EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken. over het programma voor geregistreerde reizigers

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken WERKDOCUMENT over het programma voor geregistreerde reizigers Commissie burgerlijke vrijheden, justitie en binnenlandse zaken Rapporteur: Tanja Fajon DT\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 1. Inleiding Het voorgestelde programma voor geregistreerde reizigers (RTP) maakt deel uit van het slimmegrenzenpakket van de Commissie van februari Het pakket omvat eveneens het voorstel voor een inreis-uitreissysteem (EES) en een voorstel tot wijziging van de Schengengrenscode (SBC) om rekening te houden met de nieuwe systemen. De belangrijkste doelstelling van het RTP is bezoekers uit derde landen die regelmatig naar de EU reizen en die vóór aankomst bij de grens een veiligheidsonderzoek zouden hebben ondergaan, versneld de EU-buitengrenzen te laten passeren. In dit werkdocument wordt een samenvatting gegeven van een aantal van de kernvragen die onbeantwoord gebleven zijn na de presentatie door de Commissie van haar Technische studie inzake slimme grenzen en kostenanalyse. Aan het einde van het document, in het deel Resterende knelpunten en te overdenken kwesties, worden een aantal vragen gesteld die moeten worden beantwoord om verdere vooruitgang te kunnen boeken. 2. Samevatting van kwesties die werden behandeld in de technische studie en kostenanalyse In de technische studie worden een aantal aspecten van het RTP van naderbij bekeken, zoals de grenscontroleprocedures, gegevens, het gebruik van biometrische gegevens en de algemene architectuur van het systeem. Veel van de suggesties wijken aanzienlijk af van het oorspronkelijke wetgevingsvoorstel van de Commissie. In de studie wordt de belangrijkste doelstelling van het programma voor geregistreerde reizigers niet onderzocht of gewijzigd. Grenscontroleprocedures In de studie wordt veel aandacht besteed aan de inschrijving van de geregistreerde reizigers en wordt het gebruik van foto's in het kader van deze procedure verkend. Er wordt beweerd dat de kwaliteit van de foto's die worden gebruikt in het visuminformatiesysteem (VIS) niet altijd bevredigend is. In de studie wordt aanbevolen online aanvragen voor het RTP toe te laten, maar er wordt bij vermeld dat dit de algemene architectuur zou beïnvloeden en zou leiden tot veiligheidsproblemen die verder zouden moeten wordenonderzocht. Een van de doelstellingen van de studie was het gebruik van een token in het RTP te onderzoeken. In de studie wordt voorgesteld elektronische paspoorten (elektronisch machineleesbare reisdocumenten) te gebruiken als alternatief voor een token. Eenvoudige machineleesbare reisdocumenten (paspoorten zonder chip) worden niet als veilig genoeg beschouwd. In de studie worden eveneens maatregelen onderzocht om de grensprocedures in te korten. Dergelijke maatregelen worden acceleratoren genoemd. Voorbeelden van acceleratoren zijn: vervroegde gegevensverzameling, registraties vóór de grens, langere bewaringstermijnen voor de gegevens, een efficiëntere organisatie van de grensdoorlaatposten, het tot een minimum beperken van de benodigde documenten, en automatische poorten en irisscanning. Gegevens PE v /6 DT\ doc

