Het Licht Op Natuur project introductie licht en ecologie effecten licht op vogels, vleermuizen en zoogdieren

Transcriptie

1 Veldwerkplaats bijeenkomst VBNE 16 december 2016, Loenen Het Licht Op Natuur project introductie licht en ecologie effecten licht op vogels, vleermuizen en zoogdieren

2 earthobservatory.nasa.gov

3 earthobservatory.nasa.gov

4 6% toename in hemelhelderheid per jaar (Hölker et al. 2010) earthobservatory.nasa.gov

5

6

7 nachtelijk kunstlicht gedrag fysiologie omgeving specifieke kenmerken fitness populatie

8

9 Het Lichtopnatuur project experimenteel verschillende spectra realistische licht intensiteit Ecosysteembreed lange-termijn effecten

10 bos 8 locaties 100 m 204±17 m open 2011, nu

11 bos 8 locaties 100 m 204±17 m open 1e+0 1e-1 power (W/nm) 1e-2 1e-3 1e-4 1e-5 1e-6 1e-7 8.2±0.3 Lux green light red light white light 1e wavelength (nm) Philips Fortio: White, ClearSky (minder rood, meer blauw), ClearField (meer rood, minder blauw) 2011, nu

12

13 Herman Limpens (Zoogdiervereniging) Raymond Creemers (RAVON) Kars Veling (Vlinderstichting)

14

15

16

17

18 Naast dit grote experiment aparte studies in het veld en in het lab!

19 Vogels Licht: timing van foerageren, activiteit, zang, broeden nestplaats keuze Hormoonritme Orientatie (trekvogels)

20 experimenteel licht? lichtkleur en broedvogels? populatie effecten?

21 Maaike de Jong 25 m 25 m 100 m 204±17 m legdatum legselgrootte gewicht jongen

22 legdatum (in dagen na 1 april) legdatum koolmezen a b ab ba 2013: LM, F 3, 70 = 3.34, P = 0.02 lichtkleur De Jong et al Phil. Trans. B

23 legdatum (in dagen na 1 april) legdatum koolmezen a b ab ba 2013: LM, F 3, 70 = 3.34, P = : LM; F3, 94 = 0.11, P = 0.96 lichtkleur De Jong et al Phil. Trans. B

24 Vleermuizen verblijfplaatsen vliegroutes foerageren bij licht

25 Vleermuizen verblijfplaatsen vliegroutes foerageren bij licht? foeragerende schuwe soorten? experimentele lichtkleur => real-life licht intensiteit

26 M. Mystacinus M. nattereri P. auritus P. pipistrellus P. nathusii E. serotinus N. lesleri N. noctula Groep 1 Myotis sp. + Plecotus sp. langzaam vliegend minder algemeen low amp. geluid Groep 2 Pipistrellus sp. agile algemeen hard geluid Groep 3 Eptesicus sp. + Nyctalus sp. algemeen hard geluid Sonagrammen: Obrist et al. 2004

27 Muizen in het lab (kleine knaagdieren): activiteit immuunsysteem timing 32 transecten 3 nachten 3 controles 20 vallen 2x per jaar = controles... in het veld: aantrekking / afstoting Experimenteel licht in het veld? Lichtkleuren in het veld?

28 grotere zoogdieren 32 transecten 3 nachten 3 controles 20 vallen 2x per jaar = controles...

29

30 (on tile) (on tile) (on tile)

31 Roy van Grunsven closed habitat (forest) 100 m 204±17 m open (natural) habitat

32

33

34 average number of mohts per family, +/- s.e gemiddeld aantal nachtvlinders gevangen per familie, per lichtbehandeling, per night dark white green red (Erebidae, Geometridae, Noctuidae, Notodontidae, Sphingidae) lichtbehandeling χ2=1.97, df=3, P=0.58 site χ2=43.23, df=4, P< Spoelstra et al. 2015, Phil. Trans B

35 vleermuizen: sterk effect, maar rood licht lijkt het meest op donker niet vliegende zoogdieren: sterk effect bosmuizen, alle kleuren sterk effect woelmuizen, rood lijkt het meest op donker sterk effect marterachtigen, alle kleuren effect zwijnen (wit?) effecten op vogels: wit en groen licht op timing van broeden rood en groen licht verstoren slapende koolmezen minder effecten populaties nog niet helder lange termijn nachtvlinders? muizen (vegetatie?) effecten populatie niveau!

36 Roy van Grunsven onderzoek en organisatie Maaike de Jong Jenny Ouyang funding terrein PGO s Jip Ramakers Natalie van Dis Maurice Donners support Frank Berendse Elmar Veenendaal Marcel Visser