Werkstuk Levensbeschouwing Het Jodendom

Transcriptie

1 Werkstuk Levensbeschouwing Het Jodendom Werkstuk door een scholier 4164 woorden 10 juni keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Voorwoord Dit werkstuk gaat over het Jodendom. Het Jodendom is de kleinste van de vijf wereldgodsdiensten. Maar het Jodendom is ook de meest verspreide godsdienst. Joden wonen overal. Heel veel joden wonen wel in Israel, maar de meeste wonen in de Verenigde Staten. In mijn werkstuk bespreek ik vele onderwerpen. mijn hoofdvraag is: Hoe leven de joden en waarom leven ze zo? Als eerste ga de bijbelse geschiedenis van het joodse volk kort vertellen. Mijn deelvraag is hier: Wat is de geschiedenis van het joodse volk? In hoofdstuk 2 vertel ik kort over alle joodse feesten en ga ik op twee joodse feesten dieper in. Mijn deelvraag is hier: Hoe werkt het Pesach feest en het loofhuttenfeest? Daarna kom ik in het deel godsdienst vandaag. Hierin vertel ik eerst over geloofsopvoeding en over de belangrijke levensmomenten in het joodse leven. Ook zal ik vertellen over het conflict tussen de joden en de palestijnen. Kort overzicht van de geschiedenis van het volk Israel Nu, aan het begin mijn werkstuk van de Joden ga ik als eerste de geschiedenis van het volk van Israel geven. Deze geschiedenis heeft veel invloed op het dagelijkse leven van de joden nu gehad en het is dus een belangrijk deel van een werkstuk over de joden. De geschiedenis van het volk van Israel is begonnen met Abram, die ongeveer 1900 jaar voor Christus in de stad Ur in Mesopotamie leefde. Abram werd door God geroepen om naar een ander land te gaan, dat God hem wijzen zou. Vervolgens ging hij samen met zijn vrouw Sarai en anderen op weg. Abram kreeg van God de belangrijke beloftes dat hij een groot nageslacht zou krijgen en dat dit nageslacht altijd zou mogen wonen in het land waar Abram komen zou. God beloofde hem ook dat zijn nageslach eens voor de hele wereld tot een zegen zou worden. Via Haran kwam Abram in het door God aan hem en zijn nakomelingen beloofde land: het land Kanaan. Over dit deel van het ontstaan van het volk Israel wordt verteld in Genisis 11:10-12:9 Omdat Sarai eerst geen kinderen kon krijgen, besloten zij dat Abram ook haar slavin Hagar tot vrouw zou nemen zodat ze toch een kind konden krijgen om Gods belofte waar te maken. Nadat Ismael (zoon van Hagar en Abram) was geboren beloofde god aan Abram en Sarai dat Sarai als nog nog een zoon zou krijgen. Hun namen veranderden toen naar Abraham en Sara. Toen de twee al heel oud waren kreeg Sara Isaak als zoon. Isaak trouwde met de dochter van zijn neef. Zij heette Rebekka en zij kregen een tweeling die Ezau en Jakob genoemd werden. Pagina 1 van 8

2 Jakob kreeg later een andere naam, namelijk Israel. Deze naam kreeg hij van God nadat God en Jakob met elkaar gevochten (zie voor dit verhaal Genisis 32:22-30). Er werden twaalf zonen en een dochter geboren, onder wie Jozef. Abram, Isaak en Jakob worden de aartsvaders van het volk van Israel genoemd. Abram was de allereerste met wie God het verbond sloot dat later ook voor zijn nakomelingen zou gaan gelden. Dit verbond hield in dat God de band met hen niet zou gaan verbreken. Jozef werd best wel bijzonder behandeld door zijn vader. Dat konden zijn broers niet goed verdragen en dus werden zijn broers jaloers op hem. Toen Jozef gedroomd had dat hij in de toekomst boven zijn andere familie leden zou komen te staan vertelde hij dat aan zijn broers. De broers waren zo boos dat ze hem later als slaaf verkochten aan een groep Ismaelieten (dat zijn