Meetprotocol: Fysisch-technische testen van thorax-apparatuur. versie 2.0: november 2017

Transcriptie

1 Meetprotocol: Fysisch-technische testen van thorax-apparatuur versie 2.0: november 2017

2 Pagina 2 van 58 Voorwoord Sinds juli 2014 is het Landelijk Referentie Centrum voor Bevolkingsonderzoek (LRCB) verantwoordelijk voor de kwaliteitsbewaking van het vergunningsplichtige, radiologische deel van de Nederlandse tuberculose screening. Deze screening wordt in Nederland uitgevoerd door de Gemeentelijke GezondheidsDienst (GGD) onder risico groepen, waarbij thoraxfoto s worden gemaakt door Medisch Technisch Medewerkers (MTM ers) en beoordeeld door een arts. De cliënten bestaan bij de tuberculose screening uit zowel baby s tot volwassenen en zowel mannen als vrouwen. Deze variatie in cliënten stelt specifieke eisen aan de apparatuur en insteltechniek door de MTM er. De onderzoeken worden uitgevoerd op een vaste locatie of in een mobiele röntgen unit (MRU). Dit protocol heeft als doel de fysisch-technische kwaliteit van de beeldvormende systemen te controleren en te borgen. Het is opgesteld op basis van de Europese normen aan de kwaliteit van thoraxsystemen die worden gesteld in Radiation Protection No 162: Criteria for Acceptability of Medical Radiological Equipment in Diagnostic Radiology, Nuclear Medicine and Radiotherapy, uitgegeven door de EU. Ook zijn andere relevante protocollen, zoals het WAD protocol van de Nederlandse Vereniging van Klinisch Fysici en de IEC norm geraadpleegd. Het wordt geadviseerd dat elk systeem tenminste jaarlijks wordt getest en dat nieuw geplaatste apparatuur een acceptatietest krijgt.

3 Pagina 3 van 58 Inhoudsopgave Voorwoord... 2 Inhoudsopgave... 3 Inleiding... 5 Opzet meetprotocol... 5 Revisie-overzicht... 6 Eisen en voorwaarden... 8 Filosofie en meetomstandigheden... 9 A1. Lekstraling A2. Buisspanning A3. Halfwaardedikte A4. Beeldopnemer A4.1 Detector responsie A4.2 Gereconstrueerde pixels A4.3 Afwijkende pixels na detector correcties A4.4 Geometrische vervorming A4.5 Restbeeld na uitlezing A4.6 Overeenkomst in gevoeligheid van fosforplaten A4.7 Geschiktheid van de opslagplaats van fosforplaten A4.8 Vervaging van latent beeld A5. Geometrie A5.1 Lichtbundel- en röntgenbundel- beeldrand afstand A5.2 Lichtbundel-röntgenbundel overeenkomst A6. Belichtingautomaat A6.1 Automaatstanden A6.2 Korte termijn stabiliteit A6.3 Opnameprotocollen A6.4 Stabiliteit buisstroom- en tijdcombinaties A6.5 Beveiliging op (over)exposie A6.6 Overeenkomst meetvelden belichtingsautomaat A6.7 Controle weergegeven DAP/KAP waarden A6.8 Roosterfactor... 32

4 Pagina 4 van 58 A8. Beeldkwaliteit A8.1 Minimale contrast-detail waarneembaarheid A8.2 Toegepaste lineaire systemen theorie (optioneel) A9. Artefacten A10. Standaardopnamen en Stabiliteit E1. Monitor E1.1 Omgevingslicht en reflecties E1.2 Weergavecurve monitor E1.3 Luminantie bereik E1.4 Luminantie uniformiteit E1.5 Spatiële resolutie monitor E1.6 Laag contrast weergave monitor E1.7 Weergave artefacten E1.8 Geometrische vervorming monitor Bijlage 1: Verklarende woordenlijst Bijlage 2: Formules Bijlage 3: Beschrijving meetapparatuur en testbenodigdheden Bijlage 3: Adviezen structuur Bijlage 4: Bronvermelding... 58

5 Pagina 5 van 58 Inleiding Opzet meetprotocol Dit protocol is onderverdeeld in twee onderdelen: Beeldacquisitie en beeldweergave. Ieder deel bestaat uit meerdere kwaliteitstesten, waarbij iedere kwaliteitstest in een apart hoofdstuk wordt besproken. De hoofdstukken zijn elk steeds opgebouwd uit zes paragrafen die hieronder nader worden toegelicht. In deze paragraaf wordt beschreven wat het doel van de meting is. In deze paragraaf wordt aangegeven met welke frequentie de metingen herhaald worden. Hier wordt ook aangegeven indien een meting alleen voor bepaalde type systemen (bijvoorbeeld alleen voor CR-systemen) uitgevoerd moet worden. In deze paragraaf wordt aangegeven welke apparatuur, fantomen, software of testbeelden benodigd is om de metingen uit te kunnen voeren. IV. Meetprocedure In deze paragraaf wordt aangegeven hoe de metingen worden uitgevoerd. De metingen worden zoveel mogelijk onder standaardomstandigheden uitgevoerd. Wat de standaard omstandigheden zijn wordt in dit hoofdstuk onder Filosofie en meetomstandigheden beschreven. In deze paragraaf wordt aangegeven hoe de metingen worden uitgevoerd en welke grootheden gemeten en berekend worden. Bij de te berekenen grootheden wordt de berekeningsmethode weergegeven. In deze paragraaf worden de criteria genoemd waaraan de gemeten en berekende grootheden moeten voldoen. Indien van toepassing wordt alleen een aanbeveling voor de optimale waarde van een bepaalde grootheid gedaan of wordt de gebruikelijke waarde van de grootheid genoemd.

