LONNEKERBERG LITERAIRE ROUTE

Transcriptie

1 LONNEKERBERG LITERAIRE ROUTE ROUTE 21 km Deze literair-culturele route leidt ons over Hof Espelo, de Lonneker Es en rond de Lonnekerberg en het dorp Lonneker. De beroemdste schrijvers die aan bod komen zijn Jan Cremer, Jaap Scholten en Willem Brakman. De route is samengesteld door Paul Abels van "AFdH Uitgevers" en Maarten Witteveen van de Stichting Lonnekerberg.

2 Lonnekerberg Literaire route

3 Lonnekerberg Literaire route Hoe kom ik bij het startpunt? Startpunt: bezoekerscentrum Hof Espelo, Weerselosestraat 259, Enschede. 1 Bezoekerscentrum / koetshuis Afstand tot volgende punt: 120 m 2 De Visserye Afstand tot volgende punt: 140 m 3 Villa Afstand tot volgende punt: 90 m 4 "De wet van Sprengler" Afstand tot volgende punt: 350 m 5 Splitterbox Afstand tot volgende punt: 800 m 6 Eerste luchthaven Afstand tot volgende punt: 1,1 km 7 Parallax Afstand tot volgende punt: 950 m 13 LONNEKERBERG "Pure liefde" Afstand tot volgende punt: 350 m 14 Graf van Blijdenstein Afstand tot volgende punt: 850 m 15 Schietbaan Afstand tot volgende punt: 3,1 km 16 Wiefkerpad geluidsfragment Afstand tot volgende punt: 1,1 km 17 Dorpsplein Lonneker Afstand tot volgende punt: 1,2 km 18 Zuidkamp / 't Overmaet Afstand tot volgende punt: 1,3 km Einde van de route 8 Spotters Hill Afstand tot volgende punt: 400 m 9 Doppler Afstand tot volgende punt: 1,7 km 10 Loaksteen Bergwonnersteen Afstand tot volgende punt: 3,3 km 11 Sybrook Afstand tot volgende punt: 1,2 km 12 Oorlogsarchitectuur Afstand tot volgende punt: 800 m

4 Lonnekerberg Literaire route 21 km 1 Bezoekerscentrum / koetshuis Vierspan Op Hof Espelo zijn twee koetshuizen. Eén daarvan is uit 1927 en ligt verderop aan de Weerseloseweg en is gebouwd voor de paarden die de koetsen trokken. De nog aanwezige ringen aan de buitenbuitenmuur, dienden om een vierspan in toom te houden. Automobiel Het koetshuis waarvoor u nu staat is waarschijnlijk later in de vorige eeuw gebouwd en diende niet als onderdak voor paarden, maar voor een automobiel van Cromhoff, de latere eigenaar van Hof Espelo. Dit koetshuis is verbouwd tot bezoekerscentrum. Bezoekerscentrum Hof Espelo In het bezoekerscentrum worden regelmatig activiteiten voor jong en oud georganiseerd door vrijwilligers.zo zijn er middagen waarop kinderen nestkastjes kunnen timmeren of het kabouterpad kunnen volgen. Ook is er een Klauterwoud (natuurspeelplaats) en kun je hier je fietsroute ophalen.

5 2 De Visserye Vrijdag visdag Eén van de taken van de vroegere 'hofmeijer' van Hof Espelo, was onderdak verlenen aan geestelijken. Bij katholieken is het lang gebruikelijk geweest om op vrijdag vis te eten, als invulling van de vaste onthoudingsdag. Daarom werden bij veel gebouwen visvijvers aangelegd. Kikkers en padden Hier zien we nog een restant van zo n visvijver, destijds kweekvijver voor karpers. Tegenwoordig zit er geen vis meer in de vijver, maar heeft het water een belangrijke natuurwaarde voor vogels en amfibieën zoals kikkers en padden. 3 Villa Amsterdamse school De familie Cromhoff heeft dit fraaie landhuis in 1927 laten bouwen naar een ontwerp van architecten Van der Groot en Kruisweg. De villa, een rijksmoument, is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Bezettingsjaren In de bezettingsjaren werd het pand gebruikt als casino. In 1951 werd het landgoed aan de familie Doedes ten Cate verkocht, die het in zonder de villa - verkocht aan Landschap Overijssel. 4 "De wet van Sprengler" Enschedeër Jaap Scholten Links, bij de wei, vindt u een bordje met informatie over de roman "De wet van Spengler" van de Enschedese schrijver Jaap Scholten. De boom in de wei is geplant voor zijn overleden broer.

