 restant zuur op het wegdek werd weggespoeld, waarbij het spoelwater 10 werd opgevangen en afgevoerd. naar: 1p 1. Op de tankauto die het zoutzuur vervoert, staat een veiligheidspictogram. Welk van onderstaande pictogrammen is dat? A B C D pictogram I pictogram II pictogram III pictogram IV 2p 2. Neem onderstaande tabel over en geef bij elk deeltje aan of het 'wel' of 'niet' aanwezig is in zoutzuur. H + (aq) H 2 (aq) H 2 O (l) wel / niet 1p 3. De politie adviseerde mensen die in de buurt van het ongeluk waren om uit de nevel te blijven en om het ventilatiesysteem van de auto uit te zetten. Zo konden gezondheidsklachten, zoals ademhalingsproblemen, worden beperkt. Geef nog een gezondheidsklacht die de aanwezige mensen gekregen kunnen hebben. Gebruik hierbij een tabel uit Binas. 1

2 De tankauto was geladen met kg geconcentreerd zoutzuur. Dit zoutzuur bevatte 330,0 gram waterstofchloride per 1,000 kg zoutzuur. 1p 4. Bereken hoeveel kg waterstofchloride minimaal nodig is voor de productie van deze kg zoutzuur. 2p 5. Het gebruikte schuim bevat hydroxide-ionen die een deel van het zuur op het wegdek neutraliseren. Hierbij ontstaat één reactieproduct. Geef de vergelijking van de reactie tussen de schuim en het zuur op het wegdek. 1p 6. Daniel wil de ph van het zoutzuur bepalen. Waarmee kan hij deze ph zijn bepalen? A blauw lakmoespapier B rood lakmoespapier C fenolftaleïen D universeelindicatorpapier 1p 7. Het afvalbedrijf spoelde tenslotte het overgebleven zoutzuur van het wegdek met water. Hierbij veranderde de ph van het zoutzuur. Welk diagram geeft deze ph-verandering weer? A B C D E F diagram I diagram II diagram III diagram IV diagram V diagram VI 2

3 1p 8. Zoutzuur kan worden gebruikt bij een vlamkleuringstest. Ethan mengt wat vast zinkchloride met geconcentreerd zoutzuur. Met een schoon stukje platinadraad, waarvan hij het eind in een oogje heeft gebogen, brengt hij wat van het mengsel in de vlam. De vlam verandert daardoor duidelijk van kleur. Welke kleur krijgt de vlam? A zwak blauw B blauwpaars C helderblauw D zwak violet AMMONIA Ammoniak wordt geproduceerd door stikstof te laten reageren met waterstof onder hoge druk en hoge temperatuur. Ze reageren met elkaar volgens de volgende reactievergelijking: N 2 (g) + 3 H 2 (g) 2NH 3 (g) 1p 9. In welke massaverhouding reageren stikstof en waterstof? A 1 : 3 B 2 : 3 C 7 : 3 D 14 : 3 Kelsey en Yaron bepalen de hoeveelheid NH 3 in een huishoudfles ammonia van 500 ml. Zij doen dit door titratie met zoutzuur. Ze brengen 10,0 ml van de onbekende ammonia in een erlenmeyer en voegen enkele druppels broomthymolblauw aan toe. Vervolgens vullen ze een buret met zoutzuur en lezen de beginstand af, deze is 11,9 ml. Na toevoegen van 7,6 ml zoutzuur is de indicator net verkleurd. Uit een andere proef weten ze dat 9,3 ml van het gebruikte zoutzuur reageert met 167 mg NH 3. 1p 10.Waarom gebruiken Kelsey en Yaron broomthymolblauw als indicator bij de titratie? 1p 11. Welke kleur heeft broomtymolblauw aan het eind van de titratie? A blauw B geel C groen D roze 1p 12. Wat is het eindstand van de titratie? A 7,6 ml B 11,9 ml C 19,5 ml D 4,3 ml 3p 13. Bereken met behulp van de gegevens van de titratie van Kelsey en Yaron hoeveel gram NH 3 in de huishoudfles ammonia van 500 ml zit. 3

