Het Kamp van Brasschaat in Beeld.
|
|
- Willem Casper van der Wolf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Het Kamp van Brasschaat in Beeld. KVVOO heeft een boek uitgegeven!! Jos Janssens heeft een aanzienlijke collectie postkaarten over het leven in het Kamp van Brasschaat uit de periode bijeengebracht. Een deel van deze verzameling, voorzien van commentaar van onze voorzitter, is nu in boekvorm uitgebracht. Het werd een werk van 96 bladzijden, waarin, naast een korte historiek van het Kamp, reproducties van honderden postkaarten opgenomen zijn - vaak verrassende beelden! Voor de uitgave hebben we kunnen rekenen op de steun van het Bataljon Artillerie en van de vzw Koninklijke Verbroedering van de Rijdende Artillerie. De prijs bedraagt 18 en het boek kan alleen bekomen worden in het Artilleriemuseum of bij Jos Janssens. Hieronder ter illustratie, enkele bladzijden uit het boek.
2 HET KAMP VAN BRASSCHAAT IN BEELD
3 Verantwoordelijke uitgever: vzw Koninklijke en Vaderlandslievende Vereniging van Oprustgestelde Officieren (KVVOO) Maatschappelijke zetel: Militair Kwartier West 2930 Brasschaat Met de steun van: Bataljon Artillerie vzw Koninklijke Verbroedering van de Rijdende Artillerie (KVRA) De geschiedenis van het kamp van Brasschaat aan de hand van postkaarten uit de collectie van kapiteincommandant b.d. Jos Janssens met teksten van generaal-majoor b.d. John Schellemans.
4 Inhoudstafel. Ten geleide... Voorwoord. Het Kamp van Brasschaat van 1820 tot Deel I: De infrastructuur en de eenheden. 1. De eerste gebouwen ( ). 2. Uitbreiding van het Kamp ( ). 3. Klein en Groot Schietveld. 4. Het vliegveld of het kwartier Noord. 5. DRA (Dépôt Remonte de l'armée). 6. Niet-artillerie-eenheden. 7. De Ruiterijschool of het kwartier Oost. 8. De buren: Hoogboom en Kapellen. Deel II: Het leven in het Kamp. 9. Uitrusting, logement en voeding. 10. Wachten en karweien. 11. Onderhoud van de paarden. 12. Basistraining en sport. 13. Ontspanning. Deel III: De artillerie. 14. De veldartillerie tot wereldoorlog I. 15. De veldartillerie in het interbellum. 16. Het materieel van de veldartillerie na WO II (tot 1970). 17. De vestingartillerie. Deel IV: Contacten met de civiele sector. 18. Maria-ter-Heide. 19. Open Deur. 20. Burgerwacht. Nawoord. Het Kamp van Brasschaat na Bijlagen. 1. Schoolcommandanten. 2. Bibliografie. Kaarten van het Kamp in 1878, 1939 en 1994 (in aparte map). Opmerking. De commentaar bij de afgebeelde postkaarten wordt voorafgegaan door een jaartal. Vaak is dat het jaar van de poststempel op de kaart. Vermits de kaarten jarenlang in omloop bleven en soms zelfs meermaals werden herdrukt, kan het zijn dat dit jaartal niet helemaal overeenstemt met dit waarop de foto is genomen.
5 Ten geleide... D e eerste geïllustreerde postkaart werd waarschijnlijk in de VSA uitgegeven in het jaar Het fenomeen verspreidde zich snel naar Europa en werd hier in het begin van de 20 e eeuw een echte rage, zeker als de postdiensten toelating gaven om deze kaarten te versturen zonder omslag. Verzamelaars van postkaarten noemen de periode de Golden Age. In deze periode werd letterlijk alles op postkaart gezet, ook en vooral "taferelen uit het dagelijkse leven" - vaak in genummerde reeksen -, waardoor ze een niet te onderschatten bron en studiemateriaal vormen voor geschiedkundigen en heemkundige kringen. De taferelen werden soms wel in scène gezet door de fotograaf, waardoor ze aan echtheid verloren. Aanvankelijk mocht op de achterzijde enkel het adres van de bestemmeling voorkomen. Op de voorzijde werd daarom (meestal rechts en onderaan) plaats gelaten om wensen of mededelingen te schrijven. Vanaf 1906 werd de achterzijde in twee verdeeld: links mocht een tekst geschreven worden, de rechterhelft bleef voorbehouden voor het adres. Veel uitgevers lieten onder de afbeelding aanvankelijk nog wat plaats voor een supplementaire tekst. Later werd een witte rand van enkele mm standaard. Kaarten zonder rand dateren meestal van na Kaarten in kleur werden mode vanaf de jaren '50. Na de eerste wereldoorlog hebben de postkaarten nooit meer het succes bereikt van de beginperiode. Tot 1950 werden ze wel nog als communicatiemiddel gebruikt, maar de geïllustreerde kaarten raken stilaan in onbruik en vanaf 1970 beperkt het gebruik zich meestal tot een snelle groet vanuit een vakantieoord op een kaart met toeristische motief. Dit boek is een kijkboek! Het heeft niet de pretentie een referentiewerk te zijn voor de geschiedenis van het Kamp van Brasschaat, die in het voor- en nawoord slechts summier wordt weergegeven. Het is er eerder een aanvulling, een illustratie ervan. De postkaarten in dit boek stammen uitsluitend uit de privécollectie van Jos Janssens, conservator van het Artilleriemuseum. In de loop der jaren heeft hij honderden kaarten verzameld die het leven in de kazernes van Brasschaat illustreren. Deze selectie uit zijn verzameling zal bij de velen, die ooit in het Kamp gediend hebben, herinneringen oproepen aan "de goede oude tijd". Maar iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Brasschaat Polygoon vindt hier wel zijn gading... Bedankt, Jos! 2
