Boekverslag Nederlands Kleine zielen door Kristien Hemmerechts

Transcriptie

1 Boekverslag Nederlands Kleine zielen door Kristien Hemmerechts Boekverslag door Kees van der Pol 3084 woorden 1 maart ,1 18 keer beoordeeld Auteur Genre Kristien Hemmerechts Psychologische roman Eerste uitgave 2009 Vak Nederlands Feitelijke gegevens over het boek Gebruikte druk: 1e Gebonden uitgave. Verschijningsdatum 1e druk: 2 maart 2009 Aantal bladzijden: 184 Uitgegeven door: Atlas Beschrijving van de cover Op de cover staat de afbeelding van een Mariabeeld met het kindje Jezus. Opdracht Er is geen opdracht. Genreaanduiding van het boek Kleine zielen is een psychologische roman over de menselijke behoefte aan wonderen. De flaptekst Wanneer Marthe kort voor haar achtste verjaardag met haar moeder naar het Noord-Franse Lisieux vertrekt op bedevaart, belooft ze haar vader dat ze goed zal rondkijken. Met zegt dat in de basiliek van Lisieux een Mariabeeld bloedt, maar volgens Marthes vader kan dat niet. Net als duizenden andere pelgrims is Marthes moeder wel bereid om in het mirakel te geloven. Onderweg ontmoeten ze de mysterieuze Francis Douillet. Die voor een heel bijzondere logies zorgt. Kleine zielen verstrengelt het leven van Marthe met dat van Thérèse van Lisieux, de populaire negentiendeeeuwse heilige die mensen leerde hun eigen zwakheden én die van anderen te aanvaarden. In 1997 verleende Paus Johannes Paulus II Thérèse de titel van kerklerares en op 19 oktober 2008 werden haar ouders zalig verklaard. Het nieuwe boek van Hemmerechts is een ontroerende roman over kwetsbare mensen en de behoefte aan wonderen, die vandaag niet minder groot is dan in Thérèses negentiende eeuw. Motto Pagina 1 van 6

2 Er is geen motto. Structuur en/of verhaalopbouw De roman wordt onderverdeeld in drie hoofdstukken: 1. De kleine weg 2. Het regent rozen 3. Het laatste mirakel Er is een vooraf waarin aan de lezer wordt uitgelegd wie Thérèse van Lisieux was. Ze was een heilig verklaarde gelovige. Er is ook een nawoord, waarin wordt aangegeven wat er in de realiteit door de paus met betrekking tot Thérèse en haar zaligverklaring is geschied. In de stukken vertelde tijd van het Verhaal-Nu (1978) worden stukken over het verleden van Thérèse ingelast. Gebruikt perspectief In deel 1 is Marthe, de bijna 8-jarige hoofdpersoon, de ikvertelster van het verhaal. Ze is op Allerzielen jarig (2 november) In de stukjes tekst die over Thérèse van Lisieux gaan, is er sprake van een auctoriale verteller. Dat is ook het geval wanneer in deel I de woedende Maurice naar Noord-Frankrijk rijdt om zijn dochtertje op te halen. In deel 2 verschuift het perspectief van de ikfiguur naar een alleswetende verteller die over de ikfiguur spreekt als Marthe. In deel 3 is er sprake van een zijverteller Marthe. Waarschijnlijk heeft Hemmerechts ervoor gekozen om te laten zien dat er door Marthe afstand genomen is van wat er is gebeurd. De tijd van het verhaal Het verhaal-nu speelt zich af in de maand oktober/november 1978 wanneer Marthe met haar moeder Odette een pelgrimage maakt naar Lisieux. Maar er ook en andere tijdlaag die een rol speelt in het verhaal. Thérèse van Lisieux groeit op aan het einde van de 19e eeuw en overlijdt in Haar leven wordt ook beschreven. In deel 2 zijn we nog steeds in 1978 en Marthe verblijft nog altijd in Lisieux, omdat er mirakelen aan haar worden toegeschreven. Ze is de nieuwe Thérèse van Lisieux. In deel 3 speelt het verhaal zich 20 jaar later af in Marthe wordt nu voor een tv-programma naar Lisieux gehaald om alles nog eens op te frissen voor de kijkers. De plaats van handeling De handeling I speelt zich voornamelijk af in Lisieux, waarheem