TECHNISCH RAPPORT HOGER ONDERWIJS. Staat van het Onderwijs 2019

Transcriptie

1 TECHNISCH RAPPORT HOGER ONDERWIJS Staat van het Onderwijs 2019 April 2019

2 Inhoud Inleiding 3 1. DATABRONNEN EN DEFINITIES DATABRONNEN DEFINITIES POPULATIE OF DOMEINVERSCHILLEN 8 2. DEELNAME AAN HET HOGER ONDERWIJS INSCHRIJVINGEN INSTROOM DOORSTROOM STUDIESUCCES IN HET HOGER ONDERWIJS DIPLOMA S UITVAL EN SWITCH DIPLOMARENDEMENT ARBEIDSMARKT KWALITEIT EN STUDIEKLIMAAT KWALITEITSOORDELEN TEVREDENHEID STUDENTEN MELDINGEN VERTROUWENSINSPECTEUR TOEGANKELIJKHEID DOORSTROOM VANUIT MBO, HAVO EN VWO AANTAL BACHELOROPLEIDINGEN MET SELECTIE AANTAL MASTEROPLEIDINGEN MET SELECTIE BESTUUR EN NALEVING INSTELLINGEN EN OPLEIDINGSAANBOD KLACHTMELDINGEN NIET-BEKOSTIGDE INSTELLINGEN INTERNATIONALISERING INSTROOM INTERNATIONALE STUDENTEN INTERNATIONALISERING OPLEIDINGEN DIPLOMARENDEMENT IN OPLEIDING NA START STUDIE IN OPLEIDING OF IN HET HO GEBLEVEN STUDIE EN STUDENTKENMERKEN 55 Pagina 2 van 61

3 Inleiding Dit is het technische rapport dat ten grondslag ligt aan het sectorhoofdstuk hoger onderwijs van de Staat van het Onderwijs 2017/2018. In dit rapport vindt u de verantwoording over de onderzoeksgegevens. Pagina 3 van 61

4 1. Databronnen en definities 1.1 Databronnen In deze paragraaf worden de bestanden beschreven die gebruikt zijn voor de analyses CROHO (Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs) CROHO wordt beheerd door DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) en is door de Inspectie van het Onderwijs bewerkt tot een telbestand over een reeks van jaren waarbij per jaar het opleidingsaanbod, inclusief de bijbehorende opleidingskenmerken in CROHO, per 1 oktober van jaar t wordt geteld. Opleidingen die na 1 oktober van een bepaald jaar zijn gestart, tellen voor dat jaar niet mee in het totaal van het aanbod RASP (Registratie Aanmelding Selectie Plaatsing) RASP is het registratiesysteem van het Centraal Bureau Aanmelding en Plaatsing (CBAP) waarin tot en met het collegejaar 2016/2017 onder meer de aanmeldingen van lotingsopleidingen werden geregistreerd en van waaruit de gegevensleveringen aan de onderwijsinstellingen plaatsvonden. Lotingsgegevens uit RASP werden per collegejaar door DUO aan de inspectie beschikbaar gesteld. De gegevens uit RASP werden vervolgens gekoppeld aan het opleidingentelbestand dat uit CROHO is aangemaakt. Vanaf het collegejaar 2017/2018 worden lotingsgegevens niet bij in RASP geregistreerd, maar zijn deze te vinden in Studielink. De lijst met fixusopleidingen wordt gepubliceerd op Studiekeuze cijferHO Het 1cijferHO is een bewerking van BRON HO (Basis Register Onderwijs HO) en wordt beheerd door DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs). De inspectie bewerkt het 1cijferHO tot een cohortbestand, een inschrijvingenbestand en een diplomabestand. Cohortbestand Een cohort zoals door de inspectie gedefinieerd bestaat uit unieke hoofdinschrijvingen die 1 oktober van een jaar t de eerste keer voorkomen op verschillende domeinen of populaties. Zie verder paragraaf 1.3. Op het cohortbestand worden de kengetallen instroom, switch, uitval en diplomarendement berekend. Neveninschrijvingen tellen niet mee Het gaat om een hoofdinschrijving aan een specifiek domein. In het geval van meer dan één hoofdinschrijvingen gekoppeld aan een onderwijsnummer, is de inschrijvingsstatus van het domein ho leidend. Er wordt dus maar één hoofdinschrijving per onderwijsnummer geteld binnen een cohort. Om de relatie met ouderlijk milieu in kaart te brengen is het cohortbestand gekoppeld aan CBS Microdata. Hierdoor hebben we ook gegevens over het opleidingsniveau en inkomen van de ouders van de studenten. Pagina 4 van 61

5 Inschrijvingenbestand Het inschrijvingenbestand is het ontdubbeld BRON HO. Het inschrijvingenbestand bestaat uit unieke hoofdinschrijvingen per peildatum (1 oktober van jaar t). Op het inschrijvingenbestand wordt het aantal inschrijvingen naar relevante kenmerken berekend. Neveninschrijvingen tellen niet mee Het gaat om alle unieke hoofdinschrijving op 1 oktober van jaar t. In het geval van meer dan één hoofdinschrijvingen gekoppeld aan een onderwijsnummer, is de inschrijvingsstatus van het domein ho leidend NSE (De Nationale Studenten Enquête) Onderstaande databeschrijving is een bewerking van de website van de bestandeigenaar. De Nationale Studenten Enquête (NSE) is het grootschalig landelijk onderzoek waarin jaarlijks bijna alle studenten in het hoger onderwijs worden uitgenodigd om hun mening te geven over hun opleiding. Alle NVAO-geaccrediteerde opleidingen aan hogescholen en universiteiten in Nederland kunnen participeren aan dit onderzoek. De NSE-data geven een indicatie van hoe tevreden studenten zijn over hun opleiding. Dit wordt weergegeven met een cijfer tussen de 1 en 5. De NSE valt onder verantwoordelijkheid van Stichting Studiekeuze123. Studiekeuze123 is een initiatief van het ministerie van OCW, in samenwerking met studenten en het hoger onderwijs. Studiekeuze123 biedt objectieve en betrouwbare informatie over alle erkende opleidingen van hogescholen en universiteiten in Nederland. De NSE wordt uitgevoerd door onderzoeksbureau GfK in opdracht van Studiekeuze123. Wijzigingen bij de afname van de NSE Door de AVG zijn er over het jaar 2017/2018 minder gegevens in het Benchmarkbestand waarin de resultaten van de NSE staan opgenomen. Ook worden in 2017/2018 pre-masterstudenten meegerekend in de resultaten van de opleiding waarvoor ze staan ingeschreven. Dit is anders ten opzichte van de voorgaande jaren, waar alleen bachelorstudenten zijn bevraagd. Ook is er sprake van een trendbreuk met voorgaande jaren door veranderingen in de vraagstelling en responselectie vanaf NSE 2017, het gaat dan om de vragen met betrekking tot beroepsvoorbereiding en docenten. 1.2 Definities In deze paragraaf worden gebruikte definities beschreven Studentgegevens 1. Inschrijvingsjaar Het kalenderjaar waarin op teldatum 1 oktober unieke hoofdinschrijvingen worden geteld. 2. Examenjaar of diplomajaar Het studiejaarjaar (1-10-t 1-10-t+1) waarin het eindexamen mbo, havo of vwo is gedaan, of waarin een hbo of wo diploma is behaald. 3. Hoofdinschrijving Unieke hoofdinschrijving aan een brin-isat combinatie op 1 oktober van jaar t. Pagina 5 van 61

6 4. Directe instroom Domein ho óf hoofdinschrijvingen van een brin-isat combinatie dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt op die specifieke brin-isat combinatie en waarvan geen eerdere inschrijving in BRON HO bekend is. 5. Specifieke groepen Met specifieke groepen bedoelen wij een indeling van (aspirant-)studenten in groepen naar individuele kenmerken zoals migratieachtergrond of sekse. De specifieke groepen die we in de Staat van het Onderwijs onderscheiden zijn, ingedeeld naar kenmerken: - Migratieachtergrond (niet-westers eerste generatie, niet-westers tweede generatie, westers en Nederlands); - Sekse (mannen en vrouwen); - Soort vooropleiding (vmbo, mbo, havo, vwo, Europees Baccalaureaat, bachelorsdiploma hbo of wo, diploma behaald in het buitenland dat equivalent is aan een mbo 4-, havo-, vwo- of bachelorsdiploma (verder genoemd internationaal diploma), bachelor van een University College); - Opleiding ouders (hoogst behaalde opleidingsniveau op basis van standaard onderwijsindeling (SOI 2006): eerste versus tweedegeneratie student; maximaal mbo2, mbo3-mbo4, hbo; wo); - Inkomen ouders (het gestandaardiseerd besteedbaar huishoudinkomen in percentielgroepen van de totale bevolking). - Nationaliteit (Nederlands versus internationaal; waarvan de laatste groep bestaat uit studenten met een niet-nederlandse nationaliteit die geen Nederlandse vooropleiding mbo, havo of vwo hebben gevolgd; Met betrekking tot de internationale instroom wordt een nader onderscheid gemaakt tussen nationaliteiten binnen de Europese Economische Ruimte (EER) en daarbuiten (niet-eer) Doorstroom 6. Uitval Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+1 niet meer in BRON HO voorkomt gedeeld door cohortgrootte (domein ho) * Opleidingsswitch Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte (domein ho) * Opleidingsswitch binnen de instelling Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) van dezelfde instelling staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte (domein ho) * Instellingsswitch Aantal unieke hoofdinschrijvingen van een opleiding (isat) dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt in een brin-isat combinatie en op 1 oktober van jaar t+1 aan een andere opleiding (isat) van een andere instelling staat ingeschreven gedeeld door cohortgrootte * =8+9 Pagina 6 van 61