trouwens nakomelingen van Ismael de eerste zoon van Abram en Hagar) die op weg waren naar het land Egypte. Daar werd hij weer door verkocht aan een hoveling van de Egyptische farao. Na veel problemen werd hij uiteindelijk onderkoning van het Egyptische rijk. Tijdens een hongersnood ontmoette hij zijn broers weer en de farao liet toen zijn hele familie uit Kanaan naar Egypte komen. Hier werd het nageslacht van Abraham een groot volk. Toen de eerste generaties Israelieten uitgestorven waren kwam er een farao die Jozef en zijn familie nooit gekend had en deze begon het volk van Israel te onderdrukken. Hij liet ze onder andere als slaven aan de bouw van een paar steden werken. Het volk woonde in Gosen, een gebied dat oostelijk lag van de delte van de Nijl. De Israelieten hebben daar 430 jaar gewoond. De nakomelingen van Abraham dreigden onder de slavernij te bezijken. Maar, God vergat zijn beloftes aan Abraham niet en bevrijdde zijn volk. Deze bevrijding vond plaats onder leiding van Mozes. Die toen hij een baby was uit het water was gehaald. Nadat Mozes Egypte was ontvlucht kreeg hij de opdracht van God om zijn volk uit Israel te gaan leiden. Als een profeet van God ging hij met zijn oudere broer Aaron naar de farao. Na veel moeite kon het volk uit Egypte wegtrekken. Mozes neemt voozorgsmaatregelen om zijn volk veilig te houden tegen een plaag van God (voor het verhaal van de plagen zie Exodus 7:14-21,8, 9, 10, 11. deze laatste plaag is te vinden in Exodus 11:1-10) en rechts verdrinkt een Egyptenaar die de Israelieten terug probeerde te halen zie voor het hele verhaal Exodus 12. Het volk van Israel trok met veel moeite weg uit Egypte de woestijn in. Ze gingen door de woestijn de Sinai. Daarna door de Rode zee die voor Mozes en zijn mensen open ging (zie het plaatje hieronder). De exodus (=uittocht) uit Egypte vond zich ongeveer 1300 jaar voor Christus plaats. Die gebeurtenis wordt nog altijd door de Joden herdacht als het Pesachfeest (Paasfeest). Over het Pesachfeest wordt verteld in Exodus 12. Tijdens de trektocht door de woestijn leerde het volk inzien dat zij niet zonder Gods hulp konden leven. Zij leerden ook inzien dat het Gods wil was dat zij hem gehoorzaamden. Toen het volk in de woestijn bij de berg Sinai waren aangekomen kreeg Mozes op deze berg van God twee stenen tabletten met daarop de Tien geboden. De Tien Geboden staan in Exodus 20: Gij zult geen andere Goden voor mijn aangezicht hebben 2. Gij zult geen gesneden beeld noch enige gestalte maken. 3. Gij zult de naam van de Here niet ijdel gebruiken. 4. Gedenk de rustdag. 5. Gij zult uw vader en moeder eren. Pagina 2 van 8

3 6. Gij zult niet doodslaan. 7. Gij zult niet echtbreken. 8. Gij zult niet stelen. 9. Gij zult geen vals getuigenis spreken tegen uw naaste 10. Gij zult niet begeren Voor een makkelijkere vertaling is het mogelijk om in een progresievere bijbel te kijken. Op de berg de Sinai kreeg Mozes ook de opdracht om het volk te zeggen dat ze een heiligdom moesten maken: de Tabernakel (=Tent). In en bij dit heiligdom werden later allerlei offers aan God gebracht. Over de ere dienst in deze kerk kreeg Aaron als hogepriester de leiding. In het boek Leviticus is veel te lezen over de offers, het werk van de priesters en ook nog bijvoorbeelk over de feesten die het volk Israel is gaan vieren. De woestijntijd heeft veertig jaar geduurd. Drie maanden na de uittocht kwamen de Israelieten bij de berg Sinai en zijn daar vervolgens een jaar gebleven. Omstreeks twee jaar na de uittocht kwamen de Israelieten in de oase Kades Barnea. Er werden