6 Pagina 6 van 58 Revisie-overzicht Deze versie 2.0 van het meetprotocol is een herziene versie op het bestaande meetprotocol voor Fysisch-technische testen van thorax-apparatuur, versie 1.1. Enkele aanpassingen op de voorgaande versie bleken noodzakelijk door vernieuwde inzichten in meetmethoden. De hierop volgende tabel geeft een overzicht van alle in dit protocol beschreven metingen. Er wordt per meting aangegeven of de meting is veranderd t.o.v. versie 1.1 van dit meetprotocol. Meting Status t.o.v. versie 1.1 Deel A: Beeldacquisitie A1. Lekstraling Onveranderd A2. Buisspanning Aangepast: het controleren van de wavevorm van de buisspanning wordt niet meer expliciet in het protocol vermeld. A3. Halfwaardedikte Onveranderd A4.1 Detector responsie Aangepast: het referentiegebied voor de dosismeting is van 1.0 cm boven, naar 6.0 cm onder de centraalstraal gegaan. A4.2 Gereconstrueerde pixels Onveranderd A4.3 Afwijkende pixels na detector correcties Aangepast: limiet voor afwijkende pixels is verruimd van 20% naar 30% pixelwaarde verschil. A4.4 Geometrische vervorming Onveranderd A4.5 Restbeeld na uitlezing Onveranderd A4.6 Overeenkomst in gevoeligheid van fosforplaten Onveranderd A4.7 Geschiktheid van de opslagplaats van fosforplaten Onveranderd A4.8 Vervaging van latent beeld Onveranderd A5.1 Lichtbundel- en röntgenbundel- beeldrand afstand Aangepast, titel gewijzigd van röntgenbundel-beeldrand afstand naar Lichtbundel- en röntgenbundel- beeldrand afstand. A5.2 Lichtbundel-röntgenbundel overeenkomst Onveranderd A6.1 Automaatstanden Onveranderd A6.2 Korte termijn stabiliteit Onveranderd A6.3 Opnameprotocollen Aangepast: titel is gewijzigd van AECprotocollen naar opnameprotocollen. A6.4. Stabiliteit buisstroom- en tijdcombinaties Onveranderd A6.5 Beveiliging op (over)exposie Aangepast: de controle van het deurcontact wordt niet meer beschreven in dit protocol. A6.6 Overeenkomst meetvelden belichtingsautomaat Aangepast: titel gewijzigd van Overeenkomst AEC sensoren naar Overeenkomst meetvelden belichtingsautomaat. A6.7 Controle weergegeven DAP/KAP waarden Aangepast: de limiet voor systemen met een berekende DAP-waarde is gelijk gesteld aan die van systemen met een gemeten DAPwaarden en is daarmee voor die systemen verruimd naar 25%. A6.8 Roosterfactor Aangepast: de limiet is van alleen registreren naar dient gebruikelijk te zijn voor het type systeem gegaan.

7 Pagina 7 van 58 A8.1 Minimale contrast-detail waarneembaarheid Aangepast: titel gewijzigd van Minimale contrast waarneembaarheid naar Minimale contrast-detail waarneembaarheid. A8.2 Toegepaste lineaire systemen theorie Onveranderd A9 Artefacten Aangepast: titel gewijzigd van Artefacten evaluatie naar Artefacten. A10 Standaardopnamen en Stabiliteit Onveranderd Deel B: Fysische metingen gedurende de klinische fase van Aangepast: Verwijderd. een typekeuring Deel C: Geen titel Aangepast: Verwijderd. Deel D: Beeldbewerking Aangepast: Verwijderd. Deel E: Beeldweergave E1.1 Omgevingslicht en reflecties Onveranderd E1.2 Contrast responsie curve Aangepast: titel van Weergavecurve monitor naar Contrast responsie curve monitor E1.3 Luminantie bereik Onveranderd E1.4 Luminantie uniformiteit Onveranderd E1.5 Spatiële resolutie monitor Onveranderd E1.6 Laag contrast weergave monitor Onveranderd E1.7 Weergave artefacten Onveranderd E1.8 Geometrische vervorming monitor Onveranderd Tabel 1: Revisie-overzicht van alle in het protocol beschreven metingen.

8 Pagina 8 van 58 Eisen en voorwaarden De metingen in dit protocol zijn beperkt tot metingen op het gebied van de fysisch-technische kwaliteit van de gebruikte apparatuur. Tests op het gebied van functionaliteit en systeemintegratie zijn niet beschreven. Dit neemt echter niet weg dat de apparatuur aan een aantal randvoorwaarden zal moeten voldoen om goed te kunnen functioneren binnen de Nederlandse tuberculosescreening. Deze zijn hieronder beschreven. Belichtingsautomaat (1) : Het systeem dient uitgerust te zijn met een belichtingsautomaat. Dit is noodzakelijk om een optimale belichting bij de grote diversiteit aan cliënten te kunnen waarborgen. Tevens dient de lokatie meetvelden van de belichtingsautomaat zichtbaar te zijn op de bucky. Diafragma (1) : Het moet mogelijk zijn de röntgenbundel zodanig te collimeren dat alleen het gebied van interesse afgebeeld kan worden. In praktijk blijkt dat het noodzakelijk is om de röntgenbundel in vier richtingen te kunnen collimeren. Strooistralenrooster (1) : Indien een systeem is uitgerust met een strooistralen rooster dient het door de gebruiker mogelijk te zijn deze te verwijderen. Voordraaifilter (1) : Indien het systeem gebruikt wordt voor beeldvorming bij kinderen dient er een voordraaifilter van 0.1 mm Cu beschikbaar te zijn of dient de totale filtratie tenminste 3.5 mm Al te bedragen. Dosisaanduiding (1) : Het systeem dient te beschikken over een dosisaanduiding. DICOM standaard: De apparatuur dient te voldoen aan de laatste versie van de DICOM-standaard. Onbewerkte beelden: De metingen beschreven in dit protocol worden, tenzij anders vermeld, uitgevoerd in onbewerkte beelden, in de DICOM header aangeduid als for processing. Beelden van systemen waarbij de responsie niet lineair is moeten in sommige gevallen eerst gelineariseerd worden, voordat metingen op beelden verricht kunnen worden. Dit staat bij de betreffende metingen vermeld. Beoordelingsstation: Voor een diagnostisch beoordelingsstation geldend dat de bitdiepte van de grafische kaart tenminste 10 bits moet zijn.

9 Pagina 9 van 58 Filosofie en meetomstandigheden Er kan onderscheid gemaakt worden in de testitems tussen systeem gerelateerde metingen of klinisch gerelateerde metingen. Systeem gerelateerde metingen hebben als doel onderling vergelijk van systemen mogelijk te maken. Deze metingen worden zo veel mogelijk volgens de IEC standaard uitgevoerd. Bij klinisch gerelateerde metingen zal zo veel mogelijk de klinische praktijk benaderd worden. Op deze manier wordt duidelijk hoe het systeem klinisch presteert. Deze opnamen worden veelal met behulp van de belichtingsautomaat gemaakt volgens onderstaande standaard instellingen. Standaard instellingen: - Focusgrootte: Groot focus (1.2 mm) - Focus-detector afstand: Zoals klinisch gebruikelijk, volwassene PA - Anode: Zoals klinisch gebruikelijk, volwassene PA - Filter: Zoals geadviseerd, volwassene PA - Buisspanning: Zoals klinisch gebruikelijk, volwassene PA - Belichting: Automatische belichting - Automaatstand: Zoals klinisch gebruikelijk, volwassene PA - Strooistralenrooster: Aanwezig - Meetvelden belichtingsautomaat: Twee buitenste meetvelden - Cassette (bij CR-systemen): Referentiecassette - Beeldbewerking: Geen - Standaard fantoom: 163x163x25 mm Al fantoom - Referentie ROI: Dit is een vierkant van 1.0x1.0 cm 2 op de opname in de centraalstraal van de röntgenbundel - Referentiegebied dosismeting: De sensor van de dosismeter wordt op de bucky geplaatst, 6 cm onder de centraalstraal van de röntgenbundel en buiten de meetvelden - Diafragma: Volledig geopend tot de beeldranden van de detector Opnametijd en scantijd: Bij de meeste systemen is de opnametijd de duur van de opname. Bij Scanning Slot systemen is er sprake van een opnametijd en van een scantijd. De opnametijd is hierbij gedefinieerd als de tijd waarbij een individueel punt van het af te beelden object röntgenstraling ontvangt. De scantijd is de tijd tussen het uitzenden van de eerste en het laatste röntgenquant van een opname door het systeem. Voorkomen van ghost images : Indien een opname gemaakt wordt, zonder dat het beeld voor de meting noodzakelijk is, bijvoorbeeld bij het meten van de buisspanning, is het beter om de beeldopnemer te beschermen om restbeelden ( ghost images ) die nog enige tijd in het beeld zichtbaar blijven te voorkomen. Acceptatie- en periodieke testen: De meetresultaten van de eerste test die op een systeem uitgevoerd wordt, zullen als referentie dienen voor de resultaten van de opvolgende testen.