7 1.2.3 Diplomarendement 10. Diploma aan instelling Aantal unieke hoofdinschrijvingen aan een opleiding van een instelling dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+nominale studieduur+1 een diploma heeft behaald aan dezelfde instelling (exclusief propedeutische diploma s) gedeeld door cohortgrootte (domein ho) * Diploma aan instelling herinschrijvers (postpropedeutisch) Aantal unieke hoofdinschrijvingen aan een opleiding van een instelling dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+1 opnieuw aan de instelling staat ingeschreven en in jaar t+nominale studieduur+1 een diploma heeft behaald aan dezelfde instelling (exclusief propedeutische diploma s) gedeeld door cohortgrootte * Diplomarendement per studiejaar Aantal unieke hoofdinschrijvingen in het hoger onderwijs dat op 1 oktober van jaar t de eerste maal in BRON HO voorkomt (domein ho) en op 1 oktober van jaar t+x (waarbij x=1-8) een diploma heeft behaald in het hoger onderwijs gedeeld door cohortgrootte (domein ho) * Nominale studieduur of benadering daarvan Opleidingssoort Opleidingsfase Opleidingsvorm Nominale studieduur Hbo Ad Voltijd 2 Hbo Ad Deeltijd 2 Hbo Bachelor Voltijd 4 Hbo Bachelor Deeltijd 4 Hbo Master Voltijd 1 of 2 Hbo Master Deeltijd 1 of 2 Wo Bachelor Voltijd 3 Wo Bachelor Deeltijd 3 Wo Master Voltijd 1 of 2 Wo Master Deeltijd 1 of Aantal diploma s 14. Aantal diploma s inclusief neveninschrijvingen en dubbele hoofdinschrijvingen Aantal inschrijvingen op 1 oktober van jaar t dat met een diploma (exclusief propedeutisch diploma) staat geregistreerd (gebaseerd op BRON HO) Opleidingsgegevens 15. Aantal opleidingen (uitgesplitst naar opleidingsvorm, bekostigingsstatus) Aantal actuele bekostigde en niet bekostigde voltijd, deeltijd en duale opleidingen (unieke brin-isat combinaties) dat per 1 oktober van jaar t in CROHO een actuele status heeft Instellingsgegevens 16. Aantal instellingen (uitgesplitst naar bekostigingsstatus) Aantal actuele bekostigde en niet-bekostigde hbo- en wo instellingen dat per 1 oktober van jaar t in CROHO een actuele status heeft. Pagina 7 van 61

8 1.2.7 Instellingsloting en opleidingsloting Bij de opleidingen met een loting zijn tot studiejaar 2017/2018 twee varianten te onderscheiden. 17. Instellingsloting in het wo en hbo (artikel 7.53 WHW) Instellingsloting komt voor in het hbo en wo. De instelling vraagt de loting aan. Indien meerdere instellingen voor eenzelfde opleiding een loting aanvragen kan een student zich echter maar bij een onderwijsinstelling voor deze opleiding aanmelden. Als de a.s. student uitloot, mag deze zich aanmelden bij een andere instelling voor dezelfde opleiding en meedoen aan de tweede loting, als er nog plaatsen over zijn. 18. Opleidingsloting in het wo (artikel 7.54 WHW) Deze vorm komt uitsluitend in het wetenschappelijk onderwijs voor. Van opleidingsloting is sprake als het aantal aanmeldingen voor een opleiding groter is dan het totaal aantal plaatsen aan alle onderwijsinstellingen voor die opleiding. Wordt de opleiding aan meerdere onderwijsinstellingen gegeven, dan wordt eerst geloot op opleidingsniveau. Na de inloting doen de studenten mee aan een vervolgloting op instellingsniveau. Dus eerst een loting voor de opleiding en in tweede instantie voor de instellingen waar deze opleiding gegeven wordt. Bron: Handleiding Loting voor het hoger onderwijs, DUO januari 2014, versie Populatie of domeinverschillen De populaties waar de inspectie mee rekent zijn: 1. Domein brin-isat. Dit betreft de populatie studenten die voor de eerste maal starten aan een opleiding van een bepaalde instelling. Zij kunnen dus een eerdere inschrijving in het hoger onderwijs hebben gehad (een voormalig switcher). 2. Domein soort ho. Dit betreft de populatie studenten die die voor de eerste maal starten aan een hbo of een wo opleiding. Switch tussen hbo en wo is mogelijk, switch binnen hbo of wo niet. 3. Domein type ho. Dit betreft de populatie studenten die voor de eerste maal starten aan een bachelor of masteropleiding. De meeste starters aan een master staan in het 1cijferHO bestand geregistreerd met een afgeronde bacheloropleiding (zogenaamde switch van bachelor naar master). In dit domein kan een student niet zijn geswitcht binnen een master of binnen een bacheloropleiding. 4. Domein ho. Dit betreft de populatie studenten die voor de eerste maal starten aan een opleiding in het hoger onderwijs. Geen enkele student heeft een switch verleden. Dit wordt ook wel de groep directe instroom 1 genoemd. De indicatoren in de paragaaf studiesucces in het hoger onderwijs met betrekking tot uitval/switch en diplomarendement in dit technisch rapport, zijn in de eerste plaats berekend over het domein ho en betreft dus directe instroom. Voor indicatoren voor de masterfase wordt gerekend op het domein type ho. Voor een aantal indicatoren is ook gekeken naar de verschillen tussen populaties. Vanaf de Staat van het Onderwijs (2016/2017) is een andere domeinkeuze gemaakt dan in de jaren daarvoor. Trends zijn met terugwerkende 1 NB directe instroom in deze context zegt niets over de timing van de aansluiting tussen voorliggen onderwijs en het hoger onderwijs. Een directe instromer kan dit direct aansluitend na diplomering van het voorliggend onderwijs instromen, maar kan dit ook na één of meerdere tussenjaren doen. Hij is dan nog steeds een directe instromer. Pagina 8 van 61

9 kracht herberekend, dus er is geen sprake van een trendbreuk. Wel zullen percentages in eerdere Staten verschillen van de percentages vanaf de Staat van het Onderwijs over 2016/2017. Wij zijn van mening dat deze keuze consistenter is bij het vergelijken van verschillen tussen groepen studenten en groepen opleidingen of instellingen. Ook kunnen hierdoor studenten niet in verschillende cohorten meegeteld worden. De domeinkeuze bij de berekening van indicatoren verschilt tussen gebruikers van het 1cijferbestand zoals OCW, VSNU, VH, CBS, verschillende onderzoeksbureaus en de inspectie en kan deels verschillen in resultaten verklaren Doorstroom versus instroom Met de term doorstroom bedoelen we de doorstroom in het hoger onderwijs vanuit een bekende afgebakende diplomapopulatie. Bijvoorbeeld de doorstroom van alle havo-gediplomeerden in 2016 in het hbo, of van alle hbo-bachelorgediplomeerden in 2016 in het wo. Doorstroompercentages vergelijken groepen die wel en die niet doorstromen. Bij doorstroom maken we een onderscheid tussen direct aansluitende doorstroom en totale doorstroom. In het eerste geval stroomt de gediplomeerde direct aansluitend door in het hoger onderwijs, zonder tussenjaar. In het tweede geval zitten er ook één of meer jaren tussen diplomering en doorstroom in het hoger onderwijs. Met instroom bedoelen we de instroom in het hoger onderwijs vanuit een niet afgebakende groep. Hierin zitten bijvoorbeeld ook studenten waarvan we de vooropleiding niet kennen en/of die direct vanuit het buitenland het hoger onderwijs instromen. Instroompercentages vergelijken groepen die het hoger onderwijs zijn ingestroomd. Bij instroom maken we onderscheid tussen directe en totale instroom. In het eerste geval bestaat de instroom alleen uit studenten die niet eerder een inschrijving in het hoger onderwijs hebben gehad, doorgaans komen zij net van het middelbaar onderwijs. In het tweede geval betreft het studenten die zowel direct als indirect, via een eerdere hoinschrijving, het hoger onderwijs instromen. De indirecte instromers zijn dus eigenlijk eerdere switchers in het hoger onderwijs. Het begrip nieuwe instroom gebruiken we bij de instroom in de masteropleidingen. Dit is de directe instroom in de masters Examenjaar/diplomajaar versus instroomjaar/inschrijvingsjaar Het examen- of diplomajaar is het jaar waarin het diploma is gehaald of het examen is afgelegd. Examenjaar 2016 betekent dat er een diploma is behaald in het studiejaar 2016/2017. Gediplomeerden die direct aansluitend naar het ho doorstromen, doen dit dan in het instroomjaar Het instroom- of inschrijvingsjaar is het jaar waarin de student begint aan de ho-opleiding. Het instroomjaar 2017 betekent dat de student op 1 oktober 2017 een inschrijving had in het hoger onderwijs en dat het jaar 2017/2018 zijn eerste collegejaar is voor die opleiding. Bij doorstroomcijfers refereren we doorgaans aan het diploma- of examenjaar, dat is dan het jaar waarvandaan we verder in de tijd kijken. Bij instroomcijfers refereren we aan het instroom- of inschrijvingsjaar. Dat is dan het jaar waarvandaan we terug in de tijd kijken. Pagina 9 van 61

10 2. Deelname aan het hoger onderwijs In de volgende paragrafen beschrijven we per onderwerp de belangrijkste bevindingen. De volgorde van onderwerpen komt overeen met de inhoudsopgave van het hoofdstuk hoger onderwijs in het boek: de Staat van het Onderwijs Daarin vindt u ook een duiding van de gegevens. 2.1 Inschrijvingen In studiejaar 2017/2018 staan meer studenten ingeschreven in het hoger onderwijs dan in 2016/2017. Op 2012 na is er in alle jaren sprake van een stijging van het aantal hoofdinschrijvingen. Met name in de Ad-programma s is de toename van het aantal inschrijvingen naar verhouding fors. Het aantal en aandeel inschrijvingen van internationale studenten neemt toe. Vooral in het wo is dit aandeel groot. Tabel Aantal hoofdinschrijvingen van Nederlandse en internationale studenten in het bekostigd hoger onderwijs naar opleidingsfase in de periode 2011/ /2019 (n 2018 = ) Ad (hbo) Nederlands Ad (hbo) internationaal Bachelor (hbo) Nederlands Bachelor (hbo) internationaal Master (hbo) Nederlands Master (hbo) internationaal Bachelor (wo) Nederlands Bachelor (wo) internationaal Master (wo) Nederlands Master (wo) internationaal Ongedeeld (hbo & wo) Nederlands Ongedeeld (hbo & wo) internationaal Totaal Nederlandse inschrijvingen Totaal internationale inschrijvingen Totaal Pagina 10 van 61

