Antea rapportage. Pagina 1 van 5

Transcriptie

1 NCG T.a.v. mevrouw A. Bekkering Wasaweg JD Groningen [t] [e] OB nr. NL B01 KvK BIC RABONL2U IBAN NL36RABO kenmerk behandeld door datum RB R. Brongers 3 juli 2017 betreft Betreft rapportage Antea Geachte mevrouw Bekkering, In aanvulling op de open en constructieve presentatie, verzorgd door Antea, zenden wij u middels deze brief en, conform uw verzoek, nog enkele suggesties tot aanpassing. Allereerst willen wij graag benadrukken blij te zijn met de positieve insteek van de rapportage aangaande het nut en de meerwaarde van het gebruik van tilmeters, dit in relatie tot het meten van de effecten van de mijnbouwactiviteiten. Onderstaand gaan wij puntsgewijs, per bladzijde, door enkele onderwerpen heen; wij verwijzen hierbij naar de bladzijde van het Antea rapport en waar nodig citeren wij ter verduidelijking uit de tekst; Antea rapportage. Pagina 1 van 5

2 1.Blz.2. Meetnet Verhouding hogere noise/ruis ten opzichte van sensor KNMI-meetnet TNO 7 StabiAlert 2 x 105 Omnidots 8 x 104 In de presentatie werd duidelijk benoemd dat deze waarden gelden voor de versnellingsmeters en niet voor de tilt meters. Graag zouden wij zien dat deze precisiering wordt toegevoegd dan wel een aanvullende kolom met het onderwerp tilt wordt weergegeven. Voorbeeld: Verder staat onderstaande tekst weergegeven; De sensoren van de overige meetnetbeheerders registreren vanwege de hogere verhouding noise/ruis ten opzichte van de sensor van het KNMI-meetnet op grotere afstand van het epicentrum en/of de plaats waar de sterkste aardbeving wordt gemeten, geen geïnduceerde aardbevingen Graag zouden wij zien dat toegelicht wordt dat met het woordje sensoren bedoeld wordt versnellingsmeters dan wel versnellingssensoren. Tilmeters laten immers wel zien dat zelfs (inter-)continentale bevingen aan de oppervlakte in Groningen gemeten worden. Zie hiertoe ook onze bijlage in de rapportage. Verderop in de tekst op deze pagina geeft Antea aan dat er geen (Nederlands-) wetenschappelijk onderzoek bekend is over tilt meters. Dit lijkt te kloppen behoudens de publicatie van de heer Haak. Daarbij zijn er in het buitenland volop wetenschappelijke onderzoeken gedaan naar tilt meters. Ook door Antea France. Antea rapportage. Pagina 2 van 5

3 In de voorlaatste alinea van pagina 2 staat de tekst; De meerwaarde van de inzet van tilt sensoren om geïnduceerde aardbevingen te meten in het projectgebied wordt dan ook niet gezien. Wij zien graag dat deze tekst wordt aangepast in: De meerwaarde van de inzet van tilt sensoren om versnellingen bij geïnduceerde aardbevingen te meten in het projectgebied wordt dan ook niet gezien. Dit maakt onzes inziens de samenvatting duidelijker in relatie tot de opvolgende alinea met betrekking tot het meten van tilt/rotatie waar de toegevoegde waarde wel wordt verondersteld. 2. Blz. 16 De volgende tekst wordt geciteerd. Tilt sensoren meten geïnduceerde aardbevingen aan het oppervlak. Een fysisch mathematische beschrijving van de overdracht van de aardbeving op de sensor (transferfunctie) is bij ons niet bekend. De reden is dat de sensor voor de registratie van geïnduceerde aardbevingen normaliter niet worden toegepast, in tegenstelling voor een accelerometer of een geofoon waar fysischmathematische beschrijving wel voor bekend is. Deze opmerking in de rapportage zou gepreciseerd moeten worden. Zoals in onze bijlage getoond meten tilt meters zeker ook geïnduceerde aardbevingen. Het is juist dat nochtans tiltsensoren in Nederland niet worden toegepast voor de bovengenoemde registratie. In het buitenland wordt dit zeker wel gedaan en is deze expertise zeker wel aanwezig. O.a. bij de USGS. In de USA is het bij fracking veelal verplicht om met tilt meters te meten. Wellicht kan in het rapport achter het wordt normaliter toegevoegd worden in Nederland. 3. Blz. 17 Een overschrijding van de grenswaarde voor de bevingssnelheid uit de richtlijn SBR-A betekent niet dat een gebouw automatisch schade heeft opgelopen. Schade kan namelijk niet gemeten worden maar moet geïnspecteerd worden. De grenswaarde bevat een veiligheidsmarge (Waarts., 1997), gemiddeld genomen zal eerst bij een zekere overschrijding van een factor 4 (14 % kans op schade8) ervan schade aan de draagconstructie kunnen optreden9. Pas met nader onderzoek door een bouwkundig inspecteur zal dit blijken. Inderdaad kan met versnellingsmeters geen schade in beeld gebracht worden. Tilt meters laten wel zien of er veranderingen zijn opgetreden, zelfs ook al er nog geen schade zichtbaar. Denk bij het laatste aan spanning opbouw welke nog niet geleid heeft tot zichtbare schade. Antea rapportage. Pagina 3 van 5