toen verkenners het land Kanaan ingestuurd, maar daarna durfden zij het beloofde land niet binnen te trekken. Als gevolg daarvan heeft de woestijntijd nog achtendertig jaar langer geduurd. Over deze tijd in de woestijn is verder veel te lezen in het boek Numeri. Mozes en Aaron stierven beiden voordat het volk van Israel het land Kanaan kon binnentrekken. Over de dood van Mozes wordt verteld aan het einder van het boek Deutronomium, het laatste van de vijf tora boeken. In het boek Deutronomium staat een terugblikvan Mozes op verschillende gebeurtenissen en met name op de wetgeving door God te lezen. De nieuwe leider onder wie de intocht plaatsvond was Jozua, naar wie het volgende bijbelboek is vernoemd. Nadat de Israelieten de rivier de Jordaan waren overgetrokken, werd Jericho als eerste ingenomen. Dit verhaal is te lezen in Jozua: 2, 3, 4, 5, en 6. Dit is een erg mooi verhaal. Er werden spionnen het beloofde land ingestuurd en ze kwamen terug met zulke trossen druiven om te laten zien hoe vruchtbaar en overvloedig hun land zou zijn. Er is meer informatie hierover te vinden in Josua 1:10-18 Abraham was als het ware de stichter van het Jodendom. Abrahams taak in het Jodendom was dat hij een verbond sloot met God. Hij was de eerste aarstvader met wie God een verbond sloot. Mozes is de hoofdpersoon in de tora. Over God wordt onder andere verteld dat hij een belofte maakt met zijn kinderen. Hij is een God en hij lijkt helemaal niet op de andere goden van die tijd. Met de tora gaat men heel voorzichtig om. De tora wordt gelezen met een Jad. Dat is een aanwijzertje met een vingertje die aanwijst waar je leest. Dit geeft aan hoe voorzichtig ze met de tora omgaan. Als de tora bij de synachoge uit de vorbondsark gehaald wordt is dit een plechtige gebeurtenis. De geschiedenis van de Joden gaat nog verder, ze komen in handen van veel verschillende slechte heersers. maar ze krijgen ook een paar eigen koningen die wel goed zijn. Ze maken barre tijden mee. Ook komen ze 52 jaar in ballingschap. Al deze andere verhalen staan beschreven in de rest van de Tenach. Ik kon niet verder uitgebreid vertellen omdat gewoon teveel tijd kost en ik ook nog over andere benlangrijke onderwerpen wil vertellen in dit werkstuk. Op deze manier is de rode draad toch duidelijk. Joodse feesten De feesten in het algemeen Alle feesten uit het Jodendom hebben hetzelfde doel namelijk het herdenken van grote gebeurtenissen uit Pagina 3 van 8

4 het verleden. Het Pesachfeest herdenkt de bevrijding van het volk van Israel uit de klauwen van de Egyptenaren. Bij het Poerimfeest wordt er geadacht aan de moedigheid van Esther (dit is een heel erg mooi verhaal, voor het hele verhaal lees dan het bijbelboek Ether in het oude testament van de bijbel). Rosj Hasjana is de naam van het joodse nieuwjaar.dit feest is in september of oktober. Er wordt op dit feest op de ramshoorn (Sjofar) geblazen. Jom Kippoer herdenkt is grote verzoendag. Bij het loofhuttenfeest wordt gedacht aan de veertig jaar dat de joden in de woestijn hebben overleefd, maar daar kom ik later op terug. Chanoekka is het lichtfeest van de joden en dit komt elk jaar rond kerst voor. Sjavoet is het wekenfeest. Hierbij denken de joden aan de tien geboden die aan Mozes zijn gegeven. Het Pesachfeest Het Pesachfeest is het grootste feest van de joden. Het wordt in de maand Nisan gevierd. Het is het feest van de ongezuurde broden. De ongezuurde broden zijn matses (brood zonder gist) die de joden moesten eten toen ze uit Egypte de woestijn in gingen omdat ze geen tijd hadden om de broden te