11 Tabel vervolg Ad (hbo) Nederlands Ad (hbo) internationaal Bachelor (hbo) Nederlands Bachelor (hbo) internationaal Master (hbo) Nederlands Master (hbo) internationaal Bachelor (wo) Nederlands Bachelor (wo) internationaal Master (wo) Nederlands Master (wo) internationaal Ongedeeld (hbo & wo) Nederlands Ongedeeld (hbo & wo) internationaal Totaal Nederlandse inschrijvingen Totaal internationale inschrijvingen Totaal Deeltijd hbo - experiment leeruitkomsten In het hbo kunnen deeltijd en duale opleidingen die deelnemen aan het experiment leeruitkomsten, individuele maatwerktrajecten bieden op basis van leeruitkomsten. Per 2016 kunnen opleidingen hier al dan niet aan deelnemen. Tabel Aantal hoofdinschrijvingen in het bekostigd hbo deeltijd en duale opleidingen naar deelname aan het experiment leeruitkomsten 2010/ /2019 (n 2018= ) Geen deelname Experiment start 2016 Experiment start 2017 Experiment start 2018 Totaal Niet-bekostigd ho Sinds 1 januari 2018 worden studenten van niet-bekostigde hoger onderwijsinstellingen landelijk geregistreerd, maar hiervan is (nog) geen brondata beschikbaar. Tussenstand is dat per oktober 2018 de gegevens van 61 van de 72 niet-bekostigde instellingen (nbi s) beschikbaar zijn. Op 1 oktober 2018 waren ruim studenten ingeschreven. Het overgrote deel van de studenten volgt een hbo-bacheloropleiding. Het is met de huidige gegevens nog niet te bepalen welk deel van de studenten diplomagericht onderwijs volgt, dus een Ad-, bachelor- of mastergraad wil behalen. Pagina 11 van 61

12 2.2 Instroom Directe en indirecte instroom Als we de directe en indirecte instroom samen nemen, tellen we alle studenten die aan een nieuwe opleiding in het hoger onderwijs beginnen, ongeacht of deze student al eerder in het hoger onderwijs ingeschreven stond (bijvoorbeeld vanwege studiewisseling). Hbo bachelor en master De toename van de instroom, zoals ingezet na 2015, houdt aan in hbo - en wo voltijd bacheloropleidingen. De geldt ook voor de toename van de instroom in voltijd wo-masteropleidingen. In de hbo voltijd masteropleidingen is de instroom toegenomen van 1043 studenten in 2015 naar 1508 studenten in Tabel Directe en indirecte instroom hbo bachelor naar opleidingsvorm, (n 2017= ) directe indirecte instroom instroom Totaal deeltijd duaal voltijd Tabel Directe en indirecte instroom hbo master naar opleidingsvorm, (n 2017=4.884) directe indirecte instroom instroom Totaal deeltijd Pagina 12 van 61

13 duaal voltijd Hbo associate degree In de Associate degree opleidingen (Ad), die sinds 1 januari 2018 een eigenstandige status hebben, is de instroom in 2017 in alle opleidingsvormen (voltijd, deeltijd en duaal) flink toegenomen naar 5020 studenten. Tabel Directe en indirecte instroom naar opleidingsvorm in de hbo Associate degree, in de periode 2006/ /18 (n 2017 = 5.020) Directe Indirecte instroom instroom totaal deeltijd duaal voltijd Pagina 13 van 61

14 Wo bachelor en master Tabel Directe en indirecte instroom wo bachelor naar opleidingsvorm, (n 2017=66.427) directe indirecte instroom instroom Totaal deeltijd duaal voltijd Tabel Directe en indirecte instroom wo master naar opleidingsvorm, (n 2017=50.825) deeltijd duaal directe instroom indirecte instroom Totaal Pagina 14 van 61

15 voltijd Kenmerken directe instroom bachelor Splitsen we de directe instroom uit naar vooropleiding voorafgaan aan het hoger onderwijs, dan zien we dat het aandeel mbo ers in het Ad is toegenomen van twee derde in 2007 tot ruim vier vijfde in In de hbo bachelor is het aandeel mbo ers weer iets toegenomen, evenals het aandeel vwo ers. Opvallend in de wo-bachelor is dat het aandeel vwo ers al jaren gestaag terugloopt, ten voordele van instromers met een onbekend of buitenlands diploma. Let wel: deze verhoudingen in de populatie zeggen niets over de kans om met bijvoorbeeld een vwo-diploma het wo in te stromen. Vanuit de totale groep vwo-gediplomeerden gezien kan het aandeel dat het wo instroomt toenemen, terwijl ze naar verhouding steeds meer in de minderheid geraken in het wo zelf. Zie hiervoor de paragraaf Toegankelijkheid. Tabel Percentage vooropleiding van de directe instroom studenten bachelorfase hbo en wo voltijd 2006/ /18 (n 2017 = ) overig onbekend mbo havo vwo buitenl_di p / eur overig bacc % % % % % % ,6 20,5 2,3 5, ,8 66,2 23,7 3,4 0,8 4, ,5 71,3 20,0 2,3 1,5 3, ,3 71,0 20,5 3,8 0,7 2, ,8 75,9 18,1 1,6 1,0 2,6 hbo ,8 68,3 20,2 1,1 0,8 5,8 associate degree ,3 76,5 16,6 0,9 0,6 4, ,1 77,7 15,3 1,4 1,2 4, ,2 78,7 15,8 1,2 1,1 3, ,1 82,5 12,7 1,1 1,0 2, ,2 83,5 11,4 0,6 1,4 2, ,5 85,4 10,0 0,4 1,6 2, ,5 32,2 49,0 6,8 6,0 2, ,2 31,0 49,7 6,9 6,8 2, ,4 29,9 50,9 7,1 7,2 1, ,2 30,6 49,8 7,3 8,5 1, ,8 30,3 50,5 7,1 8,8 1,5 hbo ba ,7 29,3 51,6 6,7 7,0 1, ,4 29,2 52,4 6,5 7,0 1, ,8 30,2 51,9 6,7 6,5 1, ,2 31,4 52,4 5,5 6,8 1, ,8 30,1 53,0 5,5 8,4 1, ,6 29,6 54,4 5,0 8,3 1, ,2 30,9 52,0 5,0 9,7 1,1 Pagina 15 van 61

16 wo ba ,7 0,1 0,7 87,5 8,1 0, ,5 0,2 0,5 86,1 9,9 0, ,3 0,1 0,4 86,0 9,3 0, ,6 0,1 0,5 85,8 11,0 1, ,0 0,1 0,4 84,8 12,5 1, ,4 0,1 0,4 83,0 13,2 0, ,3 0,1 0,3 81,9 13,3 1, ,3 0,1 0,3 82,8 12,6 0, ,3 0,1 0,3 80,9 13,8 0, ,1 0,1 0,3 77,7 17,1 0, ,1 0,1 0,2 74,8 18,3 0, ,0 0,1 0,2 71,7 16,7 0,3 Tabel Percentage sector van de directe instroom studenten voltijd hbo bachelor (n 2017=86.163) landbouw en taal Sectoroverstijheidszor maatschap gezond- gedrag en onderwij natuurlijk technie economi en s e k e cultuu end g pij omgevin r g % % % % % % % % ,1 2,5 18,0 9,0 37,1 13,8 4, ,8 2,3 17,5 9,1 38,7 14,3 4, ,5 2,4 17,8 9,7 39,2 13,8 4, ,0 11,9 2,4 18,3 9,1 39,6 14,4 4, ,0 11,7 2,5 18,1 9,8 38,7 15,0 4, ,0 11,1 2,4 18,4 10,1 38,9 15,0 4, ,0 10,5 2,5 19,3 10,4 37,5 15,6 4, ,0 10,3 2,6 19,4 11,1 36,7 16,1 3, ,1 10,7 2,8 20,9 9,8 36,5 15,7 3, ,0 9,1 3,0 22,6 10,5 36,3 14,7 3, ,1 9,3 3,0 23,2 10,5 36,6 13,6 3, ,1 9,2 3,1 23,2 11,0 36,4 13,1 3,8 Tabel Aantallen sector van de directe instroom studenten voltijd hbo bachelor (n 2017=86.163) landbouw en taal sectoroverstijheidszor maatschap gezond- gedrag en onderwij natuurlijk technie economi en s e k e cultuu end g pij omgevin r g n n n n n n n n Pagina 16 van 61