3 Volgens het oorspronkelijke voorstel van de Commissie zouden er 36 gegevensposten per reiziger worden bewaard. In de studie wordt echter gesuggereerd dat 26 gegevensposten zouden volstaan voor het RTP (en het EES). In het oorspronkelijke RTP-voorstel werd geen toegang voor rechtshandhavingsdoeleinden vooropgesteld, en ook in het kader van de studie werden geen redenen aangehaald om dit in te voeren. De studie bevestigt dat de door de Commissie in haar oorspronkelijke voorstel vastgestelde bewaringstermijn voor gegevens (maximaal vijf jaar na de datum waarop het RTP verstrijkt) "geen nadelen" met zich meebrengt. Biometrische gegevens Biometrische gegevens worden gezien als een manier om identiteitscontroles aan de buitengrenzen te verbeteren en versterken, alsook de algemene veiligheid van de grenscontroles. In het kader van de studie werd gekeken naar het gebruik van afbeeldingen van het gezicht als biometrisch kenmerk, en kwam men tot de conclusie dat het mogelijk is enkel dergeljke afbeeldingen (en geen vingerafdrukken) te gebruiken voor het RTP. Dit werd niet voorgesteld als een mogelijkheid in het wetgevingsvoorstel. In de studie wordt eveneens benadrukt dat het gebruik van afbeeldingen van het gezicht in combinatie met vingerafdrukken voordelig zou zijn voor de snelheid en veiligheid van zowel verificatie als identificatie, wat op zijn beurt zou moeten leiden tot een lager aantal onterechte weigeringen en wat, uiteraard, zou betekenen dat minder vingerafdrukken nodig zouden zijn dan in het oorspronkelijke Commissievoorstel aangegeven is. Alle drie de opties voor het RTP, namelijk het gebruik van enkel afbeeldingen van het gezicht, het gebruik van een combinatie van dergelijke afbeeldingen met een aantal vingerafdrukken, of het niet gebruiken van biometrische gegevens, moeten worden uitgeprobeerd tijdens de testfase. Architectuur Een van de belangrijkste vragen met betrekking tot de algemene architectuur betreft de keuze tussen het integreren van het RTP en EES in één enkel systeem of het onderbrengen ervan in afzonderlijke maar onderling verbonden systemen. Het Parlement had de Commissie gevraagd om in de studie te overwegen gebruik te maken van en voort te bouwen op reeds bestaande systemen. Volgens de studie kunnen bepaalde delen van de software van het VIS worden hergebruikt voor het RTP, zoals het bestaande biometrische matchingsysteem (BMS) dat momenteel wordt gebruikt voor het VIS. Een nieuwe versie van het BMS (het BMS-2) zou in 2015 in gebruik moeten worden genomen. Deze nieuwe versie zou eveneens kunnen worden gebruikt voor het project slimme grenzen. Niet geheel onverwacht komt de studie tot de conclusie dat voortbouwen op bestaande systemen en software de kosten zou drukken. Ook wordt geconcludeerd dat de integratie van EES, RTP en VIS zinvol is op het vlak van mogelijkheden en gegevens, maar dat de gegevensbewaring geharmoniseerd zou moeten DT\ doc 3/6 PE v01-00

4 worden en de rechten van de persoon wier gegevens worden verwerkt duidelijk volledig gewaarborgd zouden moeten zijn. 3. Resterende knelpunten en te overdenken kwesties Voortbouwend op het werk van voormalig rapporteur Ioan Enciu, en met name het werkdocument van 20 juni 2013, de bijdrage van de rapporteurs aan de formulering door de Commissie van de doelstellingen van de studie van 29 januari 2014, en de analyse van de studie zelf, en in afwachting van de testfase die dit jaar door eu-lisa moet worden uitgevoerd, wil de rapporteur de aandacht vestigen op een aantal resterende knelpunten en kwesties die niet in de studie aan bod zijn gekomen. De voormalige rapporteur, de heer Enciu, betreurde in zijn werkdocument dat het Europese beleidsvormingsproces, volgens hem, geen naar behoren gestructureerd debat toelaat, en legde de nadruk op twee belangrijke elementen van het Commissievoorstel inzake slimme grenzen, namelijk de duidelijke definiëring van het probleem gevolgd door een open debat over mogelijke oplossingen. De achtergronddocumenten, en de studie vormt hier geen uitzondering op, zijn opgesteld met als doel de creatie van nieuwe systemen te ondersteunen, en niet om de noodzakelijkheid of evenredigheid ervan te beoordelen, die tot op heden niet aangetoond zijn, zonder bewijs dat de belangrijkste doelstellingen van de voorstellen verwezenlijkt zullen worden. De rapporteur betreurt dat de studie, ondanks de input van het Parlement tijdens de laatste zittingsperiode, geen antwoorden biedt op deze belangrijke opmerkingen en bezorgdheden. De rapporteur is van mening dat de studie zelfs verder van de belangrijkste doelstellingen van het oorspronkelijke Commissievoorstel afwijkt, en vraagt de leden de volgende kwesties te overdenken. Uit de verschillende adviezen over het slimmegrenzenpakket, namelijk van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming, de Commissie Meijers, de Groep gegevensbescherming artikel 29, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de regio's, waarin tal van onderwerpen werden besproken, waaronder de evenredigheid en de praktische haalbaarheid van de voorstellen, blijkt dat niet naar behoren is aangetoond dat het slimmegrenzenpakket verenigbaar is met de basisbeginselen inzake gegevensbescherming. Jammer genoeg toont de studie onvoldoende aan waarom dergelijke systemen überhaupt moeten worden gecreëerd, en werd het verzoek van het Parlement om andere opties te beoordelen en te onderzoeken waarmee de vastgestelde doelstellingen kunnen worden bereikt volledig genegeerd. Deze opties omvatten onder meer de "status quo"-optie en de "niettechnologische oplossingen"-optie (in het kader waarvan enkel een minimale controle van houders van een meervoudig visum nodig zou zijn dankzij wijzigingen van de Schengengrenscode; en/of in combinatie met de optie voor dergelijke reizigers om gebruik te maken van automatische grenscontroles op basis van hun voorgaande registratie in het VIS). Met betrekking tot de grondrechten, bevat de studie geen beoordeling van de invloed op de rechten van burgers en reizigers. PE v /6 DT\ doc