laten rijzen. Het leukste moment van dit feest is de Sedermaaltijd. Bij het Pesachfeest hebben ze het over hoop dat er ooit een wereld komt waar geen mensen slaaf zijn onder andere slaven. Bij dit feest kijken de mensen extra uit naar de komst van Elia die dan de Messias gaat aankondigen. Ook hopen ze extra dat iedereen kan terugkeren naar hun eigen land: het land van Israel. De Duitse joden moesten de deur van hun huis open laten voor Elia. In de tweede wereldoorlog konden de nazi s zo de joden oppakken omdat ze hun deuren open lieten staan. Het Loofhuttenfeest De joden denken bij dit feest aan twee dingen: Ze denken aan hoe dankbaar ze zijn voor de oogst en ze denken aan de reis door de woestijn onder leiding van Mozes. Ieder gezin dat er ruimte voor heeft maakt een hut in de achtertuin of op het balkon. Bij de lange woestijntijd van de joden moesten ze ook in tenten blijven slapen. Aan de muurhuizen in Amersfoort is er een huis dat het vroegere huis van de familie Cohen is (het huis met de paarse ruitjes). Als zij het loofhuttenfeest vierden dan bouwden ze de hut op het dak. Het feest duurt wel zeven dagen en op de laatste dag viert men het feest Sichmat Tora, het feest van de vreugde om de tora Geloofsopvoeding en belangrijke levensmomenten We moesten kiezen tussen vier onderwerpen. Ik koos als eerste de onderwerpen geloofsopvoeding en belangrijke levensmomenten omdat dat me vooral boeit en we het daar veel over hebben gehad. Ik behandel hierbij drie onderwerpen: de besnijdenis, Bar en Bat Mitswa en het huwelijk. Ik heb voor deze onderwerpen gekozen omdat dat eigenlijk wel de belangrijkste levensmomenten en gebeurtenissen zijn in de joodse opvoeding van een joods kind of volwassene. De besnijdenis De besnijdenis vindt acht dagen na de geboorte van een joodse jongen plaats (ook als het sjabbat is). Besnijdenis is een heel oud en belangrijk gebruik. Het symboliseert een teken van verbond. Tegelijk met de Pagina 4 van 8

5 besnijdenis krijgt de jongen zijn Hebreeuwse naam. Bij en besnijdenis wordt de voorhuid van de penis verwijderd. De besnijdenis wordt verricht door de mohel, dit hoeft niet altijd een dokter of een rabbijn te zijn. Het is zeker wel een gelovige jood die geleerd heeft hoe hij een besnijdenis moet uitvoeren. Meisjes krijgen als zij geboren zijn geen traditionele ceremonie, maar de moeder gaat naar de synagoge voor een dankgebed. Soms, vooral in liberale synagoge, wordt de baby in de synagoge gezegend. De synagoge is zeg maar de kerk van het Jodendom. Hier vinden dus ook de diensten plaats. Het grootste gedeelte van zo`n dienst bestaat uit de studie van de Torah en daarom wordt de synagoge ook wel sjoel genoemd (school). De mannen dragen uit eerbied voor God een keppeltje (kippa). Voor een dienst is niet veel nodig: een ruimte, tien religieus mondige mannen (minjan) en de Torah Bar mitswa Bar mitswa wordt een joodse jongen als hij dertien jaar is. Zij worden dan opgenomen tussen de volwassenen en zijn vanaf dit moment verantwoordelijk voor alle religieuze plichten die dit meebrengt. Zij zijn dan ook meerderjarig. Deze jongen leest voor het eerst uit de tora bij zijn Bar Mitswa. Hij moet goed Hebreeuws kunnen spreken, want op de bar mitswa moet hij een stuk uit de thora voorlezen en een gemeentelijke gebedsdienst kunnen leiden. De Bar mitswa vindt plaats op de 1e sjabbat na zijn 13e verjaardag. Na de bar mitswa telt de jongen als volwassen mee, en moet hij alle joodse wetten naleven. Meisjes horen bij de volwassenen als ze twaalf zijn. Liberale synagogen vieren voor meisjes hetzelfde