10 Pagina 10 van 58 DEEL A: BEELDACQUISITIE

11 Pagina 11 van 58 A1. Lekstraling Met deze meting wordt gecontroleerd of er, na het volledig afsluiten van het diafragma van de röntgenbuis een stralingslek aanwezig is. Indien er een stralingslek wordt waargenomen zal het dosistempo van de lekstraling worden gekwantificeerd. - Jaarlijks - Een geschikte dosismeter - Afschermingsmateriaal ter afsluiting van het diafragma IV. Meetprocedure - Voer de meting uit met handmatige belichting, bij het hoogste kv en hoogste ma, bij een mas-waarde zodat de opnametijd voldoende lang is. - De exposie moet voldoende hoog zijn om het dosistempo zo nauwkeurig mogelijk te kunnen bepalen. - Sluit het diafragma van de röntgenbuis volledig af. - Bepaal het niveau van de achtergrondstraling. - Plaats de dosismeter op positie 1. Noteer de afstand van de dosismeter tot het focus van de röntgenbuis. - Maak een exposie en noteer het gemeten maximale dosistempo. - Herhaal de meting voor de overige posities (posities 2 t/m 5). Figuur A1.1: Schematische weergave van de posities van de lekstralingsmeter van de zijkant gezien. - Bereken de gemeten dosistempi voor de posities 1 t/m 5 om naar dosistempi op een afstand van 1 meter tot het focus met behulp van de kwadratenwet. - Het berekende dosistempo van de lekstraling mag in geen geval hoger zijn dan 1 msvh -1 bij maximale buisbelasting en moet voldoen aan het ALARA-principe (2).

12 Pagina 12 van 58 A2. Buisspanning Tijdens deze meetserie wordt gecontroleerd of de gemeten buisspanning voldoende overeenkomt met de ingestelde waarde gedurende de gehele opnametijd. Hierbij wordt de gemeten piek waarde vergeleken met de ingestelde waarde. - Jaarlijks - Een geschikte buisspanningsmeter - Afschermingsmateriaal ter bescherming van de detector IV. Meetprocedure - Gebruik handmatige belichting. - Meet zonder voordraaifilter. - De buisspanning wordt gemeten voor een klinisch toegepast buisspanningsbereik. - Meet tevens 5 maal de buisspanning van de standaard instelling. - Bescherm de detector tegen ghost images met behulp van het afschermingsmateriaal. - Plaats de sensor van de buisspanningsmeter op de bucky en collimeer de bundel zo dat de sensor van de meter binnen het röntgenveld valt. - Noteer het ingestelde buisstroom-tijd produkt. - Noteer de ingestelde en gemeten buisspanningen. - Bepaal de procentuele afwijking van de gemeten waarden t.o.v. de ingestelde waarden van de buisspanning. - Bereken de gemiddelde waarde en de relatieve variatie van de buisspanning van de standaard instelling. - Afwijking tussen ingestelde en gemeten buisspanning: 5 % (3) - Variatie in de referentie buisspanning (als ingestelde waarde): 5 % (3)

13 Pagina 13 van 58 A3. Halfwaardedikte De halfwaardedikte (HVL) geeft aan wat de stralenkwaliteit is bij een bepaalde buisspanning. Bij een te lage HVL zal de straling meer bijdragen aan de huiddosis voor de cliënt. Om die reden worden er voorgeschreven minimale waarden gehanteerd. - Acceptatietest van een systeem of na vervanging van de röntgenbuis of het diafragma. - Een geschikte HVL meter - Afschermingsmateriaal ter bescherming van de detector IV. Meetprocedure - Gebruik handmatige belichting. - Draai het voordraaifilter weg en verwijder indien nodig de DAP meter. - Bescherm de detector met het afschermingsmateriaal. - Plaats de sensor van de meter op de bucky en collimeer de bundel zo dat de sensor van de meter binnen het röntgenveld valt. - Meet de HVL-waarden voor een klinisch gebruikt buisspanningsbereik. - Herhaal indien nodig de meting voor de diverse voordraaifilters. - Noteer de waarden en vergelijk deze met de minimale limiet en gebruikelijke waarden. - Voor de HVL waarden gelden de volgende voorgeschreven waarden: Buisspanning Minimale waarde (1) [kv] eerste HVL [mmal] De HVL waarden die gemeten zijn bij gebruik van een voordraaifilter worden vergeleken met de HVL-waarden die gemeten zijn op vergelijkbare systemen met hetzelfde voordraaifilter.

14 Pagina 14 van 58 A4. Beeldopnemer A4.1 Detector responsie Het bepalen van de responsie van de beeldopnemer en het bepalen van de ruiskarakteristieken van de beeldopnemer in het spatiële domein. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Afschermingsmateriaal ter bescherming van de detector - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Verwijder alle verwijderbare onderdelen (voordraaifilter, DAP-meter, strooistralen rooster enz.) uit de röntgenbundel. - Stel, voor zover mogelijk, een FD-afstand van 150 cm in. Lijn het midden van de röntgenbundel uit met het midden van de detector en zet de veldgrootte zo dat de gehele detector er binnen valt. - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis en stel 70 kv in. - Meet eenmalig de HVL (zie meting A3) voor deze opstelling. - Maak een nul dosis opname, door de beeldopnemer tijdens de opname te bedekken met het afschermingsmateriaal en het kleinst mogelijke buisstroom-tijd produkt in te stellen. - Verwijder het afschermingsmateriaal. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak een reeks opnamen met verschillende buisstroom-tijd produkten, van het kleinst instelbare buisstroom-tijd produk tot het maximaal instelbare buisstroom-tijd produkt of nabij verzadiging van de detector. Let er hierbij op dat de geschakelde buisstroom voor alle opnamen gelijk is. - Noteer voor iedere opname de gemeten intreedosis. A4.1.1 Detector responsie curve - Meet op alle opnamen de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) in de referentie ROI. - Maak een grafiek waarbij de gemiddelde pixelwaarde tegen de intreedosis wordt uitgezet. - Bepaal de lineariteit door toepassing van lineaire regressie door alle meetpunten, gebruik makend van de kleinste kwadraten methode.