6 Voorwoord. Het Kamp van Brasschaat van 1820 tot Op 18juni 1815 werden de legers van Napoleon in Waterloo verslagen. Enkele maanden later werden, op initiatief van het Verenigd Koninkrijk, Noord- en Zuid-Nederland en Luxemburg samengebracht in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden met Willem I als vorst. Prins Frederik, zoon van Willem I, werd benoemd tot Grootmeester der Artillerie en Bevelhebber van de Troepen in België. De legerleiding van het nieuwe land zocht naar geschikte oefenterreinen voor zijn troepen en op 25 april 1820 werd bij Koninklijk Besluit de "Brescaatse heide" aangeduid als plaats voor de "practische Exercitien" van de artillerietroepen uit het garnizoen Antwerpen. De heidegronden ten westen van de weg Antwerpen - Breda, ter hoogte van het latere Maria-ter-Heide, bleken uitermate geschikt en boden voldoende plaats voor het kantonneren van ongeveer 2000 man. Na de onafhankelijkheid in 1830 gaf het Belgisch leger in eerste instantie de voorkeur aan de uitbouw van het Kamp van Beverlo als bescherming van zijn noordergrens. Maar de Brasschaatse Heide bleef in gebruik voor de artillerie. De gronden werden gepacht van verschillende eigenaars. Aanvankelijk waren de installaties voor de troepen op oefening ronduit primitief: er stonden enkel tenten en strohutten ter beschikking. De legerleiding wilde immers geen stenen gebouwen op de terreinen, hoogstens wat stallen voor de paarden, omdat ze vreesde dat de huur anders te hoog zou oplopen. De enige vaste constructie was het (verdwenen) paviljoen van de bevelhebber. Een sobere koperen plaket op de resten ervan in de intussen overgroeide Figuur 1 - De plaket in de IJzerlaan. IJzerlaan (de dreef van de "Hollandse Poort" naar de mess officieren) markeert de plaats. Ze draagt volgende tekst:"eerste gebouw van het Polygoon. Grondvesten v/h landhuis, waarrond het eerste Kamp van Brasschaet gevestigd werd (1820)." 3
7 1. De eerste gebouwen ( ). Vóór 1852 waren er geen logementen voorzien voor de troepen op oefening. De eenheden installeerden zich in een bivak in tenten. Later werden de tenten vervangen door barakken, gebouwd door genietroepen. Eens de beslissing genomen (1852) om een permanent kwartier in te richten ging het relatief snel. Op de kaart van 1878 krijgt men een goede indruk van de inplanting van de gebouwen op dat ogenblik. Men vindt op deze kaart de meeste gebouwen terug die op de volgende bladzijden worden getoond. Telkens als mogelijk wordt verwezen naar de huidige nummering van de blokken, zoals die terug te vinden is op de meer recente plannen Artillerie op bivak Barakkenkamp in Beverlo. Waarschijnlijk werden in het Kamp van Brasschaat vóór 1852 ook dergelijke (tijdelijke) logementen gebouwd. ± De genie was belast met het bouwen van logementsbarakken. 4
8 De nieuwe mess (met torentje) dateert van 1906 (A55) Het torentje - potentiële uitkijkpost voor de vijand! - werd in 1914 afgebroken De grote eetzaal in de mess Bij mooi weer werden de maaltijden in de veranda geserveerd. 5
9 Een ballon die door scherven werd geraakt tijdens een oefening De kogelballons werden gestuurd met trekkabels. Een zware karwei..! Onder de ballon hing een mand (hier staat ze nog op de grond) met een waarnemer, die via telefoon zijn waarnemingen en bevelen doorgaf. 6
10 De grote binnenkoer. Het gebouw achteraan (C17) zal na WO II bezet worden door het Centrum voor Technische Studies De mess officieren van het kwartier Oost (C 36) werd vernield in 1945 door de V2's De ruime hindernissenbaan...voor paarden uiteraard! De Ruiterijschool na de aanval met de V2's. 7
11 Een typische karwei: "patattenjassen" Een "aardappelschilmachine" maakte de karwei wat gemakkelijker (?) Het aanmaken van "korven" (Frans: "fascinages" of "gabions"). Ze dienden om de schootsstellingen van (voornamelijk) de vestingartillerie te versterken Een weinig benijdenswaardige karwei: de latrines ruimen! 8
12 13. Ontspanning. Als ontspanning kwam natuurlijk in de eerste plaats de kantine in aanmerking. De eerste kantine stond in de Kapellei en werd later omgebouwd tot een familielogement. Vaak werd na de diensturen ook ludieke bezigheden georganiseerd: toneelstukjes of competities waarbij dikwijls met de rekruten de draak werd gestoken. De ontspanning van de officieren en onderofficieren speelde zich grotendeels af in hun messes. Soms werden ook sportieve wedstrijden georganiseerd, zoals bvb een paardenkoers of een Paper Hunt, waarbij men op "jacht" ging naar een verborgen document i.p.v. op wild De kantine was de enige "officiële" drankgelegenheid De kantine stond in de Kapellei (L14). De poort links gaf toegang tot een petanquebaan. 9
13 De verplaatsing gebeurde meestal met de trompetters op kop! Aankomst in het Klein Schietveld. Op de achtergrond de "Batterie haute" Tijdens schietoefeningen moest de ambulance op de stelling aanwezig zijn In het Klein Schietveld werd een veiligheidstelefoonlijn aangelegd.. Let op de betonnen blokken achteraan: het waren de "schietschijven" voor de artillerie. 10
