Directeur HRM en Communicatie Marja van den Ouden Opgesteld door: Linda Nolst Trenite

Transcriptie

1 Notitie: Algemene Scholenaansprakelijkheid Van: Directeur HRM en Communicatie Marja van den Ouden Opgesteld door: Linda Nolst Trenite Aan: AMT Datum: 26 september 2017 Onderwerp: Scholenaansprakelijkheid leerlingen Doel : Tweeledig advies en besluit CvB Bijlagen: Notitie scholenaansprakelijkheid bij ongeoorloofd verzuim (2015) (voorbeeld) Protocol buitenschoolse activiteiten (2017) Inleiding Deze notitie geeft een algemene toelichting op vragen van scholen omtrent de aansprakelijkheid als er een ongeluk met een leerling gebeurt op school of tijdens schooltijd. Het enkele feit dat zich op school een ongeval voordoet, betekent niet automatisch dat de school aansprakelijk is voor de daaruit voortvloeiende schade. Die vraag is vaak niet eenvoudig te beantwoorden is. Het hangt af van de omstandigheden van het geval. In 2015 is voor Aloysius een notitie geschreven over de scholenaansprakelijkheid specifiek naar aanleiding van incidenten tijdens ongeoorloofd verzuim. Onrechtmatig handelen De school is alleen aansprakelijk als er sprake is van een onrechtmatige daad 1. Dat wil zeggen dat een ongeval het gevolg moet zijn van onrechtmatig handelen (of nalatigheid 2 ) van de school of van iemand die namens de school optreedt. Zorgplicht De school heeft de bijzondere zorgplicht ten aanzien van de gezondheid en veiligheid van de leerlingen die aan haar zorg zijn toevertrouwd en onder haar toezicht staan. Belangrijk hierbij is het antwoord op de vraag of de school voldoende en passende voorzorgsmaatregelen heeft getroffen ter voorkoming of beperking van situaties die de gezondheid en veiligheid van de leerlingen in gevaar brengen. De bijzondere zorgplicht is een inspanningsverplichting en geen resultaatsverbintenis. Kortgezegd betekent dit dus dat de school zich voldoende moet hebben ingespannen om een ongeval te voorkomen maar dat dit niet gegarandeerd kan worden. 1 Artikel 6:162 BW. Er moet bij een onrechtmatige daad worden voldaan aan vijf voorwaarden: een onrechtmatige gedraging (doen of nalaten); toerekenbaarheid van de daad aan de dader (verwijtbaarheid); schade; causaal verband tussen de daad en de schade; relativiteit. 2 Bijvoorbeeld als potentieel gevaarlijke situaties, zoals een losliggende stoeptegel op het schoolterrein of achterstallig onderhoud aan speeltoestellen, steeds maar niet worden verholpen en een leerling dan struikelt over die stoeptegel of er breekt een sport van het speeltoestel af door roestvorming, dan is de kans groot dat de school de schade moeten vergoeden. 1