Marthe en Odette vertrekken om het bloedende Mariabeeld te zien..ook in deel 2 en deel3 is Lisieux de plaats waar zich alles voltrekt. Samenvatting van de inhoud Deel I De kleine weg (blz. 7-91) Marthe gaat met haar moeder Odette naar de Noord-Franse plaats Lisieux op pelgrimage. Een Mariabeeld is daar namelijk spontaan gaan bloeden en haar moeder wil dat met eigen ogen zien. Marthes vader schampert over het bloedende beeld en geeft Marthe opdracht haar ogen goed open te houden. Vader gelooft niet in wonderen, hoewel Marthes geboorte eigenlijk zelf een wonder is na diverse miskramen die Odette heeft gehad. Ze reizen het eerste deel met de trein en Marthes moeder ontmoet een aardige maar bijzondere man: Pagina 2 van 6

3 Francis Douillet. Die zorgt verder voor hen en brengt hen onder in een museum dat aan Thérèse van Lisieux gewijd is. Eigenlijk mag dat natuurlijk niet: overdag wordt het museum opengesteld voor bezoekers en dat zijn er wel 200 per dag. Marthe wordt ondergebracht in een kamer en ziet dat er een Mariabeeld in de kamer is dat naar haar glimlacht. Het moet hetzelfde beeld zijn dat ooit heeft geglimlacht naar Thérèse. Marthe is niet echt bang, maar zoekt toch naar haar moeder, die in hetzelfde huis overnacht. Francis is net weg. Marthe merkt dat haar moeder bloost als ze hem ter sprake brengt. Ze vindt hem knapper dan haar vader. Marthe vraagt aan haar moeder waarom ze niet Marie-Marthe is genoemd. Er volgt een tussenpassage waarin iets wordt verteld over het leven van Thérèse van Lisieux die als kind al heel graag in het karmelietenklooster wilde. Ze had een stel zussen van wie de naam met Marie begon. Ze verloor haar moeder en enkele broers en zusters en ze werd zelf ernstig ziek. Maar het beeld heeft geglimlacht naar Thérèse waardoor ze werd genezen > De volgende morgen gaan ze op weg naar de basiliek waar zich inmiddels rijen wachtende pelgrims hebben opgesteld. Er is ook veel commercie afgekomen op het wonder. Een dwerg probeert Marthe nog wat bloed te verkopen. Francis roept zijn netwerk te hulp om de rij wachtenden te omzeilen. Dat lukt en ze krijgen voorrang bij de entree. Francis en Odette sluiten hun ogen wanneer ze bij het Mariabeeld staan, maar Marthe houdt ze open zoals haar vader haar gezegd had. Ze ziet dat het beeld helemaal niet bloedt, terwijl haar moeder en Francis later beweren dat dit wel het geval was. Ze gaan daarna weer naar een bevriende priester van Francis waar de whisky op tafel komt. Marthe mag ook een slokje, maar vindt het eigenlijk erg vies. Ze zegt tegen Francis en haar moeder dat het beeld op haar kamer naar haar heeft geglimlacht. Nu geloven de man en haar moeder haar echter niet: ze heeft veel fantasie. Maar wanneer ze opnieuw in het huis slaapt, ziet ze het bed zweven. Ze schreeuwt om haar moeder en dan staat die ineens voor haar bed. Ze lijkt ziek en heeft heel hoge koorts. Marthe zegt dat het beeld naar haar glimlacht en dan is even later de koorts gebroken. Een wondertje? Is Marthe de nieuwe Thérèse van Lisieux? Op blz. 71 wordt de titel van dit deel verklaard, wanneer Maria tegen Marthe zegt dat Thérèse de kleine weg in haar leven heeft gevolgd ( la petite voie) Door klein te zijn, kon ze groot worden. Ze wilde voornamelijk door te lijden de wereld laten zien hoe groot God was. Ze heeft ook last van bloedspuwingen. Ze leed namelijk aan tuberculose wat een nog moeizaam te bestrijden ziekte was in die tijd. Marthes genezing wordt breed uitgemeten in de media: ze had hoge koorts, maar door het glimlachende beeld was de ziekte verdwenen. Het is inmiddels drie dagen na de genezing. Er wordt gesuggereerd in de vertelling dat Odette en Francis een zonde hebben