14 België behield van de buitgemaakte spoorwegartillerie 12 stukken: 6 kanonnen 170 mm, 5 kanonnen 280 mm (niet 380 mm!) en 1 houwitser 304 mm Dit is het grootste kaliber spoorwegartillerie (houwitser 12" of 304 mm). Het enige exemplaar werd in 1940 ingezet. Men had toen nog 124 (!) granaten De spoorwegkanonnen 280 mm waren gemonteerd op gepantserde wagons met 6 assen en 36 wielen De zware kalibers van de veldartillerie (hier een kanon 25 cm) werden ook vaak per trein vervoerd. 11
15 De grote kalibers (24, 25 en 28 cm) werden getest op een speciale stand rechts van de koepels. Hier een houwitser 25 cm na een experimenteel vuur Na een experimenteel vuur moesten de projectielen in de zandheuvel opgegraven worden voor verder onderzoek De kanonnen moesten voor die testen getransporteerd worden. Dit gebeurde meestal met een span van 12 paarden of soms met een tractor Het transport van het zwaarste kaliber (kanon 28 cm) was telkens een spektakel. 12
16 18. Maria-ter-Heide. In 1830 was de Brasschaatse Heide, ten noorden van de gemeente, nagenoeg onbewoond. Er liepen slechts 3 straten door de heide: de Bredabaan, de Essensteenweg en de Brechtsebaan. Er woonden zo'n 500 mensen met als opvallendste gebouw het Bellenhof, gebouwd ( ) door baron Fréderick de Beelen-Bertholff, griffier van de Raad van Financiën. De komst van een militair kamp versnelde de uitbouw van het gebied: vanaf 1852 werd het de onafhankelijke parochie Maria-ter-Heide. In 1887 werd de eerste stoomtramlijn naar Antwerpen aangelegd. De grote groei kwam er na WO I en liep parallel met de uitbouw van het militair kwartier. In WO II werd het gehucht grotendeels verwoest, maar tussen 1950 en 1970 werd de parochie nieuw leven ingeblazen. In 1970 woonden er al 3500 mensen - nu ongeveer Dat Maria-ter Heide in de volksmond meestal Brasschaat-Polygoon genoemd wordt, toont de verbondenheid met het Kamp. Vele militairen woonden er en de troepen op kamp brachten er hun vrije tijd door in de vele cafés Het niet-militaire gedeelte van de Kapellei Een van de vele cafeetjes vlakbij de ingang van het kwartier Militairen en burgers verbroederen op een terrasje. 13
17 14
Het artilleriemuseum 2011 in een nieuw kleedje
Het artilleriemuseum 2011 in een nieuw kleedje Samenstelling: Van den Eede Eddy. Ere Kapitein-commandant Fotograaf: Kennis Jan Vanaf 2011 steekt het artilleriemuseum in het Kamp van Brasschaat in een nieuw
Nadere informatieDe loods I26 met veldartilleriematerieel
De loods I26 met veldartilleriematerieel In deze loods staat één van de allereerste veldartilleriestukken van het Belgisch leger. De stukken staan chronologisch opgesteld om duidelijk de evolutie van de
Nadere informatiein het Kamp van Brasschaat
BEZOEK AAN HET MUSEUM GUNFIRE in het Kamp van Brasschaat Bn Artillerie Kwartier West 2930 Brasschaat 1 Richtlijnen om een bezoek aan het artilleriemuseum te brengen 2 Wat te zien in het artilleriemuseum?
Nadere informatieBEZOEKERSGIDS. Een site vol nostalgie naar vervlogen tijden: van getrokken artillerie met paarden en motoren naar zelfrijdende artillerie
De site van het Gunfire museum vanuit de lucht gezien Een site vol nostalgie naar vervlogen tijden: van getrokken artillerie met paarden en motoren naar zelfrijdende artillerie BEZOEKERSGIDS Legende: 1
Nadere informatieWILLEM LODEWIJK V NASSAUKAZERNE, MATERIEEL LOGISTIEK PELETON (320) LOKAAL FACILITAIRE DIENST
DE KAZERNES VAN NEDERLAND 2012. Hier vind u een lijst van landmachtkazernes in Nederland. In de lijst vind u de eenheden die er gelegerd zijn en de plaats waar de kazerne staat. JOHANNES POSTKAZERNE, HAVELTE.
Nadere informatieBivakplaatsen en tenten. Zoek je met je jeugdbeweging nog een mooie kampplaats? Misschien kan Defensie je een handje helpen.
Bivakplaatsen Bivakplaatsen en tenten Zoek je met je jeugdbeweging nog een mooie kampplaats? Misschien kan Defensie je een handje helpen. De volgende tabel toont in welke provincie je een militair terrein
Nadere informatieKoningsstraat 20. Brussel
Koningsstraat 20 Brussel De Koningsstraat nr. 20 is gelegen in de nabijheid van het Koninklijk Paleis en het Parlement in Brussel. Hier zijn de Directie en enkele afdelingen van de bank gevestigd en op
Nadere informatieDe Franse keizer Napoleon voerde rond 1800 veel oorlogen in Europa. Hij veroverde verschillende gebieden, zoals Nederland en België. Maar Napoleon leed in 1813 een zware nederlaag in Duitsland. Hij trok
Nadere informatieHOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
HOOGLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Het is oorlog! Het brandweerkorps wordt snel samengeroepen voor het gemeentehuis. De brandweermannen moeten de jongens gaan waarschuwen
Nadere informatieInterland 2016 Bulletin 2
Interland 2016 Bulletin 2 Beste oriëntatiesportvrienden, Het Vlaams Verbond voor Oriënteringssporten (VVO) en de oriëntatieclub Trol hebben het genoegen de internationale teams uit te nodigen op de Interland
Nadere informatieBivakplaatsen en Tenten
Bivakplaatsen en Tenten Bivakplaatsen Zoek je jeugdbeweging nog een mooi plaatsje voor jullie kamp? Misschien kan Defensie je een handje helpen. Volgende tabel toont in welke rovincie je een militair terrein
Nadere informatieB1 Hoofddorp pagina 1
B1 Hoofddorp pagina 1 Inhoud 1. Inleiding 2. Geschiedenis 3. Ontwikkeling 4. Bezienswaardigheden 1. Inleiding Hoofddorp is een stad in de provincie Noord-Holland en de hoofdplaats van de gemeente Haarlemmermeer.
