Profielwerkstuk Nederlands Vuurwerk

Transcriptie

1 Profielwerkstuk Nederlands Vuurwerk Profielwerkstuk door een scholier 5792 woorden 17 augustus ,5 43 keer beoordeeld Vak Nederlands Wat is vuurwerk? Voor een verbranding zijn drie zaken nodig. Nodig zijn een brandstof, zuurstof en de juiste onstekingstemperatuur.dit is ook weer te geven in een driehoek. Als een van de drie zaken in de driehoek ontbreekt, kan er geen verbranding plaats vinden. Bijna 20 procent van de lucht bestaat uit zuurstof. Bij een gewoon vuur wordt de zuurstof uit de lucht verbruikt. Zou je bijvoorbeeld over een kampvuur een laken doen dan zou het van zelf doven. Het vuur doofd doordat je het afsluit van de lucht en dus ook van de zuustof, in feite neem je dus een van de drie noodzakelijke dingen uit de driehoek weg en zal er geen verbranding kunnen plaatsvinden. Bij vuurwerk zit er in het sas(1) zelf al zuurstof. Deze zuurstof zit opgeslagen in een oxydator(2). Doordat het sas zelf zuustof bevat kan het in gesloten ruimtes ontbranden. Niet iedere stof die zuurstof in de moleculen heeft staat deze gemakkelijk af. Kijk bijvoorbeeld naar water. Water heeft zuurstof in zich, maar toch is het geen geschikte oxydator, integendeel het is zelfs de grootste vijand van vuurwerk. Een oxydator hoeft dus niet alleen zuurstof te bevatten, het moet die zuurstof ook gemakkelijk af kunnen staan. Een van de belangrijkste sassen in de vuurwerkerij is buskruit. Buskruit bestaat uit drie verschillende stoffen. Kaliumnitraat(kno³)+ zwavel(s)+ houtskool(c). Kaliumnitraat is in dit mengsel de oxydator en zwavel en houtskool zijn de brandstoffen. Door in hoeveelheden van elke stof te varieeren zijn verschillende reactiesnelheden te verkrijgen. 1 kilo buskruit brengt bij de verbranding ongeveer 280 liter gas voort. Er zijn echter sassen die vele malen sneller en veel meer gas voort brengen. (1) Kruit. (2) Een stof die zuurstof bevat en deze ook gemakkelijk afgeeft tijdens een verbranding. Geschiedenis van het vuurwerk. Het gebruik van vuurwerk bij feestelijkheden is waarschijnlijk van Chinese of Indische oorsprong. De eerste militaire toepassingen van vuurpijlen werden uit China gemeld. We weten niet precies waar en wanneer het vuurwerk is uitgevonden, wel zijn er al eeuwen recepten bekend van verschillende soorten buskruit (wordt in vuurwerk gebruikt).waarschijnlijk is het buskruit min of meer bij toeval uitgevonden omdat mensen vroeger als vervanger van zout tijdens het koken ook wel eens Salpeter gebruikte en als ze dan wat Salpeter morste en dit kwam op het houdvuur terecht dan begon het enorm te knetteren. De ontdekking van buskruit zelf, is al een heel verhaal, al kunnen we het Pagina 1 van 12

2 nooit zeker weten hoe het is gegaan. De samenstelling ervan wordt het eerst genoemd in een Chinees boek dat ongeveer in het jaar 1044 werd geschreven. Het is best mogelijk dat de Chinezen al veel eerder buskruit gebruikten. Er was veel concurrentie tussen de vuurwerkers, en iedereen had zijn eigen formules, daarom is het mogelijk dat de bereidingswijze van buskruit al lang was ondekt voordat het in 1044 werd opgeschreven. In de 14de eeuw maakt een Duitse monnik, Berthold Schwarz, een mengsel van enkele scheikundige stoffen waardoor een deel van het klooster de lucht in vloog. Vele geschiedkundigen zijn het erover eens dat hij, evenals de Chinezen, de juiste verhouding ontdekte tussen de stoffen salpeter, zwavel en koolstof en dus buskruit maakte. We zullen dit nooit kunnen bewijzen omdat die dan ontploft moeten zijn. Buskruit werd het eerst gebruikt bij het vervaardigen van wapens. Het is jammer dat vele van onze mooiste uitvindingen eerst gebruikt werden voor de oorlogvoering. Tot dan was de kruisboog het machtigste wapen. Het eerste gebruik dat van buskruit bij wapens werd gemaakt was bij een Arabisch-Turks kanon. Dit werd in de 14de eeuw gemaakt. Het bestond uit een dikke houten pot die gevuld werd met buskruit. Het gat aan de bovenkant werd afgesloten met een ronde steen. Door een klein gaatje aan de zijkant kon men een brandende lont naar binnen steken waardoor de lading tot ontbranding kwam. De Europeanen verbeterden deze uitvinding. Ze maakten een primitieve mortier die vervaardigd was in ijzer en de vorm had van een wijnfles. Als projectiel werd geen steen maar een pijl gebruikt. Uit deze eerste eenvoudige wapens ontwikkelden zich zeer snel allerlei vuurwapens. Verschillende soorten vuurwerk. Er zijn