4 2p 14. Hoewel de grondstoffen, ammoniak (NH 3 ) en waterstofchloride (HCl), giftig zijn bij inademing van het gas, vormen ze samen ammoniumchloride. Dit is een zout dat de basis vormt voor snoepgoed als drop, in het bijzonder salmiakdrop. Geef de vergelijking van het oplossen van ammoniumchloride (NH 4 Cl). Noteer ook de toestandsaanduidingen. De onderstaande reactie is een zuur-basereactie: 2 NH 4 Cl + CaO 2 NH 3 + CaCl 2 + H 2 O 1p 15. Welk van onderstaande deeltjes reageert bij deze reactie als base? A H 2 O B NH 3 + C NH 4 D O 2-2p 16. Bereken hoeveel ton NH 4 Cl minimaal nodig is voor de productie van 85,0 ton NH 3. ZWEMMERSOOR Veel mensen krijgen water in hun oren na het zwemmen. Hoewel het meestal alleen maar vervelend aanvoelt, kan het ook een ontsteking veroorzaken als het er niet vanzelf uitkomt. Gelukkig is het meestal niet zo moeilijk om het water uit je oor te krijgen met behulp van een oordruppel-oplossing. Je kan een oordruppel-oplossing maken van 1 deel witte azijn en 1 deel alcohol. Druppel dan voorzichtig 5 ml van deze oplossing in het oor en laat het er daarna voorzichtig weer uitstromen. 1p 17. Alegna wil een 5 ml oordruppel-oplossing maken. Bereken hoeveel ml alcohol hiervoor nodig is. 2p 18. Alegna meet het elektrisch geleidingsvermogen (EGV) van de oordruppel-oplossing. Zal deze de elektrische stroom geleiden? Leg uit. 1p 19. Welke van onderstaande vergelijkingen geeft het oplossen van alcohol op de juiste manier weer? A C 6 H 12 O 6 (l) + H 2 O (l) C 2 H 6 O (aq) + H 2 O (l) B C 6 H 12 O 6 (l) 6C (aq) + 6H 2 (aq) + 3O 2 (aq) C C 2 H 6 O (l) C 2 H 6 O (aq) D 2C 6 H 12 O 6 (l) + 2H 2 O (l) 12C (aq) + 14H 2 (aq) + 7O 2 (aq) 4

5 WARHEADS Warheads snoepjes hebben hun zure smaak te danken aan het bijna giftig appelzuur (C 4 O 5 H 6 ), wat een irriterende stof is die schade toe kan brengen aan de slijmvliezen in de mond. De Warheads Extreme Sour hebben daarom ook een waarschuwing op de verpakking: Het eten van meerdere snoepjes in korte tijd kan voor tijdelijke irritatie zorgen aan de gevoelige tong en mond. De Warheads hebben een ph van 2,4. De waarde waarbij tandglazuur oplost is gesteld op ph = p 20. Een molecuul appelzuur, kan één H + -ion afstaan. Wat is de formule van het zurrest-ion van appelzuur. A C 4 O 5 H 5 + B C 4 O 5 H 5 - C C 4 O 5 H 7 + D C 4 O 5 H 7-2p 21. Bereken het massapercentage waterstof in appelzuur (C 4 O 5 H 6 ). 1p 22. Hieronder staat een grafiek van de aantasting van tandglazuur door snoep. A B C Welke snoep levert het meeste schade aan het tandglazuur volgens bovenstaande grafiek? aardbei aarbeiyoghurt salmiak 5