5 Met betrekking tot de nationale systemen, worden in de studie verschillende mogelijkheden voorgesteld om bestaande systemen te hergebruiken of te integreren binnen het EES en RTP, maar er wordt geen definitieve conclusie getrokken in dit opzicht. Hoewel in een ander Commissiedocument 1 wordt vermeld dat landen van buiten de EU worden betrokken bij de afzonderlijke nationale RTP-systemen (het Nederlandse systeem werd uitgebreid tot andere landen, waaronder Canada en Zuid-Korea, en het Duitse systeem werd uitgebreid tot de Verenigde Staten), wordt in de studie niet vermeld hoe de Commissie van plan is om te gaan met deze derde landen wanneer een systeem voor heel Europa is opgezet. Bovendien worden in de studie geen andere gerelateerde kwesties behandeld, zoals opgedane ervaringen met nationale systemen, de mogelijkheid om minder personeel aan de grenzen te hebben, de nood aan standaardisering (bijvoorbeeld voor doorgangen met automatische grenscontrole), en de ervaringen van andere derde landen die een systeem met slimme grenzen hebben ingevoerd, met inbegrip van hun ervaringen met personen die het systeem trachten te omzeilen. De vorige rapporteurs hebben het systeem aan de grens tussen de VS en Canada aangemerkt als voorbeeld. Wat betreft de kosten, biedt de studie geen duidelijk antwoord op de vraag wat de uiteindelijke kostprijs zou zijn van de voorstellen. Rekening houdend met de mogelijkheid dat de kosten hoger oplopen, zoals het geval is bij SIS II, wordt bijzondere aandacht besteed aan het hoofdstuk "andere kostenopties". Het oorspronkelijke Commissievoorstel inzake EES en RTP voorziet niet in toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten tot de systemen. Deze toegang kan enkel verstrekt worden nadat een beoordeling is uitgevoerd wanneer het systeem twee jaar werkzaam is. In de studie wordt toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten echter als secundaire doelstelling aangemerkt, op voorwaarde dat de biometrische kenmerken gebruikt worden en de gegevensbewaringstermijn aanzienlijk langer is dan in het oorspronkelijke voorstel van de Commissie. De rapporteur is bezorgd dat toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten een steeds prominentere plaats inneemt in de voorstellen, zonder dat dit naar behoren geanalyseerd is, en dat de doelstellingen van dergelijk systeem automatisch veranderen indien toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten wordt opgenomen. De nadruk verschuift van het vergemakkelijken van grensoverschrijding en grensprocedures naar de bestrijding van criminaliteit en terrorisme. Aangezien ze ernstig bezorgd is over de toegang voor rechtshandhavingsautoriteiten, betreurt de rapporteur dat in de studie niet naar behoren rekening werd gehouden met de recente uitspraak over de richtlijn gegevensbewaring bij de beoordeling van dergelijke opties. De conclusies van het Hof kunnen een bredere impact hebben. De verschuiving van de belangrijkste doelstellingen is onmiskenbaar in dit opzicht. Opnieuw rijst de vraag wat werkelijk de belangrijkste doelstelling van EES/RTP is of zou moeten zijn. 1 SWD(2014) 165 def., deel DT\ doc 5/6 PE v01-00

6 Terugverwijzend naar het werkdocument van de voormalige rapporteur, is het nog steeds onduidelijk of het EES een noodzakelijke voorwaarde is voor het RTP, of het RTP opgestart kan worden zonder het EES. Op grond van dit werkdocument verzoekt de rapporteur de leden na te denken over de verschillende aspecten van het voorgestelde RTP en hun standpunten naar voren te brengen over hoe het verder moet. PE v /6 DT\ doc