vier hoofdsoorten vuurwerk, pijlen(raketten), bommen, romeinse kaarsen, en fonteinen. Pijlen De pijl werkt doormiddel van een aandrijflading en de lading die het uiteindelijke effect in de lucht zal veroorzaken. Zodra het lont de aandrijflading heeft bereikt wordt deze van vast naar vloeibaar en uiteindelijk gas. De buis waarin de aandrijflading zich bevind heeft alleen aan de onderkant een opening. Doordat het gas snel uitzet wordt het met veel kracht uit de onderkant van de pijl geperst, hierdoor wordt de pijl de lucht in geduwd.ondertussen loopt er een langzaam brandend lont door naar de springlading van de pijl, zodra het deze heeft bereikt ontbrand ook deze en de sterren die voor het effect gaan zorgen worden onder hoge druk uit de pijl geschoten. Bommen Bommen worden afgeschoten vanuit een mortier, dit is een lange buis die aan de onderkant dicht zit. De bom is een bal(of cilinder) gevuld met een springlading en sterren. Onderaan de bom zit een stijglading. De bom wordt met de stijglading naar beneden in de mortier gedaan, zodra het lont de stijglading heeft bereikt zal deze ontbranden en wordt er snel gas gevormd. De mortier komt nu onder hoge druk te staan, omdat de mortier aan de onderkant is afgesloten kan de druk er alleen aan bovenkant uit. Doordat het gas zijn uitweg naar boven zoekt wordt de bom uit de mortier geschoten. Het effect is hetzelfde als bij de pijl. Hoe langer de buis is en hoe meer stijglading wordt gebruikt, hoe hoger de bom zal komen. Romeinse kaarsen Pagina 2 van 12

3 Een romeinse-kaars is een buis met daarin afwisselend stijgladingen, sterren en stopladingen. Door de kaars loopt een lange lont. Zodra deze lont een ster en stijglading heeft bereikt wordt deze ontstoken, de brandende ster wordt op dezelfde manier als bij een bom(mortier) uit de buis geschoten.de lont bereikt nu de stoplading, nadat de lont deze lading is gepasseerd komt het weer bij de ster en uitstootlading, opnieuw wordt een ster de lucht in geschoten. Fonteinen Dit is een buis of kegel gevuld met een kruit lading en soms ook sterren. Als het kruit ontbrandt worden de sterren en de vlam onder hoge druk uit de kegel geblazen. Knalvuurwerk Om het grond knalvuurwerk ook maar te noemen. Dit is simpelweg een explosief mengsel in een gesloten verpakking. Als het kruit ontbrand onstaat er gas en omdat het gas nergens heen kan wordt de druk steeds hoger todat de verpakking uiteindelijk barst en het gas met een knal vrijkomt. Effecten van vuurwerk Als je naar een vuurwerkshow hebt gekeken zal het je mischien wel zijn opgevallen dat bijna geen enkel stuk vuurwerk dezelfde uitwerking had. Door de eeuwen heen zijn er steeds meer effecten bijgekomen, en nog steeds komen er meer effecten bij. Tegenwoordig is het mogelijk om bijna elke kleur te maken. Deze kleuren ontstaan als bepaalde zouten of metalen aan het kruitmengsel zijn toegevoegd. Als het mengsel ontbrandt, geeft het een vlam in de kleur die bij de toegevoegde stof hoort. Bijvoorbeeld. Stof Eigenschap Strontium rood Barium groen Koper blauw Natrium Oranje-geel Calcium Oranje-rood Door het mengen van bepaalde chemicalien zijn nog veel meer kleuren te maken. Je kunt stoffen onderverdelen in verschillende categorieen. Bijvoorbeeld. De Sulfaten, Chloraten, en Nitraten. Al deze stoffen hebben weer een andere eigenschap. Hieronder een tabel van de meest voorkomende. Stof Eigenschap.. sulfaat Zorgen voor kleur in glitter effecten...chlooraat Zorgen voor kleur in knal effecten...carbonaten Zorgen voor kleur in glitter effecten. (bij hoge tempertatuur.)..nitraat Zorgen voor een zeer fel licht effect. Voor de duidelijkheid: Strontiumsulfaat zal dus een rood glitter effect veroorzaken. Nu hebben we het over de kleuren gehad. Het volgende zijn de figuren die je in de lucht ziet. Een mortierbom bijv. Is een ronde bal met daarin sterren (samengeperst kruit met stoffen zoals eerder beschreven.) En een uitstootlading. De manier waarop de sterren en uistootlading zijn geplaatst is bepalend voor het Pagina 3 van 12