Nadere informatieDADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
DADIZELE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog DAD_02 Dadizele, voor de oorlog. De kinderen wachten op de tram. Overal in de streek liepen tramlijnen. Maar de tram maakte plaats voor de auto. Ook
Nadere informatieDEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j
DEUTSCHE DIENSTPOST NIEDERLANDE Elk land heeft zijn eigen postadministratie: in v r i j wel alle landen is dit een monopolie van de staat, hetgeen wil zeggen dat alleen de staat binnen zijn grenzen brieven,
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieKaart van 1755 van de Keizersen. Lievenspoort. St lievenspoort. Brusselsepoort. Oud Scheldeken. Heuvelpoort. St Pietersdorp.
Brusselsepoortstraat johan@sint-pietersdorp.be D7 Brusselsepoort St lievenspoort Kaart van 1755 van de Keizersen Sint- Lievenspoort Oud Scheldeken Heuvelpoort St Pietersdorp Spaans kasteel Kaart van 1799
Nadere informatieWe zijn 2 zusjes Leah en Dika, we komen uit een gezin van 10 kinderen. We zijn in Teuge geboren en opgegroeid, waar we een geweldige jeugd hebben
Barakkenkampen In 1951 kwamen 12.000 Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen noodgedwongen in Nederland aan voor een tijdelijk verblijf. Ze werden opgevangen in kampen. Het woonoord in Lage Mierde was
Nadere informatieGent 17b. Begin van de Lange Violettestr tot de Antheunisstraat (vroeger de Raapstraat) De stokerij in de Lange Violettestraat is al lang verdwenen
Gent 17b Wat ook al een tijdje is verdwenen, is het werkboekje. Iedere arbeider was in bezit van zo een boekje. Bij vertrek bij een baas kon hij er zijn commentaar in schrijven. De nieuwe baas wist onmiddellijk
Nadere informatieGEBRUIK MILITAIRE BIVAKTERREINEN DOOR JEUGDBEWEGINGEN (versie nov 17)
WEST-VLAANDEREN Oedelem Kwartier Ryckevelde Militair Commando 02/441.3010- PROVWVL-SRT@mil.be 2 bivakzones Lange Janweg Kuiperstraat 21 1,10 ha 8370 Oedelem 8000 Brugge 02/441.3010 PROVWVL-SRT@mil.be aanvrager
Nadere informatieBegrippen. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers
ijstijd De tijd dat Nederland onder een laag ijs lag. mammoet Een dier uit de prehistorie. Een mammoet leek op een grote harige olifant. jagers Mensen die zochten naar dieren om ze te vangen en op te eten.
Nadere informatieBijlage E DE STANDAARD VAN 2A
Bijlage E DE STANDAARD VAN 2A 1. HISTORIEK Het Koninklijk Besluit (KB) Nr 6158a van 22 september 1919 kent een STANDAARD toe aan alle artillerieregimenten van het Belgisch Leger, dus ook aan 2A. De nieuwe
Nadere informatieDe 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth. Dinsdag 7 oktober 2014
De 100-jarige herdenking van het Gevecht aan de Edemolen te Nazareth Dinsdag 7 oktober 2014 In de eerste fase van de Eerste Wereldoorlog (4 augustus-31 oktober 1914) heeft het 5 Linie Regiment een lange
Nadere informatieGITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
GITS TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG 31 juli 1914: ten oorlog! Op vrijdag 31 juli 1914 staat Gits in rep en roer: de algemene mobilisatie wordt afgekondigd. Alle jongemannen die in aanmerking komen voor
Nadere informatieAfb.l (Nijmegen II, 18/21) *
Deze maand is het zeventig jaar geleden dat de oorlog in Europa (VE Day) ten einde kwam. Met operatie Market Garden' was de bevrijding van Nederland begonnen, maar na de mislukking van de slag om Arnhem
Nadere informatieInventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Directeur voor de Administratie, 1826-1829
Nummer archiefinventaris: 2.13.13.24 Inventaris van het archief van het Ministerie van Oorlog: Directeur voor de Administratie, 1826-1829 Auteur: M.D. Lammerts Nationaal Archief, Den Haag 1941 Copyright:
Nadere informatiePapiergeld van Duits Oost Afrika
Papiergeld van Duits Oost Afrika In de 19 e eeuw waren het handelaren van de Duitse Hanzesteden die de eerst contacten legden in het gebied dat nu Tanzania, Rwanda en Burundi heet. In het bijzonder de
Nadere informatieLimburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon. les 1: Wie waren de graven van Loon
Limburg tussen staf en troon 1000 jaar graafschap Loon les 1: Wie waren de graven van Loon Na deze les kan je de geschiedenis van het graafschap Loon aanduiden op je tijdbalk; kan je informatie opzoeken
Nadere informatiePrincelijke Vierschaar
Het huis beneden aan de trap aan de linkerkant was vroeger de herberg t Schaeck, het schepenhuis van de Princelijke Vierschaar. Deze Princelijke Vierschaar groepeerde enkele lenen in de omgeving en ressorteerde
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-11-1-b
Bijlage VMBO-KB 2011 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een mening over het bijzonder onderwijs (rond 1900): Kinderen leren al op jonge