feest als voor jongens alleen heet het Bat tswa. Dit is een uitnodiging voor de bat mitswa van een joods meisje van 12 jaar. Trouwen Trouwen is bij de joden erg belangrijk. Meestal trouwt men in de synagoge. Joden trouwen het liefst met iemand uit de eigen gemeenschap. Tijdens de bruiloft staan de bruidegom (chatan) en de bruid (kallah) onder een soort afdak dat de hoeppa wordt genoemd. Deze hoeppa symboliseert het huis waar het echtpaar zal gaan wonen. De hoeppa is meestal met bloemen versierd. Het echtpaar drinkt wijn en ze beloven de joodse godsdienst trouw te blijven. Ook geeft de bruidegom iets van goud (meestal de trouwring) aan de bruid en spreekt een speciale belofte in het Hebreeuws uit, als teken de bruid te kunnen onderhouden. Daarna wordt de huwelijksakte voorgelezen en ondertekend door de bruid en bruidegom. Tot slot moet de bruidegom met zijn voet een glas kapot maken. De echte betekenis daarvan is niet bekend. Het glas symboliseert om zelfs op deze vreugdevolle dag de verwoesting van Jeruzalem te herdenken. De joden hopen dat er kinderen in het gezin worden geboren, want dan komt er een betere band in het gezin en dan kan het geloof aan de jongeren worden doorgegeven Hoe de joden omgaan met de dood Voor de joden is de dood onrein. Daarom willen joden niet in de synachoge begraven worden. De kohen heeft ook een andere ingang in het lijkenhuis omdat hij niet in aanraking mag komen met de doden. Wij leggen meestal bloemen op graven van familie maar de joden doen dit anders. Zij leggen in plaats van Pagina 5 van 8

6 bloemen steentjes op de graven. Toen ik een keer in een joodse begraafplaats was lagen er ook allerlei steentjes op de graven. Waarom ze dit doen weet ik niet echt maar de joden kennende zullen ze dit vast wel om een bepaalde reden doen. Er zijn over de hele wereld veel graven van joden te zien. Ook kan je graven zien van joden uit de Middeleeuwen. Dit komt omdat joodse graven niet geruimd mogen worden. Gewone graven in Nederland worden meestal wel geruimd. Dit doen ze dan na 100 jaar. Veel christelijke mensen kiezen ervoor om begraven te worden in plaats van gecremeerd omdat zij dan geloven dat als Jezus terugkeert naar aarde zij dan uit hun graf zullen komen en dan naar het nieuwe koningkrijk zullen worden gebracht. Voor die mensen is het dan ook een hele schok als ze horen dat ze geruimd worden na 100 jaar (voor de mensen die nu nog leven bedoel ik nu). Het conflict tussen Israel en de Palestijnen We moesten een aantal onderwerpen kiezen. Ik heb die gekozen die te maken hadden met het conflict tussen Israel en de Palestijnen. Hiervoor heb ik gekozen omdat het nu veel in het nieuws is en er wordt veel over gepraat in de wereld. Dit conflict gaat over het grondgebied Israël/Palestina, vooral de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, omdat beide volken op deze plek in het Midden-Oosten willen wonen. Ik ga in dit hoofdstuk de volgende onderzoekvraag beantwoorden: Waar gaat het conflict tussen Israël en de Palestijnen over en hoe is het conflict ontstaan? De Joden wonen verspreid over heel de wereld. Dit noem je Diaspora. Ze hebben wel in het Israël (toen heette het Kanaän) gewoond maar omdat ze zo gediscrimineerd werden zijn ze verhuisd naar andere landen. Er bleven wel wat Joden achter maar dat was vooral voor hun geloof. Maar Theodor Hertzl vond dat de Joden recht hadden op een eigen staat. Dit idee beschrijft hij in 15 in zijn boek Die Judenstaat. Hij stichtte met zijn boek het zionisme. Nadat de Joden in de 2e w.o. zo veel leed is aangedaan kregen ze behoefde