4 uiteindelijke effect. Verschil consumenten vuurwerk en proffesioneel vuurwerk. In Nederland wordt er een verschil gemaakt tussen proffesioneel vuurwerk en consumenten vuurwerk. Het laatste mag alleen vuurwerk uit de klasse 1.4 zijn, vuurwerk uit deze klasse kan hooguit een flinke brand veroorzaken. Hieronder staan de 4 subklassen waarin vuurwerk wordt ingedeelt. Klasse 1.1 gevaar voor massa-explosie Klasse 1.2 gevaar voor scherfwerking, maar geen gevaar voor massa-explosie. Klasse 1.3 gevaar voor brand maar weinig gevaar voor scherfwerking. Klasse 1.4 gering gevaar voor ontploffing, de gevolgen blijven hoofdzakelijk beperkt tot de verpakking. Bij proffesioneel vuurwerk zijn er twee sub groepen. -theatervuurwerk -evenementen vuurwerk. Bij theater vuurwerk moet je denken aan vuurwerk dat bij optredens wordt gebruikt, zoals rookeffecten, en fonteinen op de podia. Theater vuurwerk verschilt niet zo veel met consumenten vuurwerk. Evenementen vuurwerk is het vuurwerk dat bij vuurwerkshows wordt gebruikt, dit vuurwerk is vaak veel zwaarder dan consumenten vuurwerk, en kan bij niet proffesioneel gebruik erg gevaarlijk zijn. In de fabriek in een woonwijk van Enschede lag vuurwerk uit de klasse 1.1 opgeslagen, dit vuurwerk zorgde er dan ook voor dat de complete fabriek ontplofte, veel mensen weten het verschil tussen de klassen niet en denken dat dit bij een vuurwerkwinkel ook kan gebeuren. Dit is bijna onmogelijk omdat de winkels alleen vuurwerk uit de klasse 1.4 mogen opslaan. Wat is illegaal vuurwerk? In Nederland is vuurwerk illegaal als het niet aan de volgende eisen voldoet. Volgens het vuurwerkbesluit moet het vuurwerk voorzien zijn van de volgende zaken. - De aanduiding: geschikt voor particulier gebruik - een vermelding of afbeelding van de soort van het vuurwerk waaruit duidelijk blijkt wat de te verwachten effecten tijdens het functioneren zijn. - de naam, de handelsnaam of het handelsmerk en de naam en het adres van de fabrikant en de in Nederland gevestigde importeur of handelaar. - het door de fabrikant bij de vervaardiging toegekende artikelnummer dat dient ter identificatie van het vuurwerk en het productiejaar van het vuurwerk. - een gebruiksaanwijzing met zodanige aanwijzingen en waarschuwingen dat bij het dienovereenkomstig handelen geen letsel of schade bij de gebruiker en omstanders kan ontstaan. Deze gegevens dienen begrijpelijk en duidelijk leesbaar in de Nederlandse taal te zijn gesteld. Veel vuurwerk uit het buitenland voldoet niet aan deze eisen, bovendien mag het Nederlandse vuurwerk alleen buskruit bevatten. Veel Belgisch vuurwerk bevat andere sassen zoals flashpowder, in de volksmond ook wel zilverkruit genoemd. Dit flash powder brand veel sneller en geeft ook een veel fellere vlam. Flashpowder zal dus de druk in de huls van het vuurwerk sneller laten toenemen, waardoor het uiteindelijk veel harder knalt en het gas met veel meer kracht vrijkomt. Ook in België mag nu niet zomaar meer vuurwerk verkocht worden. Er wordt net zoals in Nederland onderscheid gemaakt tussen consumenten en proffesioneel vuurwerk. Pagina 4 van 12

5 Belgisch consumenten vuurwerk mag meer grammen werkzaam sas bevatten dan het Nederlandse en zoals eerder beschreven mag er sterker sas gebruikt worden. Ook mag er een ander ontstekings mechanisme gebruikt worden dan een lont, denk maar aan strijkers. Het proffesioneel vuurwerk in Belgie is niet echt aan grenzen gebonden. Vaak hebben de gemeenten onderling afspraken gemaakt met de winkels over wat wel en niet verkocht mag worden. Als Nederlander kun je relatief gemakkelijk vuurwerk kopen in België. Als je als Belg consumenten knalvuurwerk wilt kopen moet je eerst een bewijs van goed gedrag gaan halen bij de politie. In sommige gemeenten is het knalvuurwerk zelfs helemaal verboden. Als een Nederlander hetzelfde knalvuurwerk wil kopen hoeft hij zich alleen te legitimeren. Het is voor een Nederlander ook betrekkelijk eenvoudig om het proffesionele vuurwerk uit België te kopen. In de winkel moet je een bewijs van inschrijving bij de kamer van koophandel(kvk) laten zien en een BTW nummer achter laten. Nadat je hebt aangetoont van een bedrijf of vereniging te zijn is het in principe mogelijk om al het vuurwerk te kopen. Hoewel er natuurlijk wel weer regels zijn gebonden aan het vervoeren van vuurwerk. Voor de eeuwwisseling, waren deze regels er in België nog niet. Je kon dus heel gemakkelijk aan zwaar en vaak gevaarlijk vuurwerk komen. Veel knalvuurwerk was van slechte kwaliteit en de vertraging liet erg te wensen over. Ik zal nu een aantal producten beschrijven en vertellen waarom deze illegaal zijn in Nederland. De lawinepijl Lawine pijlen zijn illegaal in Nederland omdat ze te hard knallen. Bovendien vliegen ze vaak in een onvoorspelbare baan. De druk die bij de explosie vrijkomt is erg groot en dus is het gevaarlijk als zo n pijl op de