Nadere informatieBoezinge - Ieper Industrie ID (2004/042)
Boezinge - Ieper Industrie ID (2004/042) Naar aanleiding van de uitbreiding van het industriegebied van leper (Industie 111) werd door het VIOE tussen april 2004 en maart 2005 met tussenpozen archeologisch
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieDIE VIJF DAGEN IN MEI
DIE VIJF DAGEN IN MEI 1940 Op initiatief van Martin Lagestee maakte Lagestee Film BV in samenwerking met acht regionale omroepen en in coproductie met NTR en VPRO vijf documentaires met als onderwerp de
Nadere informatieHub. Leufkens bij de Wimmenumermolen door Eric Zwijnenberg, april 2008
Hub. Leufkens bij de Wimmenumermolen door Eric Zwijnenberg, april 2008 Hoe kwam ik in aanraking met het werk van Leufkens? Op 1 maart 2009 hield ik in Gasterij 't Woud een lezing voor de bewoners van Wimmenum
Nadere informatiePiscine Mai. In een poging het lelijke effect van de grafitti te minimaliseren, heb ik deze reeks in zwart/wit bewerkt
Piscine Mai In de jaren 1970 vatte de Franse overheid het plan op om de zwemsport toegankelijk te maken voor alle Fransen. Het project, dat liep tot het begin van de jaren 1980, kreeg de naam 1000 piscines
Nadere informatieOp de vlucht. Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik. Frans Peetermans. Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik
Op de vlucht Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik Frans Peetermans Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik Op de vlucht - Oorlogsverhalen uit Geluwe en Gooik Frans Peetermans Uitgave van de Heemkundige
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2002 476 Besluit van 4 september 2002, houdende de toekenning van standaarden aan het Korps Veldartillerie en het Korps Rijdende Artillerie en een
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. Bronnenboekje. KB-0125-a-14-1-b
Bijlage VMBO-KB 2014 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-14-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een politieke prent over een biddende fabrikant (1907): Onderschrift
Nadere informatieARION een Griekse mythologische figuur als fameuze springbron in de tuinen van het Huys Ootmarsum
ARION een Griekse mythologische figuur als fameuze springbron in de tuinen van het Huys Ootmarsum ARION. ets van Albrecht Dürer Tekening Koepeltuin Huys Ootmarsum door Schoenmaker. 1723.Rijksarchief Zwolle
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
De Chinese Muur 1. Voorwoord. 2. Wat is de Chinese Muur? 3. Waar ligt de Chinese Muur? 4. Waarom bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 5. Hoe bouwden de Chinezen de Chinese Muur? 6. Hoe lang en hoe groot
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 2. Bronnenboekje. KB-0125-a-13-2-b
Bijlage VMBO-KB 2013 tijdvak 2 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB Bronnenboekje KB-0125-a-13-2-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een prentbriefkaart uit 1908 Dit is Kenau, die in 1573 in Haarlem
Nadere informatieBeschrijving van de afzonderlijke gebouwen Luchtfoto met de ligging van de belangrijkste gebouwen
Beschrijving van de afzonderlijke gebouwen Luchtfoto met de ligging van de belangrijkste gebouwen Bijschrift overzichtsfoto I = Paviljoen I II = Paviljoen II III= Paviljoen III K= manschappenkantine L
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - I
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse
Nadere informatieTijdvak I. 31 oktober 2013 8: 30-10:00.
1 SCHOOLONDERZOEK Tijdvak I GESCHIEDENIS 31 oktober 2013 8: 30-10:00. Dit onderzoek bestaat uit 38 vragen. Bij dit onderzoek behoort een antwoordblad. Beantwoord de antwoorden uitsluitend op het antwoordblad.
Nadere informatieTijdsband 1: algemene geschiedenis. Napoleon bouwt Antwerpen uit. Wereldoorlog I.
Tijdsband 1: algemene geschiedenis Knip de vakjes uit langs de lichtgrijze lijntjes en kleef ze op de juiste plaats op de bijhorende blanco tijdsbalk. 1568 1585 1638 1648 1784 1808-1812 1815 1830 1914-1918
Nadere informatieDe Romeinen. Wie waren de Romeinen?
De Romeinen Wie waren de Romeinen? Lang voor de Romeinen naar ons land kwamen, woonden ze in een kleine staat rond de stad Rome. Vanaf 500 voor Christus begonnen de Romeinen met gebiedsuitbreiding. Als
Nadere informatieHET 5 e LINIEBATALJON
HET 5 e LINIEBATALJON Een sportief bataljon bij uitstek Sinds 1946 in Duitsland gelegerd, onderscheidt het 5 de Linie zich geregeld door zijn uitzonderlijke prestaties in de grote cross-countrywedstrijden.
Nadere informatieDe echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid
Verzamelaars van oude ansichten (2) Jan Verboom De echte verzamelaar van oude ansichten combineert speurzin, vasthoudendheid en oog voor detail met een onverzadigbare liefde voor zijn of haar onderwerp.