15 Pagina 15 van 58 A4.1.2 Detector ruis evaluatie - Lineariseer de pixelwaarden door gebruik te maken van de onder A4.1.1 bepaalde detector responsie. - Maak een grafiek waarbij SD 2 tegen de intreedosis wordt uitgezet. Controleer of de relatie tussen SD 2 tegen dosis is zoals verwacht. - De HVL-waarde gemeten bij 70 kv met het standaard fantoom aan de röntgenbuis dient de HVL-waarde van het RQA5 spectrum te benaderen (4). Radiation quality Buisspanning Gebruikelijke waarde [kv] eerste HVL [mmal] RQA (5) -7.1 (6) - Detector responsie: De responsiecurve moet zoals verwacht zijn voor dit type apparatuur. - Detector ruis evaluatie: De detector ruis evaluatie moet zoals verwacht zijn voor dit type apparatuur.

16 Pagina 16 van 58 A4.2 Gereconstrueerde pixels Het controleren van het aantal en de positie van pixels, waarvan de waarden gereconstrueerd worden. - Jaarlijks - Een recent overzicht van gereconstrueerde pixels in het systeem IV. Meetprocedure - Verkrijg een recent overzicht van gereconstrueerde pixels van het systeem. - Inspecteer het overzicht van gereconstrueerde pixels en vergelijk deze, indien beschikbaar, met een eerder overzicht van gereconstrueerde pixels. - Bepaal het aantal individuele pixels en cluster pixels waarvan de waarden gereconstrueerd worden. Bepaal van de clusters ook de grootte en de vorm. Hierbij worden twee pixels tot hetzelfde cluster gerekend indien deze in horizontale, vertikale of diagonale richting aan elkaar grenzen. - Controleer of het aantal pixels en de grootte van de clusters voldoen aan de limieten die de fabrikant hanteert. - Controleer of er ten gevolge van de reconstructie van de pixels geen artefacten ontstaan. - De pixels waarvan de waarden gereconstrueerd worden mogen geen storende artefacten veroorzaken. - De aantallen en grootte van de clusters pixels waarvan de waarden gereconstrueerd worden moeten voldoen aan de limieten van de fabrikant.

17 Pagina 17 van 58 A4.3 Afwijkende pixels na detector correcties Het controleren op de aanwezigheid van defecte detectorelementen, waarbij de waarde van de pixels in het beeld niet of onvoldoende gecorrigeerd wordt. - Jaarlijks - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Maak ten minste drie opnamen met standaard instellingen, waarbij het standaard fantoom van positie veranderd wordt door het bijvoorbeeld te draaien of iets te schuiven tussen de opnamen. - Controleer of er pixels zijn die meer dan 30% afwijken van de pixels binnen een gebied van 1.0 x 1.0 cm 2 om de betreffende pixel heen. - Registreer de pixels die op alle opnamen meer dan 30% of op één opname meer dan 50% afwijken. Dergelijke pixels kunnen duiden op een afwijkend of een defect detectorelement. - Bij voorkeur bevinden zich geen afwijkende pixels ten gevolge van defecte detectorelementen in het beeld. Indien dit toch het geval is dient op basis van grootte en locatie een schatting gemaakt te worden van de mate waarop de zichtbaarheid op klinische beelden van invloed is. Hierop dient het advies te worden afgestemd.

18 Pagina 18 van 58 A4.4 Geometrische vervorming Het controleren van de beelden op geometrische vervorming. - Jaarlijks - Geometrische vervorming testobject IV. Meetprocedure - Plaats het testobject voor geometrische vervorming op de bucky. - Maak een opname. - Herhaal indien nodig de procedure zodat de gehele detector bedekt is geweest door het fantoom. - Beoordeel de opnamen visueel op vervormingen. - Er dient geen geometrische vervorming aanwezig te zijn.

19 Pagina 19 van 58 A4.5 Restbeeld na uitlezing Het controleren op de mogelijkheid tot het ontstaan van restbeelden ( ghost-beelden ) in een klinisch relevante opstelling. - Jaarlijks - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis, zodanig dat de helft van de röntgenbundel afgeschermd wordt. - Maak een opname met de instellingen van een standaardopname. - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis zodanig dat deze zich voor de volledige bundel bevindt. - Maak zodra het systeem wordt vrijgegeven een opname met dezelfde instellingen. - Beoordeel visueel of op de tweede opname een ghost-beeld zichtbaar is. - Visueel dient geen restbeeld zichtbaar te zijn. Indien dit toch het geval is dient een schatting gemaakt te worden van de mate waarop dit in de klinische praktijk van invloed kan zijn. Hierop dient het advies te worden afgestemd.

20 Pagina 20 van 58 A4.6 Overeenkomst in gevoeligheid van fosforplaten Het controleren van de overeenkomst in gevoeligheid van de fosforplaten die als groep bij elkaar gebruikt worden. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak met iedere cassette (fosforplaat) een opname bij standaard instellingen. - Noteer voor iedere opname het identificatie nummer van de fosforplaat, het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Meet voor alle opnamen de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) in de referentie ROI. - Bereken voor alle opnamen de signaal-ruisverhouding (SNR) met behulp van de vergelijking zoals gegeven in bijlage 2. - Bereken de relatieve variatie in dosis en in SNR. - Beoordeel de opnamen visueel op artefacten. - Variatie in dosis 10%, wenselijk 5% - Variatie in SNR 15% - Er mogen geen storende artefacten zichtbaar zijn.

21 Pagina 21 van 58 A4.7 Geschiktheid van de opslagplaats van fosforplaten Het controleren van de opslagplaats van de fosforplaten op gevoeligheid voor (strooi)straling. - Acceptatietest - Bij verandering van opslagplaats - Standaard fantoom - Twee munten IV. Meetprocedure - Wis een fosforplaat - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Maak een opname bij gebruik van de cassette en de gewiste fosforplaat met standaardinstellingen. - Bevestig een munt aan beide zijden van de cassette (niet exact tegenover elkaar). - Leg de cassette gedurende de testdag op de gebruikelijke opslagplaats. - Lees aan het einde van de testdag de fosforplaat uit. - Beoordeel visueel de zichtbaarheid van de munten. - De munten mogen niet zichtbaar zijn op het beeld (LRCB, 2015).