17 Tabel Percentage sector van de directe instroom studenten voltijd wo bachelor (n 2017=43.554) landbouw gedrag taal sectoroverstij natuurlijk heidszor maat- en gezond- en natuu technie economi rech en r k e t cultuu gend e g schappi r omgeving j % % % % % % % % % ,0 1,8 9,6 13,1 11,0 17,9 11,3 20,3 13, ,2 2,2 9,3 13,4 10,4 18,4 11,1 20,4 12, ,2 2,3 9,0 13,5 11,5 19,3 10,2 20,0 11, ,6 2,5 9,1 13,3 11,4 19,1 9,7 20,6 11, ,8 2,8 9,3 12,6 12,1 18,4 8,9 21,4 11, ,0 2,5 9,9 13,0 11,7 19,1 9,3 20,9 10, ,4 2,8 10,3 13,0 11,7 19,0 9,1 19,8 9, ,9 3,1 10,7 13,6 11,9 18,4 8,3 19,4 9, ,6 3,2 10,9 14,6 11,6 18,0 9,0 18,0 9, ,9 3,5 11,6 15,5 11,4 18,0 9,2 16,6 8, ,4 3,5 11,0 14,5 11,1 17,6 8,5 17,7 8, ,4 3,3 10,7 14,9 11,0 18,6 8,2 17,4 8,5 Tabel Aantallen sector van de directe instroom studenten voltijd wo bachelor (n 2017=43.554) landbouw gedrag en taal sectoroverstijheidszor recht maat- gezond- en natuurlijk natuu technie econo en e r k mie cultuu end g schapp omgevin r ij g n n n n n n n n n Instroom in wo master vanuit bachelor Tabel Percentage instroom vanuit bachelor hbo of wo in voltijd master wo, (n 2017=34.783) hbo Wo totaal n % n % n % , , , , , , , , ,0 Pagina 17 van 61

18 , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 Experimenten flexibele opleidingen De totale instroom in duale of deeltijd hbo-opleidingen is na eerdere daling, weer toegenomen na Sinds 2017 neemt ook de instroom toe in opleidingen die niet deelnemen aan het experiment leeruitkomsten. Tabel Totale instroom in deeltijd en duale hbo opleidingen naar deelname en startjaar aan het experiment leeruitkomsten 2010/ /2019 (n 2018=21.371) geen experimen t totaal Tabel Geïndexeerde totale instroom in deeltijd en duale hbo-opleidingen naar deelname aan het experiment leeruitkomsten, ongeacht startjaar, 2010=100 (n 2018=21.371) geen experiment experiment leeruitkomsten Doorstroom Hbo Het aandeel hbo-studenten dat direct na het behalen van het bachelor-diploma verder studeert in het wo is in het collegejaar 2017/2018 voor het vierde jaar op een rij toegenomen: 8 procent gaat door na de universiteit. Dit was ruim 6 procent in 2012/13. Tabel Opstroom na behalen van hbo-propedeuse of bachelor-diploma naar wo, (n 2016= ) Direct en Direct en Direct na uiteindelijk Direct na Totaal uiteindelijk Totaal propedeuse na bachelor na bachelor propedeuse % % n % % n Pagina 18 van 61

19 2006 2,6 3, ,3 14, ,5 2, ,3 13, ,7 3, ,6 14, ,7 3, ,7 13, ,3 3, ,4 11, ,9 3, ,3 11, ,1 3, ,4 10, ,1 3, ,8 10, ,7 2, ,9 10, ,7 3, ,1 9, , , Wo De totale doorstroom van wo-bachelorgediplomeerden naar een wo masteropleiding nam toe tot diplomajaar 2012/2013 en neemt vanaf diplomajaar 2013/2014 af. De groep studenten dat een tussenjaar neemt groeit, maar compenseert tot voor zover bekend in de data de afname van de direct aansluitende instroom niet. Van alle wo-bachelorstudenten die in het studiejaar 2015/2016 een diploma hebben behaald, begint bijna 20 procent ook na een jaar niet aan een bekostigde wo-masteropleiding in Nederland. Tabel Doorstroom naar wo master na behalen van wo-bachelor diploma, instroomjaar (n 2016=32.942)* doorstroom doorstroom geen directe naar woma naar woma totale doorstroom doorstroom na meer na 1 doorstroom naar woma naar woma dan 1 tussenjaar tussenjaar totaal % % % % % n ,2 75,5 3,3 1,0 79, ,9 76,2 3,9 1,0 81, ,6 77,5 4,0 0,9 82, ,2 76,7 5,0 1,1 82, ,8 76,9 6,0 1,2 84, ,9 76,1 7,6 1,4 85, ,8 76,6 8,1 1,4 86, ,1 75,2 8,4 1,3 84, ,8 73,7 9,3 1,2 84, ,3 11,9 81, , * populatie: gediplomeerden wo-bachelor van een collegejaar Pagina 19 van 61

20 3. Studiesucces in het hoger onderwijs 3.1 Diploma s Het gaat hier om het aantal diploma s (exclusief propedeutisch diploma) ongeacht het soort inschrijving (hoofdinschrijving of neveninschrijving). Het aantal bachelordiploma s in het hbo is toegenomen in de afgelopen vijf jaar, evenals het aandeel voltijd daarin. Tabel Behaalde diploma s in het hbo per opleidingsfase en vorm (n 2016= ) voltijd deeltijd duaal totaal associate degree bachelor master Wo Het aantal uitgereikte masterdiploma s blijft toenemen. Tabel Behaalde diploma s in het wo per opleidingsfase en vorm (n 2016 = ) voltijd deeltijd duaal totaal Pagina 20 van 61

21 bachelor master Uitval en switch Uitval Volgens onze definitie gaat het bij uitval om uitval uit het stelsel. Dit betekent dat een student een jaar na aanvang van de opleiding geen inschrijving meer heeft in BRON HO. Oftewel, de student verlaat na één jaar (tijdelijk) het hoger onderwijs of volgt een niet-bekostigde opleiding of een opleiding in het buitenland. De uitval in de voltijds hbo-bachelor tussen 1 oktober 2016 en 1 oktober 2017 is gelijk aan de uitval van het studiejaar daarvoor. In beide jaren viel 15 procent van de studenten uit gedurende het eerste studiejaar. In de hbo master daarentegen is de uitval fors toegenomen van 10 procent tot 13 procent. Dit valt des te meer op omdat de uitval uit de hbo-master het jaar daarvoor juist was afgenomen. Tabel Uitval uit hbo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding of associate degree of master, directe instroom, (n 2016 = ) geen hbo uitval uitval totaal % % N % ,7 19, , ,4 30, , ,5 23, , ,2 28, ,0 associate ,2 29, ,0 degree ,9 30, , ,7 23, , ,1 26, , ,0 26, , ,6 21, ,0 Pagina 21 van 61

22 bachelor master ,2 22, , ,4 16, , ,1 16, , ,4 14, , ,8 15, , ,6 15, , ,6 16, , ,0 15, , ,1 15, , ,9 16, , ,9 15, , ,9 15, , ,3 17, , ,6 11, , ,2 9, , ,8 13, , ,9 11, , ,3 10, , ,0 11, , ,3 11, , ,2 11, , ,0 10, , ,3 12, ,0 De uitval uit het wo is over de gehele tijdsperiode lager dan de uitval uit het hbo. In tegenstelling tot het hbo, neemt de uitval uit de wo-bachelor al drie jaar op een rij langzaam toe. Ruim 6 procent van de studenten die op 1 oktober 2016 nieuw een opleiding instroomden, zijn gedurende hun eerste jaar uitgevallen. Dit was 5,3 procent in het jaar Ook in de wo-master is de uitval, weliswaar minimaal, toegenomen van 4,9 procent naar 5,2 procent in een jaar tijd. Tabel Uitval uit wo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, directe instroom, (n 2016=83.909) wo geen uitval uitval totaal % % n % ,6 5, , ,3 5, , ,5 5, , ,9 5, , ,5 5, ,0 bachelor ,1 5, , ,6 5, , ,7 5, , ,5 5, , ,3 5, , ,9 6, , ,6 7, , ,4 7, ,0 master ,2 6, , ,3 6, , ,4 6, ,0 Pagina 22 van 61

23 ,8 5, , ,0 5, , ,5 5, , ,0 5, , ,1 4, , ,8 5, ,0 Opleidingsswitch Voor het derde jaar op rij switcht ongeveer 20 procent van de studenten die aan een nieuwe hbo-opleiding beginnen. In de hbo-master is de opleidingsswitch in het studiejaar 2016/2017 enigszins toegenomen ten opzichte van een jaar eerder. Tabel Opleidingsswitch in hbo binnen één jaar na start initiële voltijd associate degree, bachelor of master, directe instroom, (n 2016=84.901) geen hbo switch switch Totaal % % n % ,8 10, , ,8 22, , ,0 21, , ,6 19, , ,5 20, ,0 associate degree ,2 11, , ,2 15, , ,5 14, , ,9 9, , ,4 10, , ,3 10, , ,3 19, , ,1 19, , ,4 20, , ,4 20, , ,1 20, ,0 bachelor ,7 21, , ,3 22, , ,9 22, , ,1 19, , ,1 19, , ,9 20, , ,1 1, , ,9 2, , ,7 2, , ,7 2, , ,4 1, ,0 master ,0 1, , ,0 2, , ,6 1, , ,1 1, , ,0 1, , ,6 1, ,0 Pagina 23 van 61

24 Tabel Opleidingsswitch in wo binnen één jaar na start initiële voltijd wo bachelor (directe instroom) of master (nieuwe instroom), (n 2016=83.909) geen wo switch switch totaal % % n % ,9 23, , ,2 22, , ,9 23, , ,2 23, , ,6 22, ,0 bachelor ,9 22, , ,2 20, , ,1 20, , ,0 19, , ,6 19, , ,9 18, , ,8 5, , ,0 5, , ,7 5, , ,5 5, , ,7 6, ,0 master ,2 2, , ,3 2, , ,1 2, , ,1 2, , ,8 3, , ,5 3, ,0 In de wo-bachelor daalt de opleidingsswitch met horten en stoten al vanaf het studiejaar 2009/2010. In dat jaar switchte nog ongeveer 24 procent van de eerstejaars bachelorstudenten, in het studiejaar 2016/2017 is dit gedaald naar 18 procent. In de wo-master switchen er naar verhouding iets meer studenten van opleiding in het studiejaar 2016/2017 dan in het jaar daarvoor. Deze toename is echter zeer klein (van 3,2 procent naar 3,5 procent). Uitval en switch in het wo naar vooropleiding De uitval uit wo-bacheloropleidingen onder opstromers vanuit het hbo bleef de afgelopen tien jaar ongeveer gelijk. Tabel Uitval uit het wo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, naar onderwijsloopbaan, (n 2016=60.066) directe instroom wo indirecte instroom opstroom uit hbo indirecte instroom, afkomstig uit wo % % % ,4 14,3 10, ,7 14,5 9, ,5 11,7 9, ,1 12,4 9, ,5 14,1 10, ,9 15,4 11, ,4 15,4 8,7 Pagina 24 van 61