Nadere informatieHet Leven in het Bivak
Het Leven in het Bivak Horace Vernet, "Legerkamp bij Rijen", 1831. Hoewel een schilderij uit de tijd van de Belgische Opstand, zijn de uniformen nog van het model van 1815. Het schilderij geeft een mooi
Nadere informatiePOPERINGE SINT JANSSTRAAT
Archeologisch onderzoek POPERINGE SINT JANSSTRAAT Uitvoerder : Begeleiding : Financiering : Monument Vandekerckhove nv Archeo7 en Agentschap Onroerend Erfgoed Paletten De Backer Timing veldwerk : juli
Nadere informatieDag van het Kasteel 2012
Dag van het Kasteel 2012 wandelen rond Zeeuwse kastelen en buitenplaatsen Schouwen-Duiveland Slot Moermond, Renesse Zuid-Beveland De Hellenburg, Baarland Walcheren Westhove, Oostkapelle Zeeuws-Vlaanderen
Nadere informatieDE LEERBEEKSE BUURTTRAMS
DE LEERBEEKSE BUURTTRAMS René De Loecker Een uitgave van de Heemkundige Kring van Gooik DE LEERBEEKSE BUURTTRAMS Feiten en foto s van de tramlijnen vertrekkend uit het knooppunt der buurtspoorwegen: Leerbeek
Nadere informatieHier de eerste praktische informatie voor het evenement Hoogstraten-Wuustwezel op september.
Bericht 1 Wuustwezel Beste re-enactors, Hier de eerste praktische informatie voor het evenement Hoogstraten-Wuustwezel op 26-29 september. In dit bericht kan je de volgende informatie vinden: - Aankomst
Nadere informatieKastelen in Nederland
Kastelen in Nederland J In ons land staan veel kastelen. Meer dan honderd. De meeste van die kastelen staan in het water. Bijvoorbeeld midden in een meer of een heel grote vijver. Als er geen water was,
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. geschiedenis en staatsinrichting CSE KB. tijdvak 1. KB-0125-a-16-1-b
Bijlage VMBO-KB 2016 tijdvak 1 geschiedenis en staatsinrichting CSE KB KB-0125-a-16-1-b Staatsinrichting van Nederland bron 1 Een Nederlandse munt (voor- en achterzijde): Op de munt links staat: Willem
Nadere informatieLICHTERVELDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
LICHTERVELDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog LI_07 Er is veel volk op de dorpsplaats samengekomen en overal hangen vlaggen. Niemand is aan het werken. Het is waarschijnlijk zondag, en mooi
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak geschiedenis vwo, tweede tijdvak (2018). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatie100 jaar geleden. t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna.
100 jaar geleden t Is Oorlog! Een lesmap voor het vierde, vijfde en zesde leerjaar, door juffrouw Anita en de papa van Anna. t Is oorlog! Binderveld, Kozen, Nieuwerkerken en Wijer 100 jaar geleden is een
Nadere informatieGeschiedenis van het Regiment van Phaff en het Bataillon Infanterie van. Linie nr. 2
Geschiedenis van het Regiment van Phaff en het Bataillon Infanterie van Linie nr. 2 Wervingsposter van het Regiment van Phaff; prent in het bezit van de Stichting Limburgse Jagers. Met dank aan het Museum
Nadere informatieRussische papiergeld in WW-I (1914 1917) Door John Laureijsen
Russische papiergeld in WW-I (1914 1917) Door Inleiding Op 1 augustus 1914 vielen Russische troepen Oost Pruisen binnen en was de eerste wereldoorlog niet meer tegen te houden. De tsaren hadden de kosten
Nadere informatieD10 De omgeving Vlaamse kaai Keizersvest, poort
D10 De omgeving Vlaamse kaai Keizersvest, poort Stadsvesten van aan het Spaans kasteel tot de Schelde aan de Keizerspoort Opgelet de kaart is van 1880. De foto s 1930? Stond de fotograaf hier op de brug?
Nadere informatieInhalt. Woord vooraf 4. De collecties Pierre Lierneux 8 Het Belgische leger in Pierre Lierneux 14
Inhalt Woord vooraf 4 Inleiding 7 De collecties Pierre Lierneux 8 Het Belgische leger in 1914 1918 Pierre Lierneux 14 Les tenues de 1914 17 Het kader: het officierenkorps, de generale staf en de generaals
Nadere informatieGESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB
Bijlage VMBO-KB 2004 tijdvak 1 GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Bronnenboekje 400009-1-633-527b SOCIALE ZEKERHEID EN VERZORGINGSSTAAT IN NEDERLAND bron
Nadere informatieStaatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden
Staatsblad van het Koninkrijk der Nederlanden Jaargang 2016 258 Besluit van 2 juni 2016 inzake rangschikking, oprichtingsdata en genealogieën van eenheden van de Koninklijke Landmacht, heroprichting van
Nadere informatieMAAK ZELF OP EEN CREATIEVE MANIER JE EIGEN TENTOONSTELLINGSBLADEN!
MAAK ZELF OP EEN CREATIEVE MANIER JE EIGEN TENTOONSTELLINGSBLADEN! HOE BEGIN JE ERAAN? Keuze uit thema of landenverzameling Ga niet te snel aan het werk! (5 jaar) Verzamel voldoende materiaal. Verdiep
Nadere informatieVERBODEN KRINGEN. Docentenhandleiding
DE LINIE? ME WA W Docentenhandleiding Lesdoelen - Leerlingen kunnen omschrijven wat Verboden kringen zijn en weten dat een vrij schootsveld belangrijk was om het fort te verdedigen. - Leerlingen weten
Nadere informatieClémentinalaan Oostendestr Parkln Oude Fortlaan Burggravenlaan Astridlaan
Clémentinalaan Oostendestr Parkln Oude Fortlaan Burggravenlaan Astridlaan C8 1620 1720 De jaren vijftig In deze zaal die uitgebaat was door Jos Vervest stonden een groot aantal driebanden, deze kregen
Nadere informatieSLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
SLYPSKAPELLE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog MO_03 Moeders met lange rokken en schorten. Meisjes en jongens met zwarte kousen, sommige op klompen. Het lijkt gezellig op straat. Geen auto
Nadere informatieMOORSLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
MOORSLEDE TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG Voor de oorlog MO_03 Moeders met lange rokken en schorten. Meisjes en jongens met zwarte kousen, sommige op klompen. Het lijkt gezellig op straat. Geen auto s...