grond ontploft. De chinese-rol De chinese-rol bevat voor de Nederlandse begrippen teveel kruit en bovendien flashpowder. Deze ratelband knalt te hard en de knallers vliegen alle kanten op, je moet dus veel afstand houden. De nitraten en chinese-vlinders De nitraten en chinese-vlinders zijn illegaal omdat ze simpelweg teveel kruit(flashpowder) bevatten. Nitraten bevatten ongeveer tussen 1,5 en 2 gram sas, vlinders kunnen nog meer sas bevatten. De nitraten en vlinders zijn er in veel varianten en verschillende groottes. Mortierbommen De mortierbommen mogen in Nederland alleen bij shows gebruikt worden. Een mortierbom bevat veel kruit en kan bij niet proffesioneel gebruik in de mortier ontploffen. De veiligheidsafstanden die je moet nemen bij het afsteken van dit vuuwerk zijn groot, ook dit is een reden waarom ze niet door consumenten gebruikt mogen worden. Strijkers Er gaan veel verhalen rond over dat strijkers gevaarlijk zijn. Dit is gedeeltelijk waar. Om te weten waarom een strijker gevaarlijk is moet je eerst weten hoe een strijker werkt. Een strijker heeft geen lont. In plaats van een lont heeft een strijker een strijkkop en een vertragingssas. Hoe gaat het in z n werk? Je pakt de strijker in je hand, je strijkt hem net zoals een lucifer langs een Pagina 5 van 12

6 doosje, door de wrijving gaat de strijker aan. Als alles goed gaat, heb je nu een aantal seconden om de strijker weg te gooien. Het gevaarlijke aan een strijker is dat er een scheurtje in het vertragingssas kan ontstaan, het vertragingssas mengt zich dan met de knallading, helaas kun je aan de buitenkant niet zien dat de strijker defect is. Als je de strijker dan afstrijkt slaat de vlam veel sneller door naar de kruitlading en ontploft de strijker in je hand, wat ernstige gevolgen kan hebben. Een goede oplossing is om het vertragingssas te vervangen door een lont. Helaas wordt deze techniek bijna niet gebruikt. Je hebt nu nog steeds het voordeel dat je de strijker aan kunt strijken, maar er is geen groot risico meer dat de strijker te vroeg ontploft. De strijkkop steekt de lont aan, en de lont brand heel geleidelijk naar de knallading. Tegenwoordig zijn de strijkers van steeds betere kwaliteit. De kans dat een strijker vroegtijdig ontploft is dus veel kleiner, maar nog wel altijd aanwezig. Vooral de strijkers die gemaakt zijn in de jaren 90 waren van slechte kwaliteit. Ten eerste bevatten ze meer sas, dus ze knalden harder. Ten tweede werkte de vertraging vaak niet goed. Deze strijkers hebben dan ook voor het negatieve imago van strijkers gezorgt. In de jaren 90 was het in België de trend om het knalvuurwerk zo hard en zo groot mogelijk te maken, alleen op die manier bleef je de concurrent voor. Wat er gebeurde was dat het knalvuurwerk vol met gips werd gestopt. Het vuurwerk ziet er dan groter uit, het weegt meer, maar is ook veel gevaarlijker. Laten we als voorbeeld de doodshoofdstrijker nemen. Op de onderstaande foto kun je heel goed de verhouding tussen kruit en gips zien. Nu moet je bedenken dat tijdens de explosie al dit gips door de lucht vliegt, en dat wil je niet tegen je hoofd aan krijgen. Waarom de doodshoofdstrijker een strijker heet, is nooit duidelijk geworden. De doodshoofdstrijker heeft namelijk aan beide kanten alleen maar lont, geen strijkvlak dus. Waarschijnlijk heeft de winkel die dit vuurwerk destijds verkocht deze naam voor het gemak verzonnen. Doodshoofdstrijkers worden niet meer in België verkocht, wel zijn er verhalen over winkels die oude voorraden illegaal aanbieden. Als je in Nederland met illegaal vuuwerk wordt gepakt hangt het af van de aard van overtreding wat de straf is die je zult krijgen. Het illegale vuurwerk wordt in vier lijsten in gedeelt, in lijst één het lichtste in lijst vier het zwaarste. Voor jongeren zijn er apparte regels, tot aan het 18e levensjaar kun je naar bureau Halt. Dit kan alleen bij een overtreding, als het gaat om een misdrijf is Halt geen optie. Bureau Halt maakt onderling afspraken met de overtreder en zijn of haar ouders. Je krijgt een werkstraf maar wordt niet geregistreerd. Je blijft dus vrij van een strafblad. Verschillende ontstekingsmechanismen Er zijn veel verschillende manieren om het vuurwerk te ontsteken, ik zal de meest voorkomende manieren behandelen. Lont -Visco -Black match -Quick match -Time-fuse Elektrische ontsteking Pagina 6 van 12