25 2013 5,3 12,7 9, ,5 11,9 9, ,7 13,0 9, ,1 13,4 9,0 Verandering van opleiding komt veel voor onder opstromers. Die stappen over vanuit het hbo naar een wo-bachelor. Het afgelopen decennium nam deze switch flink toe. Tabel Opleidingsswitch in wo binnen één jaar na start initiële voltijd bacheloropleiding, naar onderwijsloopbaan, (n 2016= ) directe instroom wo indirecte instroom opstroom uit hbo indirecte instroom, afkomstig uit wo % % % ,1 26,9 31, ,8 25,3 31, ,1 25,9 30, ,8 28,8 31, ,4 31,7 31, ,1 41,6 32, ,8 41,0 32, ,9 39,5 33, ,0 41,0 33, ,4 41,9 35, ,1 43,5 35,3 3.2 Diplomarendement Algemeen Bij de berekening van het diplomarendement in bachelor voltijd opleidingen zijn studenten die in het eerste jaar zijn uitgevallen of veranderd van instelling niet meegenomen. De studenten die na het eerste jaar een opleiding aan dezelfde instelling vervolgen noemen we herinschrijvers. Tabel Diplomarendement instelling, herinschrijvers bachelor na nominaal +1, directe instroom, cohort 2002/ /2014 (n hbo 2012=58.448; n wo 2013=31.638) hbo wo geen diploma diploma Totaal geen diploma diploma totaal % % n % % % n % ,4 66, ,0 54,2 45, , ,3 66, ,0 52,3 47, , ,5 65, ,0 51,8 48, , ,7 64, ,0 48,2 51, , ,6 63, ,0 47,3 52, , ,6 63, ,0 43,5 56, , ,9 61, ,0 35,8 64, , ,6 58, ,0 34,6 65, , ,3 58, ,0 31,7 68, , ,6 59, ,0 28,9 71, , ,5 60, ,0 27,8 72, , ,8 71, ,0 Pagina 25 van 61

26 In het wo is het diplomarendement voor het eerst in een lange reeks van jaren afgenomen. Van het cohort dat in het studiejaar 2013/2014 aan een opleiding is begonnen en vervolgens in heeft voortgezet, heeft 71,2 procent na vier jaar een bachelordiploma behaald. De instroom in studiejaar 2013/2014 was hoger dan de jaren er voor en bestond vergeleken met voorgaande jaren meer uit studenten die direct vanuit het aanleverend onderwijs instroomden dan uit indirecte instromers. Van deze groep wordt gezegd dat zij anticipeerden op het naderende studievoorschot (sociaal leenstelsel), mogelijk heeft deze anticipatie ook zijn weerslag op het diplomarendement. Hbo sekse en migratieachtergrond Mannen met een niet-westerse migratieachtergrond kennen het laagste diplomarendement, vrouwen zonder migratieachtergrond halen het vaakst een diploma. Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vijf jaar hbo bachelor, mannen en vrouwen, directe instroom, (n 2012=58.448) man vrouw hbo geen diploma diploma geen diploma diploma n % n % n % n % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,6 Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vijf jaar hbo bachelor, naar migratieachtergrond, directe instroom, (n 2012= ) niet-westerse niet-westerse westerse geen migratieachtergronachtergrond 2de achtergrond 1e migratie- migratie- migratieachtergrond generatie generatie % % % % ,1 65,0 52,9 52, ,7 67,8 52,8 53, ,0 65,2 51,6 51, ,6 64,7 49,6 51, ,2 64,8 47,0 46, ,4 65,5 45,8 45, ,6 63,7 41,2 41, ,5 62,9 38,1 41, ,6 63,2 38,4 41, ,6 62,5 40,3 41, ,6 63,9 41,3 42,1 Pagina 26 van 61

27 Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vijf jaar hbo bachelor, naar geslacht en migratieachtergrond (geen; niet-westers 2 e generatie), directe instroom, (n 2012= ) man vrouw geen migratieachtergrond niet-westerse migratieachtergrond 2e generatie geen migratieachtergrond % % % % ,7 43,0 75,7 60, ,5 42,1 75,3 59, ,4 39,4 73,8 57, ,8 37,2 73,3 55, ,5 35,3 73,9 54, ,3 32,6 72,3 48, ,6 29,3 70,2 45, ,4 29,4 70,5 45, ,0 33,5 71,0 46, ,5 33,4 72,2 48,0 niet-westerse migratieachtergrond 2e generatie Wo sekse en migratie-achtergrond Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vier jaar wo bachelor, mannen en vrouwen, directe instroom, (n 2013=31.638) man vrouw geen diploma diploma geen diploma diploma n % n % n % n % , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vier jaar wo bachelor, naar migratieachtergrond, directe instroom, (n 2013=31.638) geen migratieachtergrond westerse migratieachtergrond niet-westerse migratieachtergrond 2e generatie niet-westerse migratieachtergrond 1e generatie % % % % ,6 49,7 31,7 36, ,4 52,7 36,1 39, ,6 54,3 36,8 38, ,9 56,8 43,1 44, ,7 59,5 41,1 42, ,5 63,8 46,1 43, ,4 69,7 54,6 53, ,8 70,1 57,0 53,1 Pagina 27 van 61

28 ,8 71,8 58,5 58, ,5 73,9 63,9 62, ,4 75,4 63,6 66, ,2 76,1 63,1 62,7 Tabel Diploma aan instelling herinschrijvers na vier jaar wo bachelor, naar geslacht en migratieachtergrond (geen; niet-westers 2 e generatie), directe instroom, (n 2013 = ) man vrouw geen migratieachtergrond niet-westerse migratieachtergrond 2e generatie geen migratieachtergrond % % % % ,5 27,1 61,0 44, ,2 27,4 61,2 44, ,0 34,1 63,8 50, ,9 31,6 65,3 48, ,2 37,2 67,5 53, ,6 45,0 74,9 62, ,4 46,3 75,6 65, ,2 49,0 77,8 65, ,0 56,7 79,8 70, ,3 54,0 80,5 72, ,7 53,5 79,5 70,4 niet-westerse migratieachtergrond 2e generatie 3.3 Arbeidsmarkt Hbo De cijfers zijn gebaseerd op de HBO-monitor (ROA) In de HBO-monitor zijn zowel bachelor- als master-schoolverlaters bevraagd. Alleen afgestudeerden die zich aanbieden op de arbeidsmarkt zijn meegenomen. Bij de bepaling van deze beroepsbevolking zijn studenten met een bijbaan buiten beschouwing gelaten. Met ingang van 2015 heeft het CBS besloten om zijn nationale statistieken te gaan baseren op de definitie van de beroepsbevolking zoals die is opgesteld volgens de richtlijnen van de International Labour Organisation (ILO). In de HBO-monitor is de definiëring daar op aangepast. De nieuwe definitie houdt in dat afgestudeerden die minimaal 1 uur werkzaam zijn tot de beroepsbevolking behoren. Bij deze jaarlijkse onderzoeken worden de afgestudeerden ongeveer anderhalf jaar na het behalen van het diploma benaderd. De jaartallen in de grafieken verwijzen naar het studiejaar waarin het diploma behaald is. Onder afgestudeerden van voltijdopleidingen in het hbo is de werkloosheid na anderhalf jaar gehalveerd naar 3,5 procent. Het percentage hbo-afgestudeerden Pagina 28 van 61

29 voltijd met een functie op niveau is de afgelopen vijf jaar toegenomen naar 80 procent. Tabel Baankans voor hbo-voltijd afgestudeerden 2011/ /16 anderhalf jaar later, naar afstudeerjaar 2011/ / / / /16 werkloos (%) 7,9 7,2 5,9 5 3,5 functie tenminste op niveau opleiding (%) Bron: HBO-monitor, 2018 Wo Nationale alumni enquête (VSNU). Onderstaande percentages hebben betrekking op alle afgestudeerden in de tweejaarlijkse enquête (voltijds en deeltijds master-afgestudeerden). Verder wordt, in tegenstelling tot HBO-monitor, voor het werkloosheidscijfer uitgegaan van minimaal 12 uur werkzaam zijn in de week. Werkloosheid van afgestudeerde academici is in de afgelopen jaren afgenomen. 83 procent werkt op academisch niveau. Tabel Baankans voor wo-master afstudeerders anderhalf jaar later, naar enquêtejaar werkloos (%) 5,4 7,9 10,3 7 5,5 functie tenminste op niveau opleiding (%) 80,6 83,3 82,7 83,4 82,8 Bron: Nationale alumni enquête, 2018 Pagina 29 van 61