Nadere informatiewww.gratisaanbiedingen.nl Valkenburg Ruud van Capelleveen Nummer: 2 kijk op www.gratisaanbiedingen.nl voor meer gratis downloads
Valkenburg Ruud van Capelleveen Nummer: 2 kijk op www.gratisaanbiedingen.nl voor meer gratis downloads Valkenburg DOOR RUUD VAN CAPELLEVEEN Colofon Dit is een uitgave van: Absolute Figures Margrietstraat
Nadere informatieOriginele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts'
Originele stereofoto: 'Douamont. Cheveaux morts' In de conflicten voor de Eerste Wereldoorlog speelden paarden een belangrijke rol. De cavalerie was tot dan het speerpunt van de legers. Maar vanaf 1914
Nadere informatieKunstrondje om de Cunerakerk
OUD RHENEN - drieentwintigste jaargang - mei 2004 - no. 2 - blz. 23 Kunstrondje om de Cunerakerk Ad J. de Jong Door de eeuwen heen werden kunstenaars geboeid door de fraaie Cuneratoren die statig oprijst
Nadere informatieLaatste voorbereidingen 1. Besnijdenis, niet op basis van eigen kracht 2. Pascha, verbond wordt hersteld 3. Begin van een nieuw tijdperk
Gideon Rechters 6 1 De Jordaan oversteken 1. Focus op Gods woord 2. Zorg dat je de Heer ieder moment kunt ontmoeten 3. Volg Jezus, wees een Jozua generatie 4. Kom in beweging Stenen oprichten 1. Gods grote
Nadere informatiePINKSTEREN DRIE: Bokkie kopen!
PINKSTEREN DRIE: Bokkie kopen! Met PINKSTEREN hebben we in Nederland altijd vrij! Er is een 1 e Pinksterdag, een 2 e Pinksterdag. En in Purmerend (en omgeving) hebben we zelfs een 3 e Pinksterdag. Op deze
Nadere informatieHET WERKPAARD VAN DE HANZE
HET WERKPAARD VAN DE HANZE Ter gelegenheid van de heropening van Stadsmuseum Harderwijk bieden wij u deze lesbrief aan. Deze bevat informatie over de Hanze en het paardgewichtje zodat u uw leerlingen kunt
Nadere informatieDe basiliek van St.Jan
Inleiding Zoals het een echte kerk betaamt is de toren van de basiliek St.Jan al van heinde en verre zichtbaar. Een torenhoge baken voor de reiziger van vroeger, die al van verre de ligging van Oosterhout
Nadere informatieLes 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden ( )
Les 1: Het ontstaan en de splitsing van het Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) Inleiding Tijdens de viering van 200 jaar koninkrijk staan we stil bij gebeurtenissen uit de afgelopen twee eeuwen en
Nadere informatieCataloniëenstraat St Niklaasstraat, Bennesteeg. Gent 22a. afgebroken. De verdwenen Kromsteeg
Cataloniëenstraat St Niklaasstraat, Bennesteeg Gent 22a afgebroken De verdwenen Kromsteeg Hoek Cataloniestraat met de Veldstraat heden en verleden www.sint-pietersdorp.be Kaart van 1825 rond de St Niklaaskerk
Nadere informatieInventaris van het archief van het Militair Wezen in Suriname, 1772-1874
Nummer archiefinventaris: 1.05.10.08 Inventaris van het archief van het Militair Wezen in Suriname, 1772-1874 Auteur: R. Bijlsma Nationaal Archief, Den Haag 1927 Copyright: cc0 This finding aid is written
Nadere informatieGESCHIEDENIS SO3 TV
GESCHIEDENIS SO3 TV 2 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 42 vragen. Bij meerkeuze vragen antwoorden met hoofdletter schrijven. Geef niet meer antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld
Nadere informatieBernard Molenkamp. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik Molenkamp (geb. 3-8-1860), landbouwer van beroep en Willemina Ooijman (geb.10-11-1861).
Bernard Molenkamp Mijn opa BERNARD MOLENKAMP wordt 14-3-1897 geboren te Zelhem (een klein dorpje in de provincie Gelderland op een grote boerderij De Molenkamp ) in Holland. Zijn ouders waren Gerrit Hendrik
Nadere informatieen nog andere straten moest nog worden aangelegd.
In de Belle Epoque had de Brabantstraat en de Brabantdam. De Brabantstraat liep van de Vogelmarkt tot aan het François Laurentplein. Deze straat is een van de oudste van Gent want werd reeds vermeld in
Nadere informatieFototentoonstelling WO I
Fototentoonstelling WO I gewone dieren, bijzondere situaties Ook op de kinderboerderij zijn we de herdenking van WO I niet vergeten. Hoe kan het ook anders, bij ons staat deze in het teken van de dieren.