begaan (seks met elkaar waarschijnlijk) waarvoor de kleine Marthe had moeten boeten. Er is veel wel mediabelangstelling voor haar genezing. Bij zijn vertrek naar Lisieux werd Maurice nog bezig gehouden door een pastoor die over het wonder van Marthes geboorte spreekt. Precies negen maanden na de eerste pelgrimage van Odette naar Lisieux, is Marthe ter wereld gekomen. Daarmee wordt ook iets gesuggereerd ten aanzien van Francis. Dan vliegt hij over de weg naar Noord-Frankrijk en wordt daar geconfronteerd met de pers. Hij is boos vanwege de relatie tussen Odette en Francis. Bovendien moet hij niets hebben van de poespas van het wonder, zowel van het bloedende beeld als de genezing van Marthe. In de kranten verschijnen vergelijkingen tussen Jeanne d Arc en Thérèse. Beiden werden heilig verklaard. Maurice wil Marthe direct mee terug nemen. Maar dat gaat niet gebeuren. deel 2: Het regent rozen (blz ) Marthe hoort van het Mariabeeld hoe het in het verleden is gegaan met Thérèse. Ze zegt ook dat ze geduld moet hebben met haar moeder. Ze hoort ook hoe het met de moeder van Thérèse ging, die immers al jong Pagina 3 van 6

4 aan een kanker was overleden. Maria zegt ook dat ze Marthe opnieuw koorts moest laten krijgen om haar in Lisieux te houden. Ze vertelt over haar relatie met Jozef en Jezus. Het lijkt er toch een beetje op alsof Marthe weer aan het ijlen is. Ze krijgt van Maria de opdracht om over foto s in haar vaders jaszak te spreken. Dat wordt dan weer een mirakel. Het gaat om foto s van zeven kinderen die ziek zijn en die gered moeten worden. Maurice is opnieuw sceptisch over dit derde mirakel. De zeven kinderen van Lisieux: - Abdel, een Marokkaans jongetje dat in coma ligt na een zwembadongeluk - Marie France die al twee jaar aan leukemie lijdt - Petrus die zijn nek gebroken heeft met skaten - Nicholas die allergisch is voor licht - Laura die zichzelf verwondt - Joshi die een luierkind uit Calcutta is - Sebastiën die een nierpatiënt is en moet spoelen. Een aantal mensen heeft foto s in de zak gestopt van Maurice. Al snel blijkt dat Abdel het niet gered heeft, maar zijn nier is nu wel beschikbaar voor Sebastiën en dat wordt weer als een mirakel gezien. Dan fluistert Maria weer een nieuwe wens in het oor van Marthe. Ze moet een troon laten maken en daarop zal ze de stad moeten worden rondgedragen. Haar vader Maurice wil dat liever niet, maar Marthe luistert alleen naar Maria. Maurice vraagt aan haar Waarom regent het geen rozen voor mij? (zie titel deel 2) Maurice gaat ook terug naar zijn woonplaats. Dan wordt ook een stukje vergelijking gemaakt met Thérèse en haar vader Louis. Verder wordt in de media gevraagd of het huis niet open gesteld kan worden, want nu Marthe er in verblijft is het bezoek niet toegestaan. Francis blijkt voorzitter van de vereniging te zijn die het huis beheert. Ook is er nog aandacht voor Nicht Lizette Martin die een bezoek brengt aan Rome om er een beeld te bepleiten voor haar vroegere familielid. Tijdens de processie waarbij de wagen van Marthe is opgesierd met witte rozen,ontmoet Marthe deze Lizette Martin en ze zegt haar dat het beeld niet meer bloedt. Ook Lizette gaat nu kijken en het blijkt inderdaad zo te zijn.. Dat is een schok in Lisieux en Marthe wil nu graag haar vader bij de hand hebben. Dan zegt Francis: Je vader is bij je Is hij de biologische vader van Marthe? Hiermee eindigt deel 2. Het laatste mirakel (blz ) Het is Marthe wordt uitgenodigd door een tv-maker om mee te merken aan een documentaire over de gebeurtenissen in Haar moeder is 8 jaar ervoor overleden en haar vader is hertrouwd. De gebeurtenissen in Lisieux hebben het huwelijk tussen haar ouders bekoeld. Haar