7 Visco: Visco is de lont die je op al het Nederlandse consumentenvuurwerk zult aantreffen. De lont bestaat uit een draad gedompeld in een papje van buskruit. Soms zit er ook nog een laagje nitrocellulose omheen om het waterbestendig te maken. Visco is meestal groen van kleur. Visco brand traag en wordt daarom ook vooral gebruikt om iemand tijd te geven om afstand te nemen van het vuurwerk wat diegene heeft aangestoken. Visco is een erg betrouwbare lont en geeft weinig vonken als het brand. Blackmatch Blackmatch bestaat uit een katoenen draad gedompeld in een oplossing van buskruit. Blackmatch wordt veel gebruikt bij proffesioneel vuurwerk en is ook geschikt om vuuwerk door te verbinden naar ander vuurwerk, een nadeel is dat het al aan gaat als er ook maar een vonkje op terecht komt, de kans is dus aanwezig dat de lont op het verkeerde moment ontbrand. Quickmatch Quickmatch is het zelfde als blackmatch maar dan met een papieren kokertje er omheen. Dit kokertje drijft de hete gassen van de lont vooruit, hierdoor zal de lont steeds sneller gaan branden. Deze lont wordt veel gebruikt bij shows, waarbij veel vuurwerk snel achter elkaar moet worden onstoken. Elektrische ontsteking De elektrische ontsteking wordt tegenwoordig steeds meer gebruikt, het is verweg de meest betrouwbare en veilige manier om het vuurwerk te ontsteken. De vuurwerker heeft een paneel waarmee hij stroompjes naar het vuurwerk kan sturen. Als het stroompje via het draad bij de ontsteker aankomt, zal er een mengsel van kruit ontbranden. De vonken die ontstaan, laten de lont ontbranden. Het is ook mogelijk om de ontsteker direct in het vuurwerk te plaatsen. Hierdoor is precieze timing van de show mogelijk. Nog een groot voordeel van deze manier van ontsteken is dat het vuurwerk van een grote afstand ontstoken kan worden en de vuurwerker dus minder gevaar loopt. Waarvoor wordt vuurwerk gebruikt? Vuurwerk heeft in elke cultuur weer een andere betekenis. In China steekt men vuurwerk af om de boze geesten te verjagen, het vuurwerk dat in China wordt afgestoken bestaat vooral uit vuurwerk dat harde knallen produceerd. Ook is het meeste vuurwerk rood van kleur. De kleur rood brengt volgens de chinezen geluk. De traditie is om de vuurwerkresten zo lang mogelijk op straat te laten liggen. Hoe langer de resten blijven liggen, hoe meer voorspoed men het komende jaar zal krijgen. In Europa heeft vuurwerk weer een heel andere plaats in de samenleving. Vuurwerk is bij ons vooral bedoeld voor vermaak. Er wordt vuurwerk afgestoken bij de opening of als afsluiting van een bepaalde gelegenheid. Met de jaarwisseling kopen de Nederlanders vooral siervuurwerk, dit komt mede doordat er in Nederland maar weinig knalvuuwerk verkocht mag worden. In tegenstelling tot China wordt je in Nederland geacht de vuurwerk resten zo snel mogelijk op te ruimen. In de Oosterse wereld zijn de bommen bijna altijd bolvormig, daardoor ontploffen ze symmetrisch en in bloemvormige patronen. In de westerse wereld worden er ook cylindervormige bommen gebruikt, met deze cylinders krijg je vooral ringen in de lucht. Het Oosterse vuurwerk is onwikkeld om stuk voor stuk vertoond te worden, terwijl Europees vuurwerk is bedoeld om met meer tegelijk afgestoken te worden. Het verschil Pagina 7 van 12

8 tussen de werelddelen is in de loop der jaren echter minder groot geworden. Ontwikkeling van de vuurwerkregels in Nederland van de jaren 70 tot nu. Het is moeilijk te achterhalen hoe het vroeger met de regels in Nederland was gesteld. Ik heb een bronnen onderzoek gedaan en heb daar het volgende uit kunnen opmaken. In de jaren 70 en 80 was er per gemeente een eigen beleid. In Amsterdam mocht je een dag eerder vuurwerk afsteken dan in Rotterdam en in Emmen mocht je helemaal geen vuurwerk afsteken. Het vuurwerk uit die tijd was nog niet aan een geluidsgrens gebonden. Er werden zeer grote en zware knallers verhandeld, zoals atoombommen en panzervuisten. Ook mocht vuurwerk verkocht worden dat waarneer het ontbrand alle kanten op vliegt, voorbeelden hiervan zijn Voetzoekers, Luchthuilers en Gillende-keukenmeiden. Er vielen elk jaar veel vuurwerkslachtoffers en ook was er weinig controle op de regels die de gemeente stelden. Men ging beseffen dat het beter was om een landelijk vuurwerkbeleid in te stellen. Organisatie s zoals Consument en veiligheid voerde campagne om slachtoffers te voorkomen en uiteindelijk ging de regering overstag. Er werd afgesproken dat knalvuurwerk maximaal 150 decibel op 2 meter afstand mocht produceren, ook mocht