aan dat eigen grondgebied. Daarom komen de Verenigde Naties tot het besluit dat de Joden een eigen staat moeten krijgen. Ze kiezen hiervoor Palestina uit omdat dat volgens het Joodse geloof het beloofde land is waar iedere jood zou moeten wonen. Op 14 mei 1948 roept David Ben Goerion officieel de Joodse staat Israël uit. Vanaf toen trokken de Joden van over heel de wereld naar Israël om daar te gaan wonen. Het grondgebied dat toen Israël werd genoemd heette daarvoor altijd Palestina en behoorde dus aan de Palestijnen die daar woonden. Die waren natuurlijk bang dat ze van hun land werden verjaagd. Toen begon de jarenlange strijd tussen Israël en de Palestijnen Wat is de Israëlisch kant van deze kwestie? David Ben Goerion riep dus de staat Israël uit en werd toen Minister-president. Hij was lid van de Arbeidspartij. Deze linkse partij is van 1948 tot 1977 aan de macht geweest. Maar toen ging het economisch slechter met het land en de regering reageerde niet zoals de burgers dat wilden. Daarom stemden ze op de Likud, een rechtse partij. Deze partij bestond vooral uit streng gelovige Joden. De burgers hoopten dat het met deze partij beter zou gaan. In 1984 gingen de Arbeidspartij en de Likud weer samen werken en waren ze samen aan de macht. Maar omdat ze over veel dingen toch heel verschillend dachten was er regeringscrisis. Bijvoorbeeld toen de Arabieren in opstand kwamen waren de meningen sterk verdeeld. De Likud wilde absoluut geen vrede, ze vonden dat God hun dit land had aangewezen en dat het aan de Israëliërs behoorde. Ze waren tegen de vredesbesprekingen en wilden de bezette gebieden, vooral de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, onder hun controle houden. Bijvoorbeeld door Pagina 6 van 8

7 Joden aan te moedigen om in die gebieden te gaan wonen. De arbeidspartij wilde juist het andere. Wel vrede! Want wat heb je aan een land als er alleen maar oorlog is. Dat zou vast niet de bedoeling zijn geweest toen God hun dit land beloofde. De meningen waren dus flink verdeeld onder de Israëliërs. Wat is de Palestijnse kan van deze kwestie? Maar ook bij de Palestijnen waren het niet helemaal met elkaar eens. Aan de ene kant staat de PLO (Palestijnse Bevrijdingsorganisatie). Deze organisatie wil dat Israël niet alleen voor de Joden is maar ook voor de Palestijnen en dat deze twee groepen in vrede samen kunnen wonen en dat ze gelijke rechten hebben. Maar toen Israël geen vrede wilde begon een 6-daagse oorlog tussen de Arabische landen en Israël. Israël werd hierbij gesteund Europa (ze hadden een schuldgevoel door wat ze de Joden in de 2e w.o. hadden aangedaan). Israël komt uiteindelijk als winnaar uit de strijd. Daardoor gaan steeds meer Palestijnen de PLO steunen. Dan begint de PLO een terreuroorlog onder leiding van Yassar Arafat. Dit doen ze om in de aandacht te trekken van andere landen en zo hopen ze op steun. Na een hoop aanslagen over en weer begint in 1987 de Intifada: de opstand van de Palestijnen. Het ging vooral weer om de bezette gebieden. Het is Israël wel gelukt om de opstand te onderdrukken maar het conflict was nog niet over. Doordat het de PLO niet gelukt is om Palestina te bevrijden van Israël komt er een Islamitische verzetsbeweging, de Hamas. Dan gaan veel Palestijnen de Hamas steunen in de hoop het dat het hun wel lukt. De Hamas is een terroristische organisatie en pleegt bloederige aanslagen. Ze willen geen vrede en vinden dat Israël weer Palestina moet worden en dat het alleen voor Palestijnen is. Dus ook onder de Palestijnen zijn de meningen sterk verdeeld. Je zou