30 4. Kwaliteit en studieklimaat 4.1 Kwaliteitsoordelen De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) beoordeelde in 2018 de kwaliteit van 508 bestaande opleidingen van zowel bekostigde als nietbekostigde instellingen (NVAO, 2019). Het aantal beoordelingen lag hoger dan in voorgaande jaren. Er zijn enkele grote clusters beoordeeld, waaronder economie in het wo en economie en de lerarenopleidingen in het hbo. Tien hbo-opleidingen en tien wo-opleidingen kregen een herstelopdracht. De opleidingen hebben maximaal twee jaar om te herstellen. Het aantal bestaande opleidingen met een herstelopdracht is voor het derde jaar op rij beperkt. Twee opleidingen toonden in 2018 aan dat eerdere geconstateerde tekortkomingen zijn hersteld. Tabel Oordelen over bestaande opleidingen hbo door de NVAO in de periode Hbo Positief Aanvraag ingetrokken Herstelperiode Totaal Bron: NVAO, 2019 Tabel Oordelen over bestaande opleidingen wo door de NVAO in de periode Wo Positief Aanvraag ingetrokken Herstelperiode Totaal Bron: NVAO, 2019 NVAO (2019). Jaarcijfers 2018 NVAO. Den Haag: Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO). 8_cijfers.pdf 4.2 Tevredenheid studenten Nb: per 2017 zijn er wijzigingen in de respons en vraagstelling (zie Databronnen). Tevredenheid studenten 84% studenten van de wo-studenten is (zeer) tevreden over de voltijd bachelor opleiding. In het hbo ligt dit een stuk lager: 73% in Tabel Percentage studenten dat (on)tevreden is over de voltijd bacheloropleiding in het algemeen, hbo en wo, (n 2018= ) hbo wo (zeer) ontevreden neutraal (zeer) tevred en Respons (zeer) ontevreden neutraal (zeer) tevreden Respons Pagina 30 van 61

31 % % % n % % % n ,6 24,2 68, ,6 15,4 80, ,4 22,7 69, ,5 14,1 81, ,9 21,0 73, ,3 12,8 83, ,7 19,9 75, ,5 12,5 85, ,8 19,5 75, ,7 12,1 85, ,3 20,9 72, ,2 12,8 84, Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2018 Tevredenheid naar soort, opleidingsfase en opleidingsvorm De tevredenheid in de deeltijd associate degree is afgenomen tussen 2017 (70 procent) en 2018 (63 procent). De tevredenheid in de deeltijd master in het wo is afgenomen tussen 2017 (87 procent) en 2018 (80 procent). Tabel Percentage studenten dat (zeer) tevreden is over de opleiding in het algemeen, hbo en wo, naar opleidingsfase en opleidingsvorm, (n 2018= ) hbo wo (zeer) tevreden respondenten (zeer) tevreden % n % n respondenten voltijd deeltijd associate degree bachelor master associate degree bachelor master , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,0 868 Pagina 31 van 61

32 , , , , , ,4 825 Bron: NSE; studiekeuze123, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, Meldingen vertrouwensinspecteur Problemen in of rond de instelling op het gebied van seksuele intimidatie en seksueel misbruik, psychisch en fysiek geweld en discriminatie en radicalisering kunnen worden gemeld aan de vertrouwensinspecteur van de Inspectie van het Onderwijs. In een aantal gevallen geldt een overlegplicht met de vertrouwensinspecteur. In het hoger onderwijs gaat het in verhouding tot de andere sectoren om een gering aantal meldingen. Om deze reden is het niet mogelijk om valide uitspraken te doen over een toe- en/of afname van het aantal meldingen. Tabel Aantal meldingen vertrouwensinspectie voor het Hoger Onderwijs in de periode 2015/ /2018 Meldingen Schooljaar Seksueel misbruik SM door met taken belaste personen Seksuele intimidatie SI door met taken belaste personen Psychisch geweld Fysiek geweld Discriminatie Radicalisering overig Totaal 2015/ (0%) / (0%) 2 1 (50%) 6 (50%) / (100%) 6 3 (50%) 6 (33,3%) *tussen haakjes het percentage pesten ten opzichte van alle meldingen psychisch geweld. Zie verder het factsheet meldingen vertrouwensinspecteurs op Pagina 32 van 61

33 5. Toegankelijkheid Zie ook de In en doorstroommonitor (Inspectie van het Onderwijs, 2018): n--en-doorstroommonitor Doorstroom vanuit mbo, havo en vwo Figuur Percentage totale en direct aansluitende doorstroom mbo 4, havo en vwo naar hbo en wo, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% totaal vwo - wo totaal havo - hbo totaal mbo4 - hbo totaal vwo - hbo direct aansluitend vwo - wo direct aansluitend havo - hbo direct aansluitend mbo4 - hbo direct aansluitend vwo - hbo De totale doorstroom van mbo 4-gediplomeerden in het hbo is toegenomen. Van het cohort dat in 2015/2016 het mbo 4-diploma heeft behaald, is 42,4 procent direct aansluitend of na een tussenjaar het hbo ingestroomd. De doorstroom van havo naar hbo stagneert. Gegeven de eerdere constatering dat het aantal havo-gediplomeerden is afgenomen, stromen er absoluut gezien minder havisten het hbo in dan voorheen. Dit geldt niet voor de absolute instroom van mbo 4- en vwo-gediplomeerden. Vwo-gediplomeerden stromen naar verhouding steeds minder vaak door naar het hbo. Daar staat tegenover dat de vwo-doorstroom naar het wo toeneemt. De totale doorstroom van het vwo naar het hoger onderwijs (hbo en wo samen) is al jaren op een rij stabiel rond de 96 procent (niet in deze figuur, samenvoeging van de lijnen totaal vwo-wo en totaal vwo-hbo). Figuur Percentage mbo 4, havo en vwo naar hbo en wo na een tussenjaar, Pagina 33 van 61

34 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% havo mbo-4 vwo Toelichting: De figuur geeft het aandeel leerlingen vo (havo, vwo) en studenten mbo 4 weer dat een tussenjaar neemt na het behalen van een diploma in het examen/diplomajaar. Na een dip in 2013/2014 neemt het percentage gediplomeerden dat na een tussenjaar het ho instroomt weer toe. De sterke afname in 2013/2014 is waarschijnlijk de anticipatie op het studievoorschot. Instromers in 2013/2014 waren het studievoorschot voor, wat financieel voordeliger was dan een jaar later in te stromen. Vwo-gediplomeerden (13 procent) nemen naar verhouding vaker een tussenjaar dan havisten (11 procent) en mbo 4-gediplomeerden (7 procent). Dit geldt overigens niet voor vwo-gediplomeerden die het hbo instromen. 5.2 Aantal bacheloropleidingen met selectie Een mbo 4-, havo- of vwo-diploma en het juiste vakkenpakket is tegenwoordig niet altijd meer voldoende om de geambieerde opleiding in het hbo of wo in te stromen. Veel opleidingen selecteren of stellen aanvullende eisen aan de aspirant-student. Aantal numerus fixus opleidingen Opleidingen met een numerus fixus zijn opleidingen die tot het studiejaar 2017/2018 een systeem van centrale loting kenden omdat het aantal beschikbare plaatsen beperkt was. Vanaf het collegejaar 2017/2018 is de decentrale selectie ingevoerd en daarmee de loting afgeschaft. Opleidingen bepalen voortaan zelf hoe zij de selectieprocedure vormgeven, zolang selectie plaatsvindt op basis van minimaal twee criteria. Deze beleidsmaatregel heeft flinke gevolgen gehad voor de opleidingen en studenten in het hoger onderwijs. Een paar daarvan zijn bijvoorbeeld dat de aanmelddatum voor studenten naar voren is geschoven, dat opleidingen een complete toelatingsprocedure moeten inrichten met bijbehorende selectie-instrumenten en dat plaatsing niet meer afhankelijk is van het eindexamencijfer en loting. Pagina 34 van 61

35 Tabel Aantal en percentage voltijd bacheloropleidingen met numerus fixus in hbo en wo, in de periode 2009/ /2019 (n 2018= 1.375) hbo wo n % van opleidingen n % van opleidingen 2009/ ,7 37 8,6 2010/ ,3 42 9,7 2011/ , ,5 2012/ , ,7 2013/ , ,4 2014/ , ,2 2015/ , ,4 2016/ , ,2 2017/ ,8 42 9,8 2018/ , ,1 Bron: Croho/studiekeuze123 In 2018 zijn er in totaal 951 voltijd bacheloropleidingen in het hbo, daarvan hebben er 48 een numerus fixus. Dit is 5 procent van het aantal opleidingen. Voor het wo gaat het in 2018 om 424 voltijd bacheloropleidingen waarvan er 42 een numerus fixus kennen. Dit betreft 11 procent van het aantal opleidingen. De daling van het aantal fixusopleidingen die we in 2016 en 2017 zagen heeft zich in 2018 niet verder doorgezet. Zowel voor hbo als wo is er sprake van een geringe toename van het aantal opleidingen met een numerus fixus. In de vorige Staat van het Onderwijs is aangegeven dat de daling van het aantal opleidingen met een fixus tussen 2016 en 2017 vermoedelijk komt door het afschaffen van de centrale loting in 2017 en het daarmee samengaande vervroegen van de landelijke aanmelddatum. Ook is het zo dat in de praktijk een aantal opleidingen de drempel van het aantal beschikbare studentplaatsen niet overschreed. Numerus fixus per sector Opvallend is dat in het studiejaar 2018/19 weer sprake van een toename van het aantal wo-techniekopleidingen met een fixus is. In verschillende sectoren selecteren nu minder hbo-opleidingen dan enkele jaren terug. Tabel Aantal voltijd bachelor opleidingen in het hbo met een fixus naar sector, landbouw gedrag Sector taal en gezondheidszor maat- & - onderwij technie economi en natuurlijk oversti s k e cultuu e g schappi jgend r omgeving j Pagina 35 van 61

36 Tabel Aantal voltijd bachelor opleidingen in het wo met een fixus naar sector, Sect landbou gedra Gezond taal orover nat. maat- w & g & onderw natu techni - econo rec en ijs ur ek heidszo mie ht cultu stijg omgevi schap rg ur end ng pij Aantal bachelor opleidingen met aanvullende eisen naar sector Bacheloropleidingen met aanvullende eisen komen alleen voor in het hbo. Dit betreft opleidingen die hun studenten selecteren voor de specifieke inhoud van de opleiding. Voorbeelden zijn muziekopleidingen of opleidingen waar fysiek uithoudingsvermogen voor nodig is, zoals de opleiding tot docent lichamelijke opvoeding. Het aantal hbo-opleidingen met aanvullende eisen is de laatste tien jaren min of meer stabiel en schommelt tussen de 110 en 120 opleidingen. Dit is bijna 13 procent van alle voltijd hbo-bacheloropleidingen. Figuur Aantal voltijd bacheloropleidingen met aanvullende eisen in hbo naar sector (linkeras) en totaal (rechteras), onderwijs gezondheid gedrag en maatschappij totaal techniek economie taal en cultuur Bron: CROHO/Studiekeuze123 De sector onderwijs en de sector taal en cultuur hebben naar aantal de meeste opleidingen met aanvullende eisen. Pagina 36 van 61