er geen vuurwerk meer verkocht worden dat onvoorspelbaar is in het effect. Toch duurde het nog vele jaren voordat er echt een goed vuurwerkbesluit was. Enschede 2000, een vuurwerkfabriek midden in een woonwijk kwam tot ontploffing. De gehele wijk was weggevaagt en zeker 20 mensen kwamen om. Dit was een groot keerpunt in het denken over vuurwerk. Er moesten nog strengere regels komen en ook moest er strenger gecontroleerd worden of deze regels nageleefd werden. Er werd een nieuw vuurwerkbesluit in gebruik genomen, dit is later nog een keer gewijzigd. Het besluit ging onder andere over strengere regels omtrend de opslag van (consumenten) vuurwerk. De verkoopplaatsen moesten voor het eind 2004 aan deze eisen voldoen. Hoe komt vuurwerk aan zijn slechte naam? Vuurwerk heeft in onze maatschappij geen goede reputatie. Mensen denken slecht over vuurwerk en vaak zijn ze er bang voor. Hiervoor zijn een aantal mogelijke verklaringen te bedenken. Na de tweede wereldoorlog hadden mensen genoeg knallen gehoord, vandaar dat er in de jaren na de oorlog niet zoveel vuurwerk werd afgestoken, tevens werd er in Nederland nog niet in grote hoeveelheden vuurwerk ingevoerd. Rond de jaren zeventig werd vuurwerk steeds populairder, vooral jongeren gingen het steeds meer kopen. In die tijd mochten er nog grote knallers verkocht worden. Er gebeurden dan ook steeds meer ongelukken. In de jaren negentig ging men steeds meer over vuurwerk nadenken. De mening van de burgers werd beinvloed door de media, op de televisie werden reclame spotjes uitgezonden, in de krant werden ongelukken met vuurwerk beschreven, enz. Onder andere door de vaak afschrikwekkende reclames van SIRE gingen mensen vuurwerk steeds minder als leuk beschouwen, maar vooral als gevaarlijk. Televisie zenders bestookten elk jaar de bevolking weer met verhalen over mensen die slachtoffer zijn geworden van vuurwerk, en jongeren die vernielingen met vuurwerk hadden aangericht. Als je niet veel over vuurwerk weet en voortdurend met deze berichten wordt geconfronteerd, is het niet zo gek dat je slecht over vuurwerk gaat denken. Mijn mening is dat er maar weinig echt gevaarlijke soorten vuurwerk te koop zijn. Met echt gevaarlijk vuurwerk bedoel ik: vuurwerk dat gevaarlijk is, zelfs als het op de juiste wijze wordt afgestoken. Een voorbeeld daarvan zijn de strijkers afkomstig uit Polen, de Poolse Pagina 8 van 12

9 strijkers zijn vaak instabiel en kunnen soms spontaan ontploffen, Ook werkt de vertraging vaak niet optimaal. Nee, vaak is het de persoon die het vuurwerk afsteekt, degene die het vuurwerk onveilig maakt. Vuurwerk campagnes Tegen het einde van de maand december wordt er elk jaar weer campagne tegen vuurwerk gevoerd. Ik heb contact met SIRE (stichting ideële reclame) opgenomen en ben het een en ander over deze campagnes te weten gekomen. In de jaren Negentig werd er door SIRE vooral campagne tegen illegaal Belgisch vuurwerk gevoerd. In Belgie waren er bijna geen regels waar het vuurwerk aan moest voldoen. Tegelijkertijd waren er nog geen goede controles aan de grens, vandaar dat er ook in Nederland veel levensgevaarlijk vuurwerk in omloop was. SIRE voerde campagne met posters van mensen met ernstig verminkte ledematen. De campagnes waren bedoeld om mensen er van te weerhouden dit vuurwerk te kopen. Tegen het einde van de jaren negentig verranderde niet alleen de regels voor de verkoop van vuurwerk, maar ook het denken over vuurwerk verranderde. Door de jaarlijkse campagnes van SIRE drong het tot de mensen door wat voor gevolgen het kan hebben als je niet goed met vuurwerk omgaat. Geleidelijk verranderde ook de campagnes, tegenwoordig heeft stichting Consument en Veiligheid het voeren van de campagnes van SIRE over genomen. Tegenwoordig gaan de campagnes niet meer over het expirimenteren met vuurwerk, het zijn eerder voorlichtingsfilmpjes geworden over hoe je vuurwerk moet afsteken. Zoals een voorlichtster zei: afgerukte vingers zijn geen issue meer. Op school heb ik ooit een opdracht gekregen om een reclame te maken tegen een bepaald product. Het leek mij interressant om een typische SIRE reclame te maken tegen illegaal vuurwerk. Wat is een typische SIRE reclame? In de posters van SIRE kwamen altijd een aantal dingen terug. - Een sterke ( vaak dubbelzinnige ) tekst. De posters waren vaak voorzien van een korte uitspraak om de kijker aan het denken te zetten. - Een afbeelding die meteen de aandacht van voorbij gangers