6 5 Splitterbox Camouflage In WOII werd het vliegveld in Twente sterk uitgebreid en vormde dit landgoed samen met de landgoederen Lonnekermeer en Het Holthuis onderdeel van het vliegveld. De landgoederen zorgden met hun bosgebieden onder andere voor camouflage. Jachtvliegtuigen Op deze plek werd tijdens WOII een rolbaan gebouwd voor het starten en landen van vliegtuigen. Langs de rolbaan lagen halvemaanvormige wallen: 'splitterbox' genoemd, waarbinnen jachtvliegtuigen werden verstopt. 6 Eerste luchthaven KLM-toren Het belevingspad door het natuurgebied gaat langs de oude fundamenten van het hotel, de hangar en de oude KLM-toren van het eerste vliegveld uit Deze fundamenten zijn zichtbaar gemaakt met opvallende beplanting. Beleving In 2016 wordt een nieuwe eigentijdse toren gerealiseerd. Die geeft straks uitzicht op het terrein. In de toren zelf lees je straks over de historie van het eerste vliegveld.

7 Bij deze locatie hoort een videofragment. Bekijk dit via de website of de mobiele app. 7 Parallax Parallax Twee voormalige opslagtanks voor brandstof (Air Fuel Station Zuid) zijn opengesneden, deels ontmanteld en helemaal schoongemaakt. Geheimzinnige tunnels gaven toegang tot de verborgen tanks. Lenzen Nu worden de tunnels afgesloten door een deur, maar speciale lenzen in de deur geven een bijzondere kijk op het interieur van de tunnels. Uitkijkpunt De twee uitkijkpunten bovenop de tanks geven uitzicht over het open veld waar reeën en vogels te zien zijn. De parallax is een ontwerp van kunstenaar Paul de Kort i.s.m. landschapsarchitect Marcel Eekhout. Hoe mooi is het om hier te zitten en te genieten van een mooie "zomernacht"?

8 8 Spotters Hill Uitzicht oude startbaan Op de Spottershill hebt u een fantastisch uitzicht over de voormalige luchtmachtbasis. U hebt uitzicht op nieuwe natuur, de start en landingsbaan, de Lonnekerberg en het terrein van de vliegclub. 9 Doppler Straalmotoren In deze ontmantelde hangar werden motoren van straaljagers getest. Dit kunstwerk gaat over geluid, horen en stilte. Het metalen frame vormt de basis voor allerlei geluidsbelevingen. Basillica In de grote hal (Basilica) hoor je op sommige plekken een overvliegend vliegtuig, terwijl op andere plekken vogels zingen. Tussen de

9 lamellen van de geluiddempers hoor je een licht geroezemoes. Verhalen Het zijn de verborgen, soms pijnlijke verhalen van dit landschap. In de staart van het gebouw heerst een oorverdovende stilte, maar af en toe hoor je hier de veldleeuwerik. Een kunstwerk van Paul de Kort in samenwerking met landschapsarchitect Marcel Eekhout. Bij deze locatie hoort een audiofragment. Luister dit af via de website of de mobiele app. 10 Loaksteen Bergwonnersteen Loaksteen, de naam Een loaksteen is een grenssteen. Loak is dus Twents voor grens(scheiding). In het Nederlands kennen we het woord laak, dit wordt echter in het dagelijks taalgebruik niet of nauwelijks gebezigd. Laakbaar Wel komen we het tegen bij achternamen zoals ter Laak, van Laak of Lakerink. Ook vinden we het woord terug in het begrip laakbaar (gedrag). Hier wordt bedoeld dat het getoonde gedrag niet overeenstemt met de gangbare normen en waarden en dus een bepaalde grens overschrijdt. (Loakstenencommissie) 11 Sybrook Interview In de jachthut op het Sybrook schreef Jaap Scholten een groot deel van de roman waarmee hij doorbrak, 'Tachtig' (1995). Jaap Scholten wordt in het geluidsfragment hieronder geïnterviewd door Jort Kelder. Wie is hier de socialist? Luister naar een fragment. Bij deze locatie hoort een audiofragment. Luister dit af via de website of de mobiele app.