22 Pagina 22 van 58 A4.8 Vervaging van latent beeld Het bepalen van de vervaging van een latent beeld over tijd op een fosforplaat. - Acceptatietest van een nieuw type cassette - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Wis een fosforplaat - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Maak een opname met standaardinstellingen. - Lees de cassette 1 minuut na de exposie uit. - Maak een opname met standaardinstellingen met dezelfde cassette en fosforplaat. - Lees de cassette 2 minuten na de exposie uit. - Herhaal dit steeds met dezelfde cassette en fosforplaat met een wachttijd voor de uitlezing van 5, 10 en 30 minuten na de exposie. - Meet op alle opnamen de gemiddelde pixelwaarde in de referentie ROI. - Maak een grafiek waarbij de gemiddelde pixelwaarde wordt uitgezet tegen de exposie-totuitleestijd. - De gemiddelde pixelwaarde in de referentie ROI mag niet merkbaar afnemen met de exposie-tot-uitleestijd.

23 Pagina 23 van 58 A5. Geometrie A5.1 Lichtbundel- en röntgenbundel- beeldrand afstand Het controleren of de lichtbundel en de röntgenbundel voldoende overeenkomen met de afmetingen en positie van het beeldvlak. - Jaarlijks - Liniaal of meetlint - Loodliniaaltjes IV. Meetprocedure - Meet en noteer de focus-bucky afstand. - Lijn het midden van de röntgenbundel uit met het midden van de detector. - Zet het diafragma volledig open. - Plaats op elke zijde van het lichtveld een loodliniaaltje, waarbij een loodmarkering in het midden van het liniaaltje samenvalt met de licht markering. - Maak een opname. - Lees in de beelden voor elke zijde de afstand van het lichtveld tot de beeldrand af. - Corrigeer de waarden met de gegevens uit meting A5.2 om de röntgenbundel-beeldrand afstand te verkrijgen. - De afwijking van de röntgenbundel t.o.v. de beeldrand per zijde < 1% van de focus-detector afstand.

24 Pagina 24 van 58 A5.2 Lichtbundel-röntgenbundel overeenkomst Het controleren of de afmetingen en positie van de röntgenbundel en de lichtbundel voldoende overeenkomen. - Jaarlijks - Liniaal of meetlint - Loodliniaaltjes IV. Meetprocedure - Meet en noteer de focus-bucky afstand. - Lijn het midden van de röntgenbundel uit met het midden van de detector. - Diafragmeer een veld kleiner dan de gehele detector. - Plaats op elke zijde van het lichtveld een loodliniaaltje, waarbij een loodmarkering in het midden van het liniaaltje samenvalt met de licht markering. - Maak een opname. - Herhaal de meting voor een aantal collimatie formaten. - Lees in de beelden voor elke zijde de afstand van het lichtveld tot de röntgenbundel af. Noteer deze afstand als negatieve waarde indien de lichtbundel binnen de röntgenbundel valt. - De afwijking van de lichtbundel t.o.v. de röntgenbundel per zijde < 1% van de focus-detector afstand (3).

25 Pagina 25 van 58 A6. Belichtingautomaat A6.1 Automaatstanden Het controleren van de stapgrootte van de belichtingsautomaatstanden. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak, bij standaard instellingen, voor iedere automaatstand een opname. - Noteer voor iedere opname het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Bereken de absolute en relatieve toename van de detectordosis per automaatstand. - Er dient een logisch verband te zijn in de dosistoename per automaatstand.

26 Pagina 26 van 58 A6.2 Korte termijn stabiliteit Het controleren van de stabiliteit van het systeem bij opeenvolgende opnamen. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak 10 maal een opname bij standaard instellingen. - Noteer voor iedere opname het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Bepaal van iedere opname de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) in de referentie ROI. - Bereken per opname de SNR in de referentie ROI met behulp van de vergelijking zoals beschreven in bijlage 2: - Bereken de relatieve variatie van de dosis, gemiddelde pixelwaarde en SNR. - Variatie in dosis 10%, wenselijk 5%.

27 Pagina 27 van 58 A6.3 Opnameprotocollen Registratie van de verschillende opnameprotocollen die op het systeem beschikbaar zijn. - Acceptatietest - Na aanpassing van een opname protocol - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Maak opnamen voor alle klinisch instelbare opnameprotocollen. - Noteer voor iedere opname de protocolnaam, de automaatstand, het gebruikte meetveld van de belichtingsautomaat, de ingestelde buisspanning, het gekozen focus, de buisstroom, het buisstroom-tijd produkt en de focus-detector afstand. - Maak een overzicht van de opnameprotocollen en de bijbehorende instellingen. - Bereken de intreedosis voor een standaard patiënt aan de hand van het geregistreerde buisstroom-tijd produkt en de buisopbrengst zoals bepaald bij eenzelfde spectrum (bijvoorbeeld bij meting A6.4). - De instellingen bij de opnameprotocollen dienen logisch en/of als gebruikelijk voor dat type systeem te zijn. - Een toelichting van de afregeling door de leverancier is gewenst. - Indien de opnameprotocollen veranderd zijn dient deze meting als acceptatietest uitgevoerd te worden. - De intreedosis voor een standaard patiënt wordt alleen geregistreerd.

28 Pagina 28 van 58 A6.4 Stabiliteit buisstroom- en tijdcombinaties Het controleren of eenzelfde buisstroom-tijd produkt, waarvan de buisstroom- en tijdcombinaties verschillend zijn, een gelijke dosis geeft. Tevens wordt de ingestelde opnametijd gecontroleerd. - Jaarlijks - Een geschikte dosismeter - Meter waarmee opnametijden gemeten kunnen worden - Afschermingsmateriaal ter bescherming van de detector IV. Meetprocedure - Bevestig het afschermingsmateriaal ter bescherming van de detector. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak opnamen met verschillende klinisch relevante buisstroom- en tijdcombinaties met steeds eenzelfde buisstroom-tijd produkt. - Noteer de gemeten dosis, opnametijd en het geschakelde buisstroom-tijd produkt. - Bereken de relatieve variatie in dosis. - Bereken het relatieve verschil tussen de ingestelde opnametijd en de gemeten opnametijd. - Bereken de gemiddelde buisopbrengst. Laat, indien de variatie in dosis te groot is, de opnamen met een korte opnametijd weg. - Variatie in dosis 10%, wenselijk 5%. - De overeenkomst tussen ingestelde en gemeten tijd dient binnen de 30% te liggen (1). - De gemiddelde buisopbrengst wordt alleen geregistreerd en dient voor berekening van de dosis bij andere metingen.

29 Pagina 29 van 58 A6.5 Beveiliging op (over)exposie Het controleren van de beveiliging op overexposie. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Loodplaatjes IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Selecteer één van de meetvelden en collimeer zo dat het meetveld slechts voor een deel in het röntgenveld valt. - Maak een opname bij standaard instellingen. - Controleer of de meting automatisch wordt beëindigd en noteer de waarde waarbij dit gebeurd en de eventuele melding die het systeem geeft. - Herhaal de meting indien deze niet automatisch wordt beëindigd bij een kleiner veld, met extra verzwakking of bij een lagere buisspanning. - Maak een overzicht van de bevindingen. - De opname dient automatisch te worden afgebroken indien deze tot een, voor thoraxopnamen, ongebruikelijk hoog buisstroom-tijd produkt zal leiden. Dit is afhankelijk van het gebruikte systeem en dient in overleg met de fabrikant te worden vastgesteld.