vader wil ook liever niet dat ze meewerkt aan de documentaire, maar Marthe gaat toch. Ze ontmoet er als eerste Francis en ook enkele van de zeven kinderen van Lisieux die nog in leven zijn (Sebastiën, Laura, Joshi) In het programma wordt opgehaald dat Marthe de eerste was die had gezien dat het beeld niet meer bloedde. Er was onrust uitgebroken in Lisieux. In het interview neemt Marthe eigenlijk wel afstand van wat er is gebeurd in Ze gelooft niet in bloedende beelden etc. Intussen is ze wel verliefd geworden op Sebastiën. Samen met haat vader Maurice bekijkt ze later e documentaire. Die vindt hem wel integer gemaakt. Ook leest ze daarna nog de biografieën die over Thérèse zijn geschreven. Jong ging ze het klooster in met haar overgebleven zussen en Marthe vindt dat dit eigenlijk verboden had moeten worden. Er wordt ook nog aandacht besteed aan Pagina 4 van 6

5 het feit dat Thérèse een autobiografie wilde uitgeven. Het is een saai einde van een roman die een mix is van fictie en non-fictie. Op de laatste bladzijde wordt nog vermeld dat de moeder van Sebastiën het laatste mirakel beschrijft. Maria heeft Marthe en Sebastiën bij elkaar gebracht en haar twee kleinkinderen bezorgd. Titelverklaring Kleine zielen heeft net als de titel van het eerste deel de Kleine weg betrekking op kleine mensen in de zin van gewone mensen. Thérèse van Lisieux had in het verleden de kleine weg bewandeld en alleen door middel van haar lijden op de grootsheid van God gewezen. De heilig verklaarde mensen in deze roman zijn geen grote namen geweest en geen wereldverbeteraars. Het zijn de gewone stervelingen waar je je aandacht op moet richten. Thematiek en interpretatie De roman gaat over de wens die mensen hebben om in wonderen te geloven. De moeder van Marthe gelooft tegen beter weten in dat het Mariabeeld is gaan bloeden. Haar vader Maurice is daar heel sceptisch over en opent Marthes ogen. Ze ziet ook als eerste dat het beeld niet bloedt. Tegelijkertijd begint ze als een nieuwe Thérèse boodschappen van een pratend Mariabeeld aan de mensen in Lisieux door te geven. Het eindigt zelfs in een macabere processie, waarvoor ze zich twintig jaar later bij het uitzenden van de documentaire schaamt.. Er blijkt een behoefte van eenvoudige mensen (kleine zielen) om in wonderen te geloven en die wens is er van alle tijden. Mensen horen nu eenmaal wat ze graag willen horen. Ook kinderen hebben een eenvoudig geloof, al blijkt niet duidelijk of hun geloof in wonderen door fantasie wordt ingegeven. Wanneer Marthe volwassen is geworden, neemt ze in de documentaire afstand van wat er is gebeurd. Beoordeling scholieren.com Als roman voor de leeslijst van scholieren zal Kleine zielen geen hoge ogen gaan gooien. Door de stukken historie over een heilig verklaarde Thérèse in te passen in het verhaal over het bloedende Mariabeeld, wordt de lezer gestoord in het verloop van de geschiedenis van Marthe. Ik vind het een mislukt experiment tussen een fictief gegeven en een non-fictie element. Door beide elementen door elkaar in de hoofdstukken te verwerken, ontstaat er m.i. geen chemie tussen beide stukken. Ik betrapte me erop dat ik naarmate het boek vorderde de stukken over Thérèse (die immers niet spectaculair zijn maar wel hinderlijk lang) steeds meer wilde overslaan. Eigenlijk zijn het dorre opsommingen van feiten die naarmate het boek vordert niet iets speciaals aan de vertelling toevoegen. Marthe wordt in mijn ogen ook niet een echte nieuwe Thérèse van Lisieux. De literaire waarde van de roman kan ik nog wel waarderen met 2 punten, maar ik voorzie dat scholieren op havo en vwo er weinig plezier aan zullen beleven. Het zou wel passen in