37 De sector landbouw kent als enige sector in het hbo geen opleidingen met aanvullende eisen. Ook zijn er geen sectoroverstijgende opleidingen in het hbo met aanvullend eisen. 5.3 Aantal masteropleidingen met selectie Aantal master opleidingen met aanvullende eisen Figuur 9.1 Percentage wo-masteropleidingen met aanvullende eisen verschillend gedefinieerd 2, inclusief en exclusief researchmasters, % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 41% 30% 49% 39% inclusief Researchmaster exclusief Researchmaster 20% 10% 12% 10% 0% beperkte capaciteit aanvullende eis alle groepen aanvullende eis tenminste één groep Bron: Inventarisatie selecterende masters, Inspectie van het Onderwijs Ongeveer 12 procent van de masteropleidingen aan de Nederlandse universiteiten heeft een beperkte capaciteit en stelt daarom aanvullende eisen. Voor de aspirant-student bestaat de kans op afwijzing bij gelijke geschiktheid ook als het bachelorgediplomeerden van de eigen instelling betreft. Dat is 10 procent zonder de researchmasters. Respectievelijk 40 en 30 procent van de masteropleidingen met en zonder researchmaster stelt aanvullende eisen aan alle aspirant-studenten. Bijna de helft van alle masteropleidingen stelt aanvullende eisen aan ten minste één groep studenten, doorgaans die van een andere instelling. Dit is bijna 40 procent als de researchmaster niet wordt meegeteld. 2 Zie voor een nadere uitleg van de verschillende definities het rapport De master van joúw keuze, Ivho, Pagina 37 van 61

38 Figuur 9.5 Aantal wo-masteropleidingen met aanvullende eisen aan alle asprirantstudenten in 2016 en % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 33% 41% 21% 30% aanvullende eis alle groepen 2016 (n=691) aanvullende eis alle groepen 2017 (n=689) 10% 0% inclusief Researchmaster exclusief Researchmaster Bron: Inventarisatie selecterende masters, Inspectie van het Onderwijs Vergelijken we de twee jaren waarover we informatie hebben over selectie in de masteropleidingen, dan stelt ruim 41 procent van de masteropleidingen in het studiejaar 2017/2018 aanvullende eisen aan alle aspirant-studenten, dat was 30 procent in Zonder researchmasters zijn deze percentages 32 procent voor 2017 en 20 procent voor De selectie is volgens deze definitie in 2017 toegenomen vergeleken met Pagina 38 van 61

39 6. Bestuur en naleving 6.1 Instellingen en opleidingsaanbod Aantal instellingen Ten opzichte van de stand van zaken op 1 oktober 2017 is er in het rapportagejaar één niet-bekostigde hbo-instelling en één bekostigde hboinstelling minder. De niet-bekostigde wo-instellingen zijn in aantal gelijk gebleven vergeleken met 1 oktober Tabel Aantal instellingen in het hoger onderwijs op 1 oktober 2018 (n=126) Hbo Wo Niet-bekostigde instellingen 68 4 Bekostigde instellingen Totaal Aantal opleidingen Hbo Het aantal opleidingen in het hbo op bekostigde instellingen neemt af, en neemt toe op de niet-bekostigde instellingen. De afname heeft mogelijk ook te maken met recente conversies in de hbo-sectoren Techniek in 2015 en Economie in Daarbij zijn opleidingen samengevoegd. In 2018 is het aantal opleidingen ad, ba en ma in het bekostigde hbo weer gegroeid. Figuur Aantal hbo-opleidingen per type onderwijs en bekostiging, studiejaar 2013/ / Aantal opleidingen hbo (voltijd&deeltijd/duaal) ma ba ad / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /19 opleiding niet bekostigd opleiding bekostigd opleiding niet bekostigd Opleiding bekostigd Instelling niet bekostigd instelling wel bekostigd Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2018 Pagina 39 van 61

40 Wo Het aantal opleidingen op niet-bekostigde instellingen blijft stabiel, bij de bekostigde opleidingen is het aantal masteropleidingen toegenomen. Figuur Aantal wo opleidingen per type onderwijs en bekostiging, studiejaar 2013/ / Aantal opleidingen wo (voltijd&deeltijd/duaal ma ba / / / / / / / / / / / / / / / / / /19 wo wo wo opleiding niet bekostigd opleiding niet bekostigd opleiding bekostigd instelling niet bekostigd instelling wel bekostigd Bron: CROHO; DUO, bewerkingen Inspectie van het Onderwijs, 2018 Taal van de opleiding Deze tellingen volgen uit opgave van de Vereniging Hogescholen (VH) en VSNU (Vereniging van universiteiten) over Tabel Percentage taal van de opleiding in bekostigd hoger onderwijs naar onderwijstype, 2017 (n=2.196) Hbo Wo NL EN NL+EN anders NL EN NL+EN % % % % % % % Ad 97,6 0,8 1,6 0,0 Ba 81,8 5,1 13,0 0,1 65,3 23,2 11,6 Master* 67,1 23,6 9,3 0,0 15,2 74,0 10,8 *wo master: exclusief post-master Bron: opgave VSNU [18_145 Taal opleidingen_vsnu.xlsx] en VH [Talen Na check door hogescholen.xlsx], 2017 Pagina 40 van 61

41 6.2 Klachtmeldingen De inspectie ontvangt jaarlijks een beperkt aantal klachtmeldingen over het hoger onderwijs. In 2018 ging het om 138 klachtmeldingen, een toename ten opzichte van het voorgaande jaar toen er 101 klachtmeldingen binnenkwamen. Net als voorheen gaat het merendeel van de klachtmeldingen (bijna driekwart) over het bekostigd hbo. Daarnaast heeft 17 procent betrekking op het nietbekostigd hoger onderwijs en 9 procent op bekostigde universiteiten. Klachtmeldingen gingen met name over tentamens. In iets mindere mate hadden ze betrekking op de kwaliteit, onderwijsprogramma en docenten. Tabel Klachtmeldingen over HO in 2018 naar onderwijssoort Aantal klachtmeldingen % klachtmeldingen Bekostigd hbo Bekostigd wo 12 9 Niet bekostigd ho Totaal Tabel Aantal klachtmeldingen over het ho naar onderwijssoort, Bekostigd hbo Bekostigd wo Niet bekostigd ho Totaal Tabel Aantal ho-instellingen waarover klachtmeldingen zijn ontvangen naar onderwijssoort Bekostigd hbo 19 Bekostigd wo 9 Niet bekostigd ho 13 Totaal 41 aantal instellingen Tabel Verdeling van het aantal onderwerpen waarover klachtmeldingen zijn ontvangen naar onderwijssector (één klachtmelding kan over meerdere onderwerpen gaan) Bekostigd hbo Bekostigd wo Niet bekostigd ho Totaal Collegegeld/financiële zaken Kwaliteit/onderwijsprogramma/ docenten Onderwijs- en examenregeling Organisatie Stages/onderzoek/excursies Studiebegeleiding Studieklimaat Tentamens Toelating Totaal Pagina 41 van 61

42 6.3 Niet-bekostigde instellingen Nbi s leggen jaarlijks verantwoording af aan de minister met een verslag van werkzaamheden. Uit nadere analyse van de verslagen in 2017 volgt dat een deel van de nbi s aangeeft de nationale studenten-enquête (NSE) te gebruiken voor studentenevaluatie en dat ook andere instrumenten worden benut. Tabel Studentenevaluatie in verslagen van werkzaamheden nbi (n=60) Aantal instellingen dat gebruik maakt van studentevaluatieinstrumenten n % NSE NSE en eigen evaluatiesysteem 5 8 Alleen eigen evaluatiesysteem Anders of niet geëxpliciteerd 8 13 Totaal Bron: Verslagen van werkzaamheden nbi Tabel Aantal verslagen van werkzaamheden nbi waarin onderstaande onderwerpen aan de orde komen meerdere onderwerpen mogelijk (n=60) Aantal instellingen dat informatie geeft over N % Versterking academische houding studenten Verbeteren afstudeerproces door betere begeleiding/toetsing Internationalisering Bron: Verslagen van werkzaamheden nbi Pagina 42 van 61