30 Pagina 30 van 58 A6.6 Overeenkomst meetvelden belichtingsautomaat Het controleren van de afregeling van de aanwezige meetvelden van de belichtingsautomaat. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Zorg ervoor dat de focus-detector afstand overeenkomt met de specificaties van het strooistralenrooster. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Selecteer één van de meetveld als actief veld. - Maak een opname bij standaard instellingen. - Noteer het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Herhaal dit voor de andere meetvelden. - Herhaal de meting, indien de focusseringsafstand van het rooster niet overeenkomt met de klinisch gebruikte focus-detectorafstand, bij een focus-detectorafstand overeenkomstig met het gebruikte rooster. - Bepaal van iedere opname de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) in de referentie ROI. - Bereken per opname de SNR in de referentie ROI met behulp van de vergelijking zoals beschreven in bijlage 2: - Bereken de relatieve variatie van de dosis, gemiddelde pixelwaarde en SNR. - Variatie in dosis 10%, wenselijk 5%.

31 Pagina 31 van 58 A6.7 Controle weergegeven DAP/KAP waarden Het controleren van de weergegeven patiëntdosis indicatie. - Jaarlijks - Een geschikte dosismeter - Loodliniaaltjes IV. Meetprocedure - Zorg ervoor dat de DAP-meter van het systeem zich in de röntgenbundel bevindt. - Collimeer de röntgenbundel en plaats op elke zijde van het lichtveld een loodliniaaltje, waarbij de loodmarkering in het midden van het liniaaltje samenvalt met de lichtmarkering. - Bevestig de sensor van de dosismeter in de centraalstraal van de röntgenbundel. - Maak opnamen bij diverse klinisch gebruikte spectra en bijbehorende mas-waarden. Zorg er voor dat hierbij rekening wordt gehouden met de specificaties van de DAP-meter. - Noteer voor elke opname de weergegeven DAP-waarde van het systeem en de gemeten dosis. - Bereken de DAP-waarde aan de hand van de gemeten dosis en de afmetingen van het röntgenveld. - Reken eventueel de weergegeven DAP-waarden om naar de eenheden van de gemeten waarden. - De aanwezigheid van een patiëntdosis indicatie is verplicht (3). - DAP-waarde systeem 25 % (3).

32 Pagina 32 van 58 A6.8 Roosterfactor Het bepalen van de roosterfactor. - Acceptatietest - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak een opname bij standaard instellingen. - Verwijder het rooster en maak nogmaals een opname. - Noteer voor iedere opname het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Herhaal de meting voor standaardinstellingen, maar dan voor een kind protocol. - Bereken de roosterfactor met de formule: Roosterfac tor Dosis opname met rooster Dosis opname zonder rooster - De roosterfactor dient als gebruikelijk te zijn voor het type systeem.

33 Pagina 33 van 58 A8. Beeldkwaliteit A8.1 Minimale contrast-detail waarneembaarheid Het bepalen van de minimale contrast-detail waarneembaarheid. - Jaarlijks - CDRAD fantoom - Software om opnamen van het CDRAD fantoom te scoren - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig het CDRAD fantoom op de bucky met het midden van het fantoom in de centraalstraal. - Maak één opname met standaard instellingen en noteer het geschakelde buisstroom-tijd produkt. - Maak vier opnamen met standaardinstellingen op handbelichting en het genoteerde buisstroom-tijd produkt ingesteld. - Verschuif indien er sprake kan zijn van het partial filling effect na iedere opname het CDRAD fantoom een klein beetje, zodat de positie van de details in het fantoom t.o.v. de detectorelementen op iedere opname anders is. - Bereken de intreedosis aan de hand van het geregistreerde buisstroom-tijd produkt en de buisopbrengst zoals bepaald bij eenzelfde spectrum (bijvoorbeeld bij meting A6.4). - Scoor de opnamen van het CDRAD fantoom met behulp van de software, zie hiervoor ook bijlage 2. Indien er gerede twijfel bestaat aan de, met de software gescoorde, resultaten dienen de CDRAD opnamen door menselijke waarnemers gescoord te worden. Hierbij dient iedere opname door twee menselijke uitlezers te worden gescoord. - De resultaten van de acceptatietest dienen als referentie. Bij de periodieke testen kan de stabiliteit van de beeldkwaliteit beoordeeld worden (LRCB, 2015). - De resultaten van deze meting kunnen worden vergeleken met de resultaten van vergelijkbare systemen.

34 Pagina 34 van 58 A8.2 Toegepaste lineaire systemen theorie (optioneel) Het bepalen van de detector kwaliteit. - Jaarlijks - Standaard fantoom - MTF fantoom - Software voor de berekening van de MTF en NPS volgens IEC IV. Meetprocedure A8.2.1 Modulation Transfer Function (MTF) - Verwijder alle verwijderbare onderdelen (voordraaifilter, DAP-meter, strooistralen rooster enz.) uit de röntgenbundel. - Stel, voor zover mogelijk, een FD-afstand van 150 cm in. Lijn de centraalstraal van de röntgenbundel uit met het midden van de detector. - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis en stel 70 kv in. - Bevestig het MTF fantoom, horizontaal onder een hoek van 1.5 tot 3, in het midden aan de bucky. - Maak een opname met een buisstroom-tijd produkt welke een pixelwaarde geeft overeenkomstig aan die van een opname gemaakt met standaard instellingen. - Bevestig het MTF fantoom, vertikaal onder een hoek van 1.5 tot 3, in het midden aan de bucky. - Maak een opname met een buisstroom-tijd produkt welke een pixelwaarde geeft overeenkomstig aan die van een opname gemaakt met standaard instellingen. Horizontaal Vertikaal Figuur A8.2: MTF-fantoom in horizontale richting (links) en in vertikale richting (rechts)

35 Pagina 35 van 58 A8.2.2 Noise Power Spectrum (NPS) - Verwijder alle verwijderbare onderdelen (voordraaifilter, DAP-meter, strooistralen rooster enz.) uit de röntgenbundel. - Stel, voor zover mogelijk, een FD-afstand van 150 cm in. Lijn de centraalstraal van de röntgenbundel uit met het midden van de detector. - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis en stel 70 kv in. - Maak een tien opnamen met een buisstroom-tijd produkt welke een pixelwaarde geeft overeenkomstig aan die van een opname gemaakt met standaard instellingen. A8.2.1 Modulation Transfer Function (MTF) - Lineariseer de pixelwaarden van de opnamen, indien de onder A4.1.1 bepaalde detector responsie geen lineair verloop heeft. - Bereken de MTF met behulp van de software en de formule zoals gegeven in bijlage 2. A8.2.2 Noise Power Spectrum (NPS) - Lineariseer de pixelwaarden van de opnamen, indien de onder A4.1.1 bepaalde detector responsie geen lineair verloop heeft. - Bereken de 1D en 2D NPS met behulp van de software en de formule zoals gegeven in bijlage 2. - De waarden van de MTF en NPS worden geregistreerd. De resultaten van de periodieke testen worden vergeleken met die van de acceptatietest en voorgaande testen. - Indien de afname van een van de curven op 0.5 mm -1 en op 2.0 mm -1 > 15% is bij een periodieke test vergeleken met de acceptatietest of de vorige periodieke test dient de oorzaak onderzocht te worden (7).