6 ZOUTEN 1p 23. Natronloog is geschikt voor het ontstoppen van zeer zwaar verstopte afvoeren. Gio en Maria willen natronloog maken. Op welke van de 2 onderstaande manieren kan dat? I. door natriumhydroxide in water te brengen. II. door vast natiumfluoride en magnesiumhydroxide met water te mengen en deze daarna filtreren. Het filtraat is dan natronloog. A I en II B I C II D geen van beide 2p 24. Decklin voegt een oplossing van zinknitraat aan een bekerglas met een oplossing van kaliumcarbonaat. Geef de vergelijking van de vorming van het neerslag dat ontstaat. 1p 25. Lara heeft een oplossing die één van de volgende zouten bevat: calciumchloride, natriumcarbonaat of een oplossing magnesiumnitraat. Zij wil onderzoeken welk van deze zouten ze heeft. Hiertoe voert Lara twee proefjes uit. Proef 1: Aan de oplossing die zij wil onderzoeken, voegt zij een oplossing van natriumsulfaat toe. De oplossing blijft helder. Proef 2: Aan de oplossing die zij wil onderzoeken, voegt zij een oplossing van natriumhydroxide toe. Er ontstaat een neerslag. Welk zout bevatte de oorspronkelijke oplossing? A calciumchloride B natriumcarbonaat C magnesiumnitraat 1p 26. Darren en Richardson krijgen de opdracht om tinionen uit een oplossing te halen. Welk vast zout moeten ze gebruiken om de tinionen te verwijderen. A calciumnitraat B koperchloride C natriumfosfaat D zilvernitraat ZINKGATEN Een zinkgat of sinkhole is een komvormige inzinking van het landschap. Dit wordt veroorzaakt doordat het koolzuur uit het regenwater kalksteen (CaCO 3 ) oplost of door instortingen van grotten of andere kalksteenholtes in de bodem. 3p 27. Geef de vergelijking van de reactie tussen koolzuur uit het regenwater en kalksteen. 6

7 HEMAFER 1p 28. IJzer is een essentieel element dat nodig is voor het transporteren van zuurstof door hemoglobine (de rode kleurstof in de bloedcellen). Bij een gebrek aan ijzer kan bloedarmoede optreden. Om dit te voorkomen kan Hemafer worden ingenomen. Dit middel bevat de werkzame stof ijzer, in de vorm van ijzer(iii)hydroxide-polymaltosecomplex. Bij de bereiding van Hemafer wordt onder andere ijzer(iii)hydroxide gebruikt. Welke twee zoutoplossingen kunnen gebruikt worden om ijzer(iii)hydroxide te maken? 1p 29. Hemafer heeft de molecuulformule C 10 H x FeN 2 O 8 en een molecuulmassa van 343,8 u. Welk getal moet voor x in de formule C 10 H x FeN 2 O 8 ingevuld worden om de juiste formule van Hemafer te krijgen. Fe 3+ KALIUMCHLORAAT Brandon wil bepalen hoeveel zuurstof bij de ontleding van kaliumchloraat (KClO 3 ) ontstaat. 2 KClO 3 (s) 2 KCl(s) + 3 O 2 (g) In de onderstaande figuur is de opstelling getekend die hij voor deze bepaling gebruikt. Het gevormde O 2 laat hij via een slangetje naar de maatcilinder stromen. Na afloop van de reactie blijkt er 7,0 ml gas in de maatcilinder te zitten. bubbels 3p 30. Bereken hoeveel mg KClO 3 is ontleed, als er 7,0 ml zuurstof is gevormd. Gebruik daarbij het gegeven dat 1,0 ml zuurstof een massa heeft van 1,4 mg. 7

8 KOPER(II)CHLORIDE 1p 31. Faisal laat 6,35 g koper reageren met 10,5 g chloor. Er ontstaat 13,45 g koper(ii)chloride en er blijft chloor over. Er is geen koper over. Hoeveel gram chloor is na de reactie overgebleven? A 7,10 gram B 4,15 gram C 2,95 gram D 3,40 gram Faisal voegt aan een oplossing van koper(ii)fluoride een overmaat van een oplossing van magnesiumchloride. Vervolgens filtreert hij het verkregen suspensie en daarna dampt hij het filtraat in. Na het indampen blijven één of meer stoffen over in het indampschaaltje. 2p 32. Geef de naam (namen) van de stof(fen) die overblijven in het indampschaaltje. 1p 33. Geef de formule van het deeltje dat een blauwe kleur geeft aan het reactiemengsel. 8