kunnen zeggen dat de Likud en de Hamas hetzelfde willen: ze willen geen vrede maar vinden dat hun eigen volk recht heeft op het grondgebied Israël/Palestina. Ook de Arbeidspartij van Israël en de PLO zijn het grotendeels eens: Vrede! En het land verdelen onder beide volkeren. Maar zo makkelijk gaat dat niet. Er zijn 3 grote struikelblokken voor er vrede kan worden gesloten. Namelijk: de Gazastrook, de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem. Israël kan de Westelijke Jordaanoever namelijk niet zomaar terug geven. Door de Westelijke Jordaanoever stroomt namelijk de rivier de Jordaan. Israël is afhankelijk van de Jordaan voor drinkwater en als Israël de Westelijke Jordaanoever teruggeeft aan de palestijnen zijn ze dus erg afhankelijk van de Palestijnen. En daar kan je dan wel afspraken over maken maar als er dan weer oorlog komt kan Palestina de waterverkoop aan Israël stop zetten en zit Israël diep in de zorgen. Ook de Gazastrook kan Israël niet zomaar terug geven. Er wonen daar veel streng gelovige Joden en die willen daar niet weg. Maar het grootste struikelblok is Oost-Jeruzalem. Daar staat namelijk de klaagmuur, dit is een overblijfsel van een hele grote oude stempel en is heel belangrijk voor het geloof van de Joden. Maar nog geen 100 meter verderop staat een grote Moskee en die is erg belangrijk voor de Islamitische godsdienst. En beide partijen willen hun controle over hun heiligdom niet verliezen. Toch komen er naar veel onderhandelingen tussen de Palestijnse leider Yassar Arafat en de Israëlische minister-president Ehud Barak in Camp David vredesbesprekingen. Alleen liep het weer vast op Oost- Jeruzalem. En is er nog steeds geen Vredesovereenkomst. Voorlopig blijft de situatie in Israël onzeker. Maar de meeste Israëli s en Palestijnen willen vrede en ze blijven met elkaar praten. Er is dus hoop op vrede tussen Israël en de palestijnen in het Midden-Oosten. Pagina 7 van 8

8 De conclusie: Het conflict gaat over het grondgebied Israël/Palestina. De Palestijnen woonden in Palestina tot de Staat Israël werd uitgeroepen na de 2e w.o. De joden wilden een eigen staat met een eigen regering, en omdat Israël/Palestina volgens hun geloof het beloofde land is riep de VN daar de staat Israël uit. Maar daar waren de Palestijnen het niet mee eens, die wilden hun land terug. Vooral de Bezette gebieden: de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever, en Oost-Jeruzalem zijn belangrijk omdat beide partijen deze gebieden niet kwijt willen. Nawoord Dit was mijn werkstuk over de joden. Ik heb met veel plezier aan dit werkstuk gewerkt en ik vind het ook een goede opdracht. Het enige waarvan ik niet snap waar het nut van is, is de opdracht van les 7. Maar toch, je leert altijd meer van een werkstuk dan van een repetitie. Het is ook veel meer werk. Ook leer je veel van de aantekeningen die je maakt en die je vervolgens weer in je werkstuk verwerkt. Mijn hoofdvraag heb ik voor het grootste deel in het werkstuk beantwoord. De geschiedenis van de joden is heel lang. Niet alleen de bijbelse geschiedenis is lang maar de verdere geschiedenis is ook heel groot en ingewikkeld. Denk maar aan het conflict tussen de Israelieten en de Palestijnen, dat is binnenkort ook geschiedenis. Bronvermelding - Van Horen Zeggen deel 2 Wegwijs blz 5 t/m 24 - Van Horen Zeggen deel 5 Met joden op weg - De aantekeningen van de les - The Economist 6 april Trouw (verschillende data, staat erbij) - Verschillende internet sites gevonden door naar google te gaan en te zoeken onder verschillende zoektermen. Pagina 8 van 8