zou trekken. Een bekend voorbeeld is: Een frietzakje Vlaamse frieten, maar dan nu met in plaatst van frieten bebloede vingers. Waarschijnlijk met de link naar het eveneens uit Belgie afkomstig vuuwerk. - Vaak had het logo van SIRE een centrale plaats op de poster. Hieronder, de opdracht die ik voor school heb gemaakt. De opdracht voldoet aardig aan de regels die op de vorige bladzijde zijn beschreven. Is vuurwerk verkopen nog wel de moeite waard? Om deze vraag te beantwoorden ben ik onder andere naar een vuurwerk dealer geweest die heeft besloten om met de handel te stoppen. Het betreft een kledingzaak midden in een druk bewoonde wijk. Deze dealer was zelfs op het nieuws geweest, omdat hij een grote verbouwing had laten uitvoeren om meer vuurwerk te mogen opslaan. De vergunning voor de opslag van grote hoeveelheden vuurwerk had deze man ook al gekregen. En toch heeft deze man er voor gekozen om te stoppen met de handel. Hoofdoorzaak: Buurtbewoners. De buurtbewoners maakten massaal bezwaar tegen de opslag van vuurwerk in hun wijk. Ze wisten allemaal wat de ramp in Enschede had aangericht en waren bang dat dit bij hen ook zou gebeuren. Wat Pagina 9 van 12

10 de bewoners echter niet wisten was dat het in Enschede om een heel ander soort vuurwerk ging, uit een veel zwaardere klasse. In hun wijk zou alleen vuurwerk uit de 1.4 klasse mogen worden opgeslagen. Dit vuurwerk kan nouwelijks een explosie veroorzaken, hooguit een flinke brand. De man is uiteindelijk overstag gegaan door de druk van de buurtbewoners en is gestopt met de handel. Zijn investeringen zijn dus voor niets geweest. Ik ben ook naar Las geweest, dit is een winkel voor feestartikelen, voorheen verkochten ze met de jaarwisseling ook vuurwerk. De verkoopster vertelde mij dat ze zijn gestopt met de verkoop, omdat ze simpelweg geen vuurwerk meer mochten verkopen. De winkel bevindt zich midden in het centrum van Nijmegen, en sloeg elk jaar het vuurwerk op in de kelder. Door de nieuwe regels mocht dit niet meer en zat er niks anders op dan te stoppen met de handel. Ik daarna ben ik nog naar andere verkooppunten zoals de Welkoop in Gendt, en de Intratuin geweest, beide grote tuincentra. Deze hadden moeten investeren in nieuwe beveiliging instalatie s. Voor een groot tuincentrum kan het de investering waard zijn. Namelijk, rond de jaarwisseling vuurwerk opslaan, de rest van het jaar andere producten. Ook hebben deze winkels het voordeel dat ze zich op een redelijke afstand van andere gebouwen bevinden. Ik denk dat de grote van een zaak en de ligging veel invloed hebben op of het de moeite waard is om vuurwerk te verkopen. Voor een grote zaak is de investering makkelijker te bekostigen. Voor een kleine zaak kan het echter een rib uit het lijf zijn. Door de nieuwe regels zijn er veel eisen aan de ligging van de opslag plaats. Wil je in een drukke straat een vuurwerkopslagplaats maken, zal het veel passen en meten zijn om het binnen de regels te laten vallen. Voorgaande jaren deden veel kleine winkels mee aan de handel, met het doel om tijdens de feestdagen bij te kunnen verdienen. Ik denk dat dit verschijnsel steeds minder vaak zal voorkomen. Er zal een verschuiving van kleine bijverdieners naar grotere georganiseerde handelaars gaan plaatsvinden. De handel in vuurwerk levert niet meer direct winst op, maar op de lange termijn. Vroeger kon je zonder al te veel gedoe beginnen met de handel, nu zul je eerst flink moeten investeren in dure beveiligingen en bunkers. Ook zijn er nog altijd de boeren vuurwerk verkopers. Deze winkels verkopen carbid. Als Carbid in aanraking komt met water onstaat er een zeer explosief gas. De traditie is om in een melkbus een beetje carbid en water te doen en het gas door een gaatje in de bus aan te steken. Als het gas onbrand zal het deksel er met een oorverdovende knal vanaf schieten. Gek genoeg hebben de handelaars van deze stof bijna geen last van de regels, omdat het officieel niet tot de categorie vuurwerk behoort. Dat terwijl het gebruik van carbid als zeer gevaarlijk wordt beschouwd omdat de deksels van de melbussen met hoge snelheden van de bus afschieten Of het verkopen van vuurwerk nog de moeite waard is hangt dus af van wat men er van verwacht. Wil men snel wat kunnen bijverdienen zal het niet meer de moeite waard zijn. Is men echter van plan om nog lang door te gaan met de handel, dan kan het zeker de moeite waard zijn.. Wat beinvloed de prijs van consumenten vuurwerk? Het vuurwerk dat op de Nederlandse markt verkocht wordt, is niet altijd even duur geweest, de prijzen zijn elk jaar anders. De voorgaande jaren zat er een stijgende lijn in de prijs van het vuurwerk. De afgelopen Pagina 10 van 12