Nadere informatieTijd van monniken en ridders (500 100) 3.2 Hofstelsel en horigen. (500 100)
Gevolgen ineenstorting van het West Romeinse rijk in West Europa: 1. de eenheid van bestuur verdwijnt 2. de geldeconomie verdwijnt grotendeels. 3. steden raken in verval en verschrompelen tot kleine nederzettingen
Nadere informatieRaadsels rondom de Wouwse Poort
Raadsels rondom de Wouwse Poort Oorspronkelijk: Werkgroep Stadsarcheologie Steenbergen C. van Terheyden en C. Mol, Steenbergen Heruitgave met oorspronkelijke tekst en afbeeldingen Raadsels rond de Wouwse
Nadere informatie2 Koningen 7: De Heer had namelijk in het Aramese kamp het geluid laten klinken van paarden en wagens, van een groot leger, en de Arameeërs hadd
2 Koningen 7:3-16 3 Nu waren er bij de stadspoort vier mannen die aan huidvraat leden. Ze zeiden tegen elkaar: Waarom zouden we hier de dood blijven afwachten? 4 Als we de stad binnengaan, zullen we van
Nadere informatieAutozoektocht n.a.v.jubileum Kring KBC Brugge 2017
Autozoektocht n.a.v.jubileum Kring KBC Brugge 2017 Het parcours: De zoektocht staat niet alleen in het teken van 50 jaar Kring KBC Brugge maar ook in het teken van de 100-jarige herdenking van den Grooten
Nadere informatieGent A19. Vervolg van de Kouter en-dreef en de Universiteitsstraat
Gent A19 Vervolg van de Kouter en-dreef en de Universiteitsstraat Deze 2 prenten bevinden zich in een museum in Amerika. De bovenste prent, de man die in de vuilbak zit of tenminste erin word gestopt is
Nadere informatieD74, thans Kruisstraat 12
D74, thans Kruisstraat 12 Geplaatst in de Heise Krant van september 2011, gewijzigd 15-05-2015 De boerderij van Has van den Tillaar. Zo kennen de meesten onder ons de oude boerderij achter de kerk met
Nadere informatieLesbrieven WOI. 100 jaar Groote Oorlog
Lesbrieven WOI 100 jaar Groote Oorlog De Ginter gemeenten 1 Gistel 2 Oudenburg 3 Ichtegem 4 Torhout 5 Zedelgem 6 Koekelare 7 Kortemark 2 Kortemark tijdens de Eerste Wereldoorlog Kortemark vóór de oorlog
Nadere informatieHet gehucht Oude Molen, voorheen Halstersche Molen, in de krant
Het gehucht Oude Molen, voorheen Halstersche Molen, in de krant 2017: 15 jarig bestaan van de ondernemersvereniging Oude Molen Ondernemerszin en handel was er al veel langer in het voormalige gehucht Oude
Nadere informatieFOTOGRAFIE OP BEGRAAFPLAATSEN
DOOR HET OOG VAN DE FOTOGRAAF 1 - PATRICK JANSSENS Patrick Janssens wordt op 25.01.1960 in Soest (Dtl.) geboren als zoon van een Belgische vader en Duitse moeder. Hij volgt in Duitsland onderwijs in Belgische
Nadere informatieFranse sporen in Afrika
Franse sporen in Afrika In Europa is de invloed van Frankrijk altijd behoorlijk groot geweest, zeker in cultureel opzicht. Het Frans was bijvoorbeeld eeuwenlang de taal van de hogere standen en de Franse
Nadere informatieActiviteitenschema Archeologie
Activiteitenschema Archeologie Soort activiteit: Spullen opgraven uit de zandbak. Tijdsindeling: 5 Minuten de plaatjes in de zandbak verstoppen. 5 Minuten vertellen over hoe de mensen vroeger wat zochten
Nadere informatieEEN WEG, WETENSCHAP EN ERFENIS
AGENDA BIBLIOGRAFIE LINKS SITE MAP EEN WEG, WETENSCHAP EN ERFENIS GESCHIEDENIS WEG BEELDEN VOLG ONS OP 2011 DE SPAANSE WEG AGENDA BIBLIOGRAFIE LINKS SITE MAP Wij zijn een vereniging die zich als doel stelt
Nadere informatieArcheologische observaties tijdens OCE-onderzoek Richelleweg, Soest
Archeologische observaties tijdens OCE-onderzoek Richelleweg, Soest augustus 2011 Amersfoort, oktober 2013 Opgesteld door: Drs. M.L. Verhamme, Regio-archeoloog Centrum voor Archeologie Langegracht 11 3811
Nadere informatieOp dat moment (maart 1945) opereerde zijn eenheid van op Y-29, het Amerikaanse vliegveld te Zutendaal.
Tijdens de tweede wereldoorlog gebeurde het wel vaker dat militairen ingekwartierd werden bij burgers. Na de bevrijding in september 1944 was dit ook het geval met de geallieerde militairen. Een van hen
Nadere informatieBreendonk en de Antwerpse fortengordel. De plaats
De plaats De bouwplaats die uitgekozen werd voor het fort, bevindt zich in het zogenaamde «Schalkland», ten zuiden van de Dendermondsesteenweg (Mechelen-Dendermonde). Niettegenstaande het feit dat de gronden,
Nadere informatieJUNIOR COLLEGE GESCHIEDENIS: BRUG NAAR HOGER ONDERWIJS. De Eerste Wereldoorlog anders bekeken. Aspecten van de Groote Oorlog nader onderzocht.
JUNIOR COLLEGE GESCHIEDENIS: BRUG NAAR HOGER ONDERWIJS De Eerste Wereldoorlog anders bekeken. Aspecten van de Groote Oorlog nader onderzocht. Inhoud Het project Junior College Geschiedenis Het project
Nadere informatieFotoquiz Theo Bakkers Domein Zoektocht naar een straatveger door Ria Scharn
Zoektocht naar een straatveger door Ria Scharn 32 In week 37 stond er een prachtige foto in het Digitaal Weekblad, met de vraag: waar staat deze straatveger? Zandhoek? Daar moest ik inderdaad aan denken,
Nadere informatieStortingslijst van het archief van Centrale van Belgische Metaalbewerkers (1914-1919) (S/1985/020) Rik De Coninck
079 Stortingslijst van het archief van Centrale van Belgische Metaalbewerkers (1914-1919) (S/1985/020) Rik De Coninck Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis 2001 INLEIDING Bij het begin van de Eerste
Nadere informatie