2 In dit verband is het van belang dat er duidelijke (school)protocollen 3 en regels bestaan die gecommuniceerd zijn met alle betrokkenen; waaronder de leerkrachten en de ouders. Ouders mogen er bijv. van uitgaan dat er toezicht op leerlingen wordt gehouden zodra ze op school komen. De ouders moeten er van op de hoogte zijn gesteld van wanneer tot wanneer er toezicht is, bijvoorbeeld vanaf tien minuten voor schooltijd tot tien minuten na schooltijd. Als een leerling dan om wat voor reden dan ook eerder op school komt en er is geen toezicht, kunnen ouders de school niet verwijten dat er geen pleinwacht was bij een ongeval met schade. Bewegingsonderwijs Sport- en spelactiviteiten zijn per definitie niet zonder risico maar de kans op schade/ongevallen neemt in dergelijke gevallen wel toe. Aan de school wordt daarom zwaardere eisen gesteld aan de zorgplicht en veiligheidsmaatregelen. Daarnaast moet de school voor deskundig toezicht zorgen. Als blijkt dat de school hieraan niet heeft voldaan bestaat de mogelijkheid dat de school aansprakelijk wordt gesteld voor het eventuele letsel dat het kind heeft opgelopen. Buitenschoolse activiteiten (schoolfeest, schoolreis, sportactiviteiten, schoolkamp) Alle activiteiten die door de school zelf worden georganiseerd moeten worden vermeld in het schoolplan en de schoolgids. Ouders kunnen dan weten dat de verantwoordelijkheid bij de school ligt. Leerlingen, leerkrachten begeleiders; alle betrokkenen moeten op de hoogte worden gesteld van de regels waar zij zich aan moeten houden. Hiervoor is een protocol opgesteld ( zie bijlage) Scholen zijn verplicht tijdens schoolgebonden activiteiten te zorgen voor voldoende toezicht. Voldoende en kwalitatief goede begeleiding is dus van groot belang. De uiteindelijke juridische verantwoordelijkheid ligt bij het schoolbestuur wanneer er iets misgaat. Toch is de situatie waarin het ongeluk gebeurt doorslaggevend voor wie er nu aansprakelijk wordt gesteld. Wanneer er sprake is van nalatigheid door onvoldoende toezicht kan de school aansprakelijk worden gesteld voor onrechtmatig handelen. Hier is namelijk sprake van een tekortkoming van de school. Overigens kan er zich ook een situatie voordoen waarbij de school wel voor voldoende toezicht heeft gezorgd maar toch aansprakelijk kan worden gesteld voor schade (zie het kopje onrechtmatige daad ). Zwemmen tijdens buitenschoolse activiteiten Tijdens de afsluitende activiteitenweek vlak voor de zomervakantie is er een zwemactiviteit gepland. De vraag werd gesteld hoe Aloysius omgaat met leerlingen die willen meedoen aan een zwemactiviteit maar die geen zwemdiploma hebben. De school heeft een zorgplicht en moet er alles aan hebben gedaan wat redelijkerwijs van haar verwacht had mogen worden om te voorkomen dat er een ongeluk gebeurt. Daarnaast moet de school tijdens buitenschoolse activiteiten zorgen voor voldoende kwalitatief goed toezicht en begeleiding. Een sport-en spelactiviteit is (per definitie)niet zonder risico maar omdat de kans op ongevallen toeneemt worden er zwaardere eisen 3 Hier gaat aan vooraf dat de school door middel van een RI&E alle mogelijke veiligheidsrisico s in kaart heeft gebracht en op grond van die inventarisatie beheersmaatregelen heeft genomen die vervolgens in protocollen en gedragscodes worden vastgelegd. 2