11 jaarwisseling zijn de prijzen echter gelijk gebleven of zelfs gedaald. Dit was tegen de verwachting van veel mensen in. De regels waaraan vuurwerk verkopers zich moeten houden zijn strenger geworden. Veel verkopers hebben moeten investeren in dure sprinkler-installatie s. De vuurwerkwinkels zouden na een aantal jaar de prijs van de installatie s terug verdient hebben, pas daarna kan er weer echt winst gemaakt worden. Ondertussen leven de ze wel in de onzekerheid dat de regels opnieuw aangescherpt worden. Afgelopen jaarwisseling hebben veel vuurwerkverkopers besloten om met de handel te stoppen. Logischerwijs zou dit leiden tot forse prijsstijgingen. En natuurlijk willen de verkopers de installatie s zo snel mogelijk terug verdienen. Het is aannemlijk dat als er minder vuurwerkverkopers zijn, er ook minder concurrentie is. Maar is de concurrentie werkelijk afgenomen? Dit jaar waren er voor veel mensen nog maar een paar verkoop plaatsen in de omgeving waar ze wonen. Consumenten zullen een overweging moeten maken over wat voor voor hen het beste is. Als ze kunnen kiezen tussen een duurdere winkel dichtbij of een goedkopere winkel verder weg, hangt het af van de hoeveelheid vuurwerk, die de consumenten willen hebben, wat voor hen het voordeligste is. Wil iemand maar een klein beetje vuurwerk, dan is het waarschijnlijk voordeliger om voor de duurdere winkel in de stad te kiezen. Wil iemand echter een grotere hoeveelheid vuurwerk dan kan het al snel voordeliger zijn om een stuk te rijden naar een goedkopere winkel verder weg. De concurrentie is dus niet direct afgenomen, maar de concurrent bevind zich op een grotere afstand. Een andere reden waardoor de prijs niet steeg was dat winkels vaak meer vuurwerk dan de voorgaande jaren mochten verkopen. Ze moesten dus meer vuurwerk zien kwijt te raken in dezelfde drie verkoopdagen. Het aanbod nam dus toe en dit leid logischerwijs tot een prijsdaling. Verder valt op dat vuurwerkwinkels elk jaar klanten proberen te lokken met gratis vuurwerk bij een bestelling, en worden ook een aantal populaire producten tegen lage prijzen aangeboden. Dit zijn bij bijna alle winkels dezelfde producten. Hierdoor kan een consument gemakkelijk de prijzen van verschillende winkels met elkaar vergelijken. Het kan dus voor een winkel verstandig zijn om deze populaire producten zo goedkoop mogelijk aan te bieden. Je maakt dan welliswaar bijna geen winst op deze producten, maar vergeet niet dat een consument vaak meer dan alleen deze producten koopt. Een consument zal de aanbiedingen vergelijken en voor de goedkoopste winkel kiezen. Wat beinvloed dus de prijs van het vuurwerk? - De investeringen die verkopers moeten doen. - De concurrentie. - De vraag en het aanbod van een product. Wat kunnen we verwachten in de toekomst? Men probeert de timing en de precisie van de explosies te verbeteren. Waarschijnlijk zal het een trend gaan worden om met vuuwerk muziek te maken, dit is alleen mogelijk als de timing van het onsteken precies goed is. Op die manier kun je muziek maken met het ritme van de explosies. De laatste ontwikkelingen wat betreft vuurwerk zijn geweest dat we vuurwerk kunnen maken met verschillende vormen, bijvoorbeeld vuurwerk dat een lachend gezicht vormt als het ontploft. Daar zullen we dan ook steeds meer van gaan zien. In de toekomst zullen er mischien chips in vuurpijlen worden ingebouwd, die chips zullen dan een Pagina 11 van 12

12 besturingssysteem zijn. Hierdoor worden nieuwe dingen mogelijk zoals schrijven in de lucht. Men is ook bezig met onderzoeken naar hoe vuurwerk zal branden in de ruimte. Als het lukt om vuurwerk in de ruimte te ontsteken zal de halve wereld van het schouwspel kunnen genieten. Men doet onderzoek naar het verbranden van sas in een vacuüm, om te kijken hoe vuurwerk zou reageren in de ruimte. Tot nu toe valt het resultaat echter tegen, dit komt doordat het meeste vuurwerk zuurstof nodig heeft om te kunnen ontbranden. Zonder zuurstof zal het sas gewoon smelten. Er zullen dus nog veel experimenten moeten worden uitgevoerd voordat dit ooit mogelijk zal worden. In de toekomst wordt vuurwerk steeds meer een mix tussen moderne technologie en een eeuwen oude ambacht. Pagina 12 van 12