43 7. Internationalisering 7.1 Instroom internationale studenten De nieuwe instroom (domein = typeho) van internationale studenten neemt toe de laatste jaren. Deze toename zien we met name in de masterfase, maar ook in wo-bacheloropleidingen stromen steeds meer internationale studenten in. In de bachelor betreft dit voornamelijk EER-studenten (studenten uit landen behorend tot de Europese economische ruimte). Tabel Aandeel instroom internationale studenten per opleidingstype (bama) en opleidingssoort (hbo-wo) voltijd, nieuwe instroom, 2007/ /18 (n 2017 = ) Hbo Wo Ba Ma Nederla ndse instroo m internatio nale instroom EER internati onale instroom niet-eer Totaal Nederla ndse instroom internati onale instroom EER internati onale instroo m niet- EER Tota al % % % % % % % % ,1 5,9 1,9 100,0 92,2 6,7 1,1 100, ,6 6,5 1,9 100,0 91,1 7,5 1,4 100, ,6 6,4 2,0 100,0 91,1 7,6 1,3 100, ,8 6,3 1,9 100,0 90,5 8,1 1,4 100, ,6 6,5 1,9 100,0 89,2 9,2 1,6 100, ,9 6,4 1,7 100,0 88,0 10,0 2,0 100, ,6 5,7 1,7 100,0 88,4 9,6 2,0 100, ,7 5,6 1,7 100,0 87,1 10,5 2,4 100, ,6 6,3 2,1 100,0 84,5 12,3 3,2 100, ,8 6,1 2,1 100,0 81,7 14,6 3,7 100, ,3 6,2 2,5 100,0 79,9 15,4 4,7 100, ,3 24,6 15,0 100,0 84,5 8,3 7,2 100, ,0 27,0 16,1 100,0 83,0 9,5 7,5 100, ,2 31,1 15,7 100,0 82,1 10,5 7,4 100, ,6 33,7 14,7 100,0 80,2 12,1 7,7 100, ,4 35,2 14,3 100,0 78,6 13,5 7,9 100, ,6 36,4 17,0 100,0 79,6 13,2 7,2 100, ,2 35,9 14,9 100,0 78,4 14,0 7,6 100, ,7 37,5 15,8 100,0 76,8 15,1 8,1 100, ,9 41,8 23,3 100,0 74,4 16,0 9,6 100, ,0 41,4 19,7 100,0 71,7 18,1 10,2 100, 0 Pagina 43 van 61

44 ,5 40,9 27,6 100,0 71,3 18,4 10,3 100, 0 Van de internationale wo- instroom zijn hieronder de meest voorkomende nationaliteiten vanuit de EER-landen en buiten de EER-landen weergegeven. Binnen de EER-landen komt de grootse groep uit Duitsland. In de masterfase komen ook veel studenten uit Zuid-Europa (Italië, Spanje, Griekenland). Buiten de EER-landen bestaat de instroom uit verschillende landen, de grootste groepen komen uit China en India. Figuur Top 10 nationaliteiten internationale nieuwe instroom wo studenten, naar EER en bachelor/master wo 2017 WO bachelor voltijds - EER WO bachelor voltijds - niet-eer Griekenland 3% Finland 3% Spanje 3% Bulgarije 4% Roemenie 5% Frankrijk 6% Overig 19% GB 6% Belgie 7% Italie 8% Duitsland 36% overig 39% Vietnam 3% Suriname 3% Syrië 4% Rusland 4% China 18% Turkije 5% VS 7% India 6% Indonesië 6% Z-Korea 5% Wo master voltijds EER WO master voltijds niet-eer Bulgarije 3% Polen 3% Roemenië 3% Frankrijk 4% België 5% overig 18% overig China Duitsland 29% 26% 28% Spanje 7% GB 8% Griekenland 10% Italië 11% Zwitserland 2% Colombia 2% Taiwan 2% Rusland 3% Mexico 3% VS 7% Turkije 4% Indonesië 7% India 15% Instroom internationale master studenten in sectoren Aan wo-masteropleidingen starten naar verhouding de meeste internationale studenten in de sectoren landbouw en natuurlijke omgeving, techniek en Pagina 44 van 61

45 economie. Het gaat om ruim een derde tot bijna de helft van de nieuwe studenten in deze sectoren. Wo-masteropleidingen in de sectoren onderwijs en gezondheidszorg hebben een relatieve kleine internationale instroom. Tabel Nieuwe internationale instroom in voltijd master wo, naar sector, (n 2017=46.081) Nederlandse Internationale instroom instroom Totaal % % n % ,7 33, , ,6 34, ,0 sectoroverstijgend ,3 50, , ,6 52, , ,8 56, , ,3 53, , ,2 3, , ,6 4, ,0 onderwijs ,4 2, , ,2 3, , ,4 3, , ,0 5, , ,3 40, ,0 landbouw en natuurlijke omgeving natuur techniek gezondheidszorg ,8 40, , ,9 38, , ,9 41, , ,9 47, , ,9 43, , ,1 21, , ,0 23, , ,2 22, , ,2 23, , ,8 27, , ,2 26, , ,5 25, , ,8 26, , ,7 31, , ,9 33, , ,9 35, , ,9 35, , ,9 7, , ,8 8, , ,0 9, , ,3 9, , ,1 13, , ,1 12, ,0 Tabel vervolg Nederlandse instroom Internationale instroom Totaal % % n % Pagina 45 van 61

46 economie recht gedrag en maatschappij taal en cultuur Totaal ,5 31, , ,0 32, , ,4 31, , ,8 34, , ,4 35, , ,5 35, , ,7 15, , ,1 18, , ,0 21, , ,9 24, , ,5 25, , ,4 26, , ,4 15, , ,9 17, , ,1 18, , ,9 21, , ,7 23, , ,4 25, , ,6 18, , ,0 20, , ,3 22, , ,8 26, , ,1 28, , ,5 30, , ,6 20, , ,4 21, , ,8 23, , ,4 25, , ,7 28, , ,3 28, ,0 De nieuwe instroom in voltijd hbo-masteropleidingen is met nog geen studenten in 2017 klein. Twee derde van de nieuwe instroom in hbomasteropleidingen is internationaal. Het bekostigde hbo-masteraanbod bestaat voor een aanzienlijk deel uit kunstopleidingen (sector taal & cultuur). Tabel Nieuwe internationale instroom in voltijd master hbo, naar sector, Nederlandse internationale instroom instroom Totaal n % n % n % , , , , , ,0 taal en , , ,0 cultuur , , , , , , , , , ,5 1 0, , ,0 0 0, ,0 overige ,5 13 4, ,0 sectoren , , , ,2 21 9, , , , ,0 Totaal , , ,0 Pagina 46 van 61

47 , , , , , , , , , , , , , , ,0 7.2 Internationalisering opleidingen De nieuwe instroom van bachelor en master-opleidingen (domein=brin-isat) is gecategoriseerd naar het aandeel internationale studenten (0-10 procent; procent; procent). Vervolgens is de verdeling bepaald van de instromende studenten naar de mate van internationalisering van de studie. Dit is gedaan voor opeenvolgende instroomcohorten. In het hbo stromen de meeste bachelorstudenten in opleidingen met minder dan 10 procent internationale studenten, en dit is grotendeels hetzelfde gebleven over de tijd. In de hbo-master is dit zeker niet het geval: meer dan de helft van de studenten start in 2017 in een opleiding met meer dan 70 procent internationale instroom. Tabel Verdeling percentage instromende voltijd wo-bachelor- en masterstudenten naar mate van internationalisering opleiding in 2003 en 2017 (n 2017 wo-bachelor = , wo-master =49.473) wo ba wo ma 0-10% 10-20% 20-30% 30-40% 40-50% 50-60% 60-70% 70-80% 80-90% % Totaal ,5 3,0 1,7 1,8 1,0 0,6 0,2 0,0 0,0 0,0 100, ,7 5,9 1,0 2,0 1,8 0,8 1,9 0,6 0,2 0,0 100, ,4 4,7 5,4 2,1 2,4 3,4 1,4 2,5 0,7 0,0 100, ,3 9,6 5,9 10,0 5,7 4,4 1,9 3,2 2,0 0,0 100, ,6 16,1 6,8 6,9 4,5 3,2 1,8 2,7 0,7 0,6 100, ,1 20,1 8,1 5,1 3,7 3,4 1,9 1,7 0,5 0,4 100, ,1 17,6 10,9 11,7 5,7 3,5 3,6 1,2 1,3 0,3 100, ,6 13,4 17,1 17,3 8,6 6,9 4,5 2,4 1,6 0,6 100,0 Stroomde in 2003 nog 92 procent van de wo-bachelorstudenten in een opleiding met minder dan 10 procent internationale studenten; in 2017 geldt dit voor 57 procent van de studenten. In de master begint nog maar 28% van de studenten in een opleiding met minder dan 10 procent internationale studenten, in 2003 was dit nog 55 procent. Er is geen toename van studenten in opleidingen met zeer veel internationale instroom (zeg meer dan 70 procent), wel in het aandeel studenten dat instroomt in opleidingen met procent internationale instroom. In de wo-master is de internationalisering groter dan in de bachelor. Bepaald is de samenstelling van de nieuwe instroom van de afzonderlijke bachelorstudies en de nieuwe instroom in de afzonderlijke masterstudies wo (domein=brinisat). Aanvullend is een onderscheid gemaakt tussen internationale studenten van binnen en buiten de EER-landen. In de loop der tijd zijn opleidingen internationaler geworden. Het meest internationaal van samenstelling zijn de masteropleidingen. Wo-bacheloropleidingen zijn tussen 2007 en 2017 meer geïnternationaliseerd. Masteropleidingen hebben een groter aandeel studenten van buiten de EER-landen. Figuur Samenstelling instroom (instroom NL, EER, buiten EER) van wo ba en ma opleidingen 2007; 2017 Pagina 47 van 61

48 Toelichting bij figuur: 6.2.1: Elk bolletje vertegenwoordigt een opleiding in het wo. Hoe groter het bolletje hoe meer studenten in de opleiding instromen. De positie van het bolletje in de driehoek geeft de samenstelling weer van de internationale instroom: een opleiding helemaal in de linkerhoek heeft alleen Nederlandse instroom; een opleiding in de rechterhoek heeft 100 procent internationale instroom van buiten de EER; een opleiding helemaal bovenin heeft 100 procent EER-instroom. Daar tussenin: hoe meer een opleiding richting deze hoeken ligt, hoe groter het aandeel van de instroom naar herkomst. Drie kleurcontrasten zijn onderscheiden: rood als aandeel internationaal minder dan 20%; groen als internationale instroom tenminste 20 procent, waarvan meer studenten van binnen de EER dan buiten de EER; blauw tenminste 20 procent internationaal, waarvan meer studenten van buiten de EER dan binnen de EER. Pagina 48 van 61

49 Figuur Samenstelling instroom (instroom NL, EER, buiten EER) van wo ma opleidingen 2007; 2017 per sector Pagina 49 van 61