3 gesteld aan de zorgplicht en veiligheidsmaatregelen. Bij leerlingen die geen zwemdiploma hebben bestaat er een nog groter veiligheidsrisico en daarmee is de kans op een ongeval groter. Voor het recreatief zwemmen in een zwembad, stelt het zwembad vaak regels op en wordt vaak een diploma vereist. Tweeledig advies Het advies is dat Aloysius zich op het standpunt stelt dat het niet wenselijk is om leerlingen te laten meedoen met een zwemactiviteit zonder een zwemdiploma. Tenzij de locatiedirecteur zich er van vergewist dat er voldoende gekwalificeerd toezicht geregeld is. Let wel: als er iets gebeurt is de kans op aansprakelijkheid groter. Er is namelijk bewust het risico genomen leerlingen mee te laten doen zonder een zwemdiploma. Ook is de kans op strafrechtelijke vervolging groter als het de leerkrachten te verwijten is. Dit is natuurlijk een andere situatie dan het organiseren van zwemles, dat deel uitmaakt van het onderwijsprogramma. Immers, daarbij is het logisch dat er kinderen meedoen geen zwemdiploma hebben. Autorijden Als ouders rijden bijv. van en naar zwemles of andere schoolgebonden activiteiten, zijn de ouders hiervoor in beginsel 4 zelf verantwoordelijk (en evt. voor de schade aansprakelijk als er iets gebeurt). De ouders van de leerling kunnen bij schade/letsel dus de eigenaar van het voertuig (WA-verzekering van de eigenaar/bestuurder) aansprakelijk stellen. De bestuurder kan bij schade de school hiervoor aansprakelijk stellen (die hiervoor verzekerd is SVI-plus). Verzekering De ouders/voogd van het kind zullen zelf de school schriftelijk aansprakelijk moeten stellen voor evt. schade of letsel dat het kind heeft opgelopen. Natuurlijk kan de school medeleven betuigen bij bijv. een ongeval maar bij voorbaat aansprakelijkheid erkennen (of ontkennen) is niet verstandig. De situatie moet z.s.m. worden gemeld bij de verzekeraar, die de claim kan beoordelen. De verzekeraar wil graag uitleg over de omstandigheden en de visie van de school weten. Aloysius is via VOS/ABB verzekerd voor aansprakelijkheidsrisico s bij AON (bedrijfsaansprakelijkheid, ongevallen, SVI-plus, reisverzekering). De administratie van de school kan een schadeformulier invullen (te vinden op de site van VOS/ABB) en AON zal dit dan oppakken. Bij vragen of twijfels over welke verzekering de schade eventueel dekt als de school aansprakelijk is kan contact worden opgenomen met AON: Contactpersoon Binnendienst Michiel van Bohemen michiel.van.bohemen@aon.nl 4 Onder bepaalde omstandigheden kan de school wel aansprakelijk worden gesteld; bijv; in het geval de school de leerlingen bij een ouder laat instappen die dronken is. Ook t.a.v. de inzet van ouders en vrijwilligers heeft de school een zorgplicht. Het wordt aanbevolen om ouders instructies mee te geven over de wijze waarop ouders de leerlingen vervoeren. Hierbij wordt oa. verwezen naar het protocol buitenschoolse activiteiten. 3

4 Contactpersoon Buitendienst Henri Damen Kan de school een leerling aansprakelijk stellen? Bij schade die wordt veroorzaakt door een leerling tijdens schoolactiviteiten kan de school een leerling aansprakelijk stellen. Wettelijk zijn ouders aansprakelijk voor hun kinderen tot 16 jaar(6:169 BW). In de praktijk kan dit tot problemen leiden als de ouders hiervoor niets hebben geregeld. In dat geval is het mogelijk dat de verzekering van Aloysius hiervoor de school een vergoeding verstrekt. Het advies is om contact op te nemen met de verzekeringsmaatschappij. Kan de school een individuele leerkracht aansprakelijk stellen?. De leerkracht werkt (vanzelfsprekend) aan het veiligheidsbeleid van de school, ondermeer door het opvolgen van bepaalde veiligheidsinstructies. Als een leerkracht van deze afspraken en instructies voldoende op de hoogte is gesteld, hiervan afwijkt en er gebeurt toch een ongeluk, dan bestaat er een mogelijkheid dat de school de leerkracht hiervoor persoonlijk aansprakelijk kan stellen. Samenvattend Voor de vraag of de school aansprakelijk is voor schade, zijn een aantal zaken van belang: - De school heeft een zorgplicht en moet zorgen voor de veiligheid van leerlingen. Dit is wettelijk (o.a. in Arbo-wetgeving) bepaald. Alle betrokkenen moeten zich aan de veiligheidsinstructies houden. Hierbij moeten de veiligheidsinstructies herhaaldelijk 5 duidelijk zijn gecommuniceerd naar leraren en leerlingen en overige betrokkenen. - De school moet zorgen voor voldoende (deskundig) toezicht. Duidelijk moet zijn wie het toezicht houdt en waarvoor die persoon precies verantwoordelijk voor is/ de rollen moeten duidelijk zijn. Besluit Het CvB wordt gevraagd het Aloysius protocol buitenschoolse activiteit goed te keuren en te laten implementeren als standaard protocol buitenschoolse activiteiten. De inhoud van de afspraken cq. de instructies en draaiboek zullen worden getoetst door een veiligheidsbureau (of bij school en veiligheid) op schoolniveau. 5 Herhaling van instructies en regels is van belang om te voorkomen dat het een en ander wordt vergeten. 4

5 5