36 Pagina 36 van 58 A9. Artefacten Het controleren van beelden van een systeem op de aanwezigheid van (storende) artefacten. - Jaarlijks - Alle beelden uit de kwaliteitstesten - Standaard fantoom IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Maak een opname met ieder voordraaifilter. - Beoordeel de opnamen visueel op artefacten en onregelmatigheden. Gebruik windowleveling om de eventuele artefacten zichtbaar te maken. - Bekijk of het verloop in pixelwaarden als verwacht is met oog op het geometrisch- en het hiel effect (7). - Probeer de oorzaak van een eventueel artefact te achterhalen. - Er mogen op de opnamen geen storende artefacten zichtbaar zijn. Bij twijfel worden de opnamen door een team van experts beoordeeld.

37 Pagina 37 van 58 A10. Standaardopnamen en Stabiliteit Het controleren van de stabiliteit van een systeem en de homogeniteit van de opnamen gedurende een kwaliteitstest. - Jaarlijks - Standaard fantoom - Een geschikte dosismeter IV. Meetprocedure - Bevestig het standaard fantoom aan de röntgenbuis. - Bevestig de sensor van de dosismeter in het referentiegebied. - Maak een opname bij standaard instellingen. - Noteer voor iedere opname het geschakelde buisstroom-tijd produkt en de gemeten dosis. - Herhaal dit een aantal maal gedurende de test, tussen de meetseries door. Ter beoordeling van de stabiliteit: - Bepaal van iedere opname de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) in de referentie ROI. - Bereken per opname de SNR in de referentie ROI met behulp van de vergelijking zoals beschreven in bijlage 2: - Bereken de relatieve variatie van de dosis, gemiddelde pixelwaarde en SNR. Ter beoordeling van de homogeniteit: - Controleer van elk beeld de homogeniteit door een ROI van 1.0 x 1.0 cm² over het gehele beeld te verplaatsen met stappen van 0.5 cm. Bepaal bij iedere stap in het ROI de gemiddelde pixelwaarde en standaard deviatie (SD) en bereken de SNR. Bekijk in een 3D-plot het verloop van de pixelwaarde en de SNR over het gehele beeld. - Variatie in dosis 10%, wenselijk is 5%.

38 Pagina 38 van 58 DEEL E: BEELDWEERGAVE

39 Pagina 39 van 58 E1. Monitor E1.1 Omgevingslicht en reflecties Het controleren van de bekijkomstandigheden. - Jaarlijks - Illuminantie meter IV. Meetprocedure - Voer deze meting uit onder klinische bekijkomstandigheden en noteer de situatie. - Zorg ervoor dat de monitor een donker beeld toont of op stand-by staat. - Plaats de sensor van de illuminantie meter in het centrum van de monitor, met de achterzijde tegen het oppervlak. - Noteer de sterkte van het omgevingslicht. Indien het omgevingslicht niet aan de gestelde voorwaarden voldoet, dient geprobeerd te worden de bekijkomstandigheden zodanig te modificeren dat wel aan de voorgeschreven waarde wordt voldaan en genoteerd te worden wat er is aangepast. - Beoordeel visueel of er reflecties zichtbaar zijn op de monitor en noteer deze. - Maak een overzicht van de bevindingen. - Omgevingslicht: < 20 lux - Er mogen geen storende reflecties op de monitor zichtbaar zijn.

40 Pagina 40 van 58 E1.2 Weergavecurve monitor Het controleren van de inregeling van de monitor. - Jaarlijks - Testbeelden TG18-LN12-01 tot en met 18 (9) - Geschikte luminantiemeter IV. Meetprocedure - De monitor dient minimaal 20 minuten aan te staan voordat de weergavecurve gemeten wordt. - Plaats de luminantiemeter op de kijkafstand van de gebruiker (ca. 20 cm) loodrecht gericht naar de monitor. - Geef het TG18-LN12-01 testbeeld weer op de monitor. - Scherm de luninantiemeter af voor licht afkomstig van de buitenrand van het testbeeld, bijvoorbeeld door dit deel van de monitor af te dekken. - Meet de luminantie in het centrum van het beeld. - Noteer de gemeten luminantie. - Herhaal de meting voor de testbeelden TG18-LN12-02 tot en met TG18-LN Bepaal de contrast responsie curve van de monitor en bepaal in hoeverre deze curve overeenkomt met de DICOM Greyscale Standard Display Function (GSDF) curve. - De contrast respons curve van de monitor moet binnen 10% van GSDF curve liggen.

41 Pagina 41 van 58 E1.3 Luminantie bereik Het controleren van het luminantie bereik van de monitor. - Jaarlijks - Testbeelden TG18-LN12-01 en TG18-LN12-18 (9) - Geschikte luminantiemeter IV. Meetomstandigheden - Plaats de luminantiemeter op de kijkafstand van de gebruiker (ca. 20 cm) loodrecht gericht naar de monitor. - Geef het TG18-LN12-01 testbeeld weer op de monitor. - Scherm de luninantiemeter af voor licht afkomstig van de buitenrand van het testbeeld, bijvoorbeeld door dit deel van de monitor af te dekken. - Meet de luminantie in het centrum van het beeld. - Noteer de gemeten luminantie. - Herhaal de meting voor het testbeeld TG18-LN Bereken de luminantie ratio met de volgende vergelijking: 2 luminantie TG18- LN12-18 [Cd/m ] luminantie ratio 2 luminantie TG18- LN12-01 [Cd/m ] - Bereken indien het bekijkstation over twee monitoren beschikt de relatieve afwijking in luminantie tussen beide monitoren, gemeten van beeld TG18-LN12-18, ten opzichte van de laagste waarde. - Luminantie ratio: > 250, gewenst >350 - Verschil in maximale luminantie tussen monitoren van een bekijkstation: < 5 % t.o.v. de laagste.