een rijtje met boeken dat godsdienst en godsdienstwaanzin als thema heeft. Resencies In Het Parool van 4 maart 2009 is recensente Karen Overmars vrij negatief in haar oordeel over dit boek met een mix van fictie en non-fictie. Ook de stijl van het boek kraakt ze af. Of: in elk onderwerp schuilt een roman, en anders valt er altijd wel een pamflet of een non-fictieverhaal uit te peuren. Op die regel vormt Thérèse van Lisieux geen uitzondering. Tenminste, zolang een en ander goed wordt opgeschreven. En dat is precies het punt waarop het heel erg misgaat in Kleine zielen: de stijl. [...] Halverwege het boek heb je zin het kind in een donkere put te gooien. En dan mag de moeder van Marthe Pagina 5 van 6

6 er meteen erachteraan, want zij is degene die haar dochter steeds aanmoedigt zich in 'typische Marthetjes' uit te drukken - dat zijn opmerkingen die alleen ontsproten kunnen zijn aan de knotsgekke, fantasierijke geest van Marthe. Over een teil die ooit toebehoorde aan de heilige Thérèse, merkt Marthe bijvoorbeeld op: 'Je zou de teil Tijl kunnen noemen. Misschien heet hij wel Tijl, maar denken wij dat het gewoon teil is.' Een schrijver hoeft niet elk jaar een nieuw boek te produceren. Ik zou zelfs zeggen: als dit het resultaat is, vooral niet doen. Minder schrijven. Rustig blijven ademhalen en pas weer beginnen zodra iets te melden valt. Over de schrijfster en haar eerder gepubliceerde werk Bron: website uitgever Kristien Hemmerechts groeide op in Strombeek-Bever, een gemeente in de rand rond Brussel. Ze studeerde Nederlandse en Engelse taal en literatuur in Brussel en Leuven en specialiseerde zich daarna in de literatuurwetenschap in Amsterdam. Hierna woonde ze enkele jaren in Londen. Haar eerste verhalen schreef ze nadat ze opnieuw naar België was verhuisd. Aanvankelijk schreef ze in het Engels en werden haar verhalen gepubliceerd in de reeks First Fictions van uitgeverij Faber and Faber. Geert van Istendael vertaalde ze en later werden ze opgenomen in de bundel Weerberichten (1988). In 1986 rondde ze haar dissertatie af over het leven en werk van de schrijfster Jean Rhys. Een jaar later publiceerde ze haar eerste Nederlandstalige roman, Een zuil van zout, waarvan het manuscript een jaar daarvoor was bekroond met de Driejaarlijkse Prijs voor het Proza van de Provincie Brabant. Voor de verhalenbundels Weerberichten, 's Nachts en de roman Brede heupen ontvangt Hemmerechts in 1990 de Driejaarlijkse Belgische Staatsprijs. Als Hemmerechts in het begin van de jaren negentig met dichterjournalist Herman de Coninck trouwt, is ze een literaire persoonlijkheid geworden met een behoorlijke staat van dienst. De Frans Kellendonkprijs, die ze in 1993 voor haar gehele oeuvre ontvangt, geeft haar de erkenning die ze verdient. Naar aanleiding van het overlijden van haar man in 1997 schrijft ze een openhartig biografisch essay over hem, Taal zonder mij (1998). Vandaag staan meer dan twintig romans, verhalenbundels en essaytitels op haar naam. Kristien Hemmerechts is ook docente Engelstalige literatuur aan de Hogeschool Universiteit Brussel en doceert creatief schrijven aan het Herman Teirlinck Instituut in Antwerpen. Ze is 'meter' (beschermvrouw) van Te Gek?!, een stichting die ijvert voor het bespreekbaarder maken van psychische problemen. Ze schrijft ook geregeld recensies en columns voor Nederlandse en Vlaamse tijdschriften en kranten, en speelt een actieve rol in het publieke debat. In augustus 2007 trouwde ze met Bart Castelein, die een uniek ecologisch-toeristisch project leidt in de Westhoek ( Ze is de moeder van Katherine Smith, de stiefmoeder van Laura en Tomas de Coninck en de oma van Noa Legrève. Pagina 6 van 6