10 12 Oorlogsarchitectuur Prins Bernardpark De Gebouwen zijn vormgeven als boerderijen. Met gevels van baksteen, pannendaken en groene houten kozijnen sluit de bebouwing in verschijningsvorm aan op de Twentse traditie. Deze camouflagearchitectuur werd door de Duitsers veel toegepast ter verbloeming van de werkelijke militaire functie. Militair kampement Het park kent een unieke geschiedenis door het ontstaan als landgoed en later gebruik als militair kampement. Veel karakteristieke elementen uit zowel de periode als landgoed en als militair kampement zijn nog in het gebied aanwezig. Een er van is het ontbreken van zichtbare verkaveling. 13 LONNEKERBERG "Pure liefde" Lonnekerberg in de nacht Jaap Scholten fietste een keer midden in de nacht over de Lonnekerberg naar Oldenzaal. Hoor hier waarom en hoe het afliep. Uit" Bavianenhaar en chipolatapudding" Bij deze locatie hoort een audiofragment. Luister dit af via de website of de mobiele app. 14 Graf van Blijdenstein Rustplaats Albert Jan Blijdenstein leefde van 1829 tot Hij kocht dit gebied, toen een open heideveld, in 1850 als jachtgebied van een aantal boeren. Met de komst van kunstmest rond 1850 waren heideplaggen niet meer nodig voor bemesting. De boeren hadden het gebied dus niet meer nodig.

11 Verknocht Blijdestein was zowel voorzitter van de Heidemaatschappij, als van de Kamer van Koophandel. Omdat hij zo verknocht was aan het gebied, werd hij na zijn overlijden hier begraven in een familiegraf. Behalve enkele familieleden ligt er ook een hondje begraven in een klein grafje rechtsvoor. (informatie over Lonnekerberg) 15 Schietbaan Schietbaan Op de oude schietbanen testte men handvuurwapens en boordwapens in vliegtuigen. Aan het begin van de boordschietbaan stelde men vooral Messerschmitts op. Verderop stond een bunker gebruikt als kogelvanger. Verhalen vertellen t verleden Langs de boordschietbaan komt in de loop van 2016 een herinneringspad met persoonlijke verhalen uit de oorlogstijd in het Fliegerhorstgebied. Verhalen over de verdreven boeren, de bezetting, gevechtshandelingen, de bevrijding en meer. Boordschietbaan De boordschietbaan zelf is gerestaureerd en in 2016 transformeert de oude kogelvanger naar een kunstwerk van Paul de Kort i.s.m. landschapsarchitect Marcel Eekhout. 16 Wiefkerpad geluidsfragment "Los Hoes" Gedicht van van Willem van Toorn over het oude landschap. Voorgelezen door Paul Abels. Bij deze locatie hoort een audiofragment. Luister dit af via de website of de mobiele app (Bert Mutter)

12 17 Dorpsplein Lonneker Sint Jacobus de Meerdere Gaat u rustig zitten. Neem plaats op een van de bankjes op het marktplein voor de kerk. Luistert u naar Willem Brakman die schreef over het dorp in het boek "Glubkes oordeel". Bij deze locatie hoort een audiofragment. Luister dit af via de website of de mobiele app.

13 18 Zuidkamp / 't Overmaet Essenkamplandschap Landschap Zuidkamp kenmerkt zich door een landelijke opzet, waarin de gebouwen ogenschijnlijk willekeurig verspreid staan. Hierdoor ontstaat de indruk van een Twentse buurtschap, afgewisseld met Twents landgoed. Oude erf Het oude erf van 't Overmaet is in de aanleg niet meer direct herkenbaar. De structuur van het essenkampenlandschap is echter herkenbaar gebleven, zowel binnen als buiten de omheining. Gemaakt met routemaker.nl