4 4. Blz. 24 Het gevolg van het verschil in noise-level voor de sensoren van de verschillende meetnetbeheerders is dat de KNMI- en TNO-meetnetten de geïnduceerde aardbevingen vlakdekkend in het Groningenveld meten en de meetnetten van de overige private aanbieders in het projectgebied dat niet doen. Resumé, ook op grote afstand van het epicentrum en/of het centrum met de sterkste aardbevingen meten de sensoren van de KNMI- en TNO-meetnetten de geïnduceerde aardbevingen. Deze quote is juist in relatie tot de versnellingsmeters echter niet voor tilt meters. Deze meten zelfs de grotere (inter)continentale bevingen aan de oppervlakte in Groningen. Gezien het feit dat veelal slechts quotes in rapporten gelezen worden stellen wij voor om voor het woord sensoren in de eerste regel het woord versnelling toe te voegen. 5. Blz. 8 punt 8 8. Accelerosensoren of geofoons zijn voldoende nauwkeurig om geïnduceerde aardbevingen vlakdekkend in het projectgebied te meten. De meetgegevens worden al decennia gebruikt bij het vaststellen van schade aan en veiligheid van objecten in het projectgebied. De inzet van tiltsensoren voor het meten van geïnduceerde aardbevingen levert voor het beoogde meetnet geen toegevoegde waarde op. De in dit hoofdstuk aangehaalde punten zijn gebaseerd op de gehouden interviews en verstrekte informatie. Volledigheidshalve verwijzen wij naar onze bijlagen, hierin ziet u dat er waarnemingen gedaan zijn in gebouwen waarbij data van gebouwensensoren geen waarnemingen laten zien. Wij vertrouwen er op dat dit ook bij de voorgestelde inzet van tilt meters en de daaruit vloeiende tilt data wordt meegenomen. Immers toont tilt data aan dat de effecten ook op grotere afstanden, dan daar waar gebouwensensoren geen significante uitslag meer laten zien, worden waargenomen. Voorstel zou zijn om de geciteerde tekst aan te vullen met de tekst dat nader onderzoek gedaan moet gaan worden naar de waarnemingen van tilt meters in het buitengebied. 6. Blz. 29. Mobiel meetnet. Eerder hebben wij al bij de diverse partijen in Groningen voorstellen gedaan voor een Rapid Response Team. Dit met de gedachte om direct na een aardbeving een volledig zelf supporting meetnet te kunnen plaatsen. Denk hierbij aan het vastleggen van de stabiliteit van een gebouw of deel van een gebouw. Antea rapportage. Pagina 4 van 5

5 Samenvatting StabiAlert is zeer content met de opening die in dit rapport is geboden om schade als gevolg van mijnbouwactiviteiten inzichtelijk te maken met tilt sensoren en dat tilt metingen een aanvulling kunnen zijn op de bestaande meetmethodieken door het meten van scheefstand en rotaties. Wij vertrouwen er op dat de beoogde inzet van tilt meters zal bijdragen tot een beter voortschrijdend inzicht. Wij stellen het op prijs indien u bovenstaande opmerkingen en precisering in het rapport zou willen laten doorvoeren en dit schijven als bijlage bij de rapportage te voegen. Met vriendelijke groet, R. Brongers StabiAlert B.V. Antea rapportage. Pagina 5 van 5