42 Pagina 42 van 58 E1.4 Luminantie uniformiteit Het controleren van de uniformiteit van de luminantie op een monitor. - Jaarlijks - Testbeelden TG18-UNL10 en 80 (9) - Luminantiemeter IV. Meetomstandigheden - Geef het TG18-UNL10 testbeeld weer op de monitor. - Meet de luminantie op de monitor, in het centrum en in de vier hoeken van het beeld. - Herhaal de meting voor het TG18-UNL80 testbeeld. - Bereken de relatieve variatie van de luminantie voor beide testbeelden. - Variatie in luminantie: < 30 %

43 Pagina 43 van 58 E1.5 Spatiële resolutie monitor Het controleren van de resolutie van een monitor. - Jaarlijks - testbeelden TG18-LPH10, 50 en 89 (9) - testbeelden TG18-LPV10, 50 en 89 (9) IV. Meetomstandigheden - Geef het TG18-LPH10 testbeeld weer op de monitor. - Beoordeel de zichtbaarheid van de horizontale lijnen. - Herhaal de meting voor de TG18-LPH50 en TG18-LPH89 testbeelden. - Geef het TG18-LPV10 testbeeld weer op de monitor. - Beoordeel de zichtbaarheid van de vertikale lijnen. - Herhaal de meting voor de TG18-LPV50 en TG18-LPV89 testbeelden. - Noteer per beeld de zichtbaarheid van de lijnen. - De lijnen uit de resolutiepatronen moeten alle zichtbaar zijn. Opmerking: Het is bekend dat bij CRT monitoren de lijnen bijna nooit zichtbaar zijn (voornamelijk in de vertikale richting).

44 Pagina 44 van 58 E1.6 Laag contrast weergave monitor Het controleren van de weergave van lage contrasten op een monitor. - Jaarlijks - testbeeld TG18-QC (9) IV. Meetomstandigheden - Geef het TG18-QC testbeeld weer op de monitor. - Beoordeel de zichtbaarheid van de laag contrast vlakjes in de vier hoeken van ieder luminantie vlak, van de 5 % en 95 % vlakken en van de letters QUALITY CONTROL in de drie rechthoekige blokken (zie de figuur hieronder). - Noteer welke laag contrast vlakjes in de vier hoeken van ieder luminantie vlak zichtbaar zijn. - Noteer welke letters van het woord QUALITY CONTROL in de drie rechthoekige blokken zichtbaar zijn. - Alle hoekjes in de luminantie vlakken, de 5% en 95% vlakken en alle letters van QUALITY CONTROL moeten zichtbaar zijn.

45 Pagina 45 van 58 E1.7 Weergave artefacten Het bepalen van de aanwezigheid van storende artefacten op de monitor. - Jaarlijks - testbeelden TG18-UNL10 en 80 (9) IV. Meetomstandigheden - Geef de testbeelden één voor één weer op de monitor. - Beoordeel de beelden op de aanwezigheid van artefacten, veroorzaakt door de monitor. - Noteer de bevindingen. - Er mogen geen storende artefacten zichtbaar zijn.

46 Pagina 46 van 58 E1.8 Geometrische vervorming monitor Het controleren van de weergave van beelden op geometrische vervorming. - Jaarlijks, alleen voor CRT monitoren - testbeeld TG18-QC (9) IV. Meetomstandigheden - Geef het TG18-QC testbeeld weer op de monitor. Het testbeeld moet hierbij beeldvullend worden weergegeven. - Beoordeel visueel de mate van geometrische vervorming aan de hand van de lijnen en randen op het beeld. - Noteer of er geometrische vervormingen zichtbaar zijn in het testbeeld op de monitor. - Op de opnamen mogen geen storende vervormingen zichtbaar zijn.

47 Pagina 47 van 58 BIJLAGEN

48 Pagina 48 van 58 Bijlage 1: Verklarende woordenlijst Absolute afwijking Absolute afwijking Gemeten waarde Referentie waarde Absolute variatie Absolute variatie Maximale waarde Minimale waarde Achtergrondstraling Achtergrondstraling is afkomstig uit het universum (kosmische straling), van de zon en van het verval van radioactieve elementen in de aardkorst, zoals Thorium, Uranium en Radon. In Nederland is de bijdrage van de achtergrondstraling ongeveer 2 msv per jaar. Acquisitiestation Beoordelingsstation waarop juist gemaakte beelden worden gepresenteerd voornamelijk ter controle van de insteltechniek. Meestal heeft dit station geen diagnostische beeldkwaliteit. AEC Automatic Exposure Control: In de automatische belichtingsmode wordt de uiteindelijke exposie bepaald met behulp van de sensor(en) van de belichtingsautomaat. ALARA ALARA is de afkorting voor: As Low As Reasonably Achievable. Het ALARA-principe houdt in dat de straling die een persoon ontvangt, zoveel als redelijkerwijs mogelijk is, wordt beperkt. Beeldopnemer Het deel van het systeem dat de (interacties van de) röntgenstraling registreert en omzet naar een uit te lezen signaal, zodat een beeld ontstaat. In het geval van een CR-systeem is dit de fosforplaat. In het geval van een DR-systeem is dit de detector. Bewerkt beeld Het beeld na beeldbewerking, dat gereed is voor presentatie op een beeldscherm. In DICOM-termen wordt dit beeld for presentation genoemd.

49 Pagina 49 van 58 CR Computed Radiography. Digitaal röntgensysteem met behulp van fosforplaten. DEL Detector element. Kleinste eenheid van een detector. Detectorcorrecties Correcties aan een beeld, die uitgevoerd worden om voor de individuele eigenschappen van de detectorelementen te corrigeren en om waarden van uitgevallen detectorelementen en gebiedjes van de detector waar (door het ontwerp van de detector) geen detectorelementen aanwezig zijn te reconstrueren. Tevens worden vervormingen van het beeld bij bepaalde typen beeldopnemers gecorrigeerd. Detectordosis De intreedosis op de detector. Indien het niet mogelijk is de bucky van de detector weg te halen dan wordt de intreedosis op de bucky gesteld als detectordosis. Detectorruis Alle soorten ruis die in een detector kunnen voorkomen. Ruis is hierbij de willekeurige variatie/fluctuatie in het signaal dat de detector levert, die niet geassocieerd kunnen worden met het afgebeelde object. Diagnostisch station Beoordelingsstation waarop de diagnose kan worden gesteld. Om een juiste diagnose te kunnen stellen worden eisen gesteld aan de beeldkwaliteit en de omgeving van een diagnostisch station. DICOM Digital Imaging and Communications in Medicine. Een standaard voor het overdragen, opslaan en beveiligen van (beeld)informatie in de medische wereld. DR Direct Radiography. Digitaal röntgensysteem waarbij de detector geïntegreerd is in het röntgentoestel. Gereconstrueerde pixel overzicht Bestand waarin de locatie van de pixels wordt weergegeven, waarvan de waarde gereconstrueerd wordt uit de waarden van naburige pixels.